Τα απαραίτητα συστατικά της τροφής είναι: υδατάνθρακες, λίπη, πρωτεΐνες-τα λεγόμενα «μακροθρεπτικά» συστατικά- και επίσης μέταλλα, βιταμίνες, ανόργανα στοιχεία-τα λεγόμενα «μικροθρεπτικά» συστατικά. Οι άνθρωποι χρειάζονται κατά Μ.Ο. περίπου 2700 θερμίδες[2], σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Τροφίμων. Το διατροφικό μοντέλο των πλουσίων δυτικών περιέχει πολύ κρέας, άρα πολλά λίπη. Συνήθως εξασφαλίζουν το 40% των θερμίδων τους από το λίπος. Τα πολλά λίπη όμως επιφυλάσσουν όχι μόνο μεγάλο βάρος, αλλά και πολλά είδη καρκίνων και καρδιακά νοσήματα (στεφανιαία κυρίως). Η ιδανική δίαιτα θα ήταν αν εξασφαλίζαμε γύρω στο 20% των θερμίδων από λίπη[3]
Οι πρωτεΐνες είναι –μαζί με το νερό-κύριο συστατικό του σώματος (στους μυς, στις μεμβράνες, ερυθρά αιμοσφαίρια, αντισώματα, ορμόνες, ένζυμα κ.λπ). Παλιότερα στη Δύση-Βορρά κυριαρχούσε η άποψη ότι χρειαζόμαστε καθημερινά μεγάλες ποσότητες ζωικών πρωτεϊνών για να είμαστε υγιείς (δίαιτα με 12-15% πρωτεϊνη). Σήμερα μελέτες δείχνουν ότι το καλύτερο είναι μια δίαιτα με λιγότερο από 5% πρωτεϊνη[4] και αντιλαμβανόμαστε ότι οι άνθρωποι μπορούν να πάρουν την απαραίτητη για αυτούς πρωτεϊνη από τα δημητριακά και τα όσπρια, πράγμα που έκαναν μέχρι τώρα μόνο οι χορτοφάγοι (αποδεδειγμένα πιο υγιείς σε σχέση με τους ευτραφείς υπέρβαρους αυτού του κόσμου). Φυσικά τα ζωικά προϊόντα μας εξασφαλίζουν και κάποια απαραίτητα συστατικά όπως τα βασικά μέταλλα ασβέστιο και ψευδάργυρο, που δεν υπάρχουν σε ικανές ποσότητες στα φυτικά αντίστοιχα. Δεν θα πρέπει να τα διαγράψουμε εντελώς από τη καθημερινή μας δίαιτα, αλλά δεν χρειάζεται να στηρίζουμε τη δίαιτά μας κύρια στα ζωικά προϊόντα.
Αυτό θα έχει επιπτώσεις για τη μελλοντική «φωτισμένη» γεωργία: θα πρέπει να σταματήσει η σημερινή επιμονή στην εντατική κτηνοτροφία και η μεγάλη ζήτηση για τα προϊόντα της, ώστε να είναι δυνατόν να διατρέφεται ο παγκόσμιος πληθυσμός πλουσιοπάροχα με σιτηρά και όσπρια. Τα ζώα να είναι ενταγμένα με ισορροπία σε ολοκληρωμένα αγροκτήματα και τα ζωικά προϊόντα να είναι συμπληρωματικά στην ανθρώπινη διατροφή. Από την άλλη θα χρειασθεί να επανέλθει στην πραχτική των αγροτικών κοινοτήτων η καλλιέργεια των ντόπιων εγκλιματισμένων ποικιλιών, που δεν χρειάζονται πολλές εξωτερικές εισροές και αντέχουν καλύτερα στις ντόπιες συνθήκες κλίματος και εδάφους, καθώς αντίστοιχα και η εκτροφή των ντόπιων ρατσών ζώων και πουλερικών[5].
Η μελλοντική μας θεωρία για τη διατροφή θα πρέπει να στηριχθεί πάλι στην απλότητα, αν θέλουμε να ξεφύγουμε από το σφιχταγκάλιασμα των ειδικών και των ιθυνόντων κάθε είδους, που ευνοούνται από την πολυπλοκότητα της γνώσης και της κατοχής των αποτελεσμάτων της έρευνας και της «ανάπτυξης». Έχουν γραφεί χιλιάδες εγχειρίδια για τη σωστή και υγιεινή διατροφή. Όλο το περιεχόμενό τους μπορεί να συμπυκνωθεί στην εξής απλή συμβουλή: «πολλά χορταρικά, όσο το δυνατόν λιγότερο κρέας, μεγαλύτερη δυνατή ποικιλία τροφών». Αυτό είναι το συμπέρασμα: η εμπειρία χιλιάδων χρόνων επιβεβαιώνεται και επιστημονικά. Και το ερώτημα και ζήτημα που μας μπαίνει είναι πως θα παράγουμε αυτή την μεγάλη ποικιλία των τροφών που μας χρειάζονται για την ευζωία μας, προωθώντας την «αποανάπτυξη» της σημερινής εντατικής και βιομηχανοποιημένης γεωργίας-κτηνοτροφίας.
Η κατανάλωση κρέατος και γαλακτοκομικών προϊόντων αυξάνεται κάθε χρόνο, ενώ η παγκόσμια παραγωγή κρέατος προβλέπεται να υπερδιπλασιαστεί από τα 229 εκατομμύρια τόνους το 1999/2001 σε 465 εκατομμύρια τόνους το 2050.
Από αρχές του 1960: ο παγκόσμιος πληθυσμός 2-πλασιάσθηκε, η κατανάλωση κόκκινου κρέατος 4-πλασιάσθηκε, κρέατος πουλερικών 10-πλασιάσθηκε. Υπολογίζονται σε 60 δις τα ζώα εκτροφής και συμβαίνει κάτι παράδοξο – στα αναπτυγμένα κράτη περίπου 1 δις άτομα πάσχουν από παχυσαρκία και προβλήματα υγείας που συνδέονται με τον τρόπο διατροφής(Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας αναγνωρίζει ότι η επιδημία της παχυσαρκίας αποτελεί ένα από τα σοβαρότερα προβλήματα υγείας και η κατανάλωση ζωικών λιπών και κτηνοτροφικών προϊόντων ευθύνεται σε μεγάλο βαθμό για αυτό), ενώ στις αναπτυσσόμενες χώρες ο ίδιος αριθμός ατόμων πάσχουν από υποσιτισμό.
Η εκτροφή ζώων είναι ένας από τους σημαντικότερους παράγοντες των σημερινών σοβαρότατων περιβαλλοντικών προβλημάτων, ιδιαίτερα της κλιματικής αλλαγής. Σύμφωνα με έκθεση του Οργανισμού Τροφίμων και Γεωργίας του ΟΗΕ που δημοσιεύθηκε στις 29.11.06 η ζωοεκτροφή ευθύνεται για τις παρακάτω εκπομπές αερίων θερμοκηπίου σε παγκόσμιο επίπεδο:
1) 9% του διοξειδίου του άνθρακα
2) 65% του οξειδίου του αζώτου το μεγαλύτερο μέρος του οποίου προέρχεται από την κοπριά και το οποίο είναι 296 φορές πιο επιβαρυντικό σε σχέση με το διοξείδιο του άνθρακα
3) 37% του μεθανίου το οποίο παράγεται κατά ένα μεγάλο μέρος από το πεπτικό σύστημα των μηρυκαστικών και είναι 23 φορές πιο επιβαρυντικό σε σχέση με το διοξείδιο του άνθρακα, και
4) 64% της αμμωνίας που προκαλείται από τα ούρα των ζώων και συμβάλλει σημαντικά στην όξινη βροχή. Χρησιμοποιώντας πλέον το 30% ολόκληρης της επιφάνειας του γήινου εδάφους, αποψιλώνονται ολόκληρα δάση για να μετατραπούν σε βοσκότοπους.
Η παραγωγή αυγών και γάλακτος είναι πιο φιλική για το κλίμα(επειδή τα ζώα χρειάζονται λιγότερη ενέργεια για αυτό): σε 1 κιλό αυγών ή κατσικίσιου-προβατίσιου γάλακτος αντιστοιχούν 3 κιλά εκπομπή «ισοδύναμου CO2», ενώ σε 1 κιλό αγελαδινού αντιστοιχούν μόνο 1,4 κιλά εκπομπών.
Ο Γερμανικός Σύνδεσμος Χορτοφάγων-με αφορμή τα αποτελέσματα αυτών των ερευνών-ζητά να ανέβει ο συντελεστής φορολόγησης των προϊόντων κρέατος και γάλακτος από τον πολύ χαμηλό 7% στον 19%, όπως είναι για παράδειγμα ο συντελεστής φορολόγησης του γάλακτος που παράγεται από σόγια[8]
Αντίθετα η Γερμανική Αγροτική Ένωση απέρριψε το αίτημα των Χορτοφάγων και είναι κατά οποιασδήποτε αύξηση της φορολογίας των ζωϊκών προϊόντων.
Από την άλλη: περίπου το 20% των βοσκότοπων έχουν υποβαθμιστεί λόγω της υπερβόσκησης, της διάβρωσης και της ρύπανσης του εδάφους από τα ζωικά απόβλητα, τα αντιβιοτικά, τις ορμόνες, τις χημικές ουσίες από τη βυρσοδεψία, τα λιπάσματα και τα φυτοφάρμακα που χρησιμοποιούνται για να ψεκαστούν οι καλλιέργειες ζωοτροφών. Όσο δε αφορά τους φθίνοντες πλέον υδάτινους πόρους της γης, η κτηνοτροφία χρησιμοποιεί τεράστιες ποσότητες νερού κι είναι ένας σημαντικός παράγοντας ρύπανσης και μόλυνσης του υδροφόρου ορίζοντα.
Υπάρχει επίσης μεγάλη σπατάλη φυσικών πόρων και ενέργειας. Στη Δύση, το μισό από το νερό που καταναλώνεται, πηγαίνει στην εκτροφή. Ενδεικτικά ο παρακάτω πίνακας:
Παραγωγή
κρέατος ανά κιλό
|
Λίτρα
νερού που απαιτούνται
|
1 κ.
μοσχαρίσιου κρέατος
|
22.000 lt
|
1 κ.
βοδινού κρέατος
|
15.000 lt
|
1 κ. κρέας
κοτόπουλου
|
3.500–6.000
lt
|
Παραγωγή γάλατος: για 1 lt γάλατος απαιτούνται 990 lt νερού
Παραγωγή φυτικής τροφής(για σύγκριση): 1 κ. καλαμποκιού απαιτεί 450 lt νερού.
Σύμφωνα με μια έκθεση του Σουηδικού Πανεπιστημίου Γεωργικών Επιστημών ( Lantb ruksuniversitet ), η ενέργεια που καταναλώνεται για την παραγωγή ενός κιλού χοιρινού και ενός κιλού βοδινού, είναι 8.3 και 12.8 kWh αντίστοιχα. Συγκριτικά, η παραγωγή ενός κιλού φασολιών απαιτεί μόνο 0.86 kWh και ενός κιλού πατατών μόνο 0.44 kWh . Δηλαδή, απαιτείται 10-20 φορές περισσότερη ενέργεια για την παραγωγή ζωικών προϊόντων, απ’ότι για την παραγωγή φυτικής τροφής. Τα ζώα καταναλώνουν περισσότερη πρωτεΐνη τρώγοντας φυτά, από την πρωτεΐνη που μπορούν να παράγουν με τη μορφή κρέατος, γάλακτος και αυγών. Για παράδειγμα, 7 κιλά σιτηρών χρειάζονται για να παραχθεί ένα κιλό κρέας. Σαν «μηχανές» για τη μετατροπή της φυτικής πρωτεΐνης σε ζωική πρωτεΐνη, είναι εντελώς αναποτελεσματικά. Ο βαθμός μετατροπής από ζωοτροφή σε τροφή για τον άνθρωπο, κυμαίνεται από 1:30 έως 1:4 ανάλογα με το είδος του ζώου. Παρόλα αυτά τα ζώα τρέφονται με μεγάλες ποσότητες ζωοτροφής υψηλής πρωτεϊνικής αξίας, τη στιγμή που «είναι πιο αποδοτικό να τρώμε απευθείας ό,τι καλλιεργούμε, αντί να το αφήσουμε να περάσει πρώτα μέσα από ένα ζώο». Επίσης η μαζική-εντατική εκτροφή των εκατομμυρίων ζώων αφανίζει τη ζωή και από τις θάλασσες αφού περίπου το 50% των ψαριών που αλιεύονται χρησιμοποιούνται ως τροφή για τα γουρούνια, τις αγελάδες, τα πρόβατα, τα κοτόπουλα κλπ. Αυτά τα ζώα καταναλώνουν περισσότερους τόνους ψαριών από ότι όλοι οι καρχαρίες, τα δελφίνια και οι φώκιες ολόκληρου του πλανήτη. Έτσι οι πληθυσμοί των ψαριών σταδιακά εξαφανίζονται ενώ οι φάλαινες, οι φώκιες, τα δελφίνια και τα θαλασσοπούλια πεθαίνουν από πείνα.
Αν οι «αναπτυγμένες» χώρες μειώσουν την κατανάλωση κρέατος, θα μπορούσαμε επιπλέον να αντιμετωπίσουμε σε σημαντικό βαθμό την παγκόσμια πείνα, η οποία σκοτώνει περίπου 6 εκατομμύρια παιδιά κάθε χρόνο. Το 25% του πληθυσμού της γης υποσιτίζεται λόγω κυρίως της χρησιμοποίησης της γης για την παραγωγή ζωοτροφών και της διατροφής των ζώων με δημητριακά και σόγια, όταν αυτά θα μπορούσαν να θρέψουν τον υποσιτιζόμενο κόσμο.
Δημητριακά 6 κιλά
Ρύζι 9 κιλά
Όσπρια 12 κιλά
Λόγω των άθλιων και ανθυγιεινών συνθηκών εκτροφής των ζώων, καθώς και των ορμονών ανάπτυξης και πάχυνσης που τους χορηγούνται για την επιτάχυνση της παραγωγής κρέατος και γάλακτος, ένα σημαντικό ποσοστό της παγκόσμιας παραγωγής αντιβιοτικών (περίπου το 50%) χορηγείται στα εκτρεφόμενα ζώα. Όμως παρά την τόσο απλόχερη ιατρική «φροντίδα», ασθένειες και επιδημίες όπως η νόσος των τρελών αγελάδων και των πτηνών, η γρίπη των χοίρων, ο μελιταίος πυρετός, κλπ. ξέσπασαν σκορπώντας τον πανικό. Η αφύσικη τροφή που τρώνε τα εκτρεφόμενα ζώα (ιχθυάλευρα, αλεσμένα κόκκαλα, νύχια, τρίχες κλπ), οι άθλιες συνθήκες διαβίωσής τους και η υπερβολική χορήγηση αντιβιοτικών και ορμονών, καθιστούν την κατανάλωση κρέατος εντελώς επιβλαβή για την ανθρώπινη υγεία, ενώ οι απάνθρωπες συνθήκες μεταφοράς τους, αλλά και η ίδια η φρικαλέα διαδικασία σφαγής των ζώων θέτουν ζητήματα βιοηθικής. Η σφαγή, η μεταφορά, η επεξεργασία και το μαγείρεμα θεωρούνται επίσης σημαντικό μέρος κατανάλωσης ενέργειας.
Παρόλα όμως αυτά τα τεράστια «εξωτερικά κόστη» στη συμβατική οικονομία, τα ζωϊκά προϊόντα κοστίζουν πολύ λιγότερο σε σχέση με το κόστος παραγωγής τους. Στη πραγματικότητα όμως η παγκόσμια ζωοεκτροφή είναι ουσιαστικώς αντιπαραγωγική. Χρειάζεται επομένως μεγάλη αποανάπτυξη στη ζωοεκτροφή και να πάμε σε μια ζωοεκτροφή στα πλαίσια ολοκληρωμένων αγροκτημάτων. Έτσι θα έχουμε και αποανάπτυξη στη παραγωγή ζωϊκών προϊόντων, καθώς και στη κατανάλωσή τους:
• Αν κάποιος δεν φάει κρέας μία φορά τη βδομάδα, τότε όλο το χρόνο εξοικονομεί 170 κιλά διοξειδίου εκτός του ότι παράλληλα θα εξοικονομήσει φυτική τροφή για τους φτωχούς του κόσμου.
• Αν κάποιος ακολουθήσει τη μεσογειακή δίαιτα και τρώει μια φορά τη βδομάδα κρέας τότε εξοικονομεί 1020 κιλά/έτος=2/3 των εκπομπών ενός νέας τεχνολογίας αυτοκινήτου (150γρ/χιλ x10.000χιλ=1500 κιλ/έτος)
• Έχει αναπτυχθεί κίνημα πόλεων για μια μέρα τη βδομάδα «αποχή κρέατος» (Paul McCartney, ”Less meat, less heat”, The Lanset: μείωση 30% κρέατος, μείωση θανάτων από καρδιαγγειακές παθήσεις κατά 18.000 στη Βρετανία)
• Αν π.χ. οι κάτοικοι του Δήμου Βόλου(περίπου 140.000) ακολουθούσαν τη μεσογειακή διατροφή, τότε θα εξοικονομούσαν: 140.000χ1020=142.800.000 κιλά=0,1428 γιγατόνοι =1% των ετήσιων παγκόσμιων εκπομπών( περίπου 14 γιγατόνοι). Να μια ουσιαστική και όχι μόνο συμβολική καμπάνια σε κάθε δήμο! Μπορεί να εξελίσσεται, συνδεδεμένη και με την οικονομική κρίση, σε πρόταση για μεσογειακή διατροφή, που εκτός της υγείας θα προφυλάξει και το κλίμα
Το θέμα είναι αρκετά φορτισμένο, λόγω και της ιδεολογικής αντιπαράθεσης μεταξύ φυτοφάγων-κρεοφάγων, πράγμα που αντιμετωπίζουμε εδώ και χρόνια στα πλαίσια των οικογιορτών, για το αν π.χ. θα πρέπει να συμμετέχουν και παραγωγοί ζωϊκών προϊόντων ή όχι. Το ζήτημα δεν έχει καταλήξει και το αντιμετωπίζουμε μέχρι τώρα συμβιβαστικά: στα πλαίσια της γιορτής οι ζωοτρόφοι μπορούν να παρουσιάζουν την εκτροφή τους με έντυπο κ.λ.π. υλικό, αλλά δεν πωλούν τα προϊόντα σφαγής(αν υπάρχει ψυγείο μπορούν να πωλούν τυριά).
Όπως αναφέρω και πιο πάνω έχουμε αύξηση της παγκόσμιας κατανάλωσης ζωϊκών προϊόντων. Μεγαλύτερη στην 20ετία 1960-80, κάπως λιγότερη στην 20ετία 1980-2000. Στην τελευταία έχουμε συγκεκριμένα τις εξής μεταβολές(στοιχεία παγκόσμιας τράπεζας):
• Παγκόσμια από 29,5 κιλά ανά άτομο το χρόνο σε 36,4 κιλά
• Βιομηχανικές χώρες από 78,5 σε 88,2
• Για σύγκριση Νότια Αφρική από 10,6 σε 9,4
Κάθε χρόνο θανατώνονται 56 δισεκατομμύρια ζώα για να καταναλωθούν από τον άνθρωπο, χωρίς να λαμβάνουμε υπόψη μας τα ψάρια. Εκτός των άλλων έχουμε να κάνουμε και με ένα φιλοσοφικό και βιοηθικό ζήτημα. Δεν είναι πολυτέλεια σήμερα να συμφωνήσουμε ότι τα ζώα και τα άλλα όντα έχουν μια εγγενή αυταξία και πρέπει να τα σεβόμαστε. Ο κυρίαρχος μέχρι τώρα ανθρωποκεντρισμός μας έφερε ως εδώ. Να απειλούμε εμείς οι ίδιοι τις βάσεις της ύπαρξής μας. Γιατί ότι έχει εγγενή αξία μπορεί να έχει και εργαλειακή αξία. Ακόμα και για ωφελιμιστικούς λόγους θα χρειασθεί να αντικαταστήσουμε τον ανθρωποκεντρισμό με τον οικοκεντρισμό!
Η κατανάλωση συνολικού πιστοποιημένου κρέατος είναι περίπου 85 κιλά ανά Έλληνα το χρόνο, αν και με τον ερχομό της κρίσης αυτό μπορεί να έχει μειωθεί, ιδίως όσον αφορά στο πιστοποιημένο κρέας. Γιατί θα πρέπει να προστεθεί και το μη πιστοποιημένο που για τις δικές μας συνθήκες δεν θα πρέπει να είναι ευκαταφρόνητο. Αυτό που βέβαια παρατηρούμε είναι ότι δεν έχουμε αυτάρκεια στο κρέας, ιδίως στο βοδινό. Εισάγουμε το 41,6% των συνολικών κρεάτων[10].
Σημαντικό για την αποκατάσταση του περιβάλλοντος, αλλά και για την αντιμετώπιση της παγκόσμιας πείνας είναι να δούμε και τα εξής στοιχεία:
• 1 θερμίδα στο ψωμί προέρχεται από 1 θερμίδα δημητριακών
• 1 θ. στο βοδινό κρέας προέρχεται από κατανάλωση 10 θ. δημητριακών
• 1 θ. στο κρέας πουλερικών προέρχεται από 4 θ. δημητριακών
• 1θ. στο χοιρινό από 3 θ. δημητριακών
Φαίνεται και από αυτά τα στοιχεία ότι «είναι πιο αποδοτικό να τρώμε απευθείας ό,τι καλλιεργούμε, αντί να το αφήσουμε να περάσει πρώτα μέσα από ένα ζώο». Είναι μια τρομερή σπατάλη πόρων και κατανάλωση ενέργειας, δεδομένου ότι σχεδόν το 1/3 της παγκόσμιας συγκομιδής δημητριακών χρησιμοποιείται για την παραγωγή κρέατος.
Με ποια λογική ένας πολιτισμός εξαντλεί τις πηγές του πλανήτη για να παράγει με εντατικό τρόπο όλο και περισσότερα ζωικά προϊόντα για τους πλούσιους του «αναπτυγμένου κόσμου; Η κατανάλωση ζωικών λιπών δεν ευθύνεται σε μεγάλο βαθμό για την παχυσαρκία και τα προβλήματα υγείας που ακολουθούν; Πόσες φορές την εβδομάδα είναι ανάγκη να τρώμε κρέας; Πόσο ζαμπόν; Πόσο γάλα ή τυρί; Γιατί τα ζώα πρέπει να λαμβάνουν τεράστιες ποσότητες πρωτεϊνούχων σπόρων (όπως σόγια) για να παράγουν ακόμα περισσότερο; Διότι κάποιοι έχουν κάνει επενδύσεις και αναζητούν τη μεγαλύτερη δυνατή απόδοση; Διότι οι εταιρείες του γεωργοκτηνοτροφικού τομέα θα πρέπει να μεγιστοποιούν τα κέρδη τους;
Η χορτοφαγία «απελευθερώνει» κατά μέσο όρο γη που θα μπορούσε να θρέψει πολύ περισσότερους ανθρώπους. Ενδεικτικά, ο αριθμός των ανθρώπων που μπορούν να σιτίζονται για ένα χρόνο ανά εκτάριο και ανά είδος διατροφής είναι:
22 άτομα με πατάτες
19 άτομα με ρύζι
1 άτομο με μοσχάρι
2 άτομα με αρνί
Χωρίς υπερβολή, από την προηγούμενη ανάλυση προκύπτει ότι μέχρι τώρα ο κυρίαρχος ανθρωπολογικός τύπος με την κατανάλωση της τροφής του –εκτός των άλλων-παίζει και το μέλλον αυτού του πλανήτη «χάρη στη βουλιμία του για χάμπουργκερ»[11].
Με μια δικαιότερη κατανομή των θρεπτικών πόρων της Γης μπορούμε να εξασφαλίσουμε τη διατροφή όλης της ανθρωπότητας και ταυτόχρονα να έχει υγιεινότερο τρόπο ζωής. Με μια ζωοεκτροφή, ούτε εκτατική ούτε σταυλισμένη, αλλά στα πλαίσια ολοκληρωμένων αγροκτημάτων, όπου τα ζώα παίζουν συμπληρωματικό ρόλο και ανακυκλώνουν την οργανική ύλη, ενώ τα ζωϊκά προϊόντα συμπληρώνουν επίσης τη διατροφή. Δεν θα πρόκειται οπωσδήποτε για χορτοφαγία, αλλά για οικολογική-υγιεινή διατροφή.
Χρειάζεται όμως αλλαγή του καταναλωτικού και διατροφικού μοντέλου στη δύση με περιορισμό της υπερκατανάλωσης κρέατος και ευρεία ενημέρωση του κόσμου ότι η ζωοεκτροφή συμβάλλει σημαντικά στο φαινόμενο του θερμοκηπίου καθώς και στην κακή υγεία. Χρειάζεται γενικότερα να απορρίψουμε το καπιταλιστικό αναπτυξιακό μοντέλο παραγωγής, συσσώρευσης και κατανάλωσης. Να επιλέξουμε την κατεύθυνση μιας αγροδιατροφικής οικονομίας των αναγκών και όχι των επιθυμιών, των μικρών αποστάσεων και της εγγύτητας μεταξύ παραγωγής και κατανάλωσης, της δίκαιης διανομής των τροφίμων- με αποφυγή των μεσαζόντων- μέσω δικτύων παραγωγο-αναλωτών και τοπικών αυτοδιαχειριζόμενων αγορών. Γενικά μέσα από κοινοτικές αμεσοδημοκρατικές δομές που θα συντονίζονται μέσω διασύνδεσης και ομοσπονδιοποίησης
Μια καλύτερη εικόνα έχουμε από μια άλλη μελέτη, που όμως περιλαμβάνει μόνο τα πιστοποιημένα κρέατα (http://www.vakakis.gr/Background/VA/4_enimerosi/Arthra/pdfs/paragogi_kreatos_poiotitas.pdf)
Βοδινό: παραγωγή σε τόνους 58.850, κατανάλωση σε τόνους 189.170, ποσοστό εγχωρίου 32,3%
χοιρινό: παραγωγή 128.730, κατανάλωση 300.370 ποσοστό 45,1 %
Αιγοπρόβειο: παραγωγή 114.612, κατανάλωση 139.450 ποσοστό 88,5 %
Πουλερικά: παραγωγή 176.434, κατανάλωση 211.150 , ποσοστό 77,5%
Λοιπά: παραγωγή 4.429, κατανάλωση 11.030 , ποσοστό 40,3%
Σύνολο: παραγωγή 482.063, κατανάλωση 851.170, ποσοστό 58,4%
Έτος
|
Εξαγωγές
|
Εισαγωγές
|
Ισοζύγιο
|
||||
2002
|
3,3
|
5,2
|
-1,9
|
||||
2008
|
3,9
|
7,1
|
-3,3
|
||||
2009
|
4
|
6,4
|
-2,4
|
||||
2010
|
4,6
|
6,5
|
-1,9
|
||||
2011
|
4,8
|
6,7
|
-1,9
|
||||
2012
|
5,2
|
6,4
|
-1,2
|
||||
2013
|
5,4
|
6,5
|
-1,1
|
||||
2014
|
5,1
|
6,4
|
-1,3
|