Επιστροφή προς τα ... μπρος!

Επιστροφή προς τα ... μπρος!

ΕΝΑΣ ΚΑΛΥΤΕΡΟΣ ΚΟΣΜΟΣ ΕΙΝΑΙ ΕΦΙΚΤΟΣ

ΕΝΑΣ ΚΑΛΥΤΕΡΟΣ ΚΟΣΜΟΣ ΕΙΝΑΙ ΕΦΙΚΤΟΣ
ΝΑ ΘΕΜΕΛΕΙΏΣΟΥΜΕ ΤΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΌ ΤΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΉΣ ΙΣΌΤΗΤΑΣ

Αποανάπτυξη-Τοπικοποίηση -Αυτονομία- Άμεση Δημοκρατία-Ομοσπονδιακός Κοινοτισμός

Τον Μάιο του 2020, μια ομάδα περισσότερων από 1.100 υποστηρικτών της «Αποανάπτυξης», υπέγραψε ένα μανιφέστο καλώντας τις κυβερνήσεις να αδράξουν την ευκαιρία και να στραφούν προς ένα «ριζικά διαφορετικό είδος κοινωνίας, αντί να προσπαθούν απεγνωσμένα να θέσουν ξανά σε λειτουργία την «καταστροφική ανάπτυξη». Η Συνδημία του κοροναϊού δείχνει ότι θα χρειασθεί να γίνουν μεγάλες αλλαγές, αν δεν θέλουμε να πάμε στην κατάρρευση! Ειδικά για την μετά-COVID Ελλάδα: Για να ξεφύγει η χώρα από τη μέγγενη των χρεών, από την φτωχοποίηση και το πολιτισμικό αδιέξοδο, καθώς και από την κατάθλιψη και την μεμψιμοιρία στην οποία έχει πέσει ο πληθυσμός της-ιδίως μετά το σοκ της πανδημίας και τον εγκλεισμό του στα σπίτια- θα χρειασθεί, μετά το πέρασμα της καταιγίδας, να αναπτερωθεί το ηθικό του μέσα από μια στροφή προς μια ενδογενή παραγωγική ανασυγκρότηση . Εφαλτήρας μπορεί να γίνει ο αγροδιατροφικός τομέας και στη συνέχεια ο μεταποιητικός ένδυσης- υπόδησης, ο ενεργειακός και ο ήπιος ποιοτικός τουρισμός να την συμπληρώσουν. Είναι μια εναλλακτική στη σημερινή κυρίαρχη κατεύθυνση, που δεν χρειάζονται κεφάλαια, ξένες επενδύσεις, χωροταξικά σχέδια, υπερτοπικές συγκεντρώσεις, μεγαλεπήβολα και εξουθενωτικά μεγέθη και ρυθμούς. Η κατεύθυνση της Αποανάπτυξης-Τοπικοποίησης -Αυτονομίας- Άμεσης Δημοκρατίας-Ομοσπονδιακού Κοινοτισμού θα μπορούσε να είναι η διέξοδος για την χώρα, στην μετά-COVID εποχή!

Τετάρτη 20 Απριλίου 2022

«Να τελειώνουμε με τις μεγαλουπόλεις»

 “Η πρωταρχική αιτία της εμφάνισης και της διασποράς του Covid-19 πρέπει να αναζητηθεί στην αύξουσα αστικοποίηση της Γης η οποία τα τελευταία 40 χρόνια έχει επιταχυνθεί σε τέτοιο βαθμό ώστε να μπορούμε πλέον νόμιμα να κάνουμε λόγο για «μητροπολιτικοποίηση του κόσμου»”1

Έχουμε μια αστικοποίηση μέσω της πύκνωσης και επέκτασης που εξαντλεί το φυσικό περιβάλλον, εκμεταλλεύεται το σύνολο των φυσικών πόρων, αποικιοποιεί κοντινούς και μακρινότερους τόπους καταστρέφοντας τους ζωτικούς χώρους άλλων ειδών ζωής και διαταράσσοντας κάθε κοντινό αλλά και απομακρυσμένο οικοσύστημα μέσω της εντατικοποιημένης γεωργίας, της βιομηχανικής παραγωγής ενέργειας, της μαζικής διασκέδασης, καθώς και της επέκτασης των οδών ταχείας κυκλοφορίας.

Στην Ελλάδα η αστικοποίηση συνέβαλε στην καταστροφή των δασών και το μπάζωμα των ρεμάτων για την κατασκευή δρόμων παντού, παράγοντας τεράστιες ποσότητες ρύπων, ιδίως στο λεκανοπέδιο της Αττικής και τον Θερμαϊκό.

Οι πόλεις που καλύπτουν από μόνες τους το 2% της επιφάνειας της Γης είναι υπεύθυνες για το 70% των αποβλήτων-απορριμμάτων, για το 75% των εκπομπών των αερίων του θερμοκηπίου, το 78% της κατανάλωσης ενέργειας και το 90% των αέριων ρύπων, σε παγκόσμιο επίπεδο.

Στο διάστημα 1950-2018 ο αστικός πληθυσμός εκτοξεύθηκε από τα 750 εκατομ. στα 4,2 δισεκατομ. και αντιπροσωπεύει σήμερα το 58% του παγκόσμιου πληθυσμού. Αν συνεχισθεί αυτή η τάση το 2050 θα είναι το 70%. Περισσότερες από 600 μεγαλουπόλεις συγκεντρώνουν ήδη πάνω από 1 εκατομ κατοίκους, ενώ 85 από αυτές έχουν πάνω από 5 εκατομ. και σύντομα αναμένεται ότι 45 μεγαλουπόλεις θα υπερβαίνουν τα 10 εκατομ. Η δε έκτασή τους αυξάνεται με διπλάσιο ρυθμό από ότι ο πληθυσμός τους. Μόνο το 25% της γήινης έκτασης είναι ακόμη σε φυσική κατάσταση και αν δεν αλλάξει η τάση το 2050 θα συρρικνωθεί στο 10%.

Η αστικοποίηση-μητροπολιτικοπόιηση έχει ήδη ξεκινήσει την οικοκοτονία: καταστρέφει το φυσικό περιβάλλον μέσα από τον οικιστικό συνωστισμό και την ανάπτυξη απορριμματογόνων-ρυπογόνων τρόπων ζωής των ανθρώπων, εξαντλεί τους πόρους, απορρυθμίζει το κλίμα, εξαφανίζει τα άλλα είδη και μειώνει δραματικά τις δυνατότητες του πλανήτη για αναπλήρωση και ενσωμάτωση των απόβλητων της ανθρωπότητας.

Παρόλη αυτή τη ζοφερή εξέλιξη, οι πολιτικές και οικονομικές ελίτ-ενώ διατείνονται ότι λαμβάνουν σοβαρά πλέον υπόψη την οικολογική απειλή-δεν παύουν να επιταχύνουν τον ρυθμό της αστικής επέκτασης. Όλα τα συστήματά τους με τα οποία ελέγχουν την κοινωνία και την οικονομία, φροντίζουν για την παγίωση της αστικής μεγέθυνσης.

Όμως, σύμφωνα με πολλές σημαντικές έρευνες της τελευταίας 10ετίας, όλο και περισσότεροι άνθρωποι σε όλο τον κόσμο αποφασίζουν-όταν μπορούν να στηρίξουν οικονομικά μια τέτοια απόφαση-να εγκαταλείψουν την πνιγηρή ατμόσφαιρα των μεγαλουπόλεων, επιλέγοντας αραιά κατοικημένους και ανοιχτούς τόπους και υιοθετώντας πιο αυτάρκεις τρόπους ζωής με το λιγότερο δυνατόν οικολογικό αποτύπωμα, με λιγότερη μηχανοποιημένη γεωργία χωρίς χρήση χημικών και σεβασμό στους κύκλους της φύσης. Δημιουργούν καινούργιες αξίες που στηρίζονται στην απλότητα, την βραδύτητα, την εγκράτεια.

Μετά την διαπίστωση ότι η πανδημία εξαπλώθηκε γρήγορα σε όλο τον πλανήτη χάρη στον συνδυασμό των παραγόντων που χαρακτηρίζουν την μητροπολιτικοποίηση-αστικοποίηση του κόσμου την εποχή του παγοσμιοποιημένου-που παγκοσμιοποίησε και την ασθένεια- φιλελεύθερου και «καταστροφικού» καπιταλισμού, οι σημερινές εικόνες των κατεστραμμένων βομβαρδισμένων πόλεων της Ουκρανίας θα μεγιστοποιήσουν αυτή την τάση για από-αστικοποίηση, τα επόμενα χρόνια. Μπροστά σε αυτές τις συνθήκες έκτακτης ανάγκης , είναι πλέον καιρός, όλο και περισσότεροι άνθρωποι στη χώρα, να πάψουν να αποποιούνται τις ευθύνες τους για τον τρόπο που φθάσαμε ως εδώ και να «επανατοπικοποιηθούν» δημιουργώντας ένα κοινωνικό ρεύμα επιστροφής στην ελληνική περιφέρεια και από-αστικοποίησης της γης μας, που αποτελεί και τη βασική λύση για την επερχόμενη οικολογική, κλιματική, υγειονομική και επισιτιστική κρίση.

1.Από την εισαγωγή του βιβλίου: «ΝΑ ΤΕΛΕΙΩΝΟΥΜΕ ΜΕ ΤΙΣ ΜΕΓΑΛΟΥΠΌΛΕΙΣ», μανιφέστο για μια οικολογική μετα-αστική κοινωνία,του Γκιγιόμ Φαμπουρέλ, εκδόσεις των συναδέλφων.


Πόλεμος στην Ουκρανία: άλλο ένα βήμα προς μια ολοκληρωτική καταστροφή

 Οι «ηγέτες της δημοκρατικής " Δύσης προκάλεσαν τα τελευταία 30 χρόνια 10 πολέμους, 6 εκατομμύρια νεκρούς, δεκάδες εκατομμύρια πρόσφυγες. Αν προσθέσουμε και τον Πούτιν της αυταρχικής Ανατολής, τα νούμερα πρόκειται να αυξηθούν δραματικά.

Οι ελίτ σε ανατολή και δύση -ιδίως της πολεμικής βιομηχανίας και της βιομηχανίας υδρογονανθράκων-αυξάνουν στο έπακρο τα κέρδη τους από τις πολεμικές συρράξεις σε όλο τον κόσμο με την παγκοσμιοποίηση του καπιταλισμού σε αυτό το χρονικό διάστημα.

Αν προσθέσουμε και τους περιβαλλοντικούς πρόσφυγες -και πως μέχρι το 2020, οι κλιματικές καταστροφές είχαν ήδη εκδιώξει από τα σπίτια τους 30 εκατ. ανθρώπους- το αναπτυξιακό μοντέλο της Δύσης-που έχει παγκοσμιοποιηθεί-θα κάνει τον πλανήτη αβίωτο για όλον τον πλανητικό πληθυσμό. «Βαδίζουμε με τα μάτια κλειστά προς την κλιματική καταστροφή» λέει ο Γκουτιέρες ο γ.γ.του ΟΗΕ. «Αυτός ο εθισμός στα ορυκτά καύσιμα μας οδηγεί προς μια συλλογική καταστροφή». Που θα είναι ολοκληρωτική θα προσθέταμε εμείς.

 Η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, μπορεί να εκτροχιάσει ακόμη περισσότερο το κλίμα με αύξηση των εκπομπών διοξειδίου, καθώς πολλές χώρες οδηγούνται -αντί στη μείωσή τους-σε μια ξέφρενη αναζήτηση νέου εφοδιασμού σε αέριο και πετρέλαιο προκειμένου να αντικαταστήσουν τις ρωσικές εισαγωγές, ενισχύοντας με αυτό τον τρόπο την εξάρτησή τους από τα ορυκτά καύσιμα.

Ο στόχος του περιορισμού της αύξησης της θερμοκρασίας στον 1,5 βαθμό Κελσίου σε σχέση με την προβιομηχανική εποχή, που ήταν ο στόχος της συμφωνίας του Παρισιού, είναι «στην εντατική». Ενώ οι εκπομπές θα πρέπει να μειωθούν κατά 45% μέχρι το 2030 ώστε να υπάρχει ελπίδα για έναν περιορισμό της αύξησης της θερμοκρασίας στον 1,5 βαθμό Κελσίου, αντίθετα οι εκπομπές εξακολουθούν να αυξάνονται και η θερμοκρασία έχει ανέβει κατά μέσο όρο περίπου 1,1 βαθμό μέχρι τώρα. Το αποτέλεσμα το βλέπουμε όλοι: πολλαπλασιάζονται οι καύσωνες, η ξηρασία, οι καταιγίδες ή οι καταστροφικές πλημμύρες.

Σύμφωνα με τη Διακυβερνητική Επιτροπή για την Κλιματική Αλλαγή (Giec- IPCC) των Ηνωμένων Εθνών, ακόμη κι αν οι χώρες τιμήσουν τις υποχρεώσεις που ανέλαβαν στο Παρίσι, αντί να μειώνονται, οι εκπομπές αναμένεται να αυξηθούν κατά 14% πριν από το τέλος της δεκαετίας που διανύουμε. Μας οδηγούν σε μια «καταστροφική» υπερθέρμανση 2,7 βαθμών Κελσίου. Και σε αυτήν την πρόβλεψη δεν έχουν πάρει υπόψη τους τις εξελίξεις που προκαλεί ο σημερινός πόλεμος του Πούτιν.

Ο Διεθνής Οργανισμός Ενέργειας (ΑΙΕ), πριν ένα χρόνο, σε μια έκθεσή του κατέληγε στο συμπέρασμα πως για να κρατηθεί ο στόχος για μια αύξηση της θερμοκρασίας κατά 1,5 βαθμό Κελσίου, θα χρειασθεί να σταματήσει κάθε νέα εκμετάλλευση πετρελαίου ή αερίου,  κάθε νέα κατασκευή θερμοηλεκτρικού σταθμού άνθρακα. Και ο Μητσοτάκης στη συνάντησή του με τον Ερντογάν μάλλον συζήτησαν στο πως θα μπορέσουν να συνεκμεταλλευθούν τα νέα κοιτάσματα της Ανατολικής Μεσογείου, με τρόπο να γίνουν ανταγωνιστικά από άποψη κόστους και τιμών, παίρνοντας θάρρος από την κούρσα της αύξησης των διεθνών τιμών των υδρογονανθράκων.1

Οι «ηγέτες» μας «μας σκάβουν τον λάκκο» εκμεταλλευόμενοι και τις εξελίξεις του πολέμου στην Ουκρανία. Σε κοινή δήλωση Τούρκων- Ελλήνων –Κυπρίων για τον πόλεμο στην Ουκρανία τονίζουν ότι: «Τα τελευταία δύο χρόνια, ο φόβος ενός στρατιωτικού επεισοδίου στην Ανατολική Μεσόγειο και στο Αιγαίο, που θα μπορούσε να προκληθεί από τον ανταγωνισμό για τον έλεγχο των αποθεμάτων φυσικού αερίου, έγινε ξανά πραγματικότητα». Αυτό πιθανά να συμβεί αν δεν συμφωνήσουν στην συν-εκμετάλλευση.

 Το αντιπολεμικό μαζί με το οικολογικό κίνημα και το κίνημα της αποανάπτυξης στην περιοχή της Μεσογείου θα πρέπει να απαιτήσουν: «καμιά νέα εξόρυξη στη Μεσόγειο, οι υδρογονάνθρακες να μείνουν εκεί που είναι!» Απεξάρτηση και στροφή 100% στις εναλλακτικές και ήπιες πηγές ενέργειας από τις κυβερνήσεις και όχι μέσω της αγοράς ενέργειας, η οποία πάει τις τιμές στα ύψη εξασφαλίζοντας τα τεράστια κέρδη των επενδυτών της ενέργειας.

Και το παγκόσμιο αντιπολεμικό κίνημα-που αναπτερώνεται με την περίπτωση του «πολέμου του Πούτιν»- θα πρέπει να συμπράξει με το κίνημα ενάντια στην καταστροφή του κλίματος για να αναγκασθούν οι «ηγέτες» εξουσιαστές όλων των χωρών να αλλάξουν πορεία και τις πολιτικές τους. Να απεξαρτητοποιηθούν οι χώρες όχι μόνο από τους ρωσικούς υδρογονάνθρακες-που είναι το μεγάλο όπλο του Πούτιν-αλλά και τους υπόλοιπους των χωρών που εξακολουθούν να τους παράγουν2 "Εμπάργκο σε όλους τους υδρογονάνθρακες και όχι μόνο στους ρωσικούς"!, θα πρέπει να είναι το κοινό τους σύνθημα.

 

1. Οι διεθνείς εταιρείες είχαν αποσυρθεί από την εκμετάλλευσή τους τελευταία, με αποτέλεσμα να πάει στις καλένδες ο υποθαλάσσιος αγωγός East-Med

2. Οι Ευρωπαίοι Πράσινοι που πρωτοστατούν στο αίτημα της απεξάρτησης από το ρωσικό αέριο, δεν θα πρέπει να συμφωνήσουν με την αναζήτηση άλλων πηγών αερίου σε άλλες χώρες, πράγμα που κάνουν οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις με πρώτη τη Γερμανική, στην οποία συμμετέχουν και οι Γερμανοί Πράσινοι.

 

Μια απάντηση στον πόλεμο που πάει να γενικευθεί: αγώνας για τη ζωή, για την ευζωία!

 Να το ξεκαθαρίσουμε από την αρχή: έχοντας σαν πυξίδα τα προτάγματα της Αυτονομίας-Αποανάπτυξης-Τοπικοποίησης-Κοινοτισμού προσπαθούμε να διαμορφώσουμε μια στρατηγική με την οποία θα απαντήσουμε στην "υπαρκτή" παγκοσμιοποίηση των κοινωνικών, οικονομικών, πολιτικών και πολεμικών συγκρούσεων. Μια στρατηγική με την οποία θα επιδιώξουμε τη στροφή σε ειρηνικές, αποκεντρωμένες, επανατοπικοποιημένες, αυτοδιαχειριζόμενες, αταξικές και οικολογικές κοινωνίες της ισοκατανομής πόρων και εξουσιών. Σε κοινωνίες που θα έχουν σαν κύτταρο την αυτοδύναμη κοινότητα και το δήμο και θα στηρίζονται στην ομοσπονδιοποίηση δήμων-περιφερειών-εθνών μέσω της θέσμισης της δημοκρατικής αυτονομίας και του δημοκρατικού ομοσπονδισμού. Για να ξεπεράσουμε τις πολεμικές συγκρούσεις και την κατάρρευση των συνθηκών ζωής στην οποία μας οδηγεί το παγκοσμιοποιημένο καπιταλιστικό μοντέλο ανάπτυξης, να επιδιώξουμε την αναστροφή της κλιματικής-οικολογικής καταστροφής και να αφήσουμε πίσω μας τον καπιταλισμό και το εθνικό κεντρικό κράτος1.

Το πρώτο βήμα θα ήταν η δημιουργία ενός αντίστοιχου κοινωνικού κινήματος πολιτών σε όλα τα μήκη και τα πλάτη αυτού του πλανήτη που το πρώτο που θα απαιτούσε θα ήταν να μπει φρένο στην μέχρι τώρα πορεία της ανθρωπότητας. Ειδικά σε αυτή την συγκυρία να μπει φρένο στις πολεμικές συγκρούσεις που επιταχύνουν αυτή την πορεία χωρίς επιστροφή προς την κατάρρευση και την καταστροφή. Να ξεκινήσουμε από την Ευρώπη, όπου οι αντιθέσεις των ευρωατλαντικών οικονομικοπολιτικών ελίτ έφθασαν αρχικά στη πολεμική σύρραξη Ρωσίας –Ουκρανίας. Με την δικαιολογία της στήριξης τάχα μου των ανθρώπινων δικαιωμάτων, της αυτοδιάθεσης και της δημοκρατίας των κατοίκων της περιοχής.

Η λεγόμενη Δύση, δηλαδή η ευρωατλαντική συμμαχία των καθεστώτων της, αντιμετώπισε αρχικά τη Ρωσία-μετά την πτώση του σοβιετικού καθεστώτος-ως παρία της διεθνούς κοινότητας. Αργότερα, η Ευρώπη κυρίως, τη χρησιμοποίησε ως τον φθηνό παραγωγό και προμηθευτή φυσικού αερίου υπό την «μπότα» ενός, αυταρχικού μεν αλλά εξυπηρετικού για τις ευρωπαϊκές εταιρείες και τις τράπεζες των υδρογονανθράκων, ολιγαρχικού συστήματος που κυριάρχησε στην περιοχή αυτή της Ευρώπης, παραγνωρίζοντας τον ιστορικό ρόλο του ρώσικου λαού στη συγκρότηση της Ευρώπης των λαών.

Αυτήν την παραγνώριση τελικά θα πληρώσει η Ε.Ε. και οι ευρωπαϊκές κοινωνίες. Αυτές θα είναι που θα «πληρώσουν το μάρμαρο» για την ουκρανική κρίση και τον πόλεμο γιατί δεν αντιμετώπισαν το Ουκρανικό ως ευρωπαϊκό πολιτικοοικονομικό πρόβλημα και σύρονται από τις ΗΠΑ και το σύμπλεγμα της πολεμικής-στρατιωτικής-ενεργειακής βιομηχανίας, που ευνοούνται από αυτή την κρίση.

Η ένταξη της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ σε καμιά περίπτωση δεν θα ενίσχυε την ασφάλεια των λαών της Ευρώπης-ούτε καν αυτών της Ανατολικής-έναντι του αισθήματος περικύκλωσης της Μόσχας, που έβλεπε να περιορίζεται γεωπολιτικά στα σύνορα του ρωσικού βασιλείου του 17ου αιώνα. Ήταν αναμενόμενο ότι η Ρωσία θα αντιδρούσε ακόμη και με στρατιωτικά μέσα, όπως έκανε και προηγούμενα στο παράδειγμα της Οσετίας και της Κριμαίας.

Όταν σκεφτόμαστε στα πλαίσια των εθνικών κρατών, προφανώς και είναι αναφαίρετο δικαίωμα ενός κυρίαρχου κράτους-προσοχή όχι ενός κυρίαρχου έθνους, γιατί τα κράτη περιλαμβάνουν περισσότερα από ένα έθνος-να αποφασίζει σε ποια συμμαχία θα συμμετάσχει. Επειδή όμως το διεθνές σύστημα είναι χαοτικό και δεν υπάρχει κάποια υπέρτατη παγκόσμια αρχή που να το καθορίζει, το κάθε κράτος πρέπει-για να πάρει μια απόφαση- να έχει στην οπτική του τους συσχετισμούς δύναμης. Η ουκρανική κυβέρνηση και οι υποστηρικτές της ολιγάρχες της περιοχής, υποτίμησαν τους κινδύνους και νόμισαν είτε ότι η Ρωσία δεν θα προχωρήσει σε επέμβαση φοβούμενη τις κυρώσεις, είτε ότι θα στηριχθεί στρατιωτικά από το ΝΑΤΟ η Ουκρανία. Αν υπήρξαν τέτοιες διαβεβαιώσεις, η εμπιστοσύνη των «ηγετών» της σε αυτές έχει τραγικό κόστος για τον λαό της Ουκρανίας, όπως και στην περίπτωση του λαού της Γεωργίας.

Ο ΟΗΕ από την άλλη έχει αποδειχθεί πλήρως αναποτελεσματικός και ανυπόληπτος. Το ίδιο και ο Οργανισμός για την Ασφάλεια και τη Συνεργασία στην Ευρώπη, όπως φάνηκε και στην περίπτωση του πολέμου Αζερμπαϊτζάν-Αρμενίας. Οι ΗΠΑ και οι στενοί «πρόθυμοι» σύμμαχοί τους έκαναν κουρελόχαρτο την οποιαδήποτε απόφαση του ΟΗΕ τα τελευταία τριάντα χρόνια για την επίλυση συγκρούσεων με τις μονομερείς επεμβάσεις και την αποχώρηση από διεθνείς συμφωνίες, ιδιαίτερα στην ευρύτερη Μέση Ανατολή.

Αλλά το σημαντικότερο πρόβλημα είναι η αποτυχία ή μάλλον η άρνηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης να χτίσει μια ουσιαστική σχέση με τους λαούς της Ανατολικής Ευρώπης και της Ρωσίας. Αντίθετα το αυταρχικό ολιγαρχικό καθεστώς του Πούτιν που επικράτησε στη Ρωσία κατάφερε να επιβάλει τη θέση του με την χρήση βίας στο εσωτερικό και την απειλή χρήσης βίας στον περίγυρο της Ρωσίας.

Ο Πούτιν δεν είναι ο πρώτος διδάξας στην αθέτηση των κυριαρχικών δικαιωμάτων των σημερινών κρατών, σε συνθήκες παγκοσμιοποίησης του καπιταλισμού. Είναι καλός και "διαβολικός" μαθητής των γερακιών των ΗΠΑ και του ΝΑΤΟ, που είναι οι πρώτοι και οι σήριαλ διδάσκαλοι στην καταπάτηση του "διεθνούς δικαίου" από τον 2ο παγκόσμιο πόλεμο (Βιετνάμ, Γιουγκοσλαβία, Αφγανιστάν, Ιράκ, Συρία, Λιβύη κλπ). Χρησιμοποίησε την καταπάτηση των δικαιωμάτων των κατοίκων των ρωσικών μειονοτήτων του Ντονμπάς από το ουκρανικό καθεστώς, για να παρέμβει στην Ουκρανία2, όπως ακριβώς οι Δυτικοί χρησιμοποιούν τα "ανθρώπινα διακαιώματα" και την εθνοκάθαρση για τις δικές στους πολεμικές επεμβάσεις ακόμα και στην Ευρώπη με το παράδειγμα του Κοσόβου.

Δεν είναι ο αντιφασισμός του Πούτιν που τον οδήγησε στην επέμβαση. Υπάρχουν στοιχεία που δείχνουν ότι ενώ ο ίδιος ο Πούτιν φαίνεται να «αποστρέφεται» τους νεοναζί, στην πραγματικότητα χρησιμοποιεί νεοναζιστικές παραστρατιωτικές ομάδες για να ελέγξει και να προσαρτήσει τις περιοχές που από την αρχή το κίνημα της αυτονομίας σε αυτές προσπάθησε να προωθήσει την αυτοδιάθεσή τους3. Οι αρχικές διακηρύξεις του κινήματος στο Ντομπάς έθεταν το θέμα της αυτοδιάθεσης και της αυτονομίας των περιοχών από την Ουκρανία, σαν τοπικές δημοκρατίες, και δεν απαιτούσαν την προσάρτησή τους στη Ρωσία. Αυτό έγινε στη συνέχεια, όταν οι συμφωνίες του Μινσκ απέτυχαν να εξασφαλίσουν την αυτονομία τους και τον τερματισμό του πολέμου από τη μεριά του τακτικού ουκρανικού στρατού, που ενσωμάτωσε στα πλαίσιά του και τις παραστρατιωτικές οργανώσεις των ουκρανών ακροδεξιών-φασιστών-ναζιστών.

Ο πραγματικός λόγος είναι ότι οι ολιγαρχικές ελίτ -στην Ουκρανία αλλά και στη Γεωργία- προτίμησαν μια πιο ισχυρή αγκαλιά από αυτή των Ρώσων ολιγαρχών.

 Για τους λαούς της περιοχής και οι δύο αγκαλιές δεν είναι στοργικές αλλά γεμάτες αγκάθια. Οι "δημοκρατίες" που προήλθαν από την πρώην ΕΣΣΔ, κάθε άλλο παρά την "ευημερία" των λαών τους είχαν σαν πολιτικό στόχο. Οι δυτικές "Δημοκρατίες" με την επέκταση του ΝΑΤΟ στο υπογάστριο της Ρωσίας-υποδαυλίζοντας τους ντόπιους εθνικισμούς- στηρίζουν τις ντόπιες ολιγαρχίες έναντι της ισχυρότερης ρωσικής, λόγω του γεωπολιτικού τους ανταγωνισμού με αυτήν. Και με τον τωρινό πόλεμο, ο μεγάλος ηττημένος θα είναι οι ντόπιοι πληθυσμοί, που έχασαν την ευκαιρία να ηγηθούν στις αλλαγές που έγιναν με την κατάρρευση του σοβιετικού καθεστώτος. Έτσι «οι νικητές σε αυτόν τον πόλεμο είναι τα μεγάλα κονσιόρτσιουμ όπλων και οι μεγάλοι καπιταλιστές που βλέπουν την ευκαιρία να κατακτήσουν, να καταστρέψουν/ανοικοδομήσουν εδάφη, δηλαδή να δημιουργήσουν νέες αγορές για αγαθά και καταναλωτές, για ανθρώπους»4.

 Ο "μέσος άνθρωπος" που διαμορφώθηκε στις ΕΣΣΔ ήταν και συνυπεύθυνος για το γεγονός να αναλάβουν οι "ολιγάρχες" παντού. Αντί κατά την περίοδο της "περεστρόικα" να αναπτυχθεί ένα κίνημα ξεπεράσματος του σοβιετικού καθεστώτος ...προς τα μπρος, προς τον αυτοκαθορισμό, τη δημοκρατία, την αυτοδιαχείριση και την κοινωνική αυτοδιεύθυνση, έγινε ανάθεση στον Γκορμπατσόφ πρώτα και στον Γέλτσιν μετά να κάνουν την επιστροφή προς τα πίσω, προς την ολιγαρχία.

Την ίδια στιγμή, οι διαδρομές των αγωγών φυσικού αερίου προς την Ευρώπη και οι πλούσιοι φυσικοί πόροι της Ουκρανίας έχουν παίξει ρόλο στην κλιμάκωση της έντασης από το 2014. Η Ε.Ε., χαρακτηρίζοντας το φυσικό αέριο σαν «πράσινη» ενέργεια, εξάρτησε την ενεργειακή μετάβαση σε Ήπιες Μορφές Ενέργειας (ΗΜΕ) για την προστασία του κλίματος από ρώσικους αγωγούς και έδωσε τη δυνατότητα στο καθεστώς της Ρωσίας να χρησιμοποιεί ακόμα τους υδρογονάνθρακες σαν γεωπολιτικό όπλο.

Σε σχέση με την εισβολή, ειδικά οι Έλληνες πολίτες έχουν τραυματική εμπειρία για το τι σημαίνει. Το ζήσαμε το 1974, όταν ο τουρκικός στρατός εισέβαλε στην Κύπρο με την ίδια πρόφαση, της  «προστασίας των δικαιωμάτων  των Τουρκοκυπρίων». Όπως και όταν η ελληνική Χούντα οργάνωσε πραξικόπημα με σκοπό την ένωση της Κύπρου με την Ελλάδα. Στον πόλεμο του 1974 χιλιάδες πέθαναν, εκατοντάδες χιλιάδες έγιναν πρόσφυγες, εκατοντάδες αγνοούνται ακόμη. Οι πληγές  αυτού του πολέμου είναι ακόμη ανοιχτές - συνεχιζόμενη κατοχή, διχοτομημένο νησί, εθνικισμός και  συνεχής φόβος κλιμάκωσης κάθε φορά που τα συμφέροντα των κυρίαρχων ελίτ συγκρούονται.

Μια φιλειρηνική πολιτική, με την παρέμβαση του "λαϊκού παράγοντα" στη "Μεγάλη Σκακιέρα" αλλά και στις "τοπικές σκακιέρες" της διπλωματίας είναι απαραίτητη, αν δεν θέλουμε την τύχη του πλανήτη, τις τύχες όλων μας να καθορίσουν οι εθνικισμοί, οι ιμπεριαλιστικές επιδιώξεις των ισχυρών και τα στρατιωτικοβιομηχανικά συμπλέγματα όλων των πλευρών, που αυτή τη στιγμή θησαυρίζουν, πάνω στα φέρετρα Ρώσων και Ουκρανών στρατιωτών και αμάχων.

Στην Ελλάδα οι πολίτες έχουμε το επιπλέον καθήκον να αποτρέψουμε κάθε σκέψη για επιθετική εμπλοκή της χώρας μας και των Αμερικανικών βάσεων της Αλεξανδρούπολης και της Σούδας σε τυχόν πολεμικό τυχοδιωκτισμό εναντίον της Ρωσίας.

Έχουμε την πικρή ιστορική εμπειρία που οδηγούν οι μεγαλοϊδεατισμοί, οι εθνικισμοί, η υποτίμηση του "άλλου από απέναντι" και οι "υποσχέσεις φίλων και συμμάχων" τύπου ΝΑΤΟ. Έχουμε την εμπειρία της Μικρασιατικής καταστροφής και της Κυπριακής τραγωδίας.

Τα τελευταία δύο χρόνια, ο φόβος ενός στρατιωτικού επεισοδίου στην Ανατολική Μεσόγειο και στο Αιγαίο, που προκλήθηκε από τον ανταγωνισμό για τον έλεγχο των αποθεμάτων φυσικού αερίου, έγινε ξανά πραγματικότητα την οποία θα πρέπει να ανατρέψουμε δημιουργώντας ένα κοινό κίνημα ενάντια στις εξορύξεις σε όλες τις παράκτιες χώρες και ιδίως στην Ελλάδα-Κύπρο-Τουρκία. Όχι άλλο αίμα για φυσικό αέριο, πετρέλαιο ή άλλα φυσικά αποθέματα. Να τα αφήσουμε εκεί που είναι, στην υποθαλάσσια λιθόσφαιρα!

Ειδικά για την Κύπρο: Η ειρηνική και δημιουργική συνύπαρξη των δυο κοινοτήτων θα μπορέσει κάποτε να γίνει δυνατή, αν αυτή η απόφαση παρθεί από τις ίδιες και «από τα κάτω», στη βάση των συνελεύσεων των χωρικών κοινοτήτων και δήμων και από τις δύο πλευρές.

Η Δημοκρατική Αυτονομία και ο συνομοσπονδιακός συμβουλιακός κοινοτισμός μπορεί να αποκτήσει σάρκα και οστά και εδώ, στον αιγιακό/κυπριακό χώρο. Πάνω σε αυτήν την κατεύθυνση, καλούμαστε να σκεφθούμε και να επιχειρήσουμε να συμβάλουμε στη διαμόρφωση ενός πρακτικού ριζοσπαστικού προσανατολισμού για τις κοινότητες της Κύπρου.

Και για τις νέες πολεμικές συρράξεις, και για τα περισσότερα από τα κοινωνικά και οικολογικά προβλήματα της ανθρωπότητας σήμερα, είναι συνυπεύθυνος ο κυρίαρχος ανθρωπολογικός τύπος που έχει διαμορφώσει με την βιοπολιτική του ο παγκοσμιοποιημένος καπιταλισμός. Αυτό είναι το μεγαλύτερο πρόβλημα που έχουμε να αντιμετωπίσουμε, το πώς θα μπορέσουμε να διαμορφώσουμε έναν νέο ανθρωπολογικό τύπο που θα αναλάβει τον μετασχηματισμό των κοινωνιών μας. Τον μετασχηματισμό προς την κατεύθυνση της αποανάπτυξης, της αυτονομίας, της ελευθερίας και ισότητας και της άμεσης δημοκρατίας, αφήνοντας πίσω τις πολεμικές συγκρούσεις και τον ανταγωνισμό για τους περιορισμένους πόρους του πλανήτη και ρίχνοντας το βάρος στην αποτροπή της κατάρρευσής τους και της κλιματικής καταστροφής. Ρίχνοντας το βάρος στη δημιουργία συνθηκών ευζωίας στηριζόμενοι στην επάρκεια αγαθών και πόρων.

 
1.Κώστας Δουζίνας:

“Οι πόλεμοι αποτελούν την ανώτατη έκφραση της κρατικής κυριαρχίας που βρίσκεται σήμερα σε υποχώρηση κάτω από την επίθεση των παγκόσμιων αγορών και διεθνών οργανισμών. Ο πόλεμος είναι ο πατέρας των κρατών, η στιγμή που ο κυρίαρχος δείχνει τη μεγαλοπρέπεια και την ξεφτισμένη παντοδυναμία του. Το «Σοκ και Δέος» του αμερικανικού βομβαρδισμού της Βαγδάτης επαναλαμβάνεται στο Κίεβο. Η βία που έχει θαφτεί στα θεμέλια του κράτους επιστρέφει σαν φάντασμα που απαιτεί αίμα. Το ΝΑΤΟ δεν θα επέμβει γιατί η ηθική δεν συμβαδίζει με το συμφέρον των μεγάλων δυνάμεων. Όπως σε όλη την Ιστορία, το συμφέρον υπερισχύει της ηθικής.”

2. Στο διάγγελμα με το οποίο ανακοίνωνε επισήμως την εισβολή, ο Ρώσος Πρόεδρος είπε χαρακτηριστικά:

«O σκοπός αυτής της επιχείρησης είναι να προστατεύσει ανθρώπους που εδώ και 8 χρόνια είναι αντιμέτωποι με μια γενοκτονία, την οποία διαπράττει το καθεστώς του Κιέβου. Για το σκοπό αυτό, θα επιδιώξουμε να αποστρατικοποιήσουμε και να «αποναζιστικοποιήσουμε» την Ουκρανία, να δικάσουμε όσους διέπραξαν αιματηρά εγκλήματα εναντίον πολιτών».

3. Εκτιμάται πως όλες αυτές οι ομάδες Ρώσων ακροδεξιών έχουν εδραιωθεί γύρω από την οργάνωση Russian Imperial Movement, που υπηρετεί την «λευκή ανωτερότητα» και τη σλαβική υπεροχή και διατηρεί πολύ στενές σχέσεις με το κόμμα του Πούτιν .

Δευτέρα 18 Απριλίου 2022

Η επερχόμενη επισιτιστική κρίση

 Στις μέρες μας η μηχανοποιημένη παραγωγική διαδικασία της τροφής καταναλώνει κατά μέσο όρο περισσότερες μονάδες ορυκτής ενέργειας για να παραχθεί μία μονάδα διατροφικής ενέργειας. Αυτό μπορούσε να γίνει όσο υπήρχαν ακόμα φθηνά ορυκτά καύσιμα. και σε μεγάλες ποσότητες. Όμως τα αποθέματα των φθηνών ορυκτών καυσίμων αρχίζουν να μειώνονται παγκοσμίως και οι εταιρείες εξόρυξης συνεχίζουν σε δυσπρόσιτες περιοχές και σε μεγάλα βάθη ή χρησιμοποιούν καταστροφικές τεχνικές, όπως το fracking για το λιθοσφαιρικό αέριο. Επιπλέον, οι φθηνοί υδρογονάνθρακες μάλλον έχουν τελειώσει για τη Δύση, αφού αυτή έχει επιβάλει κυρώσεις στους φθηνούς ακόμη που παράγονται στο Ιράν και στη Ρωσία. Ο πόλεμος στην Ουκρανία έχει προκαλέσει «σοκ» στις παγκόσμιες αγορές ενέργειας.

Αυτή η κρίση ενέργειας-που είχε ξεκινήσει πριν τον πόλεμο-αρχίζει ήδη να οξύνει και τη διατροφική κρίση η οποία εξελισσόταν τα προηγούμενα χρόνια.

Σε άρθρο των New York Times, παρουσιάζεται ο κίνδυνος μιας βαθύτερης κρίσης, αυτής της έλλειψης τροφίμων: «Ένα κρίσιμο μέρος του παγκόσμιου αποθέματος σιταριού, καλαμποκιού και κριθαριού έχει παγιδευτεί στη Ρωσία και την Ουκρανία λόγω του πολέμου, ενώ ένα ακόμη μεγαλύτερο μέρος των λιπασμάτων του κόσμου έχει κολλήσει στη Ρωσία και τη Λευκορωσία. Το αποτέλεσμα είναι ότι οι παγκόσμιες τιμές των τροφίμων και των λιπασμάτων εκτοξεύονται στα ύψη. Από την εισβολή τον περασμένο μήνα, οι τιμές του σιταριού έχουν αυξηθεί κατά 21%, του κριθαριού κατά 33% και ορισμένων λιπασμάτων κατά 40%»

Οι τιμές των τροφίμων, των λιπασμάτων, του πετρελαίου, του φυσικού αερίου, ακόμη και των μετάλλων όπως το αλουμίνιο, το νικέλιο και το παλλάδιο, αυξάνονται γρήγορα λόγω του πολέμου και προστίθενται στην αυξητική τάση που προϋπήρχε λόγω πανδημίας, των περιορισμών στη ναυτιλία, των πρόσφατων ξηρασιών, πλημμυρών, πυρκαγιών και κλιματικής αλλαγής.

«Η Ουκρανία απλώς επέτεινε μια καταστροφή στην κορυφή μιας καταστροφής», δήλωσε ο David M. Beasley, εκτελεστικός διευθυντής του Παγκόσμιου Επισιτιστικού Προγράμματος, του οργανισμού των Ηνωμένων Εθνών. «Δεν υπάρχει ούτε κατά διάνοια τέτοιο προηγούμενο, από την εποχή του Β' Παγκοσμίου Πολέμου». Οι Ουκρανοί αγρότες πρόκειται να χάσουν κρίσιμες περιόδους φύτευσης και συγκομιδής, ενώ οι αγρότες από τη Βραζιλία μέχρι το Τέξας είναι αναγκασμένοι να μειώσουν τη χρήση ενέργειας και λιπασμάτων-λόγω των αυξημένων τιμών- με αποτέλεσμα τη μείωση των επόμενων σοδειών.

Η Αρμενία, η Μογγολία, το Καζακστάν ή η Ερυθραία εισάγουν σχεδόν όλο το σιτάρι τους από τη Ρωσία και την Ουκρανία, ενώ η Τουρκία, η Αίγυπτος, το Μπαγκλαντές και το Ιράν, πάνω από το 60% του σιταριού τους και πρέπει να βρουν νέες πηγές, αφού τα εμπορικά δίκτυα δεν λειτουργούν πια και λόγω των αντίστοιχων απαντητικών κυρώσεων από τη Ρωσία. Η Κίνα, ο μεγαλύτερος παραγωγός και καταναλωτής σιταριού στον κόσμο, αναμένεται φέτος να ανταγωνισθεί με τις υπόλοιπες χώρες και να αγοράσει πολύ περισσότερα σιτηρά από ό,τι συνήθως στις παγκόσμιες αγορές, αφού οι σοβαρές πλημμύρες πέρυσι καθυστέρησαν τη φύτευση του σιταριού της χώρας και η επόμενη συγκομιδή θα είναι πολύ μειωμένη.

Οι αυξανόμενες τιμές των τροφίμων προκαλούν κοινωνική κρίση στις φτωχές αφρικανικές και αραβικές χώρες και πολλές επιδοτούν βασικά είδη διατροφής όπως το ψωμί για να ελέγξουν την κοινωνική αντίδραση. Όμως οι οικονομίες και οι προϋπολογισμοί τους - που έχουν ήδη επιβαρυνθεί από την πανδημία και το υψηλό ενεργειακό κόστος - κινδυνεύουν τώρα να λυγίσουν από το κόστος των τροφίμων. Ο πληθωρισμός π.χ. έχει ήδη πυροδοτήσει διαδηλώσεις στο Μαρόκο και αναταραχή και βίαιη καταστολή στο Σουδάν, ενώ η Τυνησία προσπαθεί να αποτρέψει μια οικονομική κατάρρευση. Χώρες όπως η Υεμένη, η Συρία, το Νότιο Σουδάν και η Αιθιοπία, αντιμετωπίζουν ήδη σοβαρές καταστάσεις πείνας, ενώ στο Αφγανιστάν, οι εργαζόμενοι σε οργανώσεις αρωγής προειδοποιούν ότι η ανθρωπιστική κρίση έχει ήδη απογειωθεί, καθιστώντας πιο δύσκολη τη σίτιση των περίπου 23 εκατομμυρίων Αφγανών -περισσότερο από τον μισό πληθυσμό- που υποσιτίζονται.

Το ρωσικό και ουκρανικό σιτάρι δεν μπορεί εύκολα να αντικατασταθεί στις παγκοσμιοποιημένες αγορές τροφίμων, των οποίων οι τιμές διαμορφώνονται στα χρηματιστήρια. Τα αποθέματα είναι ήδη περιορισμένα στις Ηνωμένες Πολιτείες και τον Καναδά, ενώ η Αργεντινή περιορίζει τις εξαγωγές και η Αυστραλία έχει εξαντλήσει ήδη τη δική της προσφορά. Έτσι, τον τελευταίο χρόνο, οι τιμές του σιταριού έχουν αυξηθεί κατά 69%, του καλαμποκιού κατά 36% και του κριθαριού κατά 82%.

Και δεν μας φθάνουν όλα τα παραπάνω, έχουμε και το γεγονός ότι το εμπορικό σύστημα διανομής τροφίμων στέλνει το 30% της παραγόμενης τροφής στα σκουπίδια. Σύμφωνα με τον FAO, τον Παγκόσμιο Οργανισμό Τροφίμων: 1,3 δισ. τόνοι τροφίμων καταλήγουν κάθε χρόνο στα σκουπίδια και τις χωματερές, χωρίς να καταναλωθούν. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα 14 δισ. στρέμματα –δηλαδή το 28% των καλλιεργούμενων εδαφών– να χρησιμοποιούνται για παραγωγή πεταμένης τροφής σε παγκόσμιο επίπεδο.

Επίσης έχουμε εξάντληση των αποθεμάτων νερού, που είναι απαραίτητο για την γεωργία. Μετά το 1980 κυρίως, και με τις σύγχρονες μεθόδους ποτίσματος βασικά από τους μεγαλοαγρότες (αυτόματη άρδευση με μπεκ και μέρα μεσημέρι, με αποτέλεσμα την εξάτμιση μεγάλου μέρους του νερού), υπήρξε ανεύθυνη χρήση του νερού στη γεωργία. Παράλληλα, η επιλογή υδροβόρων καλλιεργειών απαίτησαν γεωτρήσεις παντού(πχ. στον κάμπο της Θεσσαλίας μέχρι και 340 μέτρα βάθος), με συνέπεια την υποχώρηση, την υφαλμύρωση ή και τη στέρευση πολύτιμων υδροφόρων οριζόντων. Από την άλλη, η μέθοδος fracking για την εξόρυξη του φυσικού αερίου από τα ίδια εδάφη που καλλιεργούνται, δηλητηριάζει τον υδροφόρο ορίζοντα, με τα χημικά που χρησιμοποιούνται, ενώ καταναλώνει τεράστιες ποσότητες νερού και προκαλεί απόγνωση στους γειτονικούς αγρότες –με αρκετούς κερδοσκόπους να βλέπουν ευκαιρίες από την εκμετάλλευση των αναγκών καθαρού νερού. Εξάλλου, η κλιματική αλλαγή θα μειώσει τη χιονόπτωση, με αποτέλεσμα να μειωθεί και η τροφοδοσία των υπαρχόντων πηγών νερού (οι αυξημένες καταρρακτώδεις βροχές δεν θα εμπλουτίζουν τις πηγές, γιατί το νερό τους με τους χειμάρρους και τα ποτάμια καταλήγουν στη θάλασσα και όχι στον υδροφόρο ορίζοντα). Όλο και περισσότερες πηγές θα στερεύουν, λοιπόν, στο μέλλον, με επίπτωση και στην παραγωγικότητα της γεωργίας.

Ένας επιπλέον λόγος, ο οποίος όμως δεν αφορά μόνο τη βιομηχανική γεωργία, αλλά και την εναλλακτική γεωργία που αρχίζει να αναπτύσσεται, είναι ότι αρχίζουν να μειώνονται οι μέλισσες παντού, λόγω της χρήσης των νεονικοτινοειδών φυτοφαρμάκων στην γεωργία. Αυτές δεν παράγουν μόνο μέλι, αλλά επικονιάζουν το 90% των φυτών, όντας μια τεράστια εργατική δύναμη, που θα είναι αδύνατο να αντικατασταθεί από την ανθρώπινη. Αν εκλείψουν, όπως αρχίζει να συμβαίνει ήδη στις ΗΠΑ (μέχρι και 60%–70% μείωση στα σμήνη τους) και στην Ευρώπη (έχει ανησυχήσει αυτό και την Ευρωπαϊκή Επιτροπή), τότε θα υπάρξει σίγουρα μείωση των συγκομιδών στο 90% των καλλιεργειών τουλάχιστον.

Συμπέρασμα: τα επόμενα χρόνια θα έχουμε ένα πραγματικό κραχ, που μπροστά του θα ωχριά το πρόσφατο χρηματοπιστωτικό κραχ. Θα πάψουν να υπάρχουν φθηνά τρόφιμα, γιατί θα αυξηθούν στο έπακρο τα κόστη της καλλιέργειας–εκτροφής, της συγκομιδής, της αποθήκευσης, της συντήρησης, της ψύξης, των μεταφορών και της διανομής.

Τι χρειάζεται να γίνει:

Χρειάζεται καταρχήν μια τοπικοποίηση της παραγωγής της τροφής σύμφωνα με τις ανάγκες των τοπικών πληθυσμών και όχι του παγκόσμιου εμπορίου. Απόρριψη των παγκόσμιου εμπορικού συστήματος διανομής της τροφής μέσα από τις εταιρικές αλυσίδες και τη δημιουργία τοπικών εναλλακτικών δικτύων διανομής της. Αλλαγή του καταναλωτικού και διατροφικού μοντέλου στη Δύση, με περιορισμό της υπερκατανάλωσης κρέατος και ευρεία ενημέρωση του κόσμου ότι η ζωοεκτροφή συμβάλλει σημαντικά στο φαινόμενο του θερμοκηπίου, καθώς και στην κακή υγεία. Χρειάζεται γενικότερα να απορρίψουμε το καπιταλιστικό αναπτυξιακό μοντέλο παραγωγής, συσσώρευσης και κατανάλωσης. Να απορρίψουμε το μοντέλο της χημικής βιομηχανοποιημένης γεωργίας. Να επιλέξουμε το μοντέλο της αγροτικής οικο-γεωργίας, που είναι λύση και για την κλιματική αλλαγή. Να επιλέξουμε την κατεύθυνση μιας αγροδιατροφικής οικονομίας των αναγκών και όχι των επιθυμιών, των μικρών αποστάσεων και της εγγύτητας μεταξύ παραγωγής και κατανάλωσης, της δίκαιης διανομής των τροφίμων –με αποφυγή των μεσαζόντων– μέσω δικτύων παραγωγο–αναλωτών και τοπικών αυτοδιαχειριζόμενων αγορών.

Διαβάστε και το κείμενό μας : Αποανάπτυξη-Τοπικοποίηση του ελληνικού αγροδιατροφικού τομέα

Επίσης: Αποανάπτυξη-Τοπικοποίηση του αγροδιατροφικού συστήματος

 

Για μια οικοσοσιαλιστική αποανάπτυξη

 Είναι μια πολιτισμική αλλαγή, ένας νέος «τρόπος διαβίωσης» που βασίζεται στις αξίες της αλληλεγγύης, της δημοκρατίας, της ισότιμης ελευθερίας και του σεβασμού της Γης.

Η αποανάπτυξη και ο οικοσοσιαλισμός είναι δύο από τα πιο σημαντικά κινήματα -και προτάσεις- στη ριζοσπαστική πλευρά του οικολογικού φάσματος. Σίγουρα, στην αποαναπτυξιακή κοινότητα δεν δηλώνουν όλοι σοσιαλιστές και δεν είναι όλοι οι οικοσοσιαλιστές πεισμένοι ότι θέλουν την αποανάπτυξη. Ομως, μπορούμε να διαπιστώσουμε πως αυξάνεται η τάση για αμοιβαίο σεβασμό και σύγκλιση.

Ας προσπαθήσουμε λοιπόν να χαρτογραφήσουμε τα πολλά σημεία στα οποία συμφωνούμε μεταξύ μας και ας απαριθμήσουμε τα κύρια επιχειρήματα υπέρ ενός αποαναπτυξιακού οικοσοσιαλισμού:

1. Ο καπιταλισμός δεν μπορεί να υπάρχει χωρίς ανάπτυξη. Χρειάζεται τη διαρκή επέκταση της παραγωγής και της κατανάλωσης, τη συσσώρευση του κεφαλαίου, τη μεγιστοποίηση του κέρδους. Αυτή η διαδικασία απεριόριστης ανάπτυξης, που βασίζεται στην εκμετάλλευση των ορυκτών καυσίμων ήδη από τον 18ο αιώνα, οδηγεί στην οικολογική καταστροφή, στην κλιματική αλλαγή και απειλεί να εξαφανίσει τη ζωή από τον πλανήτη. Οι 26 Διασκέψεις Κορυφής για την Κλιματική Αλλαγή (COP) του ΟΗΕ τα 30 τελευταία χρόνια φανερώνουν την πλήρη απροθυμία των ελίτ που μας κυβερνούν να σταματήσουν την πορεία προς την άβυσσο.

2. Κάθε εναλλακτική αυτής της διεστραμμένης και καταστροφικής δυναμικής πρέπει να είναι ριζοσπαστική, δηλαδή να στοχεύει στις ρίζες του προβλήματος: το καπιταλιστικό σύστημα, την εκμεταλλευτική και εξορυκτική του δυναμική και το τυφλό και εμμονικό κυνήγι της ανάπτυξης. Η οικοσοσιαλιστική αποανάπτυξη είναι μια τέτοια εναλλακτική πρόταση, που βρίσκεται σε άμεση αντιπαράθεση με τον καπιταλισμό και την ανάπτυξη.

Η οικοσοσιαλιστική αποανάπτυξη απαιτεί την κοινωνικοποίηση των κύριων μέσων ανα/παραγωγής και τον δημοκρατικό, συμμετοχικό και οικολογικό σχεδιασμό. Οι κύριες αποφάσεις για τις προτεραιότητες στην παραγωγή και στην κατανάλωση θα παίρνονται από τους ίδιους τους ανθρώπους για να ικανοποιούν τις πραγματικές κοινωνικές ανάγκες ενώ ταυτόχρονα θα σέβονται τα οικολογικά όρια του πλανήτη. Αυτό σημαίνει ότι οι άνθρωποι, σε διάφορα επίπεδα, ασκούν άμεση εξουσία ορίζοντας δημοκρατικά τι, πόσο και πώς πρέπει να παραχθεί, πώς πρέπει να αμειφθούν τα διάφορα είδη παραγωγικών και αναπαραγωγικών δραστηριοτήτων που συντηρούν εμάς και τον πλανήτη. Η εξασφάλιση ακριβοδίκαιης ευημερίας για όλους δεν απαιτεί οικονομική ανάπτυξη αλλά μάλλον την αλλαγή του τρόπου οργάνωσης της οικονομίας και αναδιανομής του κοινωνικού πλούτου.

3. Είναι οικολογικά απαραίτητη η σημαντική αποανάπτυξη στην παραγωγή και στην κατανάλωση. Το πρώτο και κατεπείγον μέτρο είναι η κατάργηση των ορυκτών καυσίμων και το ίδιο ισχύει για την επιδεικτική και σπάταλη κατανάλωση του 1% που είναι η πλούσια ελίτ.

Από οικοσοσιαλιστική προοπτική, η αποανάπτυξη πρέπει να γίνει κατανοητή με διαλεκτικούς όρους: πολλές μορφές παραγωγής, όπως οι εγκαταστάσεις που καίνε άνθρακα, και υπηρεσίες, όπως η διαφήμιση, θα πρέπει όχι μόνο να μειωθούν αλλά μάλλον να καταργηθούν. Μερικές, όπως τα ιδιωτικά αυτοκίνητα ή η κτηνοτροφία, πρέπει να μειωθούν ουσιαστικά, αλλά άλλες θα χρειαστεί να αναπτυχθούν: η αγρο-οικολογική γεωργία, η ανανεώσιμη ενέργεια, η υγεία και οι εκπαιδευτικές υπηρεσίες κ.λπ. Για τομείς όπως η υγεία ή η εκπαίδευση αυτή η ανάπτυξη πρέπει πριν απ’ όλα και κυρίως να είναι ποιοτική. Επιπλέον, ακόμα και οι πιο χρήσιμες δραστηριότητες πρέπει να σέβονται τα όρια του πλανήτη, δεν είναι δυνατόν να υπάρξει «απεριόριστη» παραγωγή οποιουδήποτε αγαθού.

4. Ο παραγωγικίστικος «σοσιαλισμός», όπως αυτός εφαρμόστηκε στην ΕΣΣΔ καθώς και σε ανάλογα πειράματα, αποτελεί αδιέξοδο. Το ίδιο ισχύει για τον «πράσινο» καπιταλισμό, όπως αυτός υποστηρίζεται από τις επιχειρήσεις ή τα κυριότερα «Πράσινα» κόμματα. Η οικοσοσιαλιστική αποανάπτυξη είναι μια απόπειρα ξεπεράσματος των ορίων των παλαιότερων σοσιαλιστικών και «Πράσινων» πειραμάτων.

5. Είναι πασίγνωστο ότι ο Παγκόσμιος Βορράς είναι ιστορικά υπεύθυνος για το περισσότερο CO2 στην ατμόσφαιρα. Κατά συνέπεια, οι πλούσιες χώρες πρέπει να επωμιστούν το μεγαλύτερο βάρος στην αποαναπτυξιακή διαδικασία. Ομως, πιστεύουμε ότι ο Παγκόσμιος Νότος δεν θα πρέπει να προσπαθήσει να αντιγράψει το παραγωγικίστικο και καταστροφικό «αναπτυξιακό» πρότυπο του Βορρά, αλλά αντίθετα να αναζητήσει μια διαφορετική προσέγγιση, δίνοντας έμφαση στις πραγματικές ανάγκες των πληθυσμών, με όρους διατροφής, στέγασης και βασικών υπηρεσιών, αντί να εξορύσσει όλο και πιο πολλές πρώτες ύλες (και ορυκτά καύσιμα) για την παγκόσμια καπιταλιστική αγορά ή να παράγει όλο και πιο πολλά αυτοκίνητα για τις προνομιούχες μειοψηφίες.

6. Η οικοσοσιαλιστική αποανάπτυξη συνεπάγεται επίσης την αλλαγή, μέσω μιας διαδικασίας δημοκρατικής διαβούλευσης, των υπαρχόντων καταναλωτικών προτύπων: για παράδειγμα, να δοθεί ένα τέλος στην προγραμματισμένη αχρήστευση και στα αγαθά που δεν επιδιορθώνονται. Των μεταφορών, για παράδειγμα, μέσω της μεγάλης μείωσης της μεταφοράς αγαθών με πλοία ή φορτηγά (εξαιτίας της μετεγκατάστασης της παραγωγής), όπως και των αερομεταφορών.

Με λίγα λόγια, πρόκειται για κάτι παραπάνω από μιαν αλλαγή των περιουσιακών μορφών: είναι μια πολιτισμική αλλαγή, ένας νέος «τρόπος διαβίωσης» που βασίζεται στις αξίες της αλληλεγγύης, της δημοκρατίας, της ισότιμης ελευθερίας και του σεβασμού της Γης. Η οικοσοσιαλιστική αποανάπτυξη σηματοδοτεί έναν νέο πολιτισμό που έρχεται σε ρήξη με τον παραγωγισμό και τον καταναλωτισμό και που τάσσεται υπέρ του μικρότερου χρόνου εργασίας, αφήνοντας έτσι περισσότερο ελεύθερο χρόνο για κοινωνικές, πολιτικές, ψυχαγωγικές, καλλιτεχνικές, παιχνιδιάρικες και ερωτικές δραστηριότητες.

7. Η οικοσοσιαλιστική αποανάπτυξη μπορεί να επικρατήσει μόνο μέσα από την αντιπαράθεση με την ορυκτή ολιγαρχία και τις άρχουσες τάξεις που ελέγχουν την πολιτική και οικονομική εξουσία. Ποιο είναι το υποκείμενο αυτής της πάλης; Δεν μπορούμε να ανατρέψουμε το σύστημα χωρίς την ενεργό συμμετοχή της εργατικής τάξης της πόλης και της υπαίθρου, που αποτελεί την πλειοψηφία του πληθυσμού και που φορτώνεται ήδη το κύριο βάρος των κοινωνικών και οικολογικών ασθενειών του καπιταλισμού.

Ωστόσο, πρέπει επίσης να διευρύνουμε τον ορισμό της εργατικής τάξης ώστε να περικλείει αυτούς που επωμίζονται την κοινωνική και οικολογική αναπαραγωγή, τις δυνάμεις που βρίσκονται τώρα στην εμπροσθοφυλακή των κοινωνικο-οικολογικών κινητοποιήσεων: τη νεολαία, τις γυναίκες, τους ιθαγενείς λαούς και αγρότες. Μια νέα κοινωνική και οικολογική συνείδηση θα αναδυθεί μέσα από τη διαδικασία αυτο-οργάνωσης και ενεργού αντίστασης των εκμεταλλευόμενων και των καταπιεσμένων.

8. Η οικοσοσιαλιστική αποανάπτυξη είναι μέρος μιας ευρύτερης οικογένειας άλλων ριζοσπαστικών, αντι-συστημικών οικολογικών κινημάτων: του οικοφεμινισμού, της κοινωνικής οικολογίας, της Sumak Kawsay (της ιθαγενικής «Ευζωίας»), του περιβαλλοντισμού των φτωχών, της Blockadia, του Green New Deal (στις πιο κριτικές του εκδοχές) κ.λπ. Δεν διεκδικούμε την πρωτοκαθεδρία -πιστεύουμε απλά ότι ο οικοσοσιαλισμός και η αποανάπτυξη έχουν να προσφέρουν μια κοινή και ισχυρή διαγνωστική και προγνωστική αναφορά παράλληλα με τις αναφορές αυτών των κινημάτων. Ο διάλογος και η κοινή δράση αποτελούν κατεπείγοντα καθήκοντα στην παρούσα δραματική συγκυρία.

(Monthly Review, April 2022. Μετάφραση: Γιώργος Μητραλιάς)


Υπογραφές

● Michael Löwy, ομότιμος διευθυντής ερευνών CNRS, Παρίσι, συγγραφέας του «Ecosocialism», εκδ. Haymarket, Σικάγο.
● Bengi Akbulut, Πανεπιστήμιο Concordia, Μόντρεαλ.
● Sabrina Fernandes, δρ Κοινωνιολογίας.
● Γιώργος Καλλής, καθηγητής στο ICTA-Βαρκελώνη και συγγραφέας του «The case for Degrowth», Polity Press, 2020.