Επιστροφή προς τα ... μπρος!

Επιστροφή προς τα ... μπρος!

ΕΝΑΣ ΚΑΛΥΤΕΡΟΣ ΚΟΣΜΟΣ ΕΙΝΑΙ ΕΦΙΚΤΟΣ

ΕΝΑΣ ΚΑΛΥΤΕΡΟΣ ΚΟΣΜΟΣ ΕΙΝΑΙ ΕΦΙΚΤΟΣ
ΝΑ ΘΕΜΕΛΕΙΏΣΟΥΜΕ ΤΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΌ ΤΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΉΣ ΙΣΌΤΗΤΑΣ

Αποανάπτυξη-Τοπικοποίηση -Αυτονομία- Άμεση Δημοκρατία-Ομοσπονδιακός Κοινοτισμός

Τον Μάιο του 2020, μια ομάδα περισσότερων από 1.100 υποστηρικτών της «Αποανάπτυξης», υπέγραψε ένα μανιφέστο καλώντας τις κυβερνήσεις να αδράξουν την ευκαιρία και να στραφούν προς ένα «ριζικά διαφορετικό είδος κοινωνίας, αντί να προσπαθούν απεγνωσμένα να θέσουν ξανά σε λειτουργία την «καταστροφική ανάπτυξη». Η Συνδημία του κοροναϊού δείχνει ότι θα χρειασθεί να γίνουν μεγάλες αλλαγές, αν δεν θέλουμε να πάμε στην κατάρρευση! Ειδικά για την μετά-COVID Ελλάδα: Για να ξεφύγει η χώρα από τη μέγγενη των χρεών, από την φτωχοποίηση και το πολιτισμικό αδιέξοδο, καθώς και από την κατάθλιψη και την μεμψιμοιρία στην οποία έχει πέσει ο πληθυσμός της-ιδίως μετά το σοκ της πανδημίας και τον εγκλεισμό του στα σπίτια- θα χρειασθεί, μετά το πέρασμα της καταιγίδας, να αναπτερωθεί το ηθικό του μέσα από μια στροφή προς μια ενδογενή παραγωγική ανασυγκρότηση . Εφαλτήρας μπορεί να γίνει ο αγροδιατροφικός τομέας και στη συνέχεια ο μεταποιητικός ένδυσης- υπόδησης, ο ενεργειακός και ο ήπιος ποιοτικός τουρισμός να την συμπληρώσουν. Είναι μια εναλλακτική στη σημερινή κυρίαρχη κατεύθυνση, που δεν χρειάζονται κεφάλαια, ξένες επενδύσεις, χωροταξικά σχέδια, υπερτοπικές συγκεντρώσεις, μεγαλεπήβολα και εξουθενωτικά μεγέθη και ρυθμούς. Η κατεύθυνση της Αποανάπτυξης-Τοπικοποίησης -Αυτονομίας- Άμεσης Δημοκρατίας-Ομοσπονδιακού Κοινοτισμού θα μπορούσε να είναι η διέξοδος για την χώρα, στην μετά-COVID εποχή!

Κυριακή 31 Δεκεμβρίου 2017

​Συνάντηση για την Αποανάπτυξη και την Άμεση Δημοκρατία

Κάλεσμα από τη συνέλευση της Ραψάνης: 
Καθόλα αυτά τα χρόνια της λεγόμενης οικονομικής κρίσης έχει λάβει χώρα και έχει εδραιωθεί στην νεοελληνική κοινωνία μία επαναστατική διαδικασία, με κεντρικό άξονα την επανανοηματοδότηση του αξιακού μας συστήματος και των πολιτικών μας προταγμάτων. 

Μεμονωμένα άτομα αλλά και ομάδες, συλλογικότητες και κινήματα έχουν αναπτυχθεί παντού στην Ελλάδα, έχουν αφήσει πίσω τους τον καταναλωτικό τρόπο ζωής και το «αναπτυξιακό» μοντέλο που προωθεί, έχουν υιοθετήσει άλλες φιλοσοφίες και άλλους τρόπους προσωπικής και συλλογικής διαβίωσης. 

Σε όλη την Ελλάδα υπάρχουν κινήματα υπεράσπισης των κοινών αγαθών, αντίστασης στην εκποίηση των φυσικών πόρων και στις κατά τόπους καταστροφές που προκαλεί ή απειλεί να προκαλέσει η ανάπτυξη των πολυεθνικών και του γιγαντισμού στους τομείς των εξορύξεων, της ενέργειας, του τουρισμού κ.α. 

Σε όλη την Ελλάδα υπάρχουν επίσης συλλογικότητες κοινωνικής αλληλεγγύης και συνεργατικών εγχειρημάτων αλληλέγγυας και συνεργατικής οικονομίας στους τομείς του εμπορίου και της πρωτογενούς παραγωγής. Η πολύχρονη πορεία ζωής όλων αυτών των ανθρώπων και ομάδων έχει αποδείξει ότι υπάρχουν στην νεοελληνική πραγματικότητα υγιή και δυναμικά κοινωνικά κύτταρα, οι δράσεις των οποίων, έχει πλέον έρθει ο καιρός να συναντηθούν, να συντονιστούν, καθώς και η κοινή πολιτική τους φιλοσοφία να εκφραστεί.
Για όλα αυτά σας καλούμε στις 10-11 του Φλεβάρη στις Σταγιάτες Πηλίου στο πολιτιστικό κέντρο (πρώην δημοτικό σχολείο).
Έναρξη το Σάββατο στις 11.00, μια διανυκτέρευση το Σάββατο και λήξη την Κυριακή όταν τελειώσουν οι εργασίες. (Διαδώστε ελεύθερα)
Η συνέλευση της Ραψάνης 


Τηλέφωνα επικοινωνίας και συντονισμού: 
Βασικό: Γιάννης Μπίλλας (6973845645), 
Αναπληρωματικό: Γιώργος Μελισσουργός (6970409496) 
Συντονισμός για τρόφιμα: Μαρία Τζαννέτου (6978683146) 
Κεντρικό email επικοινωνίας: apoanaptiksi.el@protonmail.com 
Σημειώσεις:
1. Το φαγητό, τα φρούτα και ότι άλλο θα είναι ρεφενέ. Επομένως φέρτε ότι μπορείτε για να συμβάλλετε (καλό θα ήταν να γίνει ενημέρωση είτε στο email επικοινωνίας είτε τηλεφωνικά ώστε να έχουμε εικόνα).
2. Απαραίτητος υπνόσακος
3. Αν μπορείτε, απαντήστε έγκαιρα για το πόσοι και ποιοι θα έρθετε.

Δευτέρα 11 Δεκεμβρίου 2017

Παγκοσμιοποίηση-οικουμενικότητα-αποανάπτυξη-τοπικοποίηση

1)    Αυτό που αποκαλούμε παγκοσμιοποίηση είναι η διαδικασία, με την οποία τα τελευταία 20-30 χρόνια το κεφαλαιοκρατικό σύστημα θέτει υπό την εξουσία του όλο τον πλανήτη.
2)    Όταν λέμε κεφάλαιο δεν το εννοούμε μόνο με την έννοια της σχέσης εξουσίας ή της παραγωγικής σχέσης , αλλά και της κοινωνικής σχέσης που δημιουργεί. Είναι ένα σύστημα σχέσεων, στο οποίο τα υποκείμενα-ιδιώτες ή κράτος- εξουσιάζουν όχι μόνο τους φυσικούς ή παραγωγικούς πόρους ή τα προϊόντα της παραγωγής και τη διακίνησή τους (μέσω της ιδιοκτησίας- ιδιωτικής ή κρατικής-και των αγορών), αλλά και την κοινωνική ζωή στο σύνολό της. Το κεφάλαιο εξουσιάζει δηλαδή τις συνθήκες ύπαρξης και ζωής όλων αυτών που συνδέονται μέσα από αυτές τις σχέσεις και τις υλοποιούν, παρόλο που μεγάλο μέρος αυτών-εργαζόμενοι, παραγωγοί- μπορεί να αποτελούν το ανταγωνιστικό προς αυτές στοιχείο. Παρόλο που κάποιοι θύλακες ιθαγενών λαών μπορούν να αντιστέκονται ακόμη στην πολιτιστική ομογενοποίηση και τον δυτικό τρόπο ζωής.

3)    Το κρίσιμο σημείο με τον όρο παγκοσμιοποίηση είναι ότι σε αυτή τη φάση η κίνηση του κεφαλαίου θέτει την συνολική κοινωνική ζωή, τα οικοσυστήματα και τη φύση υπό την εξουσία του. Παράγει την συνολική οικονομικοκοινωνική ζωή και την αναπαράγει ταυτόχρονα ιδεολογικοπολιτικά. Μετατρέποντας την μέχρι πρότινος παραγωγή, σε παραγωγή του συνολικού «βίου» των ανθρώπων. Σε παραγωγή «υποκειμένων» ενός συγκεκριμένου ανθρωπολογικού τύπου με διανοητικές, συναισθηματικές και ψυχολογικές αντιλήψεις για την πραγματικότητα, που στηρίζονται σε  μια κτητική, επεκτατική και χρησιμοθηρική ψυχοσύνθεση. Μπορούμε να την ονομάσουμε βιοπολιτική παραγωγή, με την έννοια ότι συνθέτει την οικονομία, την ιδεολογία και την πολιτική υπό την ηγεμονία της οικονομίας. Με την έννοια της παραγωγής αντικειμένων, υποκειμένων και των μεταξύ τους σχέσεων υπό την κυριαρχία του κέρδους. Με την έννοια της βιοτεχνολογικής παραγωγής-αναπαραγωγής και του ίδιου του είδους του ανθρώπου.

Και αυτό στα πλαίσια ενός πλανητικού φυσικού και κοινωνικού περιβάλλοντος-στα πλαίσια του «παγκόσμιου χωριού»- γιατί υπερβαίνει τα οικονομικά και πολιτικά όρια, τα οποία έθεταν στο παρελθόν τα κράτη-έθνη. Έχουμε υπέρβαση των «εθνικών αγορών» και της «εθνικής κυριαρχίας». Με την κίνησή του αυτή το κεφάλαιο γίνεται ταυτόχρονα υπερεθνικό, εθνικό και τοπικό, ενιαία και στα τρία επίπεδα, διαμορφώνοντας σταδιακά -και στα 3 επίπεδα- τις αντίστοιχες δομές της παγκόσμιας κρατικής δομής.

4)    Η κυρίαρχη ιδεολογία με την οποία κάνει αυτήν την επέκταση είναι η ιδεολογία της «αέναης ανάπτυξης»(οικονομική μεγέθυνση, άπειροι πόροι, τεχνολογική καινοτομία και αγοραία επιστήμη-«τεχνολογικός μεσιανισμός»- ευημερία με αύξηση της κατανάλωσης, ατομική κοινωνική ανέλιξη μέσω αύξησης του κομματιού της πίττας κ.λπ.).  Η βάση αυτής της ιδεολογίας σήμερα είναι η επέκταση της χρηματικής βασικά οικονομίας μέσω της πίστωσης και δανείων προς καταναλωτές, νοικοκυριά, επιχειρήσεις, κυβερνήσεις. Υπάρχει μια ψευδαίσθηση «ανάπτυξης» μέσω της διόγκωσης της χρηματοπιστωτικής φούσκας, ενώ η πραγματική οικονομία δε μπορεί να αναπτύσσεται πλέον με 2-3% ετησίως-όπως συνέβαινε μέχρι τώρα. Αιτία για αυτό είναι ο κορεσμός στην παραγωγή, η μειούμενη αγοραστική δύναμη των πολλών, αλλά κυρίως τα πλανητικά όρια σε πόρους, υλικά και ενέργεια, καθώς και τα όρια στην ενσωμάτωση των τεράστιων απόβλητων των οικονομικών δραστηριοτήτων, όπως επίσης οι κλιματικές αλλαγές και οι συνακόλουθες καταστροφές. Ταυτόχρονα υπάρχει και μια ψευδαίσθηση για γενίκευση της «δημοκρατίας», που αντικαθιστά αυταρχικά καθεστώτα, ενώ στην πραγματικότητα οδηγούμαστε σε ανατροπή της «αστικής δημοκρατίας» από την ολιγαρχία του πλούτου. Έχουμε το πέρασμα από το «εθνικό δημοκρατικό πολίτευμα», στο παγκόσμιο ολιγαρχικό τέτοιο.

5)    Οι κρίσεις-ιδίως η παρούσα χρηματοπιστωτική, που εξελίσσεται σε συνολική δομική κρίση του καπιταλισμού-απομυθοποιεί και θέτει σε αμφισβήτηση την παγκοσμιοποιημένη σήμερα κυριαρχία των κεφαλαιοκρατικών οικονομικών –κοινωνικών -πολιτικών σχέσεων από μεγάλες κοινωνικές κατηγορίες των κυριαρχούμενων. Παρόλο που ένα μέρος του πολιτικού συστήματος προτείνει «νεοκεϋνσιανές» πολιτικές και την επιστροφή στο εθνικό δημοκρατικό κοινωνικό κράτος. Παρόλο που το πιο έξυπνο μέρος του βιομηχανικού κεφαλαίου προσπαθεί να μετατραπεί σε βιοκεφάλαιο (βλέπε: http://www.topikopoiisi.com/2/post/2012/08/august-24th-2012.html) και να απαντήσει με την λεγόμενη «πράσινη ανάπτυξη», στην καταστροφή του περιβάλλοντος. Και οι δύο αυτές κινήσεις δε μπορεί να επιτευχθούν στα πλαίσια του συστήματος, μέσω των αγορών, οι οποίες είναι από τη μια παγκοσμιοποιημένες-δε μπορεί πια να ξαναμπούν σε εθνικά καλούπια-  και από την άλλη λειτουργώντας με κριτήριο τη μεγιστοποίηση του κέρδους, δεν μπορούν να προωθήσουν τη κοινωνική και οικολογική δικαιοσύνη. Δεν μπορεί να δώσει λύση ούτε το χρηματοπιστωτικό κεφάλαιο, όσο και να δανείζει με χαμηλά επιτόκια, περιμένοντας την ανάκαμψη. Αυτή δε μπορεί να έρθει, αν δε μπουν όρια στην ανάπτυξη, όρια που μπαίνουν -όπως αναφέρθηκε ήδη-από τις πεπερασμένες δυνατότητες που έχει ο πλανήτης σε πόρους, υλικά, ενέργεια και απορρόφηση αποβλήτων.

6)    Θα χρειασθεί να περάσει η ανθρωπότητα στο στάδιο της από-ανάπτυξης. Δηλαδή στο στάδιο που θα κυριαρχήσει η άποψη ότι μπορούμε να ζήσουμε καλύτερα παράγοντας και καταναλώνοντας λιγότερα. Διαχωρίζοντας τις ανάγκες από τις επιθυμίες μας και υιοθετώντας μια «εθελούσια ολιγάρκεια», μπορούμε να επιβάλλουμε σταδιακά μια σμίκρυνση της οικονομίας που με σωστή διαχείριση όχι μόνο δε θα αυξήσει την ανεργία και τη φτώχεια, αλλά θα βελτιώσει την ποιότητα της ζωής μας. Η ανάπτυξη, τις τελευταίες δεκαετίες, ούτε περισσότερο ευτυχισμένους μας έκανε στις Δυτικές χώρες, ούτε τους φτωχούς του Τρίτου κόσμου βοήθησε-αντίθετα μετέτρεψε πολλούς από αυτούς σε οικονομικούς, πολιτικούς, περιβαλλοντικούς μετανάστες, αφού διέλυσε τους παραδοσιακούς τοπικούς τρόπους επιβίωσης- ενώ ήδη το κόστος των κλιματικών καταστροφών είναι δυσβάσταχτο για τις οικονομίες των κρατών. Η επιλογή λοιπόν που έχουμε να κάνουμε σήμερα είναι μεταξύ μιας ανεξέλεγκτης ύφεσης και μιας ελεγχόμενης και βιώσιμης απο-ανάπτυξης».  Να επιλέξουμε να στηριχθούμε –όσο γίνεται περισσότερο-στις τοπικές οικονομίες, στην αυτοδυναμία και αυτάρκεια των περιοχών και των χωρών, στις δίκαιες ανταλλαγές μεταξύ τους. Θα χρειασθεί να επαναπροσδιορίσουμε τις βασικές μας ανάγκες και τον τρόπο ικανοποίησή τους. Όσο γίνεται λιγότερο μέσω των αγορών και με μικρότερο κοινωνικό και οικολογικό αποτύπωμα. Επιδιώκοντας την ευημερία μέσω της «ατομικής εγκράτειας» και της «συλλογικής αφθονίας». Μέσω αυτοανάπτυξης, αυτοπραγμάτωσηςκαι αυθυπέρβασή μας σαν κοινωνικά όντα.

Η κατεύθυνση μπορεί να είναι: «από-ανάπτυξη εδώ» (όπου υπάρχει μεγάλο οικολογικό και κοινωνικό αποτύπωμα) «συντήρηση εκεί»( όπου υπάρχει βιωσιμότητα) «ανάπτυξη παραπέρα»( όπου μειώνεται το οικολογικό και κοινωνικό αποτύπωμα π.χ. μέσω της ανάπτυξης των οικο-καλλιεργειών για την παραγωγή ποιοτικών τροφίμων και την ενσωμάτωση της περίσσιας του CO2 της ατμόσφαιρας στο έδαφος ή της αναβλάστησης δασών, ανασύστασης λιμνών και βιοτόπων ή της χρήσης των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας) .

Οι μέχρι τώρα «από κάτω» και τα «νεόπτωχα» στρώματα των μεσαίων τάξεων, μπορούν να βλέπουν πια ότι η ανεξέλεγκτη ύφεση και η κυριαρχία των καπιταλιστικών σχέσεων οδηγεί αυτούς και τα γεννημένα ή αγέννητα παιδιά τους, τις συνθήκες ύπαρξής τους-ακόμα και τον ίδιο τον πλανήτη-σε κατάρρευση. Αν δεν χειραγωγηθούν οι αντιδράσεις τους από τα πολιτικά κόμματα των συστημάτων κοινοβουλευτικής διακυβέρνησης και αν η άρση της συναίνεσής τους στραφεί στην επιδίωξη διαφορετικών προς τον καπιταλισμό σχέσεων, τότε η κατάργησή τους και η υπέρβαση της παγκοσμιοποίησης δεν θα είναι ουτοπία.

7)    Η υπέρβαση της παγκοσμιοποίησης-γιατί αυτή πια είναι μη αναστρέψιμο ιστορικό γεγονός για να διαγραφεί-μπορεί να γίνει μόνο με τη διαδικασία της οικουμενικοποίησης. Μια διαδικασία που θα στηρίζεται στην αρχή της οικουμενικότητας, στην αρχή κατά την οποία: μία είναι η πατρίδα όλων, ο μπλε πεπερασμένος και μοναχικός στο κοντινό διάστημα πλανήτης μας.   Ο αέρας, η θάλασσα, το νερό, η γη και οι καρποί της, ο υλικός πλούτος και οι ενεργειακοί πόροι, τα δώρα γενικά της φύσης αυτού του πλανήτη, είναι δώρα και κοινή κληρονομιά για όλους τους ανθρώπους και τις άλλες μορφές ζωής που δημιούργησε αυτή η φύση.

Ο έλλογος άνθρωπος, έχοντας συνείδηση αυτού του γεγονότος, μπορεί να αποδεχθεί αυτή την έννοια της οικουμενικότητας: της κοινής κληρονομιάς του φυσικού πλούτου καταρχήν, του εύφορου εδάφους, των δασών και της φυσικής προσφοράς τους(οξυγόνου, οργανικής ύλης και πρώτων υλών), των ποταμών-λιμνών-θάλασσας, των φυσικών ειδών τους και της αντίστοιχης υλικής και πνευματικής προσφοράς τους( ομορφιά, θέα, αναζωογόνηση, αναψυχή κ.λπ.), των διάφορων βιοτόπων και οικοσυστημάτων της άγριας ζωής, των πρώτων υλών και των πηγών ενέργειας για χρήση και μεταποίηση από το υπέδαφος, το έδαφος και την ατμόσφαιρα(σήμερα εξορύσσονται, καναλιζάρονται με αγωγούς, συσκευάζονται, εμφιαλώνονται, διανέμονται κ.λπ. από ιδιωτικές κυρίως εταιρείες. Τελευταία μάλιστα διεκδικούν και την εκμετάλλευση των πλουτοπαραγωγικών πηγών της Αρκτικής και Ανταρκτικής- που μέχρι τώρα δεν ανήκαν σε κανένα-με την ευκαιρία του λιώσιμου των πάγων σε αυτές, λόγω του φαινομένου του «θερμοκηπίου») .

Στη συνέχεια της κοινής κληρονομιάς του κοινωνικά και συλλογικά παραχθέντος πλούτου από προηγούμενες ανθρώπινες κοινότητες και κοινωνίες. Αλλά και του κοινωνικά-σε συγκεκριμένη κοινωνία- παραγόμενου νέου πλούτου, που είναι αναγκαίο και δίκαιο να μοιράζεται σε όλους τους ανθρώπους της συγκεκριμένης κοινωνίας.

Τέτοιος κοινωνικός πλούτος, αγαθά δηλαδή της κοινωνικής παραγωγής, είναι:  οι σπόροι και οι ποικιλίες-ράτσες που βελτιώθηκαν και κληρονομήθηκαν από τους αγρότες προηγούμενων κοινωνιών για την παραγωγή τροφής, οι διαδικασίες και η γνώση γύρω από τη σημερινή παραγωγή τροφής(σήμερα όλα τα προηγούμενα πατεντάρονται από εταιρείες και ιδιωτικοποιούνται). Η κοινωνικά παραγόμενη γνώση σε όλα τα γνωστικά πεδία και η μετάδοσή της, η παιδεία και εκπαίδευση της νέας γενιάς. Η διατήρηση και βελτίωση της υγείας του πληθυσμού μέσω αντίστοιχων κοινωνικών θεσμών πρόληψης και αποκατάστασης. Ο εφοδιασμός των πόλεων και των οικισμών σε νερό μέσω δικτύων και καναλιών από κοινές πηγές και αποθέματα νερού. Η παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας -από κοινές πηγές ενέργειας- και η διανομή της μέσω δικτύων σε κοινή γη -δημόσια ή δημοτική-και δρόμους. Η διακίνηση ανθρώπων και προϊόντων μέσω χρήσης κοινών δρόμων στην ξηρά και θάλασσα, των λιμανιών καθώς και σταθερών τροχιών, μέσω κοινών μέσων μαζικής μεταφοράς. Η επεξεργασία και η επαναχρησιμοποίηση υλικών από την ανακύκλωση των κοινών αποβλήτων-απορριμμάτων των πόλεων και οικισμών. Η χρήση των κοινών ραδιοσυχνοτήτων, τηλε-συχνοτήτων και τηλεφωνίας, καθώς και των πληροφοριακών λεωφόρων, που σήμερα παραχωρούνται από τους κρατούντες σε ιδιωτικά μέσα πληροφοριών και επικοινωνίας, κ.λπ., κ.λπ.

Η οικουμενικότητα θα είναι η βάση και η προϋπόθεση για οποιοδήποτε κοινωνικό κίνημα των ανθρώπων, που θα θελήσει να καταργήσει τη σημερινή κατάσταση: το σημερινό «κομμάτιασμα της γης» και των «περιφράξεων» από την ιδιοκτησία, τη σημερινή ιδιωτικοποίηση των φυσικών-συλλογικών-κοινωνικών αγαθών, τον ατομικισμό-ανταγωμισμό και τις κοινωνικές ανισότητες, την εκμετάλλευση ανθρώπων, οικοσυστημάτων και φύσης, τη μόλυνση-ρύπανση του περιβάλλοντος, την αποσταθεροποίηση του κλίματος κ.λπ.

Ειδικά στον ελλαδικό χώρο η έννοια της οικουμενικότητας έχει βάση από πολύ παλιά. Υπήρχε εκφρασμένη γενικά και στην αρχαιοελληνική φιλοσοφία και σκέψη με τις οικουμενικές αξίες της αγάπης του ωραίου(φιλοκαλίας) και της ελευθερίας, του ανθρωπισμού και της δημοκρατίας, του μέτρου, της φιλομάθειας, της αλήθειας- παρρησίας κ.λπ. Επίσης και στο μετέπειτα ελληνορθόδοξο πνεύμα και παράδοση με τις αξίες του «κοινού καλού», της εγκράτειας και ασκητικής, της ισότητας μέσω πνευματικής ανάτασης και αλληλεγγύης κ.λπ.(σαν καρικατούρα της εκφράζεται σήμερα π.χ. στον θεσμό του «Οικουμενικού Πατριαρχείου»). Σήμερα βέβαια αυτές οι αξίες έχουν απορριφθεί σε μεγάλο βαθμό από τους νεοέλληνες.

8)    Η μετάβαση στην οικουμενικότητα και την αποανάπτυξη: ξεκινώντας από τη κοινή βάση που υπάρχει με την παγκοσμιοποίηση, ότι δηλαδή έχουμε ήδη παρούσα τη βιοπολιτική παραγωγή του καπιταλιστικού τρόπου ζωής των ανθρώπων, θα χρειασθεί το ίδιο ολιστικά(στο οικονομικό, ιδεολογικό και πολιτικό πεδίο, ενιαία και αδιαίρετα) να διαμορφώσουμε και τον νέο καλό βίο(την ευζωία) στα πλαίσια του κοινωνικού σχηματισμού της οικουμενικότητας-αποανάπτυξης και του πολιτισμού της.

Αυτός ο νέος πολιτισμός θα δημιουργηθεί μέσα από την άρση των δεδομένων του υπάρχοντος: την άρση κύρια της αντιπαλότητας στο οντολογικό,  ιδεολογικό και κοινωνικό επίπεδο. Την άρση των μεγάλων σημερινών αντιθέσεων: α) εξατομίκευσης-συλλογικών συστημάτων(το υπαρκτικό πρόβλημα) β) συσσώρευσης πλούτου-ικανοποίησης βιοτικών αναγκών(οικονομικό πρόβλημα) και των αντίστοιχων ταξικών ανισοτήτων, αντιθέσεων(κοινωνικοπολιτικό πρόβλημα) γ)  τεχνόσφαιρας-βιόσφαιρας(οικολογικό πρόβλημα) και δ) «Βορά»-«Νότου»( πρόβλημα άνισων ανταλλαγών και κυριαρχίας). Ταυτόχρονα μέσα από την επιδίωξη να διαμορφωθούν τα νέα στοιχεία του:

i)                   Ο ανθρωπολογικός τύπος: από το κατακερματισμένο συνειδησιακά άτομο προς το πολύπλευρα αναπτυγμένο «πρόσωπο». Από τον καταναλωτή βιοτικών, χρηστικών, ιδεοπολιτικών  αξιών στον ταυτόχρονο παραγωγό τους, στον παραγωγοαναλωτή τους. Από τον ανασφαλή και κατεχόμενο από τον φόβο της απώλειας και του θανάτου άνθρωπο, στη φιλοσοφημένη, προσγειωμένη προσωπικότητα, που αναγνωρίζει την ύπαρξή της σαν μια προσωρινή συσσωμάτωση της «κοχλάζουσας» συμπαντικής υλοενέργειας. Που αποδέχεται ότι δεν γεννήθηκε σε αυτόν τον κόσμο μόνο για να καταναλώνει, αλλά για να ζήσει βιώνοντας τον πεπερασμένο χρόνο του όσο γίνεται πιο ποιοτικά, βελτιώνοντας τον εαυτό και τους άλλους γύρω του.

ii)                 Το αξιακό-πολιτισμικό πρότυπο: από τις κυρίαρχες αξίες του ατομικισμού, του βολέματος του «εαυτού», της ατομικής κατανάλωσης και απληστίας, της επέκτασης της κτήσης, του ανταγωνισμού, της επιβολής και κυριαρχίας στους άλλους και τις άλλες μορφές ζωής, κ.λπ., στις αξίες της συνύπαρξης, της συλλογικής ευζωίας, της εγκράτειας, της αλληλεγγύης, της αποδοχής του διαφορετικού, της συνεργατικότητας, της συνεργασίας και ισορροπίας με τα οικοσυστήματα και τη φύση, κ.λπ.

iii)               Η ιδιοκτησία: από την ατομική-εταιρική ιδιοκτησία της γης, μέσων παραγωγής και των αντίστοιχων προσόδων τους, από την ιδιωτικοποίηση των φυσικών και κοινωνικών συλλογικών αγαθών, στη συλλογική ιδιοκτησία(των συλλογικοτήτων-συνεταιρισμών των άμεσων παραγωγών κάθε είδους), στη κοινοτική (των χωρικών ή θεματικών κοινοτήτων, που την διαχειρίζονται), στη  δημοτική ιδιοκτησία( στα χέρια του δημοτικού τομέα της οικονομίας, στον οποίο μπορεί να δίνεται προτεραιότητα για την ικανοποίηση των αναγκών των δημοτών), στη συλλογικο-δημοτικο-ποίηση των κοινωνικών αγαθών.

iv)               Η εργασία: από μισθωτή εργασία με μισθούς εκμετάλλευσης της υπεραξίας της από τους εργοδότες και τον διαχωρισμό από τα προϊόντα που παράγει και που μπορεί να είναι καταστροφικά για την κοινωνία, από τη ρουτίνα της αλυσίδας παραγωγής και του εργοστασίου, τις βάρδιες και τα ωράρια, τις υπερωρίες ή την ανεργία, από το διαχωρισμό σε χειρονακτική και διανοητική,  από την ιεραρχική δομή της κ.λπ., στην δημιουργική εργασία και απασχόληση με χρήσιμα και αναγκαία για όλους αποτελέσματα, στην ικανοποίηση από τα ολοκληρωμένα προϊόντα της και το εισόδημα από αυτήν, στην αυτοδιαχείρισή της στους χώρους δουλειάς, στην μείωση των ωραρίων μέσω δίκαιης κατανομής σε όλους που μπορούν να εργάζονται , ώστε να μην υπάρχει ανεργία.

v)                 Η εκπαίδευση: από έναν εκπαιδευτικό μηχανισμό-κρατικό ή ιδιωτικό- διαχωρισμένο από την παραγωγή και την κοινωνικοπολιτική ζωή, από μια αυταρχική μετάδοση δοσμένης εκ των προτέρων γνώσης στη νέα γενιά από τους ειδικούς και τις «αυθεντίες» σε κατακερματισμένα πακέτα των «μαθημάτων», από μια δομή που προωθεί το χωρισμό της πνευματικής από τη χειρωνακτική εργασία και  περιέχει την αντίφαση μεταξύ των κοινωνικών και ατομικών αναγκών και στην οποία πάλι δε μπορεί να γίνουν όλοι κοινωνοί μέχρι και την ανώτερη βαθμίδα, από μέσο αναπαραγωγής της υπάρχουσας ταξικής διαστρωμάτωσηςκ.λπ. , στη κοινωνικοποίηση της εκπαίδευσης και στην ενσωμάτωσή της στην κοινωνική ζωή  και στην παραγωγική διαδικασία κάτω από τον έλεγχο των πολιτών και των άμεσων παραγωγών και των κοινοτήτων τους σε ισορροπία με τη φύση, στη μετάδοση της γνώσης στους χώρους παραγωγής της και την κατάλληλη στιγμή, στη μετατροπή της σχέσης εκπαιδευτού - εκπαιδευόμενων σε σχέση ανταλλαγής εμπειρίας από διαφορετικά επίπεδα, σε μέσο οικοδόμησης αταξικού ανθρώπου – κοινωνίας κ.λπ.

vi)                   Επιστήμη-τεχνολογία: από την έρευνα σύμφωνα με τις επιταγές της αγοράς και των επιχειρήσεων στην ανεξάρτητη έρευνα που δίνει απαντήσεις για την ικανοποίηση των κοινωνικών υλικών και πνευματικών αναγκών. Από το πατεντάρισμα και την πνευματική ιδιοκτησία στην ελεύθερη διάδοση και χρήση των επιστημονικών ανακαλύψεων και των τεχνολογικών καινοτομιών. Από την κατακερματισμένη σε τομείς επιστήμη της κυριαρχίας επί της φύσης και της ζωής, στην ολιστική επιστήμη που διδάσκεται από την ισορροπία των οικοσυστημάτων και της βιοποικιλότητας. Από την μιλιταριστική τεχνολογία του κοινωνικού ελέγχου, της πολεμικής επιβολής και της μόλυνσης του περιβάλλοντος, σε τεχνολογίες ήπιες, απελευθερωτικές και αποκατάστασης των μέχρι τώρα καταστροφών κ.λπ.

vii)              Η οικονομία: από την μεγιστοποίηση του κέρδους και την ιδιοποίηση των πλεονασμάτων, από τη συσσώρευση χρήματος- κεφαλαίων και μετατροπή τους μέσω χρηματοπιστωτικών επενδύσεων σε επιπρόσθετο πλούτο, από την κρατική ή ιδιωτική εταιρική βιομηχανική παραγωγή, από την αυξανόμενη χρήση υλικών και ενέργειας και την υπερεκμετάλλευση ανθρώπων και φύσης, από τη ρύπανση-μόλυνση του περιβάλλοντος και την αναγωγή της κατανάλωσης και των ορυκτών καυσίμων σε «κινητήρα ανάπτυξης» κ.λπ., στην κοινωνική και αλληλέγγυα οικονομία των αναγκών, στην αυτοδιαχείριση της παραγωγής και της διανομής, στη δίκαιη κατανομή των πλεονασμάτων, στην επένδυση στα κοινά και κοινωνικά αγαθά και στην αναγέννηση των φυσικών οικοσυστημάτων, στη δημιουργία βιομηχανικών οικοσυστημάτων, στη μειωμένη χρήση υλικών και ενέργειας και στη βελτίωση της αποδοτικότητας καθώς και στη μετατροπή του μείγματος της παραγόμενης ενέργειας με αιχμή τις ΑΠΕ(ανανεώσιμες πηγές), στη σύνθεση της οικονομικής με την οικολογική καινοτομία, στην επαναχρησιμοποίηση των υλικών και στη δημιουργία ανθεκτικών προϊόντων μακράς χρήσης, στις ομάδες παραγωγών, στους συνεταιρισμούς, στα δίκτυα διανομής κ.λπ., κ.λπ.

viii)            Η υγεία:  από ένα ιατροφαρμακευτικό σύστημα που αντιμετωπίζει κύρια τα συμπτώματα των ασθενών με φαρμακευτική και νοσοκομειακή αγωγή και ταυτίζει την  έννοια της υγείας με την ιατρική περίθαλψη που ευνοεί την φαρμακοβιομηχανία, σε  μια κοινωνικοποιημένη φροντίδα υγείας. Το γενικό επίπεδο υγείας συνδέεται άμεσα με την οικονομική ζωή και τις συνθήκες εργασίας, τις ανισότητες και τη μόλυνση του περιβάλλοντος . Έτσι η δράση σε αυτούς τους τομείς θα έχει να κάνει και με την πρόληψη της υγείας. Ταυτόχρονα η ενημέρωση και η πληροφόρηση για τις αιτίες των ασθενειών θα συμβάλει πολλή στην πρόληψη και την αυτο -ίαση. Η αναγκαία περίθαλψη για τον πληθυσμό στη συνέχεια θα πρέπει να οργανωθεί στη βάση της κοινωνικής - οικονομικής δικαιοσύνης και της αλληλεγγύης,  με αυτοδιαχείριση από το ιατρονοσηλευτικό προσωπικό στους χώρους περίθαλψης και παροχής συμβουλών (τα «κοινωνικά ιατρεία» που δημιουργήθηκαν π.χ. στην Ελλάδα τελευταία δίνουν μια εικόνα. Για την γενικότερη οργάνωσή της μπορούν να εκλέγονται π.χ. συμβούλια υγείας για κάθε περιοχή).

  ix)           Η κοινωνικοπολιτική οργάνωση: η χωρική κοινότητα, ο δήμος και η πόλη χωρισμένη σε πληθυσμιακά και χωρικά κατάλληλους δήμους, θα είναι ο χώρος για αλλαγή της κοινωνικοπολιτικής οργάνωσης και όχι το κράτος. Η ομοσπονδιοποίηση κοινοτήτων και δήμων σε περιφέρειες και η ομοσπονδιοποίηση περιφερειών για την εθνική επικράτεια θα είναι η δομή διακυβέρνησης στο δρόμο για τη μετάβαση στην οικουμενοποίηση και τη δημιουργία της παγκόσμιας κοινότητας. Και όχι το αστικό εθνικό κράτος, οι περιφερειακές ενώσεις κρατών και οι πόλοι παγκόσμιας επιρροής, καθώς και οι διάφορες ανεξέλεγκτες δομές τύπου παγκόσμιας τράπεζας, ΠΟΕ και ΔΝΤΗ , σαν μορφές παγκόσμιας διακυβέρνησης από την ολιγαρχία του πλούτου που συμβαίνει με τη παγκοσμιοποίηση. Η άμεση δημοκρατία με τη μορφή συνελεύσεων πολιτών-προσώπων και εντολοδόχων στα διάφορα επίπεδα αυτοδιακυβέρνησης και όχι η αντιπροσωπευτική δημοκρατία της διαμεσολάβησης στα πλαίσια των κοινοβουλίων εθνικών κρατών, θα είναι η επιδίωξη της οικουμενικότητας.

9)    Το κοινωνικό κίνημα για την οικουμενικότητα-αποανάπτυξη, στη πορεία μετάβασης προς αυτήν, έχει σαν προδρόμους το μετά το Σιάτλ κίνημα της αντιπαγκοσμιοποίησης(«όχι στη νεοφιλελεύθερη παγκοσμιοποίηση», το μετά το Ρίο κίνημα για τη σταθεροποίηση του κλίματος («αλλάξτε το σύστημα και όχι το κλίμα»), το πρόσφατο σε παγκόσμιο επίπεδο εκφρασμένο κίνημα Occupy.  Επίσης τα λιγότερο γνωστά κινήματα: της «εξόδου», του κοινοτισμού και των οικοκοινοτήτων (http://directory.ic.org/iclist/geo.php , http://www.eurotopia.de/verzeichnis.html), της αποανάπτυξης-επανατοπικοποίησης (ιδίως στη Ν. Ευρώπη, επιστημονικό: http://degrowth.org/, κοινωνικό π.χ  Ελλάδα: http://apokoinou.com/), της αυτονομίας - χειραφέτησης(ιδίως των ιθαγενών λαών στη Λατινική Αμερική, βλέπε αντίστοιχο βιβλίο: Raul Zibechi, “αυτονομίες και χειραφετήσεις, η Λατινική Αμερική σε κίνηση), της κοινωνικής και αλληλέγγυας οικονομίας( στην Ελλάδα π.χ. ένας κατάλογος των εγχειρημάτων της στο: http://www.apn.gr/news/nea/diktya-antallagis-politon/#) .

  Δημιουργώντας από την αρχή κιόλας στοιχεία και δομές του κοινωνικού σχηματισμού της οικουμενικότητας σε αντιπαράθεση, σύγκρουση και υπέρβαση με τα στοιχεία και τις δομές του παγκοσμιοποιημένου καπιταλισμού, θα είναι δυνατόν να τεθεί επί τάπητος και το ζήτημα ενός νέου κοινωνικού παγκόσμιου συμβολαίου που θα εκφράζεται σε  νέα τοπικά, εθνικά, υπερεθνικά και περιφερειακά συντάγματα.


10)                       Τοπικοποίηση: είναι μια στρατηγική με την οποία θα απαντήσουμε στην "υπαρκτή" παγκοσμιοποίηση και θα επιδιώξουμε τη νέα οικουμενικότητα στρεφόμενοι σε αποκεντρωμένες, επανατοπικοποιημένες, αυτοδιαχειριζόμενες, οικολογικές κοινωνίες της ισοκατανομής πόρων και εξουσιών, που θα έχουν σαν κύτταρο την αυτοδύναμη κοινότητα και το δήμο και θα στηρίζονται στην ομοσπονδιοποίηση δήμων-περιφερειών-εθνών. Για το ξεπέρασμα του δυτικού μοντέλου ανάπτυξης, της κλιματικής-οικολογικής καταστροφής, του καπιταλισμού και του εθνικού κεντρικού κράτους. Είναι μια στρατηγική που μπορεί να επιλεχθεί, για να περάσει η ανθρωπότητα στο στάδιο της "απο-ανάπτυξης", όσο γίνεται πιο ανώδυνα, χωρίς να της επιβληθεί η «φτωχοποίηση» μέσα από τεχνοφασιστικά καθεστώτα.

Τετάρτη 1 Νοεμβρίου 2017

Για μια δίκαιη Αποανάπτυξη!

Ο παγκόσμιος καπιταλισμός έφθασε τον όμορφο μεν, αλλά περιορισμένων δυνατοτήτων μικρό μπλε πλανήτη γη  με τα οικοσυστήματά του και τις διάφορες μορφές ζωής, μεταξύ των οποίων και την ανθρώπινη, στα όριά τους!
Αν στο τέλος του αιώνα θέλουμε η γη να είναι ακόμη ένας χώρος συμβατός με την ανθρώπινη διαβίωση, δεν θα το πετύχουμε χωρίς την απελευθέρωσή μας από τον εξαναγκασμό της οικονομικής «ανάπτυξης». Με οποιοδήποτε επίθετο μπροστά της, είτε «αέναης» που προτείνουν οι συμβατικοί οικονομολόγοι, είτε «βιώσιμης» που προτείνει ο ΟΗΕ, είτε «πράσινης» που προτείνουν τα περιβαλλοντικά κόμματα, είτε «δίκαιης» που προτείνει τελευταία η ελληνική κυβέρνηση.
Η ανθρωπότητα βρίσκεται σε σταυροδρόμι. Για πρώτη φορά στην ιστορία, αντιμετωπίζουμε παγκόσμιες οικολογικές κρίσεις, τις οποίες δεν μπορούμε να αντιμετωπίσουμε με τεχνολογικά μέσα. Η κλιματική καταστροφή είναι το πιο γνωστό παράδειγμα. Η παγκόσμια αύξηση της θερμοκρασίας λόγω των δραστηριοτήτων του ανθρώπου, μπορεί να φθάσει σε σημεία καμπής (tipping-points), στα οποία ξεκινούν γεωφυσικές διεργασίες που θα συνεχίσουν να θερμαίνουν τον πλανήτη από μόνες τους, χωρίς την ανθρώπινη δραστηριότητα.
Αυτά τα σημεία καμπής περιγράφονται ως μη αναστρέψιμα, επειδή η ανθρωπότητα δεν έχει τεχνολογία για να τα επηρεάσει, πόσο μάλλον να τα σταματήσει. Σήμερα για παράδειγμα, η τεράστια τήξη των επιφανειών πάγου στους πόλους, στη Γροιλανδία και στους υπόλοιπους παγετώνες της γης, έχει σαν αποτέλεσμα να αντανακλάται πίσω στο διάστημα όλο και λιγότερο από το εισερχόμενο ηλιακό φως. Μέσω αυτού του αποτελέσματος ο πλανήτης συνεχίζει να ζεσταίνεται αυτόματα, χωρίς να μπορούμε να παρέμβουμε.
Ένα άλλο επικίνδυνο σημείο μη επιστροφής είναι η απελευθέρωση των γιγάντιων κοιτασμάτων διοξειδίου του άνθρακα (CO2) και του μεθανίου στα παγωμένα υπεδάφη(Permafrost ), τα οποία πρόκειται να αποψυχθούν στο μέλλον από την υπερθέρμανση του πλανήτη. Στην ατμόσφαιρα, το μεθάνιο συμμετέχει στο φαινόμενο θερμοκηπίου, κατά 25 φορές περισσότερο από ό,τι το διοξείδιο του άνθρακα ανά μονάδα όγκου: ένας φαύλος κύκλος «του διαβόλου», όπου η ανθρωπότητα θα παρακολουθεί χωρίς να μπορεί να παρέμβει, όταν ξεκινήσει η διαδικασία του.

Το πεπερασμένο του πλανήτη

Εκτός από το κλιματικό σύστημα, υπάρχουν πολλά άλλα γήινα συστήματα, που είναι εξίσου σημαντικά για την επιβίωση του ανθρώπινου πολιτισμού και τα οποία θα καταστραφούν επίσης ανεπανόρθωτα. Οι επιστήμονες έχουν ταυτοποιήσει οκτώ ακόμη περιοχές πλανητικού πεπερασμένου και τεκμηρίωσαν τη δραματική τους κατάσταση. Δεν αρκεί να βλέπουμε μόνο την απειλή του κλιματικού συστήματος από τις απεριόριστες εκπομπές αερίων θερμοκηπίου, αλλά επίσης και τα υπαρκτά προβλήματα, όπως  για παράδειγμα: της προοδευτικής αύξησης της χρήση της γης, της εξαφάνισης των ειδών (το 2015 υπήρχαν 77.340 είδη στον κόκκινο κατάλογο των απειλούμενων ζώων), της υπερλίπανσης από τη βιομηχανική γεωργία με τις αντίστοιχες χημικές εισροές.
Μπορεί να είναι πιο δύσκολο για εμάς τους ανθρώπους να φαντασθούμε την εικόνα της περατότητας στην περίπτωση της ατμόσφαιρας, όπως συμβαίνει π.χ. όταν πρόκειται για ένα χώρο εναπόθεσης σκουπιδιών στο έδαφος, ο οποίος έχει συγκεκριμένη χωρητικότητα. Όμως στην πραγματικότητα είναι ίδια. Η αέρια, αόρατη συγκέντρωση των πολλών ουσιών που εναποθέτει η ανθρωπότητα στον κοινό της ατμοσφαιρικό χώρο «υγειονομικής ταφής», είναι παρόμοιας μορφής. Ενώ  για παράδειγμα το διοξείδιο του θείου επιστρέφει στο έδαφος ως όξινη βροχή, το CO2 κατανέμεται ομοιόμορφα και για πολλές δεκαετίες στην ατμόσφαιρα και προκαλεί το μόνιμο και συνεχές κάθε στιγμή φαινόμενο του θερμοκηπίου, ανεξάρτητα από το που και πότε εκλύθηκε στον αέρα.

Η εμπειρία από την μέχρι τώρα κλιματική αλλαγή

Ο στόχος που συμφωνήθηκε στο Παρίσι να περιορισθεί η υπερθέρμανση του πλανήτη σε 1,5 βαθμούς Κελσίου σε σχέση με την προ-βιομηχανική περίοδο παρέχει το κριτήριο αξιολόγησης για την αποτελεσματικότητα των μέτρων μείωσης των εκπομπών, με εμπειρικό τρόπο. Στην τελευταία έκθεσή της, η επιτροπή IPCC του ΟΗΕ αναφέρει ένα υπόλοιπο 270 δισεκατομμυρίων τόνων άνθρακα (C) ή ισοδύναμων 991 δισεκατομμυρίων τόνων CO2 που μπορεί, στην καλύτερη περίπτωση, να απορροφήσει η ατμόσφαιρα στην περίοδο 2013-2100, αν ο στόχος του 1, 5 ° τηρηθεί. Με βάση αυτό, μπορεί εύκολα να καθορισθούν οι ετήσιες εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου που αντιστοιχούν σε κάθε άτομο: Στα τέσσερα χρόνια μετά την αναφορά αυτή (2013-2016) οι εκπομπές ήταν στα 160 δισεκατομμύρια τόνους CO2, που αν αφαιρεθούν από τους 991 που ήταν ο προϋπολογισμός του 2013, μένουν 831 δισεκατομμύρια τόνοι CO2 που μπορούμε να εκπέμψουμε συνολικά από το 2017 έως το τέλος αιώνα. Διαιρεμένο με τα 83 χρόνια που μένουν, έχουμε ως αποτέλεσμα έναν ετήσιο προϋπολογισμό 10 δισεκατομμυρίων τόνων CO2. Με έναν αναμενόμενο, για το υπόλοιπο του αιώνα, παγκόσμιο πληθυσμό 9 δισεκατομμυρίων ανθρώπων, αυτό οδηγεί σε ένα ετήσιο ποσό εκπομπής ενός τόνου CO2 ανά άτομο.
Ας δούμε τι συμβαίνει π.χ. με τη Γερμανία που δηλώνει πρώτη ότι θα πάρει τα απαιτούμενα μέτρα για τη μείωση των εκπομπών της. Ο προϋπολογισμός για όλους τους ανθρώπους στη Γερμανία των 83 εκατομμυρίων κατοίκων είναι 83 εκατομ. τόνοι, που είναι ένα φυσικό όριο το οποίο δεν πρέπει να υπερβαίνουν οι ετήσιες γερμανικές εκπομπές. Αλλά το 2015 η Γερμανία υπερέβη αυτόν τον προϋπολογισμό κατά δέκα φορές, αφού είχε εκπομπές 908 εκατομμυρίων τόνων CO2. Και σε αυτές δεν περιλαμβάνονται οι «ενσωματωμένες εκπομπές» που εμπίπτουν στατιστικά σε διαφορετικές περιοχές του κόσμου για τα αμέτρητα καταναλωτικά αγαθά τα οποία, αν και παράγονται εκεί, στη συνέχεια καταναλώνονται αποκλειστικά από τους ανθρώπους στη Γερμανία. Το όριο εκπομπών των 749 εκατομμυρίων τόνων που ορίζει η ομοσπονδιακή κυβέρνηση της Γερμανίας για το 2020, θα υπερβεί κατά 9 φορές τον πραγματικό εθνικό της προϋπολογισμό. Με αυτό το στόχο, ο γερμανικός προϋπολογισμός του αιώνα θα δαπανηθεί σε λιγότερο από δέκα χρόνια. Με αυτή την έννοια τίποτα δεν μπορεί να δικαιολογήσει τον επιδιωκόμενο από τη Γερμανία ποσό εκπομπών των 62,5 έως 250 εκατομμυρίων τόνων CO2, για το 2050 – ένας στόχος με ανακρίβεια 400% .
Τα εμπειρικά ευρήματα δείχνουν την αδικία αυτού του σκόπιμου σχεδιασμού: το κλίμα  δεν έχει αποσταθεροποιηθεί εντελώς μέχρι σήμερα, μόνο και μόνο επειδή άλλοι άνθρωποι σε άλλα μέρη της γης εκπέμπουν πολύ λιγότερο από ό, τι δικαιούνται, σύμφωνα με τον παραπάνω προϋπολογισμό. Ζουν στην Αφρική, την Ασία, την Κεντρική και τη Νότια Αμερική και έχουν επωφεληθεί μόνο περιθωριακά από την ορυκτή ενέργεια. Και είναι ακριβώς αυτοί οι άνθρωποι που ζουν στις περιοχές που αντιμετωπίζουν σήμερα τους μεγαλύτερους κινδύνους από την αλλαγή του κλίματος μέσω των ολοένα συχνότερων και μεγαλύτερων τυφώνων, των πλημμυρών και της ξηρασίας. Οι άνθρωποι στα νησιωτικά κράτη του Ειρηνικού π.χ. πρέπει να φοβούνται ότι θα χάσουν ολόκληρα τα νησιά τους στη θάλασσα.
Οι μη ρεαλιστικοί στόχοι που επέλεξε η σημερινή γενιά ενηλίκων είναι όμως  και μια επιβολή για τις επόμενες γενιές: όσο περισσότερο ξοδεύεται σήμερα ο προϋπολογισμός, τόσο λιγότερα θα μείνουν για τα παιδιά και τα εγγόνια που έχουν γεννηθεί σήμερα και που χρειάζονται επειγόντως πρόσθετους πόρους για να αντιμετωπίσουν τις συνέπειες της υπερθέρμανσης του πλανήτη. Οι σημερινές γενιές δανείζονται σήμερα υπέρμετρους πόρους από τις επόμενες και τους κληρονομούν μεγάλα οικολογικά χρέη.

Το πάρτυ τέλειωσε!

Μελετώντας τα στοιχεία για τη Γερμανία: μεταξύ του 2012 και 2015, η χώρα μείωσε τις εκπομπές κατά 3% (από 926 εκατομμύρια τόνους σε 908 εκατομμύρια τόνους). Για να επιτευχθεί μέχρι το 2020 ο-κατά 9 φορές υψηλότερος-καθορισμένος στόχος των 749 εκατομμυρίων τόνων, απαιτείται μείωση των εκπομπών κατά 17% των εκπομπών του 2015. Για το πόσο βαθιά θα επηρεάσει αυτή η απαιτούμενη μείωση το οικονομικό σύστημα, μπορεί κανείς να το καταλάβει από την εφάπαξ μείωση των εκπομπών κατά 7% από το 2008 έως το 2009, κατά τη διάρκεια της πιο σοβαρής οικονομικής και χρηματοπιστωτικής κρίσης από τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, όπου ο παγκόσμιος καπιταλισμός αισθάνθηκε μια οξεία υπαρξιακή απειλή. Αυτή η βραχυπρόθεσμη επίδραση αποδεικνύει τη θανατηφόρα σχέση εξάρτησης μεταξύ των κοινωνικών συστημάτων, της καπιταλιστικής οικονομίας της αγοράς και της χρήσης ενέργειας και πόρων.
Μείωση στο ένα δέκατο[1], αυτό είναι το πρωτοφανές καθήκον της εποχής μας, στον «αναπτυγμένο» κόσμο. Οι καταναλωτικές κοινωνίες του παγκόσμιου Βορρά-Δύσης βρίσκονται μπροστά στην ανάγκη για μια βαθιά πολιτιστική αλλαγή. Για να είναι αυτή εποικοδομητική (γιατί ένα τελευταίο ξέσπασμα βίας και πόλεμος θα καταναλώσει τον πλανήτη γρήγορα και οριστικά), χρειάζεται δικαιοσύνη. Αλλά η νομολογία και η έρευνα αντί να εισαγάγουν το Δίκαιο ως εργαλείο ειρηνικής και φωτισμένης αλλαγής στις διαπραγματεύσεις και την οικουμενική πολιτική συζήτηση, κρύβονται πίσω από τα εναλλακτικά δεδομένα των επίσημων πλάνων προστασίας του κλίματος και των αναποτελεσματικών συστημάτων εμπορίας εκπομπών, πράγμα που συνιστά αφέλεια, αν όχι κάτι άλλο.
Η σημερινή νομολογία δεν κάνει το απαραίτητο παραπέρα βήμα και αγνοεί την εμπειρική σχέση μεταξύ των καταναγκασμών της καπιταλιστικής ανάπτυξης και των οικοσυστημάτων που καταρρέουν ανεπανόρθωτα. Είναι αδιανόητο ότι οι άνθρωποι συνεχίζουν να σπαταλούν τους σπάνιους πόρους με την υπερπαραγωγή αυγών και τόνων φθηνού κρέατος ή να επιτρέπεται να τους «καίνε» σε ταξίδια του Σαββατοκύριακου με αεροπλάνο, επειδή «αξίζει» και "πληρώνουν". Μια μόνο υπερατλαντική πτήση αρκεί για την υπέρβαση του ετήσιου προϋπολογισμού CO2 του ταξιδιώτη και οι αεροπορικές εταιρείες εξακολουθούν να μην πληρώνουν μέχρι σήμερα ούτε ένα σεντς φόρου πετρελαιοειδών για τα καύσιμα των αεροσκαφών τους. Η λογική μιας παγκόσμιας οικονομίας στην οποία λίγοι άνθρωποι έχουν τα πάντα και 2 δισεκατομμύρια δεν έχουν τίποτα, δεν μπορεί να σταθεί με τίποτα. Αυτό το πάρτι έχει ήδη τελειώσει, έτσι και αλλιώς.
Θα είναι ενδιαφέρον όταν οι νομικές επιστημονικές αναλύσεις αναγνωρίσουν την πεπερασμένη φύση των πλανητικών πόρων και την υπερκατανάλωσή τους από τις οικονομίες του παγκόσμιου βορρά και προτείνουν λύσεις σε αυτή τη βάση. Η απομάκρυνση από την ανάπτυξη είναι μια ασύγκριτα μεγάλη παρέμβαση. Θα πρέπει να πούμε αντίο στους καπιταλιστικούς νόμους της αγοράς: ανταλλαγή αντί αγοράς, μοίρασμα και δανεισμός αντί ενοικίασης, κατοίκηση αντί κατοχής, δωρεά αντί μάρκετινγκ, περιορισμός αντί επέκτασης, εργασία αντί εκμετάλλευσης, συμφωνία και αποδοχή αντί διαταγής και υπακοής, νόημα και ουσία στην παραγωγή και τη χρήση αντί κατανάλωσης και επιδίωξης κέρδους.
Συνεπώς, οι εμπειρογνώμονες στον τομέα της οικονομίας και της κεφαλαιαγοράς πρέπει με βεβαιότητα να επανεκπαιδευτούν, αλλά θα χρειασθεί επίσης να διαμορφωθεί ένα σύστημα δικαστικής δικαιοσύνης και να λειτουργήσει στην προοπτική μιας κοινωνίας αποανάπτυξης.
Οι νομικοί θα πρέπει να βάλουν μπροστά μια συστηματική αναθεώρηση του νόμου και να εξάγουν πρακτικές γνώσεις από την καθημερινή διαχείριση των συγκρούσεων. Οι συγκρούσεις σίγουρα δεν θα λείπουν εάν για παράδειγμα τα αεροπλάνα θα πρέπει κρατηθούν στο έδαφος, αν οι πόλεις αποκλείσουν τους κινητήρες καύσης ή εάν οι ιδιοκτήτες σπιτιών δεν θα μπορούν πλέον να έχουν μια άνετη ζωή με τις πληρωμές των ενοικιαστών τους.
Ακόμη και μια υπάρχουσα κρατική μηχανή με εκατομμύρια υπαλλήλους στις δημόσιες υπηρεσίες, δεν μπορεί να μετατραπεί σε έναν επιθυμητό ενεργητικό μηχανισμό πρόληψης, βιώσιμου σχεδιασμού και λήψης αποφάσεων, χωρίς το Δίκαιο ως όργανο οργάνωσης και ελέγχου. Αλλά φαντασθείτε τι μπορεί να επιτευχθεί και τι αποτελέσματα μπορούμε να έχουμε, εάν το κίνημα της αποανάπτυξης-άμεσης δημοκρατίας-κοινοτισμού, καταφέρει να περάσει ως βασική αρχή, το τέλος της ανάπτυξης. Σε μια σειρά δημόσιες δομές, όπως ο αστικός και περιφερειακός προγραμματισμός, οι οικονομικές και πολιτιστικές υπηρεσίες, τα σχολεία και τα πανεπιστήμια. Αν μπορέσουν όλες αυτές οι αναβαθμισμένες δομές να διαμορφώσουν εναλλακτικές λύσεις και βιώσιμες πρακτικές  στο πλαίσιο των καθορισμένων αρμοδιοτήτων τους.

Υπάρχει κάποια αλλαγή και είναι σε εξέλιξη

Όταν το 2004, ο βρετανός ερευνητής Rob Hopkins ίδρυσε το δίκτυο των πόλεων σε μετάβαση(Transition-Town Net ), γνωρίζαμε ότι η καύση των ήδη εντοπισμένων κοιτασμάτων άνθρακα, πετρελαίου και αερίου θα προκαλούσε αύξηση θερμοκρασίας από 6 έως 8 ° Κελσίου έως το έτος 2100.
Είναι η περιορισμένη δυνατότητα απορρόφησης των αερίων των καύσεων από την ατμόσφαιρα, που βάζει τέλος στην ενεργοβόρα οικονομία των παγκόσμιων μεταφορών και της οικονομίας της ανάπτυξης. Με τη βοήθεια των τοπικών νομισμάτων, ο Χόπκινς θέλει να επιτύχει τη μαζική επανατοπικοποίηση μιας παραγωγής βασισμένης στην επιστροφή στα βασικά αναγκαία αγαθά. Αντί για βιομηχανικά γεωργικά προϊόντα των οποίων οι τιμές διαπραγματεύονται στα χρηματιστήρια σε όλο τον κόσμο και με αυτόν τον τρόπο έχουμε κερδοσκοπία σε βάρος των φτωχότερων αγροτών, οι περιφερειακές γεωργικές δομές πρέπει να επιτρέπουν και να επιδιώκουν την οικολογική και κοινωνικά δίκαιη παραγωγή από ελεύθερους αγρότες-ισες. Από το 2005, οι πόλεις Kinsale στην Ιρλανδία και Totnes στην Αγγλία εφαρμόζουν αυτό το πλάνο με τους κατοίκους τους.
Οι άνθρωποι επιθυμούν να συμμετάσχουν στη διαδικασία απεξάρτησης από τα καύσιμα. Σε μόλις ένα χρόνο, αναπτύχθηκαν π.χ. στο  Totnes ένα τοπικό νόμισμα, αστικοί κήποι, ανταλλακτικά δίκτυα και η συμμετοχή των πολιτών σε έναν δημοκρατικό διάλογο.
Και στη Γερμανία οι άνθρωποι γίνονται δημιουργικοί για να ξεφύγουν από τους καταναγκασμούς του κέρδους και της ανάπτυξης και να ρυθμίσουν εκ νέου και με καλύτερη ποιότητα την καθημερινότητά τους. Για περισσότερα από 25 χρόνια, γίνεται πράξη ο συνδυασμός του κλασικού εταιρικού δικαίου με αυτό των συλλόγων κοινού σκοπού, πράγμα που επιτρέπει την αυτοδιαχείριση των συνθηκών ζωής και τη μακροχρόνια απεξάρτηση από την ιδιοκτησία.
Οι συνεταιριστικές ενώσεις ειδικά στη γεωργία έχουν μια παράδοση στην Ευρώπη. Στο μοντέλο της κοινοτικά υποστηριζόμενης γεωργίας, τα μέλη, μαζί με τους αγρότες, υπολογίζουν τα έξοδα (μισθούς, υλικές δαπάνες, ζωοτροφές κ.λπ.) που απαιτούνται για την διαχείριση του αγροκτήματος κατά το επόμενο έτος. Αυτά τα έξοδα στη συνέχεια, μετατρέπονται ως μηνιαίες συνεισφορές για όλα τα μέλη, που λαμβάνουν για τις συνεταιριστικές μετοχές τους εβδομαδιαίες μερίδες λαχανικών, γάλακτος και κρέατος. Διανέμεται δηλαδή πάντα μόνο αυτό που υπάρχει κάθε φορά στο αγρόκτημα.
Το μοντέλο αποτελεί παράδειγμα γεωργίας που χαρακτηρίζεται από την ποιότητα, τη διαφάνεια, την αυτοδιαχείριση και κυρίως από τη μικρή αποδεκτή κλίμακα και την εγγύτητα των αποστάσεων.

Να νοηματοδοτήσουμε με νέες αξίες τη ζωή μας, πέρα από την κατανάλωση και το κέρδος
Υπάρχουν τόσοι πολλοί τρόποι να επανεξετάσουμε και να ξανασκεφθούμε την οικονομία και την ανθρώπινη συνύπαρξη, τη δομή των πόλεων και των κοινοτήτων κλπ., αν δεν καθορίζουν τη ζωή μας και δεν έχουν σημασία οι καταναγκασμοί του κέρδους και της «ανάπτυξης».
Το ερώτημα "τι έχει νόημα;" στη ζωή μας, μπορεί να αποκτήσει κεντρική σημασία. Σε αυτό, υπάρχουν πολλά που έχουν να κάνουν οι νομικοί. Μπορούν για παράδειγμα να επεξεργαστούν διαρθρωτικές προτάσεις για την αποτελεσματική, κανονιστική διόρθωση των αγορών, έτσι ώστε να επιτευχθεί δημιουργία τοπικών αξιών και δίκαιη, βιώσιμη διανομή αγαθών και υπηρεσιών σε όλες τις περιοχές. Προτάσεις για το πώς μπορεί η εργασία να κατανεμηθεί και να οργανωθεί δίκαια, χωρίς να βαλτώνει σε μια γραφειοκρατική υπηρεσία σχεδιασμού. Προτάσεις νομολογίας για υποχρεωτική αναγνώριση των παγκόσμιων ζωνών περατότητας. Για το πώς επιτυγχάνεται η εξισορρόπηση στη διαχείριση των παγκόσμιων ζημιών από την αλλαγή του κλίματος.
Η εισαγωγή μιας οικολογικής μεθόδου ερμηνείας μπορεί να βοηθήσει στη λήψη των αποφάσεων, στις καλύτερες εκτιμήσεις για την βαρύτητα των περιβαλλοντικών επιπτώσεων. Ποια μορφή μπορούν να πάρουν τα συντάγματα σε κάθε χώρα, μετά το τέλος της ανάπτυξης; Πώς πρέπει να οργανωθεί η Ευρώπη και τα κράτη της, προκειμένου να προωθηθεί η παγκοσμιοποίηση της συνύπαρξης και όχι η παγκοσμιοποίηση των εμπορευμάτων; Είναι ερωτήματα που μπορούν να απαντηθούν στα πλαίσια ενός νέου αξιακού συστήματος που θα υιοθετηθεί από τις κοινωνίες αποανάπτυξης.
Η ανθρωπότητα βρίσκεται σε σημείο καμπής. Δεν μπορούμε να αλλάξουμε το πεπερασμένο του κόσμου, αλλά εμάς τους ίδιους και την κοινωνία, ναι!


[1] Αν ο μέσος Ευρωπαίος σήμερα εκπέμπει 10 τόνους διοξειδίου το χρόνο, και ο στόχος της αύξησης της υπερθέρμανσης κατά 1,5 βαθμούς απαιτεί εκπομπή ενός μόνο τόνου, τότε απαιτείται μείωση στο 1/10 

Τρίτη 3 Οκτωβρίου 2017

Η επανανοηματοδότηση της καθημερινότητας και της κοινωνικοπολιτικής πρακτικής μας

     1. Η επανανοηματοδότηση της καθημερινότητάς μας

Σήμερα στα πλαίσια της συνολικής κρίσης και του "ναυαγίου" του μοντέλου ανάπτυξης που ακολουθήθηκε στη χώρα, θεωρούμε ότι είναι καταρχήν απαραίτητο να δώσουμε νέα νοήματα στη ζωή μας και την καθημερινότητά μας σαν πολίτες της.
Περισσότεροι πολίτες της  βλέπουν ότι είναι αναγκαίο να ξεπερασθεί το παγκοσμιοποιημένο καπιταλιστικό μοντέλο "ανάπτυξης" που μας οδηγεί σε οικονομικές και οικολογικές καταστροφές. Από την άλλη αντιλαμβάνονται όλο και περισσότεροι, ότι για να είναι αυτό δυνατό, θα χρειασθεί ένα σημαντικό μέρος της νεολαίας και των ανέργων των πόλεων να μετεγκατασταθεί με δημιουργικό τρόπο στην περιφέρεια. Για να την αναζωογονήσουν και να στραφούν στην ενδογενή παραγωγική ανασυγκρότηση της χώρας με εφαλτήρα τον αγροδιατροφικό τομέα και την μεταποίηση και όχι μόνο με τις υπηρεσίες και τον υπερδιογκωμένο μέχρι σήμερα τριτογενή τομέα και τον τουρισμό.
Θα χρειασθεί να αγνοήσουμε όλα τα μέχρι τώρα ανυπόστατα για την ευζωία μας κριτήρια, όπως τα χρήματα που κατέχουμε, το ατομικό ή συνολικό ΑΕΠ, τα χρέη κ.λπ., και να νοηματοδοτήσει με νέες έννοιες και αξίες, την καθημερινότητα του "μέσου" πολίτη. Να δημιουργήσουμε μια νέα ατομική και κοινωνική συνείδηση, η οποία συνδέοντας το παλιό με το καινούργιο θα κατανοήσει ότι επιτέλους θα χρειασθεί να αλλάξουμε πορεία και αντί να τρέχουμε σήμερα όλο και πιο γρήγορα και να αντιμετωπίζουμε τα πράγματα επιφανειακά, να πηγαίνουμε πιο αργά και σε βάθος, όπως παλιότερα. Αντί να επιδιώκουμε όλο και περισσότερα, να στραφούμε στην ποιότητα και την επάρκεια, γιατί τα λιγότερα είναι συνήθως αρκετά. Αντί να συμπεριφερόμαστε όλο και πιο ανταγωνιστικά, να αρχίζουμε να συνεργαζόμαστε με αλληλοστήριξη και αλληλεγγύη. Αντί να τα κάνουμε όλα πιο μεγάλα και να ταξιδεύουμε όλο και πιο μακριά, να γλυκοκοιτάξουμε τα πιο μικρά που είναι συνήθως όμορφα, τα πιο κοντινά και τοπικά που μας είναι γνώριμα. Αντί να αγοράζουμε και να χρησιμοποιούμε πράγματα μιας χρήσης και με ημερομηνία λήξης, να προτιμάμε τα πιο γερά και να τα επισκευάζουμε για επανάχρηση, όπως το κάνανε οι παλιότεροι, ίσως από ανάγκη τότε, αλλά από ανάγκη δε θα το κάνουμε και στο μέλλον; Αντί για τα απρόσωπα και ομογενοποιημένα αντικείμενα της μαζικής βιομηχανικής παραγωγής, να αναπτύξουμε τα πιο όμορφα που θα ταιριάζουν στον καθένα χωριστά και προσωπικά, χρηστικά κατασκευάσματα της μεταβιομηχανικής εποχής. Και το πιο βασικό:  Αντί μόνο για όποιον έχει χρήματα να τα εξασφαλίζει μέσω της αγοράς, να διανέμονται πιο δίκαια, για τον καθένα που το έχει ανάγκη, από τον καθένα που μπορεί!
Για να είναι όλα αυτά κατανοητά προτείνουμε τον όρο «ευζωία» (ευ ζωή, καλή ζωή) για να τον ξεχωρίσουμε από τον όρο «ευημερία» (ευ ημέρα, καλή ημέρα) που χρησιμοποιείται σήμερα από όλους σαν στόχος της «ανάπτυξης». Άλλο να περνάς τη μέρα σου καλά, και άλλο να έχεις μια ποιότητα συνολικά σε όλη τη ζωή σου. Άλλο να νομίζεις ότι ήλθες στη ζωή για να τρέχεις, να δουλεύεις όσο γίνεται περισσότερο, να αποκτάς περισσότερα χρήματα για να καταναλώνεις όσο γίνεται περισσότερα αγαθά και υπηρεσίες-εμπορεύματα, θεωρώντας-χωρίς να έχεις το χρόνο να σκεφθείς- ότι «ευημερείς» και άλλο να περιορίζεις τις καταναλωτικές σου ανάγκες υιοθετώντας ένα μοντέλο «εθελούσιας ολιγάρκειας», να καταναλώνεις δηλαδή λιγότερους αλλά επαρκείς πόρους και ενέργεια, ζώντας μια καλύτερη συνολική ζωή, ανακαλύπτοντας την ποιότητα και την αξία χρήσης των προϊόντων και έχοντας επαρκή χρόνο στη διάθεσή σου για αυτοανάπτυξη, αυτοπραγμάτωση και εμβάθυνση στα νοήματα της ζωής.
Κατευθυντήρια γραμμή  για την ευζωία -αξιοβίωτη ζωή προτείνουμε μια σειρά όρους που αρχίζουν όλοι από το γράμμα Ε:

  1. Επιβράδυνση στον χρόνο:  Όχι όλο και πιο γρήγορα και επιφανειακά, αλλά πιο αργά και σε βάθος!
  2. Εγγύτητα στον χώρο: Όχι όλο και πιο μεγάλα, όλο και πιο μακριά και παγκοσμιοποιημένα, αλλά πιο μικρά, πιο κοντά και τοπικά!
  3. Επάρκεια στην ιδιοκτησία, στα μέσα και τους πόρους διαβίωσης: Όχι όλο και περισσότερα, αλλά ποιότητα, επάρκεια, τα λιγότερα είναι συνήθως αρκετά! Όχι μιας χρήσης και με ημερομηνία λήξης, αλλά καλύτερα και πιο γερά! Όχι απρόσωπα και ομογενοποιημένα, αλλά πιο όμορφα και προσωπικά !
  4. Ενσυναίσθηση στις διανθρώπινες σχέσεις και στις σχέσεις με τις άλλες μορφές ζωής: Όχι εμπορευματοποίηση και ωφελιμισμός, αλλά αναγνώριση της διαφορετικότητας και συμπάθεια-αλληλοστήριξη!
  5. Επαναοικειοποίηση τόπων, Κοινών συλλογικών αγαθών και χρόνου: Όχι καταστροφή τόπων και Κοινών με «ανάπτυξή» τους και αύξηση του εργάσιμου χρόνου, αλλά αποκατάσταση, επανάκτησηυποστήριξή τους και αύξηση του ελεύθερου προσωπικού χρόνου για αυτοπραγμάτωση-αυτοανάπτυξη!
  6. Ευρύτητα στη γνώση και τις δεξιότητες: Όχι εξειδίκευση και προώθηση του μονοδιάστατου οικονομικού ατόμου, αλλά ολιστική πολύπλευρη γνώση και ολοκληρωμένα πρόσωπα!
  7. Επανανοηματοδότηση στη συνείδηση και τη ζωή: Όχι όλο και πιο ανταγωνιστικά, αλλά συνεργατικά και αλληλέγγυα! όποιος φροντίζει για όλους, φροντίζει και για τον εαυτό του!
Το παράδοξο του Easterling (Δεκαετία 70: 6000 αντικείμενα ικανοποίηση, αύξηση της κατανάλωσης και του ΑΕΠ όχι αύξηση της ευτυχίας, σήμερα ο μέσος Γερμανός καταναλωτής με την μεγαλύτερη αγοραστική δύναμη στην Ευρώπη κατέχει περίπου 10.000 αντικείμενα και δεν έχει ούτε τον χρόνο να τα χρησιμοποιήσει ούτε τον χώρο να τα αποθηκεύσει, χωρίς να είναι ικανοποιημένος από τη ζωή του αφού τρέχει όλη τη μέρα για να αποκτήσει αυτά τα αντικείμενα)

2.      2.  Η επανανοηματοδότηση της κοινωνικοπολιτικής πρακτικής μας
Υπάρχει βάσιμη ελπίδα ότι ο άνθρωπος θα επιλέξει- ή τελικά θα αναγκασθεί- να στραφεί πάλι προς τις δύο «μάνες» που τον έφεραν σαν είδος ως εδώ. Την πρωταρχική μάνα γαία που τον γέννησε και τον τρέφει, και τη δεύτερη μάνα του που είναι η ομάδα, η κοινότητα, η κοινωνία, στα πλαίσια των οποίων μπορεί να εξασφαλίσει όχι μόνο την επιβίωση, αλλά και το ευ ζειν που λέγανε οι αρχαίοι μας, το buen vivir που λένε σήμερα οι ιθαγενείς λαοί.
Η επιστροφή προς αυτές τις δύο μάνες δεν θα είναι προς τα πίσω, αλλά… προς τα εμπρός. Οι κόρες και οι γιοί, τα παιδιά και τα εγγόνια της σημερινής γενιάς των ανθρώπων, θα χρειασθεί, όχι μόνο να παίρνουν από αυτές τις μάνες και να τις εξαντλήσουν, όπως το κάνανε οι μέχρι τώρα γενιές. Θα χρειασθεί να τις φροντίσουν κιόλας, για να μπορούν να πορεύονται μαζί και στο μέλλον. Η ελπίδα μας στηρίζεται ακριβώς εκεί, ότι δηλαδή κάποια στιγμή ο σημερινός homo oeconomicus θα ξαναγίνει ο homo sapiens sapiens, ο «σοφός μοντέρνος άνθρωπος», και θα παραιτηθεί από την επέκταση της κυριαρχίας του σε όλο τον πλανήτη και θα αποφασίσει να ενταχθεί με ισορροπία στο φυσικό και κοινωνικό οικοσύστημα.
Να επιστρέψουμε λοιπόν στον κάθε Τόπο, για να δημιουργήσουμε τον νέο ανθρωπολογικό τύπο που θα βάλει σε κίνηση όλη την κοινωνία, ώστε να βρεθεί σε περίοδο μετάβασης προς έναν μετακαπιταλιστικό πολιτισμό, αφήνοντας πίσω τη δυστοπία του σημερινού κόσμου, που έχει βάλει στόχο «να αυτοκτονήσει με το κουστούμι και το πυρούνι»(Γιάννης Μακριδάκης).
Nα αναβιώσουμε το κοινοτικό πνεύμα για να ξεπεράσουμε όχι μόνο την κρίση, αλλά και για να αποχαιρετήσουμε τον καπιταλισμό.
Η νέα γενιά πρέπει να κάνει γρήγορα για να βρει τις λύσεις για το μέλλον της, όσο είναι καιρός. Να στηριχθεί για παράδειγμα στις γνώσεις και στην εμπειρία των Ζαπατίστας, των οποίων κάποιοι νέοι μορφωμένοι στα πανεπιστήμια των πόλεων, επιστρέφοντας στη ζούγκλα της Λαγκαντόνα στο νότιο Μεξικό, δεν πήγαν πίσω στον πρωτογονισμό, αλλά μαθαίνοντας επί δέκα χρόνια από τον πολιτισμό των παραδοσιακών κοινοτήτων τους, προχώρησαν πολύ πιο μπροστά από οποιοδήποτε άλλο κίνημα. Οργάνωσαν και σε στρατιωτικό επίπεδο την αντίσταση των Εξεγερμένων Αυτόνομων Κοινοτήτων των Ζαπατίστας, αλλά ολοκλήρωσαν και την αυτοκυβέρνησή τους με την κοινωνική και πολιτική τους οργάνωση και τα «συμβούλια καλής διακυβέρνησης». Τόσο μπροστά ώστε να γίνουν παράδειγμα για όλους τους ριζοσπάστες του κόσμου.
Παράδειγμα επίσης αρχίζουν να γίνονται και οι Κούρδοι, ένας άλλος ιστορικός λαός που είναι διασκορπισμένος σε τέσσερα κράτη, την Τουρκία, τη Συρία, το Ιράκ και το Ιράν. Στη συνάντηση του πρώτου Κοινωνικού Φόρουμ της Μεσοποταμίας που έγινε στο Ντιγιαρμπακίρ, το 2009, διατυπώθηκε η νέα ιδέα του κουρδικού απελευθερωτικού κινήματος: Δημοκρατική Αυτονομία και Λαϊκός συνομοσπονδισμός!  Απέρριψαν όλες τις μορφές εθνικισμού, κάνανε γενική κριτική του κράτους, ακόμα και του σοσιαλιστικού, και προτάσσουν πια την αυτονομία των κοινοτήτων τους με άμεση δημοκρατία και αυτοκυβέρνηση, στηριζόμενη στην ισότητα των εθνικών και θρησκευτικών ταυτοτήτων, στην απελευθέρωση των γυναικών και την ισότητα των φύλων, καθώς και στην οικολογική ισορροπία.
Διαβάζοντας τους νέους στόχους τους δεν μπορεί παρά να σκέφθούμε: Να, εδώ έχουμε και ένα κοντινό σε μας παράδειγμα για το πώς μπορεί να επιστρέψει μια κοινωνία …προς τα μπρός! Όχι προς τα πίσω, στον εθνικισμό και το αστικό κράτος, αλλά προς τα μπρος, προς την ανθρώπινη κοινότητα των ισότιμων προσώπων, ενταγμένης με ισορροπία στη φύση και το οικοσύστημα. Και όλα αυτά σε συνθήκες πολέμου και εμπάργκο!
 Τέτοιες δύσκολες συνθήκες οικονομικού πολέμου, έχουν έρθει και έρχονται σιγά σιγά και στην χώρα μας, με τις πολιτικές των μνημονίων από τη μεριά της ευρωπαϊκής και παγκόσμιας ελίτ. Μα τα μνημόνια δεν πετύχανε –χωρίς να το θέλουμε-αποανάπτυξη; Τι είναι η συρρίκνωση κατά 25% του ΑΕΠ της χώρας, αν δεν είναι αποανάπτυξη; Λένε μερικοί κυνικοί!
Απαντάμε: πρώτα -πρώτα το ΑΕΠ μιας χώρας δεν είναι κατάλληλος δείκτης για την ευζωία των κατοίκων της και σήμερα αμφισβητείται αυτό από οικονομολόγους, κυβερνήσεις και διεθνείς οργανισμούς, διότι η προσήλωση στο ΑΕΠ θέτει στο περιθώριο της κοινωνικής συνείδησης το περιβαλλοντικό και κοινωνικό κόστος της ανάπτυξης.
Στη συνέχεια λέμε ότι: αποανάπτυξη κάνεις με συνειδητό σχεδιασμό και όχι με καταστροφή μέσω των μνημονίων!
Η βασική ιδέα της αποανάπτυξης-τοπικοποίησης είναι η αλληλέγγυα, δημοκρατική, κοινωνική και οικολογική οικονομία με χαμηλή κατανάλωση πόρων – και όχι η φτώχεια και η ύφεση με ντιρεκτίβες λιτότητας, συνδυασμένη μάλιστα με καταστροφή του περιβάλλοντος και οικολογική υποβάθμιση που βιώνουν οι άνθρωποι σήμερα στην Ελλάδα.
Την ίδια στιγμή η κρίση έχει και ένα θετικό: Μας αναγκάζει να αναζητήσουμε νέες δυνατότητες και τρόπους ζωής, συνύπαρξης και εργασίας, καθώς και διευρυμένους χώρους για να δοκιμάζουμε όλα αυτά. Εγχειρήματα που πριν την κρίση για χρόνια διαχειρίζονταν από μικρές μειοφηφικές πρωτοβουλίες ( από ελευθεριακές, αντιφασιστικές ή ομάδες αλληλεγγύης για παράδειγμα), βρίσκουν τώρα μεγάλη απήχηση και δημιουργούνται καινούργια, με νέες ιδέες. Υπάρχουν αυτοδιαχειριζόμενοι χώροι και εγχειρήματα γειτονιάς, κοινωνικά-αλληλέγγυα ιατρεία, δίκτυα-οάσεις μη χρηματικής οικονομίας και ανταλλαγής, κοινωνικά παντοπωλεία με δωρεάν διάθεση προϊόντων και αντικειμένων κυρίως από «δεύτερο χέρι», νέας μορφής συνεταιρισμοί(χωρίς διοικητικά συμβούλια , με συνέλευση μελών), εργαστήρια και πρότζεκτ αυτοβοήθειας. Μοντέλα συλλογικής εργασίας και συνεργατικές με αποφάσεις στη βάση της συναίνεσης και της άμεσης δημοκρατίας, γίνονται πλατιά γνωστά και οικεία. Μερικοί άνθρωποι λοιπόν στην Ελλάδα αναγκάσθηκαν και αναγκάζονται να συνευρεθούν και να οικοδομήσουν στοιχεία μιας ενωμένης και ειρηνικής κοινωνίας «από τα κάτω». Με επιστροφή στον κοινοτισμό και την άμεση δημοκρατία, που πάντα συνόδευε σαν κόκκινο νήμα τις ιστορικές εξελίξεις στο χώρο που άκμασε η δημοκρατία των αρχαίων ελληνικών πόλεων, με προεξάρχουσα την Αθήνα των κλασικών χρόνων.
Η κλασική πολιτική πρόταση-από όλα σχεδόν τα κόμματα- για μια μονόπλευρη εστίαση στην μια από τα ίδια «ανάπτυξη» και στις επενδύσεις με στόχο το κέρδος κερδών, δεν μπορεί να είναι η απάντηση και αυτό είναι ολοφάνερο. Παραμένουν άλυτες-και σε παγκόσμιο επίπεδο-οι αντιθέσεις και οι συγκρούσεις για ισότιμη και δίκαιη κατανομή των βαρών και των πλεονασμάτων, καθώς και η οικολογική καταστροφή. Χρειαζόμαστε μια εναλλακτική λύση, η οποία θα αντιμετωπίζει μαζί τα οικολογικά και κοινωνικά προβλήματα και τις αιτίες τους. Αυτό σημαίνει ότι χρειαζόμαστε αλλαγές σε πολλαπλά επίπεδα: στο προσωπικό και συλλογικό επίπεδο συνείδησης, στην οργάνωση και αυτοοργάνωση, στο θεσμικό πολιτικό επίπεδο. Να επανέλθει το πνεύμα του κοινοτισμού για να βρούμε συλλογικά τις απαιτούμενες σήμερα ριζοσπαστικές λύσεις. Να στηρίξουμε και να πολλαπλασιάσουμε τα αυτοοργανωμένα εναλλακτικά εγχειρήματα σε όλους τους ζωτικούς τομείς της κοινωνικής και οικονομικής δραστηριότητας, ώστε να αναπνεύσει ο πληθυσμός και να επανέλθει η ελπίδα για το μέλλον, κόντρα στη δυστοπία των μνημονιακών πολιτικών.
Θα χρειασθεί λοιπόν να στηριχθούμε στις κοινότητες κάθε είδους- αστικές ή της υπαίθρου, αλλά και επαγγελματικές, κοινωνικής ή συνεργατικής οικονομίας, τις κοινότητες ενδιαφερόντων ή του διαδικτύου(π.χ. κοινότητες «κοινής χρήσης» κατοικιών, αυτοκινήτων κ.λπ) -σαν κύτταρα της νέας κοινωνίας που θα επιδιώξουμε.(προβολή διαφανειών τέτοιων παραδειγμάτων)
Μιας κοινωνίας που αν μπει σε κίνηση, θα αλλάξει τη μέχρι τώρα πορεία της και θα στραφεί όχι στον «αναπτυγμένο» παγκοσμιοποιημένο χρηματοοικονομικό καπιταλισμό του «παγκόσμιου καζίνου», ούτε προς τα πίσω στο κεντρικό εθνικό κράτος, καπιταλιστικό ή σοσιαλιστικό, αλλά θα περάσει κατευθείαν στην άμεση δημοκρατία και την αποκεντρωμένη τοπική οικονομία της εγγύτητας, που θα ικανοποιεί τις μετρημένες ανάγκες των πολιτών, τις οποίες θα διαχειρίζονται οι ίδιοι και θα αυτοκυβερνώνται με κοινοτίστικες κοινωνικές και διανθρώπινες σχέσεις-Δημοκρατική Αυτονομία έχει ονομασθεί αυτό. Σε κοινωνία που θα έχει επανακάμψει ο κοινοτισμός, τα συμβούλια και η ομοσπονδία δήμων και κοινοτήτων, σαν μορφή κοινωνικοπολιτικής οργάνωσης.
 


Κυριακή 10 Σεπτεμβρίου 2017

Μπορούμε να αλλάξουμε!

Τα γονίδια, ο καπιταλισμός, η πολιτική εξουσία ή η έλλειψη εκπαίδευσης είναι υπεύθυνες για το γεγονός ότι η μετάβαση σε μια βιώσιμη κοινωνία δεν επιτυγχάνεται, παρόλο που το θέλουμε αρκετοί-με την έννοια του κρίσιμου αριθμού-πολίτες;

Όταν, για μια ακόμη φορά για παράδειγμα, το σχέδιο κάποιου να καταναλώσει λιγότερο κρέας και γλυκά αποτυγχάνει, ποια είναι η πραγματική αιτία; Τι οδηγεί τους ανθρώπους και τις κοινωνίες να επιλέγουν μέσα που φέρνουν την αλλαγή, ή μέσα που την εμποδίζουν; Είναι ερωτήματα που διαμορφώνουν τον πυρήνα της σκέψης, όσων ακόμα ενδιαφέρονται πραγματικά για τις πολιτικές που αφορούν στο συλλογικό ή ατομικό μας μέλλον.
Πως μπορούμε να αλλάζουμε τον εαυτό μας, να πετυχαίνουμε κοινωνικές αλλαγές, πέρα από την κριτική του καπιταλισμού και μην περιμένοντας την «Επανάσταση που θα τα αλλάξει όλα με μιας»;
Η απλή συζήτηση για την κρίση της ΕΕ ή για την αειφορία – που γίνεται στους κύκλους των μορφωμένων, οι οποίοι σημειωτέον  είναι και οι μεγαλύτεροι ρυπαντές – βοηθά μόνο μερικώς, αν εξακολουθεί να περιορίζεται στην έρευνα για τον εγκέφαλο, την ατομική και κοινωνική συνείδηση  ή την κριτική του καπιταλισμού. Αν όμως είμαστε σε θέση να καταλάβουμε τα συναισθήματα και κυρίως τις ασυνείδητες-και ταυτόχρονα μεταβαλλόμενες-επιθυμίες και απόψεις του ανθρώπου για την καθημερινότητά του, τότε θα μπορούμε καλύτερα να κατανοήσουμε τις δυνατότητες για κοινωνική και ατομική αλλαγή, ώστε να δράσουμε εποικοδομητικά για την υλοποίησή τους. Χωρίς να μιλάμε μονοδιάστατα και να τα «ρίχνουμε» όλα στον καπιταλισμό, ή να πέφτουμε σε μια μοντέρνα μεν, αλλά αναποτελεσματική επαναστατική ρητορική.

 Νέες προοπτικές μέσω της ολιστικής αντίληψης και διεπιστημονικότητας

Ιστορικά παραδείγματα επιτυχημένων ή αποτυχημένων αλλαγών βοηθούν επίσης στην κατανόηση. Πώς προέκυψε πραγματικά η έννοια της ανάπτυξης, για παράδειγμα; Και είναι εξηγήσιμη η εμφάνιση των ολοκληρωτικών καθεστώτων του εικοστού αιώνα μόνο με την επίκληση αυταρχικών πολιτιστικών παραδόσεων, οικονομικών κρίσεων, χρήσης βίας και φαινομενικά χαρισματικών ηγετών;
Μόνο αυτοί που το καταλαβαίνουν αυτό μπορούν να έχουν και το κλειδί για την κοινωνική και προσωπική αλλαγή. Είναι βασικά αναγκαίο, για έναν περαιτέρω προβληματισμό σχετικά με την αλλαγή, να τερματισθεί η μονόπλευρη αντιμετώπιση του θέματος και η αμοιβαία αγνόηση των διαφόρων επιστημονικών κλάδων της κοινωνικής και ατομικής συμπεριφοράς. Οι οικονομολόγοι ενάντια στους κοινωνιολόγους, οι ψυχολόγοι κατά των εθνολόγων και των κοινωνιοβιολόγων κ.λπ. Για να ανοίξει μια νέα προοπτική, θα πρέπει να τελειώνουμε με την μονομέρεια και την αντιπαλότητα και να αντιμετωπίσουμε τα πράγματα ολιστικά και διεπιστημονικά, ώστε να αποκτήσουμε όσο γίνεται πιο ολιστική αντίληψη για την κοινωνική και ατομική εξέλιξη στο πεδίο της καθημερινότητας.

Υπάρχουν όρια στις τεχνικές λύσεις

Το πιο σημαντικό, αλλά όχι και μοναδικό παράδειγμα, είναι η προστασία του κλίματος. Η Συμφωνία για το Κλίμα του Παρισιού ορίζει ότι η υπερθέρμανση του πλανήτη πρέπει να περιορισθεί κάτω από δύο βαθμούς, κατά προτίμηση στον 1,5 βαθμό της κλίμακας Κελσίου. Αυτό σημαίνει ότι πρέπει να πετύχουμε σε παγκόσμιο επίπεδο μηδενικές εκπομπές μέχρι το 2038 ή το 2027 αντίστοιχα. Σε όλους τους τομείς, συμπεριλαμβανομένης της θέρμανσης κτιρίων, της ενεργειακής χρήσης καυσίμων ή των λιπασμάτων. Ωστόσο, για τις δραστικές συνέπειες που συνδέονται με όλα αυτά δεν γίνεται συζήτηση σχεδόν από κανέναν. Η προστασία του κλίματος και η ανάπτυξη συμβαδίζουν, στο βαθμό που βασίζονται αποκλειστικά σε τεχνικές επιλογές, όπως οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και η ενεργειακή απόδοση για την αντικατάσταση των ορυκτών καυσίμων στην παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας, θερμότητας, κίνησης ή λιπασμάτων. Μπορεί να πουληθεί νέα τεχνολογία και έτσι να επιτευχθεί «ανάπτυξη» για το κεφάλαιο που έχει επενδυθεί στον τομέα. Αλλά μόνο με τη βοήθεια της τεχνολογίας, δεν επιτυγχάνονται οι προαναφερόμενοι στόχοι. Η πρόκληση της κλιματικής αλλαγής είναι απλά πάρα πολύ μεγάλη, για να είναι μόνο θέμα τεχνολογίας!
Εξάλλου, τεχνικά γινόμαστε μεν καλύτεροι, αλλά ταυτόχρονα αυξάνουμε τη χρήση υλικών και ενέργειας, πράγμα που σημαίνει ότι παράγονται όλο και περισσότερες εκπομπές. Επιπλέον, λείπουν και κάποιες αποτελεσματικές τεχνικές λύσεις για ορισμένους τομείς εκπομπών, για παράδειγμα στη γεωργία. Οι προηγούμενες στατιστικές και προβλέψεις βασίζονται επίσης σε ωραιοποιημένους μαζικούς υπολογισμούς. Οι βιομηχανικές χώρες όπως π.χ. η Γερμανία ισχυρίζονται ότι μειώνουν τις εκπομπές, αλλά στην πραγματικότητα ο βιομηχανικός και μεταβιομηχανικός τρόπος ζωής σε αυτές τις χώρες τις αυξάνει. Ο τρόπος ζωής μας μεταφέρει τις εκπομπέςαπλώς στις αναδυόμενες αγορές των υπο «ανάπτυξη» χωρών, καθώς τα καταναλωτικά μας προϊόντα προέρχονται όλο και περισσότερο από εκεί.
 Εκτός αυτού, όλοι μιλάνε για το κλίμα. Όμως θα πρέπει να αντιμετωπιστούν ταυτόχρονα και άλλα οικολογικά προβλήματα- όπως π.χ. η υποβάθμιση των εδαφών και των οικοσυστημάτων- που θέτουν εξίσου μακροπρόθεσμα σε κίνδυνο την ανθρώπινη ύπαρξη. Η λύση είναι προφανής: να δώσουμε περισσότερο χώρο στη φύση! Η τεχνολογία από μόνη της, είναι ακόμη λιγότερο επαρκής σε αυτές τις περιπτώσεις από ό,τι για την προστασία του κλίματος.

Δεν υπάρχει βιωσιμότητα χωρίς αλλαγή του τρόπου ζωής

Εκτός από την πράσινη τεχνολογία, η προστασία του περιβάλλοντος απαιτεί επίσης έναν πιο χαλαρό-στηριγμένο στην επάρκεια και όχι στην υπερκατανάλωση- τρόπο ζωής. Έτσι δεν αρκεί π.χ. να οδηγούμε μόνο πιο αποδοτικά και ενεργειακά αναβαθμισμένα αυτοκίνητα. Θα χρειασθεί να περπατήσουμε ξανά, ή να χρησιμοποιήσουμε το ποδήλατο, το λεωφορείο και το τρένο. Ενάντια σε αυτήν την δυσάρεστη αλήθεια, δεν βοηθά κανένα πακέτο ψευδαίσθησης, όπως π.χ. των αναδασώσεων, ώστε τα δένδρα να δεσμεύσουν τις εκπομπές που αποσταθεροποιούν το κλίμα. Το μέγεθος των απαραίτητων για αυτό αναδασώσεων, θα πρέπει να είναι τόσο γιγαντιαίο, που θα είναι αδύνατο να τις κάνουμε.
Επομένως, η στροφή προς μια πιο βιώσιμη κοινωνία δεν λειτουργεί χωρίς έναν νέο τρόπο ζωής. Πρέπει να καταναλώνουμε λιγότερα. Έτσι, ενόσω θα επικρατεί η αγορά, θα πωλούνται επίσης λιγότερα. Για παράδειγμα, σημαντικά λιγότερες πτήσεις μακρινών διακοπών ή αυτοκίνητα. Ο τερματισμός της «αναπτυξιακής» κοινωνίας είναι εφικτός μόνο με ένα καλό ξεκίνημα από τις βιομηχανικές χώρες, οι οποίες υποτίθεται ότι ηγούνται της προστασίας του κλίματος βάσει των συμφωνιών του Παρισιού. Από αυτό δεν μπορούμε να ξεφεύγουμε ούτε με το όραμα ενός καθαρού κόσμου υπηρεσιών, χωρίς κανένα οικολογικό αποτύπωμα, όπως το προτείνουν κάποιοι επιστήμονες ή οραματιστές διανοούμενοι. Γιατί και ένας κόσμος υπηρεσιών, όπως των πτήσεων ή των τεχνολογιών πληροφορικής, καταναλώνει πολλούς πόρους.

Πρόκληση μετάβασης


Το πρόβλημα που έχουμε να αντιμετωπίσουμε και είναι βασικό: Μέχρι σήμερα, κεντρικοί κοινωνικοί θεσμοί, όπως η αγορά εργασίας, το συνταξιοδοτικό σύστημα, οι τράπεζες και το σύστημα δημόσιου χρέους, εξαρτώνται από την «ανάπτυξη». Οι εναλλακτικές έννοιες για την απελευθέρωσή τους από τους περιορισμούς της «ανάπτυξης»-όπως π.χ. η ιδέα της μείωσης του ωραρίου εργασίας-  δεν έχουν προχωρήσει μέχρι στιγμής. Υπάρχει έλλειψη ιδεών για τη δύσκολη μεταβατική φάση στην μετά την «ανάπτυξη εποχή». Για την μετάβαση δηλαδή στην φάση της «αποανάπτυξης», χωρίς μεγάλες καταστροφές και κοινωνικές αναταραχές, όπως έχουμε βιώσει στις χώρες της Ευρωκρίσης, όπου η «ανάπτυξη» μετατράπηκε σεσυρρίκνωση-και όχι σε αποανάπτυξη- μέσα σε πολύ λίγο χρονικό διάστημα.

Θα έχουμε τύχη μέσα από τη συνεργασία;


Πολλοί υποστηρικτές της αποανάπτυξης δεν θεωρούν ως πρόβλημα, τα παραπάνω. Τελικά, η συρρίκνωση θα οδηγήσει σταδιακά σε μια βασισμένη και προσανατολισμένη στην αλληλεγγύη και το κοινό καλό οικονομία- όπως λένε και σε αυτούς ανήκω και γω-συμπεριλαμβανομένων των αντίστοιχων πολιτικών πλειοψηφιών. Χωρίς τον καπιταλισμό, οι άνθρωποι θα ήταν πιο ευτυχισμένοι, γιατί τότε ο ανταγωνισμός θα είχε ξεπερασθεί. Ο άνθρωπος είναι κυρίως συνεργατικός ή ακόμα και αλτρουιστής. Είναι ο καπιταλισμός που τον διαμορφώνει ως εγωιστή.
Αλλά αυτό είναι πολύ απλοϊκό. Όπως δείχνουν οι έρευνες για την ευτυχία και τον βαθμό ικανοποίησης, οι έννοιες αυτές είναι σχετικές. Είναι κανείς πιο ευτυχής π.χ. αν συμπράττει ή συμβαδίζει ή κάνει καλή παρέα με άλλους, παρά αν απολαμβάνει μόνος ένα μακρινό ταξίδι στη Μαλαισία. Μια πιο πλήρης συνολικά ζωή μπορεί να κάνει πιο ευτυχισμένο τον άνθρωπο, ειδικά εάν αισθάνεται αποδεκτός από τους γύρω του. Αλλά όταν οι άνθρωποι έχουν περισσότερα-πιθανώς αχρείαστα-στην κατοχή τους, σε σχέση με τους άλλους γύρω τους, αυτό συχνά τους αυξάνει τις προσδοκίες και τις επιθυμίες, καθώς και τα σκαλοπάτια στην κλίμακα της ευτυχίας. Και δεν ονειρεύονται όλοι να καλλιεργούν τη δική τους τροφή σε αγροκτήματα, αντί να πηγαίνουν στο καπιταλιστικό σούπερ μάρκετ.

Οι κανόνες για την καθημερινότητα δεν είναι δοσμένοι από το παρελθόν

Η πολιτιστική επιρροή του καπιταλισμού είναι πολύ σημαντική: Γιατί εκτός από βιολογική, ο άνθρωπος είναι και κοινωνική κατασκευή[1]. Και τα πολιτισμικά χαρακτηριστικά του περνούν και στο DNA του. Υπάρχει λοιπόν και μια βιολογική εξέλιξη που κάνει τον άνθρωπο να έχει μια τάση προς τον εγωισμό. Στις δύσκολες καταστάσεις επικρατεί η ανάγκη για συνεργασία, αφού η ανθρώπινη ομάδα και οι συλλογική δράση βοηθά και το άτομο να αντεπεξέλθει καλύτερα σε αυτές[2].    Όταν όμως δεν υπάρχουν δύσκολες και επικίνδυνες συνθήκες, τότε η τάση προς τη συνεργασία είναι περιορισμένη. Και αυτό φαίνεται ιδιαίτερα σήμερα στις καπιταλιστικές κοινωνίες της «αφθονίας» και του καταναλωτισμού σε σχέση με το ζήτημα της αλλαγής του κλίματος, όπου απαιτείται συνεργασία σε παγκόσμιο επίπεδο. Επειδή ακόμα δεν είναι ορατές οι δύσκολες καταστάσεις και οι κλιματικές εξελίξεις, οι οποίες θα συνοδευτούν από οικολογική και κοινωνική κατάρρευση- καταστροφή, επικρατεί το μικροπρόθεσμο συμφέρον και ο εγωιστικός υπολογισμός. Όσον αφορά για παράδειγμα στα άμεσα μέτρα που πρέπει να αποφασισθούν και να εφαρμοστούν. Ιδίως στις «αναπτυγμένες» κοινωνίες. Και αυτό δεν συμβαίνει μόνο με τους τεχνοκράτες ή τους πολιτικούς αυτών των κοινωνιών, αλλά και με τους απλούς πολίτες, που έχουν συνηθίσει στην κακώς εννοούμενη «ευμάρεια».  
Στις «αναπτυγμένες» κοινωνίες συνυπάρχουμε όλοι με τον κόσμο της «ανάπτυξης» μέσω των θέσεων μισθωτής εργασίας, των καταναλωτικών μας επιθυμιών ή των συνταξιοδοτικών μας ταμείων, που επενδύουν σε «αναπτυξιακές» ιδιωτικές ή κρατικές οικονομικές δραστηριότητες για την επίτευξη κερδών. Και ενεργούμε μόνο λογικά. Οι τάσεις μας προς την υπερβολική άνεση, τη συνήθεια, την υποταγή, τις προσδοκίες και την κανονικότητα περιπλέκουν κάθε θεμελιώδη αλλαγή. Όταν μπαίνουμε στο αεροπλάνο το χειμώνα για να περάσουμε κάποιες μέρες με ήλιο και ζέστη στις τροπικές χώρες και νησιά, δεν αισθανόμαστε τίποτα από την κλιματική καταστροφή και τα όρια της «ανάπτυξης». Είναι απαραίτητο να λάβουμε υπόψη μας για κάθε επιδιωκόμενη ουσιαστική αλλαγή, ότι κάποια πράγματα δε μπορούμε να τα αλλάξουμε, είτε ως κοινωνία είτε ως άτομα. Η βασική δομή των ανθρώπινων συναισθημάτων είναι δύσκολο να αλλάξει, όπως και η κυριαρχούσα (όχι βέβαια και αποκλειστική) κατεύθυνση της ανθρώπινης πράξης και στάσης. Από την άλλη πλευρά, οι αξίες και οι κανόνες της κανονικότητας είναι μεταβλητές συναρτήσεις - και αυτό που μπορεί να θεωρηθεί ως πραγματικό όφελος είναι επίσης επιδεκτικό σε κοινωνική επίδραση και επιρροή. Σε όλες αυτές τις πτυχές της καθημερινότητας των ανθρώπων, εκφράζεται και υπάρχει μια μεγάλη δόση πολιτισμού και κουλτούρας, ακόμη και αν οι ανθρώπινες βασικές δομές αποτελούν μέρος της εξελικτικής ιστορίας. Πως μπορεί να επιτευχθεί μια θετική τέτοια επιρροή;
Αν δημιουργούμε συλλογικές συνθήκες καθημερινής ύπαρξης, τότε μπορούμε να αναρωτιόμαστε και να αμφισβητούμε τις κυρίαρχες κανονικότητες. Μπορούμε να αλλάζουμε τις κινητήριες πολιτικές δομές που θα μας οδηγούν και σε αλλαγή του τρόπου σκέψης και του φαντασιακού μας για το τι είναι κανονικότητα. Αυτές οι διεργασίες μπορούν να βάλουν σε κίνηση και αρκετά μεγάλες κοινωνικές αλλαγές στις λεγόμενες «μεγάλες» κοινωνικές σχέσεις. Αλλά ακόμη και στο επίπεδο των «μικρών» καθημερινών διανθρώπινων σχέσεων, μπορούμε να προχωρήσουμε μπροστά, κοιτάζοντας περισσότερο και πιο διεισδυτικά στον περιπλεγμένο συναισθηματικό μας κόσμο που δεν έχει να κάνει μόνο με τα γενικά θέματα βιωσιμότητας και αειφορίας, αλλά, επίσης, και με καθημερινά θέματα όπως π.χ. η επιδίωξη της αλλαγής στη διατροφή μας ή το τρέξιμο στις έξι το πρωί.
Και εδώ ακριβώς οι έννοιες ή οι συνταγές για έναν κόσμο αποανάπτυξης δεν πρέπει να αφορούν μόνο στον νέο ανθρωπολογικό τύπο που θα κατέβει ξαφνικά από τον ουρανό, γιατί έτσι θα παραμείνουν άσχετες ουτοπίες. Θα πρέπει να έχουν σχέση με τον υπάρχοντα τύπο ανθρώπου, που όμως μπορεί να αλλάξει μέσα από τη συμμετοχή στις συλλογικές πολιτικές και κοινωνικές διεργασίες. Μόνο έτσι μπορεί να προκύψει η αλλαγή του και η διαμόρφωση του καινούργιου. Η ατομική ωφελιμιστική στάση, οι απόψεις για την κανονικότητα και το αξιακό μας σύστημα μπορούν να εξελιχθούν παραπέρα μέσα από την αλληλεπίδραση των διαφόρων δρώντων προσώπων στις συλλογικές αυτές διεργασίες. Παραδείγματα τέτοιων συλλογικών διεργασιών αναφέρονται αναλυτικά στο βιβλίο μου για τον «Σύγχρονο Κοινοτισμό»[3].



[1] Όπως το διατυπώνουμε με τον Γιάννη Μπίλλα στο βιβλίο μας «Ο ανθρωπολογικός τύπος της αποανάπτυξης-τοπικοποίησης»(εκδόσεις των συναδέλφων): «Ο καπιταλισμός, πριν φανερώσει τα αδιέξοδά του, κατέστρεψε τον ψυχισμό των ανθρώπων, διαμόρφωσε ένα ανθρωπολογικό τύπο μοναχικό, νευρωτικό, αγχώδη, φοβικό και φοβισμένο, ανταγωνιστικό, επιθετικό, ενεργοβόρο, καριερίστα και αμοραλιστή, κάτοικο του εγώ και όχι του εμείς. Ακόμα και σήμερα ο άνθρωπος αυτός διατηρεί την ψευδαίσθηση της ατομικής διαφυγής,Ο ανθρωπολογικός τύπος της ιδιώτευσης, της απάθειας, της συναλλαγής, της αλλοτρίωσης, είναι μέρος του προβλήματος που έχουμε να επιλύσουμε».

[2] Κατά τη διαδρομή της ανθρώπινης εξέλιξης αυτό υπαγόρευε και η βιολογία του ανθρώπινου είδους, σαν λογικού όντος, που έβλεπε πάντα τα πλεονεκτήματα του «συνυπάρχειν», «συμβιώνειν», «συμπράτειν» και «συναποφασίζειν».

[3] http://www.topikopoiisi.eu/902rhothetarhoalpha/503

Τρίτη 22 Αυγούστου 2017

"Η ΕΡΤ στην Περιφέρεια": Συζήτηση για την Τοπικοποίηση- Αποανάπτυξη, την Αμεσοδημοκρατία, την Οικολογική Κοινωνία της Ισοκατανομής

Για το αντίθετο της "παγκοσμιοποίησης" την "τοπικοποίηση" συζήτησαν στην εκπομπή "H ΕΡΤ στην Περιφέρεια", μέσω της γειτονιάς της Ελλάδας, στην ΕΡΤ Βόλου, η Φρόσω Παύλουκαι ο Βασίλης Πέτσης, με οδηγό το νέο βιβλίο του Γιώργου Κολέμπα "Επιστροφή προς τα ...μπρος" και καλεσμένο στο στούντιο τον ίδιο το συγγραφέα.
Είναι λύση η τοπικοποίηση- αποανάπτυξη; Η αμεσοδημοκρατία; Η οικολογική κοινωνία της ισοκατανομής; 
Σε ένα δίωρο προσπαθήσαμε να προσεγγίσουμε έννοιες με μακρά διαδρομή και κυρίως έννοιες που ο νους για να τις αφομοιώσει χρειάζεται μια πιο ολιστική αντίληψη του κόσμου γύρω του. Το κυριότερο να επιθυμεί να ξεβολευτεί από το μοντέλο μιας ζωής που ενώ νιώθει ότι δεν δίνει απαντήσεις και λύσεις, εξακολουθεί να το ακολουθεί.
...
Για το αντίθετο της "παγκοσμιοποίησης" την "τοπικοποίηση" συζήτησαν στην εκπομπή "H ΕΡΤ στην Περιφέρεια", μέσω της γειτονιάς της Ελλάδας, στην ΕΡΤ Βόλου, η Φρόσω Παύλουκαι ο Βασίλης Πέτσης, με οδηγό το νέο βιβλίο του Γιώργου Κολέμπα "Επιστροφή προς τα ...μπρος" και καλεσμένο στο στούντιο τον ίδιο το συγγραφέα.
Είναι λύση η τοπικοποίηση- αποανάπτυξη; Η αμεσοδημοκρατία; Η οικολογική κοινωνία της ισοκατανομής; 
Σε ένα δίωρο προσπαθήσαμε να προσεγγίσουμε έννοιες με μακρά διαδρομή και κυρίως έννοιες που ο νους για να τις αφομοιώσει χρειάζεται μια πιο ολιστική αντίληψη του κόσμου γύρω του. Το κυριότερο να επιθυμεί να ξεβολευτεί από το μοντέλο μιας ζωής που ενώ νιώθει ότι δεν δίνει απαντήσεις και λύσεις, εξακολουθεί να το ακολουθεί.
...
Όλη η συζήτηση εδώ

Κυριακή 6 Αυγούστου 2017

Οι απαιτούμενες νέες πολιτικές για μια τοπική ανάπτυξη (στην ουσία «αποανάπτυξη»)

Γενικά η νέα Πολιτική θα ξεκινά από την αποαποικιοποίηση της ατομικής και κοινωνικής συνείδησης από το φαντασιακό και την ιδεολογία της «ανάπτυξης» σαν μεγέθυνση της παραγωγής και κατανάλωσης, από την αντίσταση στην χωρίς όρια εκμετάλλευση του ανθρώπου και της φύσης, από την προστασία έναντι της ετερονομίας στις οικονομικές, κοινωνικές και πολιτικές σχέσεις, μέσω της αυτοδιαχείρισης των πόρων, της παραγωγικής διαδικασίας και της εξουσίας, από την προστασία των «κοινών» και του περιβάλλοντος μέσω της επιδίωξης του μικρότερου δυνατού οικολογικού αποτυπώματος.
Συγκεκριμένα για την Ελλάδα, όπου το αδιέξοδο του καπιταλιστικού τρόπου οργάνωσης της καθημερινής ζωής είναι ολοφάνερο, δε μπορεί να επιδιώκεται επιστροφή στην προ κρίσης φαινομενική «ευημερία» των ανθρώπων και των αριθμών. Δε μπορεί να επιδιώκεται το ίδιο είδος «ανάπτυξης» που επικρατούσε μέχρι τώρα και που έβαζε σαν κύριο στόχο τη μεγέθυνση του ΑΕΠ, ώστε να πληρώνεται έστω και το «κουρεμένο» ή  μη ειδεχθές χρέος της. Αυτό θα απαιτήσει τέτοια εκμετάλλευση της εργασίας και των πόρων που έχει η χώρα, που δε θα μπορούμε να μιλάμε πια για ευζωία του πληθυσμού. Σε αυτό το επίπεδο θα πρέπει να επιδιωχθεί καταρχήν η σεισάχθεια με αποανάπτυξηκαι η σύγκρουση με τους πιστωτές.
Στη συνέχεια: Η κόκκινη γραμμή που θα συνδέει τα στοιχεία αυτής της πολιτικής είναι η οικονομία των αναγκών, η στηριγμένη στις αλληλέγγυες, συνεταιριστικέςσυνεργατικές και κοινοτικές διανθρώπινες σχέσεις, καθώς και οι αμεσοδημοκρατικοί θεσμοί λήψης αποφάσεων.
Τα στοιχεία αυτής της πολιτικής:
1. Επιβράδυνση στην καθημερινότητα Σήμερα βιώνουμε  την επιτάχυνση σε όλους τους τομείς της καθημερινής ζωής, στην μετακίνηση, στο φαγητό, ακόμα και στις διακοπές μας. Η νέα πολιτική για τον χρόνο, μπορεί να στηρίξει την επιβράδυνση. Για παράδειγμα ρύθμιση κυκλοφορίας στα μέτρα των ποδηλατών, των πεζών και των μαζικών μέσων μεταφοράς. Όλα αυτά θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε πιο αργούς ρυθμούς μετακίνησης.
Ανάλογα, μια υψηλή φορολογία της σημερινής «ταχυφαγίας»(fastfood) θα μπορούσε να έχει σαν αποτέλεσμα να γίνει πιο φθηνό το παραδοσιακά μαγειρεμένο φαγητό και να προτιμηθεί όχι μόνο για ποιοτικούς λόγους, αλλά και για οικονομικούς. Αντίστοιχα η πριμοδότηση του ήπιου τουρισμού με πεζοπορίες συνδεδεμένα παλιά και νέα καλντερίμια, ποδηλατοδιαδρομές και μικρούς-χαμηλής ή μηδενικής ενέργειας- ξενώνες με τοπική τροφή και υπηρεσίες σε σημεία αυτών των διαδρομών, θα έχει σαν αποτέλεσμα τους αργούς ρυθμούς στις διακοπές.

2. Προώθηση της μακροζωίας
Τα αποτελέσματα της επιτάχυνσης τα βλέπουμε και στη διάρκεια ζωής των προϊόντων που παράγει ο καπιταλισμός με κριτήριο τη μεγιστοποίηση του κέρδους και όχι της διάρκειας χρήσης τους και στα οποία υπάρχει «προγραμματισμένη βραχυβιότητα»
Μια πολιτική που θα ανάγκαζε τις επιχειρήσεις να αυξήσουν τον χρόνο εγγύησης για τα προϊόντα τους, θα έκανε πιο αυστηρούς τους κανόνες για ανάληψη ευθύνης για τα ατυχήματα από την ελαττωματική παραγωγή ή την «αστοχία υλικού», θα αύξανε την υποχρέωση για τη διατηρησιμότητα ή τη συντήρηση των προϊόντων τους, θα λειτουργούσε σα μοχλός για την αύξηση της διάρκειας ζωής.
Επίσης η απαλλαγή από την φορολογία για καταστήματα με προϊόντα «από δεύτερο χέρι», για τοπικές αγορές χωρίς μεσάζοντες, για ανταλλαγές υλικών ή προϊόντων ή εργαστήρια επισκευών θα βοηθούσε προς αυτή την κατεύθυνση. Πολύ περισσότερο θα βοηθούσε και μια πολιτική προώθησης της παραγωγής, αυτοπαραγωγής και διανομής προϊόντων μακράς διάρκειας-τέτοια μπορεί να είναι και τα παραδοσιακά, χειροποίητα ή ποιοτικά προϊόντα-από εγχειρήματα κοινωνικής-συνεργατικής-αλληλέγγυας οικονομίας, που παράγοντας και για τον εαυτό και όχι μόνο για την αγορά, θα στοχεύουν εκτός από την ποιότητα και στη μεγάλη διάρκεια. Θα βοηθούσε επίσης μια πολιτική που στα ποιοτικά κριτήρια θα περιελάμβανε και τη μακροζωία των προϊόντων[1].

3. Νέα πολιτική για τον χρόνο εργασίας και το χρόνο ζωής
Επάρκεια χρόνου σημαίνει να έχεις στη διάθεσή σου προσωπικό χρόνο, για να ασχοληθείς με πράγματα που σε ενδιαφέρουν εκτός του πεδίου παραγωγής ανταλλακτικής αξίας, μέσω των καταναγκασμών της μισθωτής ή επαγγελματικής εργασίας. Την απεξάρτηση από τους καταναγκασμούς κάθε μορφής εργασίας είναι πολύ δύσκολο να το πετύχει κανείς σήμερα, αν σε προσωπικό επίπεδο δεν μειώσει τις υλικές ανάγκες του.
Σε συλλογικό επίπεδο απαιτείται μια νέα πολιτική για τον χρόνο που θα έβαζε σα στόχο τη διευκόλυνση για εξασφάλιση επάρκειας στον προσωπικό χρόνο. Για αυτό απαιτούνται συμφωνίες μεταξύ εργοδοτών και οργανώσεων των εργαζομένων.  Συμφωνίες για μείωση ωραρίου-με ίδιο ή βιώσιμο μισθό-για μερικής απασχόλησης εργασία, για λογαριασμό συνολικού-κατά τη διάρκεια της ζωής- εργασιακού χρόνου, για εκπαιδευτικές άδειες κ.λπ. θα είναι μερικοί από τους τρόπους που θα εξασφαλίζουν την επάρκεια σε προσωπικό χρόνο. Με την ψηφιοποίηση και ρομποτοποίηση της παραγωγής που γίνεται σήμερα και με δίκαιη κατανομή της υπολειπόμενης ανθρώπινης εργασίας αύριο, αυτό θα ήταν δυνατό τα επόμενα χρόνια, αρκεί να υπάρξει κοινωνικοποίηση των μέσων παραγωγής, πέρα από τις καπιταλιστικές σχέσεις μεταξύ κεφαλαίου και εργασίας.

4. Η Πολιτική της Εγγύτητας-Εντοπιότητας
Για ένα τρόπο ζωής συνδεδεμένο με τις μικρές αποστάσεις και σε αναφορά με τον τόπο και την περιοχή που ζει κανείς.
Στον γενικευμένο ισοπεδωτικό καταναλωτικό τρόπο ζωής που προώθησε τα τελευταία 20-30 χρόνια η παγκοσμιοποίηση, θα αντιπαρατεθεί ένας άλλος τρόπος με νέες σημασίες, νοήματα και αξίες, οι οποίες θα καθορίζονται από τις τοπικές κάθε φορά πολιτισμικές ταυτότητες, αλλά σε ισορροπία με τα νοήματα που προκύπτουν από την πλανητική συνύπαρξη των ανθρώπινων κοινοτήτων και των άλλων μορφών ζωής.
Η παραγωγή «ντόπιων» οικονομικών και πολιτιστικών αξιών έχει σημαντικά πλεονεκτήματα, όπως:
ΔιαφάνειαΕνσυναίσθηση(με την έννοια του συμπάσχειν), κοινωνικήενσωμάτωση, ισοδύναμη αναλογία στη προσφορά πόρων και στη χρήση τους, περιορισμό δραστηριοτήτων έντασης κεφαλαίου και αύξηση αυτών που είναι έντασης εργασίας με εναλλακτικές, ήπιες και απλές τεχνολογίες μικρής και μεσαίας κλίμακας.
Η τάση για τοπικοποίηση έχει ενδυναμωθεί κυρίως σε σχέση με τη παραγωγή των ειδών διατροφής και της ενέργειας.
Όσον αφορά στη διατροφή: όλο και μεγαλώνει στην Ευρώπη η τάση για διατροφή με τοπικά είδη φυτικής και ζωικής παραγωγής, όχι μόνο όσο αφορά τις μικρές αποστάσεις και το μικρότερο οικολογικό αποτύπωμα, αλλά και το γενετικό υλικό.
Όσον αφορά στην ενέργεια: Τα μεγάλα συστήματα παραγωγής(π.χ. τα μεγάλα φωτοβολταϊκά ή αιολικά πάρκα) παράγουν για τις ανάγκες κερδοφορίας των κατασκευαστικών τους εταιρειών, οι οποίες έχουν επιλέξει τις τεράστιες ανεμογεννήτριες, που είναι προφανώς πιο αποδοτικές σε ενέργεια, αλλά πιο καταστροφικές για το περιβάλλον και τις άλλες μορφές ζωής, γιατί απαιτούν μεγάλες παρεμβάσεις για να εγκατασταθούν και μεγάλες ταχύτητες του ανέμου(που υπάρχουν στις κορυφές των βουνών και στην ανοιχτή θάλασσα). Έτσι τα συστήματά τους έχουν αρχίσει να είναι μη δημοφιλή στις τοπικές κοινωνίες, οι οποίες αντιδρούν και με το δίκιο τους.
Αντίθετα όταν τα αντίστοιχα συστήματα παραγωγής είναι μικρής κλίμακας και αποκεντρωμένα, μπορούν να παράγουν για τις τοπικές ανάγκες, να συμβάλλουν στην τοπική ενεργειακή αυτοδυναμία, στη δημιουργία τοπικών εισοδημάτων, χωρίς σοβαρές κοινωνικές και περιβαλλοντικές επιπτώσεις, άρα και χωρίς αντιδράσεις από τις τοπικές κοινωνίες.  Ιδιαίτερα αν δημιουργούνται συνεταιρισμοί παραγωγής ενέργειας από ΑΠΕ από ντόπιους κάθε φορά πολίτες. Μικρές αιολικές ή φωτοβολταϊκές εγκαταστάσεις στα χέρια των πολιτών και όχι των εταιρειών θα είναι εκείνες που θα αποκαταστήσουν την αποδοχή των ΑΠΕ στις τοπικές κοινωνίες.
Η τοπική  παραγωγή ενέργειας και η ενεργειακή αυτοδυναμία –όταν τα ορυκτά καύσιμα θα ακριβαίνουν λόγω έλλειψης στο μέλλον- θα βοηθήσει και την τοπική παραγωγή ειδών διατροφής ώστε να υπάρχει στον έναν ή στον άλλο βαθμό και διατροφική αυτοδυναμία[2]
Μια πολιτική για την ευζωία θα χρειασθεί να προωθήσει ακόμα παραπέρα αυτήν την τάση για τοπικοποίηση, προτείνοντας και προωθώντας αντίστοιχα μέτρα, τα οποία είναι δυνατόν να εφαρμοσθούν σε τοπικό, περιφερειακό και παγκόσμιο επίπεδο, ξεκινώντας από τον αγροδιατροφικό τομέα, στον οποίο και θα επιμένουμε, γιατί μπορεί να είναι και ο εφαλτήρας για το ξεπέρασμα και της σημερινής κρίσης που θα είναι μακρόχρονη.
Εδώ η βάση θα είναι ο «πολυλειτουργικός» αγρότης με κοινοτίστικη αντίληψη για αναζωογόνηση της υπαίθρου και όχι για τις επιδοτήσεις, με ολοκληρωμένα αγροκτήματα - πολλά διαφορετικά είδη, ζωϊκών και φυτικών- με βελτιωμένο έδαφος και περιβάλλον, με ντόπια βιοποικιλότητα, με μεταποίηση-διάθεση προϊόντων.
Οι πολιτικοί στόχοι για τον τομέα:
• Μετατροπή κάθε περιφέρειας σε ζώνη οικο-καλλιέργειας, ελεύθερης από μεταλλαγμένα(και στην παραγωγή και στη διακίνηση), με πέρασμα από το χημικό τρόπο παραγωγής σε βιολογικό, βιοδυναμικό, φυσικό ή αεικαλλιέργειας (permacalture). Τα με τέτοιο τρόπο παραγόμενα προϊόντα θα έχουν συγκριτικά πλεονεκτήματα και για τις ανταλλαγές με άλλες περιφέρειες. Ανάπτυξη της επωνυμίας των τοπικών προϊόντων. Αναδιάρθρωση των καλλιεργειών με τρόπο που να ικανοποιούν τις ανάγκες διατροφής του τοπικού πληθυσμού και δεν απαιτούν μεγάλες εισροές σε ενέργεια και νερό.
• Μεταποίηση των γεωργικών σε προϊόντα διατροφής και ένδυσης(π.χ. ανασύσταση υφαντουργείων, βιομηχανιών ζάχαρης)
• Αναβλάστηση δασών, σταμάτημα ερημοποίησης, αποκατατάσταση άγριας φύσης, ποταμών λιμνών παραλιών, αναζωογόνηση εδαφών αποκαθιστώντας την οργανική ύλη και τον εδαφολογικό άνθρακα, ώστε να απορροφήσουμε τα επόμενα χρόνια τη περίσσια του διοξειδίου του άνθρακα της ατμόσφαιρας(αιτία για τη κλιματική αλλαγή-καταστροφή που έρχεται αν δεν το κάνουμε).
• Διάθεση δημόσιας και δημοτικής γης σε νέους αγρότες και ομάδες ανέργων για μετεγκατάσταση. Καταλήψεις κρατικής και εκκλησιαστικής γης από κινήματα ανέργων-σε περίπτωση που δεν τους διατίθεται- για προσπάθεια αυτοαξιοποίησης της παραγωγικής τους δυνατότητας-εγκατάσταση σε παρατημένα χωριά. Συλλογικές μετεγκαταστάσεις σημερινών ανέργων νέων των μεγάλων πόλεων στην περιφέρεια, σε χώρους αυτοπαραγωγής και αυτοδιαχείρισης.
• Καλλιέργεια αστικής και περιαστικής δημοτικής γης –δημοτικοί λαχανόκηποι από κινήματα γειτονιάς, από συνταξιούχους ή «καλλιεργητές του σαβατοκύριακου» και του «ελεύθερου χρόνου».
Ειδικότερα για τον πρωτογενή τομέα :
*   Κέντρο Υποστήριξης της Βιολογικής, Φυσικής και Παραδοσιακής παραγωγής
* Ειδικότητα Βιολογικής Γεωργίας στη Γεωπονική Σχολή του τυχόν τοπικού Πανεπιστημίου.
*  Στα ΕΠΑΛ αντίστοιχες ειδικότητες Οικο-γεωργίας
* Συνεταιρισμοί (ιδιαίτερα γυναικείοι)και δίκτυα μεταποίησης, εμπορίας και προώθησης τοπικών προϊόντων καθώς και δίκτυα ανταλλαγών προϊόντων, υπηρεσιών, εργασιών και εξοπλισμού

5. Η πολιτική της επάρκειας και της εκκαθάρισης
Στη δεκαετία 1970-80 ο μέσος καταναλωτής στον λεγόμενο «αναπτυγμένο κόσμο» κατείχε κάπου 6.000 αντικείμενα και σύμφωνα με τις τότε έρευνες για την ευτυχία, έδειχνε ευχαριστημένος. Σήμερα ο μέσος Γερμανός έχει στην κατοχή του κάπου 10.000 αντικείμενα. Δεν έχει όμως ούτε το χρόνο για να τα χρησιμοποιήσει, ούτε το χώρο για να τα αποθηκεύσει και σύμφωνα με σημερινές έρευνες είναι περισσότερο δυσαρεστημένος.
Καιρός για εκκαθάριση! Αυτή η διαδικασία προωθεί την μείωση της αγοράς καινούργιων αντικειμένων, άρα και την παραγωγή τους, ενώ ταυτόχρονα η χρήση «από δεύτερο χέρι» δεν μειώνει μόνο τα σκουπίδια, αλλά αλλάζει και τη υπερκαταναλωτική συνείδηση. Η τάση και η επιθυμία για «απαλλαγή από το βάρος των αχρείαστων, αλλά όχι άχρηστων» έχει πάρει διαστάσεις σήμερα στις κοινωνίες της «ανάπτυξης».
Μια πολιτική για την ευζωία στοχεύει κυρίως στη μη παραγωγή «άχρηστων ή αχρείαστων»: Ο «σωρός των αχρείαστων» δημιουργείται, γιατί  ο καταναλωτής αγοράζει-χωρίς δεύτερη σκέψη-αντικείμενα που υποτίθεται ότι ικανοποιούν κάποιες ανάγκες του, τις οποίες όμως δεν έχει πραγματικά αφού καταλήγουν στο «σωρό».
Πολιτικές που θα απαιτούν από το παραγωγικό σύστημα να δηλώνει στις ετικέτες και τα προσπέκτους τη διάρκεια ζωής και την επικευασιμότητα των προϊόντων του, που θα το εξαναγκάσουν να οργανώνει το σύστημα επιστροφής συσκευασιών και επανάχρησης-επανεπεξεργασίας υλικών, θα βοηθήσουν ώστε να μη παράγεται ο μεγάλος σημερινός όγκος των σκουπιδιών. Παράλληλα μια πολιτική για παροχή συμβουλών από αντίστοιχα γραφεία των δήμων: για «νέα προϊόντα», για «μη αγορά αχρείαστων», για «αγορά από δεύτερο χέρι», για «κοινή χρήση» αγαθών(π.χ. συνταξίδευση), για «συλλογική παραγωγή» ποιοτικών προϊόντων για ιδιόχρηση ή συλλογική χρήση, θα βοηθήσει εξίσου, ώστε όχι μόνο να μη παράγονται σκουπίδια, αλλά τουναντίον να παράγονται ποιοτικά και μακράς χρήσης αγαθά.
Είναι απαραίτητο να δημιουργηθεί η κουλτούρα της επισκευής-επιδιόρθωσης των χρηστικών αντικειμένων. Με «κατσαβίδι, σφυρί και τσάπα», μπορούμε να βελτιώσουμε την ποιότητα στη ζωή μας. Με πρωτοβουλίες και συνεργατικές που επισκευάζουν αντικείμενα και προϊόντα, προσφέρουν γνώσεις μέσα και εργαλεία ή ανταλλακτικά  για επιδιορθώσεις και οργανώνουν τη διάθεση μεταχειρισμένων ή επισκευασμένων(με χάρισμα ή ευνοϊκή τιμή)
Οι δήμοι και οι κοινότητες –γενικά η Τοπική Αυτοδιοίκηση-μπορεί να βοηθήσει πολύ προς αυτή την κατεύθυνση με το να προσφέρουν κοινόχρηστους χώρους και υπηρεσίες στις αντίστοιχες πρωτοβουλίες πολιτών(π.χ. κέντρο επισκευασίας-επαναχρησιμοποίησης ενδυμασίας ή υπόδησης, «καφέ επιδιόρθωσης ποδηλάτων ή κομπιούτερ», λαϊκή αγορά μεταχειρισμένων, εργαστήρια αυτοπαραγωγής και αυτοεργασίας κ.λπ).
Η επαναχρησιμοποίηση αντικειμένων μέσω επιδιόρθωσης είναι πιο βιώσιμος δρόμος από ότι η ανακύκλωση για επανάκτηση υλικών χρήσης που προτάσσεται σήμερα(όπου και αν γίνεται ανακύκλωση). Για αυτό απαιτούνται μέτρα όπως:

  • Φορολογική ρύθμιση ευνοϊκή για την επαναχρησιμοποίηση μεταχειρισμένων ανταλλακτικών και τμημάτων των χρηστικών αντικειμένων
  • Εκπαίδευση των νέων στις χειρονακτικές δεξιότητες και τεχνικές επιδιόρθωσης στα σχολεία
  • Οργάνωση της αποκομιδής ογκωδών απόβλητων αντικειμένων από τους δήμους με τέτοιο τρόπο, ώστε να είναι δυνατή η επαναχρησιμοποίηση στοιχείων τους από άτομα ή συλλογικότητες, είτε με χάρισμα είτε με δημοπρασίες.
  • Οργάνωση χώρων κομποστοποίησης των οργανικών αποβλήτων από τους δήμους για παραγωγή οργανικών λιπασμάτων. Στήριξη συνεταιρισμών ή συνεργατικών που μπορεί να αναλάβουν το ίδιο για τις περιοχές τους.
Ταυτόχρονα με τα παραπάνω θα βοηθήσει και μια πολιτική περιορισμού της διαφήμισης, τουλάχιστον στους δημόσιους χώρους και τα ΜΜΕ. Στον σχεδιασμό των κέντρων των πόλεων να μην μπαίνουν πια σε πρώτο πλάνο «οι ναοί της αγοράς» και τα εμπορικά κέντρα, αλλά οι κοινόχρηστοι χώροι.
Στο επίπεδο της ατομικής και κοινωνικής συνείδησης είναι αναγκαίο να προωθηθεί η πολιτική της Επάρκειας-Εκκαθάρισης σε σχέση με την ίδια την έννοια της ιδιοκτησίας.
Συνθήματα: Αντί του όλο και περισσότερα: ποιότητα, επάρκεια, τα λιγότερα είναι συνήθως αρκετά. Αντί μιας χρήσης και με ημερομηνία λήξης: καλύτερα και πιο γερά, αντί για το απρόσωπο του ομογενοποιημένου της μαζικής παραγωγής : πιο όμορφα και προσωπικά.

6. Η πολιτική αποεμπορευματοποίησης-αποκαπιταλιστικοποίησης των σχεσιακών αγαθών!
Η σημερινή εμπορευματοποίηση αφορά σχεδόν σε όλους τους τομείς των κοινωνικών σχέσεων και επαφών των ανθρώπων(σχεσιακά αγαθά) και όχι μόνο των οικονομικών. Έχουμε επικράτηση του πνεύματος του «δούναι-λαβείν» σε όλα τα επίπεδα. Λογική «κόστους οφέλους» και «μεγιστοποίησης της αποδοτικότητας» ακόμα και στα βαθύτερα θεμέλια της προσωπικής σφαίρας και των συναισθημάτων μας. Από έρευνες έχει δειχθεί ότι η έννοια της αγοράς έχει διαμορφώσει τα κυρίαρχα νοήματα και την ηθική του σημερινού ανθρώπου-καταναλωτή.
Όταν λέμε αποεμπορευματοποίηση των κοινωνικών-οικονομικών σχέσεων των ανθρώπων, εννοούμε τον περιορισμό της εξάπλωσης αυτής της αγοραιοποίησης. Δεν πρόκειται για συνολική παραίτηση από την αγορά, γιατί έχει και κάποια πλεονεκτήματα, ιδίως αν βρισκόμαστε στα πλαίσια μιας τοπικής αγοράς. Πρόκειται για την απόρριψη της λογικής της. Για την απόρριψη της δυνατότητάς της να καθορίζει όλες τις διανθρώπινες σχέσεις. Έχει να κάνει με την επιστροφή στα μη αγοραία αγαθά, υπηρεσίες, υποδομές και δραστηριότητες. Με την αναβίωση του αυθορμητισμού, της ανιδιοτέλειας, της δημιουργικότητας και του αλτρουισμού στη κοινωνική και προσωπική συμπεριφορά και στάση.
Μια πολιτική απεξάρτησης από την αγορά θα στηρίζει τη δυνατότητα των ανθρώπων να αποφασίζουν και να στρέφονται -για την ικανοποίηση όλο και περισσότερων αναγκών τους- όλο και λιγότερο στα εμπορεύματα και όλο και περισσότερο στα «κοινά» αγαθά(Commons). Να συμμετέχουν όλο και περισσότερο στην αυτοπαραγωγή ή τη συλλογική παραγωγή αγαθών και υπηρεσιών. Ο αγροδιατροφικός τομέας με επανάκτηση της διατροφικής ασφάλειας, θα είναι ο βασικότερος για τις οικονομικές μας δραστηριότητες.
Τα αντίστοιχα συνθήματα:
όποιος φροντίζει για όλους φροντίζει και για τον εαυτό του!
δίκαιη κατανομή! 
για τον καθένα που το χρειάζεται- από τον καθένα που μπορεί! 
κάντο μόνο σου ή ας το κάνουμε μαζί! 
με κατσαβίδι- τσάπα- σφυρί, επιστροφή προς τα μπρος!
Η συμμετοχή σε εγχειρήματα, τα οποία προωθούν τέτοιου είδους πολιτικές που περιγράφηκαν παραπάνω-μπορεί να σημαίνει και επάνοδο από το «εγώ» στο «εμείς», από τον ανταγωνισμό στη συνεργασία-αλληλοσυμπλήρωση, από το «θρυματισμένο» άτομο στο πολύπλευρο πρόσωπο. Αντί του όλο και πιο ανταγωνιστικά, το οποίο είναι το σύνθημα του καπιταλισμού, απαντούμε με το σύνθημα: συνεργατικά και αλληλέγγυα.
Η συμμετοχή των ανθρώπων σε αυτές τις νέες μορφές ύπαρξης της καθημερινότητας θα τους δημιουργήσουν πάλι την αίσθηση του «συνανήκειν» και  του «συναποφασίζειν» και είναι ίσως ο μόνος τρόπος προαγωγής της αίσθησης της κοινότητας, με βάση την οποία θα είναι δυνατή η μετάβαση προς μια αυτόνομη, δημοκρατική και οικολογική κοινωνία της αποανάπτυξης –τοπικοποίησης και του κοινοτισμού.
Σε σχέση δε  με την πολιτική δράση: Πολίτες σχεδιάζουν-οργανώνουν-συνδιαλέγονται-συναποφασίζουν και απαιτούν ή υλοποιούν οι ίδιοι την ευτοπία τους

  • Όχι στην μέχρι τώρα καταστροφή
  • Εδώ και τώρα πολιτικές ευζωίας
  • Αλλάζουμε το σύστημα και όχι το κλίμα
  • Δημιουργούμε στοιχεία του κόσμου που θέλουμε, στον κόσμο που θέλουμε να αφήσουμε πίσω μας
  • Η επόμενη περίοδος ας είναι περίοδος μετάβασης σε μετακαπιταλιστικές κοινωνίες ευζωίας



[1] Τα ποιοτικά και οικολογικά γεωργικά προϊόντα για παράδειγμα, εκτός από την ποιότητα και την πληρότητα σε θρεπτικά συστατικά, τη μη τοξικότητα, τη μεγαλύτερη διατηρησιμότητα κ.λπ, προσφέρουν και στην ίδια την μακροζωία των ανθρώπων που τα βάζουν στο σιτηρέσιό τους, μέσω της βελτίωσης της υγείας τους.

[2] Χρησιμοποιούμε τον όρο αυτοδυναμία για να τον διακρίνουμε από τον όρο αυτάρκεια, που δεν είναι δυνατή 100% για τις τοπικές κοινωνίες.