ΑΠΟΑΝΑΠΤΥΞΗ ΚΑΙ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΕΣ ΑΝΤΙΣΤΑΣΕΙΣ

Με αφορμή την οικονομική κρίση αλλά και πριν από αυτήν, η ανάπτυξη κυριαρχεί στο δημόσιο λόγο. Παρόλα αυτά φαίνεται ότι δειλά-δειλά βγαίνει από το περιθώριο όχι μόνο η κριτική στην ανάπτυξη, αλλά και οι προτάσεις για κοινωνίες απόανάπτυξης.
Τι εστί αποανάπτυξη; Η συζήτηση που θα γίνει στο Πολυτεχνείο στις 20/5/11 με τον Σερζ Λατούς συγγραφέα του βιβλίου «το στοίχημα της αποανάπτυξης» νομίζω ότι θα είναι μια ευκαιρία να ακούσουμε και να εμβαθύνουμε στο θέμα. Ανεξάρτητα όμως από το αν συμφωνούμε ή όχι στην προοπτική κοινωνιών αποανάπτυξης είναι κοινώς παραδεκτό ότι η ανάπτυξη και πολύ περισσότερο η ταύτισή της με την καταναλωτική δυνατότητα αποτελούσε και αποτελεί βασικό πυλώνα τόσο του καπιταλιστικού όσο και του «σοσιαλιστικού» συστήματος.

Το φαντασιακό της ανάπτυξης είναι αυτό που νομιμοποιεί κοινωνικά την εκμετάλλευση και ταυτόχρονα λειτουργεί ως οξυγόνο του συστήματος. Όλα στο όνομα της ανάπτυξης. Χωρίς μεγέθυνση και μάλιστα του ιδιωτικού οφέλους, το σύστημα δεν μπορεί να ζήσει. Η μεγέθυνση ταυτίστηκε με τα θετικά. Η κλίμακα χάθηκε. Δεν ξέρεις ποιος, πως και που παράγει αυτό που καταναλώνεις. Αρκεί να καταναλώνεις. Κατανάλωσε για να αποκτήσεις στάτους. Για να μπεις στον «κόσμο τους», στη σφαίρα των επιτυχημένων -στην ελλαδάρα του 90. Κατανάλωσε και αυτό που δεν υπάρχει. Γιατί μόνο τότε αναπτύσσεται το σύστημα. Κάνε το όνειρο προϊόν και πούλησε το. Πούλησε το νερό, το οξυγόνο γιατί μόνο τότε μπαίνουν στο ΑΕΠ. Κάνε τα πάντα εμπόρευμα και πηγαινέτα από την μια μεριά του κόσμου στην άλλη. Το σιτάρι του πεινασμένου κάντο κορν φλειξ. Την ανάγκη του ενός κάντο πλεόνασμα του άλλου. Η ελεύθερη αγορά θα βρει την ισορροπία της.
Αλλά η ισορροπία που θέλουμε εμείς δεν μπορεί να υπάρξει σε αυτή την κλίμακα. Δεν μπορεί να καταναλώνουμε τόσο και να μην υπάρχει οικολογική καταστροφή. Δεν μπορεί να καταναλώνουμε τόσο φτηνά μπλουζάκια και ο εργάτης να πληρώνεται «δίκαια». Δεν μπορεί να καταναλώνουμε ντομάτες το χειμώνα και να μην είναι του θερμοκηπίου ή να μην έχουν έρθει από το άλλο ημισφαίριο. Δεν μπορεί να υπάρχει συμμετοχή σε απρόσωπους μηχανισμούς. Η μεγάλη κλίμακα απαιτεί ενδιάμεσους. Η παγκοσμιοποίηση καπιταλιστική ή προλεταριακή δεν μπορεί να είναι αμεσοδημοκρατική, δεν μπορεί παρά να είναι ιεραρχημένη. Τόσο η άμεση δημοκρατία, όσο και η ισοτιμία στις κοινωνικές και οικονομικές σχέσεις, βρίσκεται σε μικρότερες κλίμακες.

Δεν αρκεί όμως η «ολοκληρωμένη» κριτική στο σύστημα, είναι αναγκαία η άρνηση της καθημερινότητας του. Απαιτείται η δημιουργία της καθημερινότητας μας. Χρειαζόμαστε δημιουργικές αντιστάσεις, την δημιουργία πραγματικοτήτων που περιορίζουν την εξάρτηση μας από το κυρίαρχο φαντασιακό και ταυτόχρονα λειτουργούν ως το περιβάλλον καλλιέργειας του νέου φαντασιακού. Ας δώσουμε βαρύτητα στις αξίες που αναφερόμαστε. Ας δοκιμάσουμε στην πράξη πως οικοδομούνται αδιαμεσολάβητες και ισότιμες σχέσεις. Ο μεσάζοντας δρα όταν το κενό είναι μεγάλο, όταν η απόσταση ανάμεσα στον δημιουργό/παραγωγό και τον χρήστη/καταναλωτή μεγαλώνει. Ας εμπλακούμε σε συνεταιριστικές παραγωγές προϊόντων και υπηρεσιών. Ας διακινήσουμε την εργασία μας, το έργο μας, την παραγωγή μας και ας ανταλλάξουμε προϊόντα και υπηρεσίες μέσα από δίκτυα αλληλέγγυας οικονομίας. Ας διαχειριστούμε τις κοινωνικές, αλλά και οικονομικές μας σχέσεις στην βάση του δώρου και του μοιράσματος.
Σίγουρα δεν είναι δυνατόν να ξυπνήσουμε μια μέρα και να έχει καταρρεύσει το υπάρχον φαντασιακό. Σίγουρα δεν μπορούμε από την μια στιγμή στην άλλη να αλλάξουμε καθημερινότητα. Μπορούμε όμως κάθε μέρα να απελευθερώνουμε δυνάμεις. Να καταναλώνουμε λιγότερο τα προϊόντα τους που δημιουργήθηκαν για να κερδίσουν κάποιοι μέσω της εκμετάλλευσης ανθρώπου και φύσης και να χρησιμοποιούμε περισσότερο τα προϊόντα μας, που παράγονται για να καλύψουν ανάγκες μιας κοινωνίας μοιράσματος και δώρου.

Δεν αρκεί να επιθυμήσεις μια άλλη κοινωνία πρέπει να προσπαθήσεις να την κάνεις. Δεν θα την κάνει κανένας άλλος για σένα. Δεν θέλεις, να την κάνουν κάποιοι άλλοι για σένα.
Ο Γιώργος Κολέμπας στο http://topikopoiisi.blogspot.com περιγράφει πολύ πειστικά την διαδικασία αποαποικιοποίησης του φαντασιακού μας από το κυρίαρχο φαντασιακό αλλά και την διαδικασία μέσα από την οποία θα προκύψει το νέο φαντασιακό.
«Ας μη θεωρούμε φτώχεια την έλλειψη των χρημάτων τους, το να μη μπορούμε δηλαδή να αγοράζουμε τα προϊόντα τους!
Ας μη δεχθούμε σαν ανεργία την έλλειψη μισθωτών θέσεων εργασίας στις επιχειρήσεις τους, δηλαδή την εκμετάλλευσή μας!
Ας απορρίψουμε την "ανάπτυξή τους" και το καταστροφικό μέλλον που ετοιμάζουν για τις μελλοντικές γενιές και τη φύση!(… )
Ας σταματήσουμε να είμαστε αντικείμενα διαχείρισης της πολιτικής, καταναλωτές των πολιτικών των κομμάτων και ας γίνουμε οι ίδιοι υποκείμενα της πολιτικής!
Ας αρχίσουμε να οργανωνόμαστε σε κοινότητες και δίκτυα συνεργασίας και αλληλεγγύης, να ικανοποιούμε τις ανάγκες μας με αυτοπαραγωγή και ισότιμες ανταλλαγές!
Ας απορρίψουμε "το παγκόσμιο χωριό" και ας στραφούμε προς την αποκεντρωμένη, τοπικοποιημένη, οικολογική αμεσοδημοκρατική κοινωνία της ισοκατανομής!
Ας αρχίσουμε να οικοδομούμε τις δομές της σε σχέση απόρριψης, αντιπαράθεσης και ρήξης με τις δομές του κράτους τους!
Η εντοπισμένη κοινωνία θα είναι διαρκής, επειδή θα προσαρμόσει πάλι τον τρόπο ζωής της στο περιβάλλον, ενώ η βιομηχανική κοινωνία προσπάθησε να προσαρμόσει το περιβάλλον στον τρόπο ζωής της…»

Όπως όλοι υποστηρίζουν, η οικονομική κρίση που ζούμε είναι δομική. Είναι κρίση συστήματος, κοσμοαντίληψης, αξιών. Και στην κρίση όλα μπορούν να τεθούν στο τραπέζι. Ο καθένας ξαναπαίρνει θέση. Η κατάληξη ή η πορεία καθορίζεται από τους δρώντες. Προς ποια κατεύθυνση θα αλλάξουν οι κοινωνίες μας παίζεται τώρα. Η πρόταση πρέπει να είναι αξιόπιστη και επιθυμητή. Είναι οι στιγμές της αντιπαράθεσης αλλά και της διαπραγμάτευσης.
Ίσως η κρίση να είναι όντως η ευκαιρία.