Η κοινωνική ανισότητα στο οικολογικό και κλιματικό αποτύπωμα

Οι «από πάνω» και η κλιματική αλλαγή 

Σύμφωνα με την φιλανθρωπική οργάνωση Oxfam - σε έκθεση της πριν από την ετήσια συγκέντρωση της παγκόσμιας ελίτ στο Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ του Νταβός, τα 2/3 του νέου πλούτου που συγκεντρώθηκε τα τελευταία χρόνια που χαρακτηρίσθηκαν από την πανδημία έχει πάει στους πλουσιότερους 1% του παγκόσμιου πληθυσμού.

Αυτή η πλουσιότερη ελίτ των «από πάνω» έχει κερδίσει -μέχρι το τέλος του 2021- 26 τρισεκατομμύρια δολάρια σε νέο πλούτο. Αυτό αντιπροσωπεύει το 63% του συνολικού νέου πλούτου, με το υπόλοιπο να πηγαίνει στο υπόλοιπο 99% του παγκόσμιου πληθυσμού[1]. Διαβάζουμε επίσης ότι οι 355 δισεκατομμυριούχοι της ΕΕ κατέχουν πλούτο ίσο με αυτόν του 40% του πληθυσμού της, δηλαδή τα 178.000.000 των Ευρωπαίων.

Εντωμεταξύ : Τη δίωξη των πετρελαϊκών κολοσσών γιατί γνώριζαν ότι το πετρέλαιο θα «κατέκαιγε» τον πλανήτη ζήτησε ο γ.γ. του ΟΗΕ από το Νταβός[2]. Από τη δεκαετία του 1980 ήδη γνώριζε, για παράδειγμα, η ExxonMobil για την αύξηση της θερμοκρασίας του πλανήτη, βάσει μελετών των δικών της επιστημόνων, όπως επιβεβαιώνει μελέτη που δημοσιεύθηκε πρόσφατα στην επιθεώρηση Science.

Αλλά η BP, Chevron, Exxon Mobil, Shell και Total Energies είχαν συνολικά ετήσια κέρδη 199 δισ. δολαρίων για το 2022 και θα μοιράσουν  σχεδόν 29 δισ. δολάρια στους μετόχους τους. Το ίδιο και η Gazprom τα κέρδη της ανήλθαν 41,75 δισ. δολ. μόνο το πρώτο εξάμηνο του 2022, με τον πόλεμο πιθανά να της τα μειώσει στη συνέχεια, αλλά να αυξήσει ακόμα περισσότερο τα κέρδη των δυτικών εταιρειών [3], με τον πόλεμοΜοναδική τους ανησυχία είναι μη φορολογηθούν περισσότερο τα «ουρανοκατέβατα κέρδη» τους από τις κυβερνήσεις. Οι τελευταίες όμως, στην πλειονότητά τους,  τα ποσά με τα οποία φορολογούν τα «ουρανοκατέβατα» αυτά κέρδη είναι ψίχουλα μπροστά σε αυτά που πληρώνει το σύνολο της κοινωνίας μέσω των υψηλών τιμών, αντικατοπτρίζοντας τη φορολογική ασυλία των τελευταίων 40 χρόνων που απολάμβαναν από τις κυβερνήσεις  οι μεγάλες επιχειρήσεις και οι πλούσιοι μέτοχοί τους[4].

Παράλληλα, διαβάζουμε ότι σήμερα το πιο πλούσιο στον κόσμο 1% έχει τεράστιο οικολογικό αποτύπωμα με εκπομπές 8,5 δις τόνων διοξειδίου του άνθρακα το χρόνο, ενώ το 50% των φτωχότερων «από κάτω» μόνο 6,1 δις. τόνων το χρόνο. Το 10% των πιο πλούσιων[5] ευθύνονται  για τη μισή συνολικά ποσότητα διοξειδίου του άνθρακα (CO2) που εκλύθηκε ποτέ στην ατμόσφαιρα. Η συμμετοχή επομένως των «από πάνω» στην κλιματική κρίση είναι δυσανάλογα τεράστια με αυτή των «αποκάτω». Έχουμε δηλαδή στην ουσία να κάνουμε και δω με αύξηση της κοινωνικής ανισότητας στο οικολογικό και κλιματικό αποτύπωμα, πράγμα που εκφράζει το ταξικό πρόβλημα στα πλαίσια κυρίως των «αναπτυγμένων» καπιταλιστικών χωρών, αλλά και της αντίστοιχης  παγκόσμιας ανισότητας μεταξύ αυτών και των λεγόμενων «φτωχών» χωρών.

Πραγματικά:

Ακόμα και οι οπτιμιστές της «ανάπτυξης», ιδιαίτερα της «πράσινης ανάπτυξης», παραδέχονται ότι η προστασία του κλίματος δεν μπορεί να επιτευχθεί αν δεν υπάρχει μια δίκαιη κατανομή των εκπομπών του CO2 και των μέτρων- βαρών για την απαιτούμενη μείωσή τους: Για να μείνει η αύξηση της παγκόσμιας θερμοκρασίας κάτω του 1,5 ο C, έχει προταθεί από τους επιστήμονες μια διαφοροποιημένη σταδιακή μείωση για τα διάφορα κράτη: π.χ. η Γερμανία θα πρέπει να γίνει «ουδέτερη» ως προς τις εκπομπές το αργότερο το 2035, η Ινδία αντίθετα το 2090, γιατί ο μέσος Ινδός εκπέμπει μόνο 1,8 τόνους διοξειδίου το χρόνο. Πρωταθλητές στις εκπομπές είναι το Κατάρ με 32,4 τ/έτος/κάτοικο και τα κράτη του περσικού κόλπου μαζί με την Σαουδική Αραβία. Ακολουθούν οι ΗΠΑ, ο Καναδάς και η Αυστραλία με περίπου 15 τ/έτος/κάτοικο, Η Ρωσία με 10,5τ,  η Ιαπωνία με 8,7 τ, η Κίνα με 7,4 και η Ευρωζώνη με 6,5 τόνους/έτος/κάτοικο. Χώρες όμως όπως το Αφχανιστάν, η Αγκόλα, το Μπαγκλαντές, το Μπενίν, Μπουργκίνα Φάσο, Καμπότζη, οι περισσότερες αφρικανικές χώρες και της Κεντρικής-Νότιας Αμερικής, κλπ.(https://data.worldbank.org/indicator/EN.ATM.CO2E.PC) με κάτω του 1 τόνου εκπομπών ανά κάτοικο το χρόνο-που είναι το όριο για τη βιωσιμότητα-είναι ήδη σήμερα ουδέτερες( ουδετερότητα: εκπομπές-απορρόφηση CO2=0). Τα ανάλογα μέτρα για την επίτευξη της μείωσης και της ουδετερότητας των οικονομιών των χωρών δεν μπορούν παρά να δρομολογηθούν από τα κράτη και όχι από τις ελεύθερες αγορές ή από μια παγκόσμια διακυβέρνηση που δεν υπάρχει.

Οι πλούσιες χώρες είναι βασικά οι πρωταίτιοι της κλιματικής κρίσης και όχι οι φτωχές, παρόλο που ο παγκόσμιος Νότος –λόγω του «υπερπληθυσμού» τους^[6]-θεωρείται από πολλούς ιθύνοντες του καπιταλισμού υπεύθυνος για την οικολογική  κρίση στον πλανήτη. Οι πόλεμοι όπου γης αύξαιναν πάντα τις εκπομπές, αλλά κανείς δεν μίλησε για αυτό. Πόσο μάλλον ο πόλεμος στην Ευρώπη και την Ουκρανία που συνεχίζει να εξελίσσεται και μπορεί να εκτροχιάσει ακόμη περισσότερο το κλίμα με αύξηση των εκπομπών διοξειδίου, καθώς πολλές χώρες οδηγούνται -αντί στη μείωσή τους-σε μια ξέφρενη αναζήτηση νέου εφοδιασμού σε αέριο και πετρέλαιο προκειμένου να αντικαταστήσουν τις ρωσικές εισαγωγές, ενισχύοντας με αυτό τον τρόπο την εξάρτησή τους από τα ορυκτά καύσιμα.

Στη χώρα μας: Με το  νέο Εθνικό Σχέδιο για την Ενέργεια και το Κλίμα (ΕΣΕΚ)., οι «φιλόδοξοι στόχοι» που μπαίνουν έως τα έτη 2030 και 2050 δεν οδηγούν στον μηδενισμό των ρύπων, οι προβλεπόμενες επενδύσεις ύψους 137 δισεκατομμυρίων αφορούν μόνο τις μεγάλες επιχειρήσεις ενώ ταυτόχρονα διατηρείται για χρόνια η εξάρτηση από το εισαγόμενο φυσικό αέριο. Προκαλεί βεβαίως πολλά ερωτήματα και το γεγονός ότι παρά την εκτόξευση των έργων ΑΠΕ, το φυσικό αέριο διατηρεί κυρίαρχο ρόλο στο ενεργειακό μίγμα, αφού διατηρείται κοντά στο 30% του συνόλου μέχρι το έτος 2028 και το 2030 υποχωρεί μόνο στο 17%. Αυτή η «υπερδέσμευση» στο φυσικό αέριο και η αναίρεση του στόχου της κλιματικής ουδετερότητας για το 2050, μάλλον επικυρώνει τη βούληση της κυβέρνησης Μητσοτάκη να εξαρτά τη χώρα από ένα εισαγόμενο ορυκτό καύσιμο που θέτει σε κίνδυνο την ενεργειακή ασφάλεια της χώρας. Μοναδικός στόχος αυτής της επιλογής είναι να εξυπηρετήσει τα συμφέροντα του καρτέλ ενέργειας, το οποίο σωρεύει υπερκέρδη εις βάρος της ελληνικής κοινωνίας και οικονομίας.

Να  τονίσουμε επίσης ότι η Ελλάδα έχει μείνει πίσω στα προγράμματα «Εξοικονομώ» για αναβάθμιση κατοικιών – το πρόγραμμα του 2020 έχει σοβαρότατα προβλήματα πληρωμών και του 2021 είναι «πρακτικά κολλημένο». Το «Εξοικονομώ» για τις επιχειρήσεις αγνοείται πρακτικά από την κυβέρνηση, ενώ «το πρόγραμμα ΗΛΕΚΤΡΑ για την ενεργειακή αναβάθμιση των δημοσίων κτιρίων βρίσκεται στο ψυγείο, χωρίς ακόμη κάποια ένταξη έργων.

Επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής: Οι ασφαλιστικές εταιρείες προειδοποιούν για μεγάλες ζημιές
Οι επιπτώσεις της κλιματικής κρίσης το 2022 δεν ήταν μόνο επικίνδυνες, αλλά και δαπανηρές. Τα ακραία καιρικά φαινόμενα οδήγησαν σε τεράστιες ζημιές σε όλες τις ηπείρους, όπως σημειώνει η Munich Re στον ισολογισμό της για το τρέχον έτος. Η  μεγαλύτερη ασφαλιστική πολυεθνική εταιρεία στον κόσμο παρουσιάζει κάθε χρόνο παγκόσμια στοιχεία για τις ζημίες από φυσικές καταστροφές. Σύμφωνα με αυτήν, το συνολικό κόστος ήταν 270 δισεκατομμύρια δολάρια ΗΠΑ. Αυτό αντιστοιχεί στο μέσο όρο των τελευταίων πέντε ετών. Σε σύγκριση με τις τιμές των προηγούμενων δεκαετιών, το άθροισμα είναι πολύ υψηλό.

Ο πιο δαπανηρός  ήταν ο τυφώνας "Ίαν", ο οποίος προκάλεσε καταστροφές κυρίως στην αμερικανική πολιτεία της Φλόριντα. Το κόστος ανέρχεται σε περίπου 100 δισεκατομμύρια ευρώ. Η αύξηση της θερμοκρασίας της γης κάνει τους τροπικούς κυκλώνες να είναι θεμελιωδώς πιο συχνοί, ιδιαίτερα εκείνους με έντονες βροχοπτώσεις.
Η δεύτερη πιο δαπανηρή καταστροφή ήταν οι πλημμύρες στο Πακιστάν. Αυτά ήταν συνέπεια των ισχυρών μουσώνων, τους οποίους οι ερευνητές του κλίματος συνδέουν με την κλιματική αλλαγή. Οι πλημμύρες, οι οποίες κατά καιρούς βύθισαν το ένα τρίτο της χώρας, κόστισαν 15 δισεκατομμύρια δολάρια ΗΠΑ, σύμφωνα με την Munich Re. Αυτό δεν σημαίνει ότι οι ΗΠΑ πλήττονται περισσότερο από την κλιματική κρίση απ' ό,τι το Πακιστάν. Οι βιομηχανικές χώρες αναφέρουν τακτικά υψηλότερα σύνολα ζημιών από ό,τι οι χώρες του Παγκόσμιου Νότου, επειδή τα κατεστραμμένα περιουσιακά στοιχεία είναι μεγαλύτερης αξίας. Το μέσο σπίτι ή αυτοκίνητο στη Φλόριντα είναι πολύ ακριβότερο από εκείνο στο Πακιστάν[7].
Και δεν μπορούν να ασφαλιστούν όλες οι ζημιές!
Ούτε το μισό των ζημιών που προκλήθηκαν δεν ήταν ασφαλισμένες. Και εδώ υπάρχουν διεθνείς διαφορές: ενώ το 60% περίπου των ζημιών που προκάλεσε ο τυφώνας "Ίαν" ήταν ασφαλισμένο, στο Πακιστάν δεν υπήρχε σχεδόν καθόλου ασφάλιση.
Αλλά δεν μπορούν να ασφαλιστούν όλες οι ζημίες που σχετίζονται με την κλιματική αλλαγή. Για όσες είναι πολύ βέβαιο ότι θα συμβούν, για παράδειγμα, καμία ασφαλιστική εταιρεία δεν συνάπτει σύμβαση. Για αυτό, κατά την Παγκόσμια Διάσκεψη για το Κλίμα στην Αίγυπτο, ο κόσμος συμφώνησε για ένα ταμείο από το οποίο οι φτωχές χώρες θα μπορούν να αντλούν σε περίπτωση ζημιών. Δεν είναι ακόμη σαφές όμως ποιες χώρες θα υποχρεωθούν να πληρώσουν.

Αυτό που μέχρι τώρα οι οικονομολόγοι και ο «μέσος» άνθρωπος-καταναλωτής υλικών και ιδεών θεωρούσαν «πλούτο», πρόκειται να μπει στο στόχαστρο της φύσης και των καταστροφικών κλιματικών-καιρικών φαινομένων και δεν μπορεί να «σωθεί» με χρηματικές αποζημιώσεις από το ασφαλιστικό κεφάλαιο.

Ως εκ τούτου απαιτούνται ριζικά νέες μορφές πλούτου που θα αντικαταστήσουν τις τρέχουσες μορφές στα πλαίσια του καπιταλισμού. Χρειάζονται νέοι δείκτες έκφρασης αυτού του νέου πλούτου των ανθρώπων και νέες μορφές κοινωνικής οργάνωσης , που θα διαμορφώσουν και τον τρόπο της παραγωγής και διανομής αυτού. Οι νέοι δείκτες και τα νέα κριτήρια-πέρα από τα χρηματικά κριτήρια των ατομικών και εθνικών ΑΕΠ- θα βασίζονται σε ριζικά διαφορετικές λογικές οικονομικές αλλά και πολιτικές:

1) σε μια συμβιωτική  λογική στις διανθρώπινες και τις κοινωνικές σχέσεις με βάση τις βιοτικές ανάγκες και τις δυνατότητες των οικοσυστημάτων και με  άξονα το κοινωνικό και οικολογικό όφελος και τα κοινά, και

2) σε μια αποκεντρωμένη, τοπικοποιημένη και ταυτόχρονα αντιιεραρχική οργάνωση της πολιτικής και κοινωνικής ζωής, με αμεσοδημοκρατικές διαδικασίες στη βάση της χωρικής-θεματικής Κοινότητας, του Δήμου και της Περιφέρειας (καλύτερα Βιοπεριφέρειας)

---

[1] Όπως δήλωσε η οργάνωση: για πρώτη φορά εδώ και 25 χρόνια η αύξηση του ακραίου πλούτου συνοδεύεται από αύξηση της ακραίας φτώχειας και ζήτησε να επιβληθούν νέοι φόροι στους υπερπλούσιους.

[2] Σήμερα, οι παραγωγοί ορυκτών καυσίμων και όσοι τους υποστηρίζουν συνεχίζουν να αγωνίζονται για την αύξηση της παραγωγής, γνωρίζοντας πολύ καλά ότι το οικονομικό τους μοντέλο είναι ασύμβατο με την επιβίωση της ανθρωπότητας. Ορισμένοι πετρελαϊκοί γίγαντες διακίνησαν το μεγάλο ψέμα, φλερτάρουν με την κλιματική καταστροφή την ώρα που γνωρίζουμε ότι η κατάρρευση των οικοσυστημάτων είναι ένα απόλυτο επιστημονικό γεγονός, είπε ο Αντόνιο Γκουτέρες.

[3] Τα κέρδη των 5 εταιρειών είναι τα υψηλότερα στην ιστορία τους και  εκτιμάται ότι η κερδοφορία τους θα συνεχίσει ισχυρή και το 2023 με συνολικά ετήσια κέρδη 158 δισ. δολάρια, επίπεδο το οποίο θα είναι το δεύτερο υψηλότερο μετά το περσινό ρεκόρ. Δεν έχουμε στοιχεία για τα κέρδη όλου του προηγούμενου χρόνου από τη  Gazprom, αλλά ρωσικός κολοσσός –σύμφωνα με το Reuters-ανακοίνωσε ότι τα καθαρά του κέρδη του ανήλθαν σε 2,5 τρισ. ρούβλια (41,75 δισ. δολ.) το πρώτο μόνο εξάμηνο του 2022.

[4] Σήμερα, πάνω από το 80% των συνολικών φορολογικών εσόδων, συγκεντρώνεται παγκοσμίως από φόρους που επιβάλλονται στους πολίτες, μέσω του ατομικού εισοδήματος, της μισθοδοσίας ή της κατανάλωσης. Οι φόροι των εταιρειών συνεισφέρουν το 14%, ενώ οι φόροι περιουσίας μόλις το 4%.

[5] Στην καθημερινή φρασεολογία «πλούσιο» λέμε αυτόν που έχει άφθονα αγαθά, πολλαπλάσια από τις ανάγκες του, και μπορεί να σπαταλά. Θα φτιάξει τεράστιες βίλες, θα αγοράσει πανάκριβα αυτοκίνητα και πολυτελή σκάφη, τα οποία χρειάζονται αντίστοιχες υποδομές σε μαρίνες και λιμάνια, θα κάνει ταξίδια και διακοπές στη Μύκονο και στα εξωτικά νησιά σπαταλώντας αντίστοιχα. Θα φτιάξει δε τις βίλες και τα εξοχικά που αλλού; Στο νησί και στο βουνό, στο δάσος με παράνομες τις περισσότερες φορές διαδικασίες λόγω του γεγονότος ότι… «φυσάει» το χρήμα και… παρασέρνει και τους υπεύθυνους κρατικούς υπαλλήλους. Κι αυτά όλα πάντα για μια ματαιοδοξία… «καλοπέρασης», ο οποία πάει στα ύψη το οικολογικό του αποτύπωμα σε βάρος του κλίματος, παράλληλα με τη σπατάλη του σε ενέργεια που όλοι λένε πως πρέπει να παραχθεί από ΑΠΕ για να σωθεί ο πλανήτης, θεωρώντας δεδομένη την καταναλωτική σπατάλη των πλουσίων…

[6] Δεν είναι οι πολλοί άνθρωποι το πρόβλημα, αποδεικνύεται ότι το πρόβλημα είναι οι άνθρωποι που καταναλώνουν πολύ! Ακόμα και αν η Αφρική δεν κατοικούνταν, για παράδειγμα, δεν θα υπήρχε κάποια βελτίωση για το κλίμα, αφού από κει δεν προέρχονται σχεδόν καθόλου εκπομπές CO2 που παίζουν κάποιο ρόλο στο ισοζύγιο: εκπομπές-απορρόφηση. Ένα επιπλέον στοιχείο: το πλουσιότερο 10% της ανθρωπότητας (με μέσο εισόδημα 87.200 ευρώ το χρόνο) εκπέμπει το 48% του συνολικού «ισοδύναμου» διοξειδίου, ενώ το φτωχότερο 50% (μέσο εισόδημα 15200) μόνο το 12%. Στη Γερμανία π.χ. το 1% των πλουσίων εκπέμπει 117,8 τ/άτομο/έτος, το 10% των πλουσιότερων 34,1 τόνους, ο «μέσος» γερμανός 12,2 και το 50% των «από κάτω» 5,9 τόνους/άτομο/έτος. Είναι αναγκαίο να γίνει κατανοητό και από τους «έχοντες και κατέχοντες» ότι δεν μπορούν να καταναλώνουν απερίσκεπτα –με κριτήριο τα απαραίτητα για την προστασία του κλίματος μέτρα-εις βάρος των κοινών πόρων και των «από κάτω», γιατί η κλιματική καταστροφή θα αφορά και τους ίδιους, αφού ταξιδεύουμε με το ίδιο καράβι στην τρικυμία αντιμετωπίζοντας τον κίνδυνο, ανεξάρτητα του ποιος είναι ο καπετάνιος και ποιοι οι μούτσοι του καραβιού.

[7] Σε σχέση με την εθνική οικονομία του Πακιστάν, 15 δισεκατομμύρια δολάρια ΗΠΑ είναι πολλά. Πρόσφατα, η κυβέρνηση της χώρας της Νότιας Ασίας μαζί με τα Ηνωμένα Έθνη είχαν καλέσει σε διάσκεψη δωρητών για να ζητήσουν από άλλα κράτη υποστήριξη. Στο τέλος, συγκεντρώθηκαν περισσότερα από 9 δισεκατομμύρια δολάρια ΗΠΑ σε διεθνή βοήθεια.

Γιατί είναι απαραίτητο να διακρίνουμε τα ΚΟΙΝΑ από τα δημόσια αγαθά

 

Σήμερα ο καθένας και η καθεμιά σχεδόν καταλαβαίνει τη διαφορά μεταξύ της οικονομίας στην υπηρεσία του ΚΟΙΝΟΥ ΚΑΛΟΥ και της ιδιωτικής οικονομίας. Αυτό που πολλοί δεν καταλαβαίνουν ακόμα είναι η διαφορά μεταξύ των κοινών συλλογικών αγαθών και των δημοσίων ή κρατικών τέτοιων.

Αυτή η διαφορά έχει να κάνει και με τις διαδικασίες λήψης αποφάσεων και με την πραγματικότητα του διαχωρισμού μας ως πολίτες στις κατηγορίες των παραγωγών και των καταναλωτών. Ενώ είμαστε μια ενιαία φυσική οντότητα, εντούτοις υπάρχει και μέσα μας αυτός ο διαχωρισμός. Διαφορετικά συμπεριφερόμαστε σαν παραγωγοί και έχουμε διαφορετική συμπεριφορά σαν καταναλωτές, συχνά πολύ αντιφατική με την πρώτη. Αυτό συμβαίνει π.χ. με τους εργαζόμενους στις ιδιωτικές ή κρατικές ή δημοτικές επιχειρήσεις Κοινής Ωφέλειας ΔΕΥΑ(ύδρευσης) ή παλιάς δημόσιας ΔΕΗ.
Στο σημερινό καπιταλιστικό σύστημα ο διαχωρισμός που παράγει ο καταμερισμός της εργασίας σε παραγωγούς και καταναλωτές ιδιωτικών και δημόσιων αγαθών-προϊόντων, βασίζεται σε μια δομική ιεραρχική δομή «από τα πάνω προς τα κάτω». Αυτή η ιεραρχική δομή δεν ισχύει στα πλαίσια των δομών των ΚΟΙΝΩΝ. Τα περισσότερα κοινοτικά εγχειρήματα βασίζονται σε δικούς τους κανόνες και ρυθμίσεις, με την βοήθεια των οποίων μπορούν να κάνουν οριζόντια χρήση των πόρων με βιώσιμο και δίκαιο τρόπο, έξω από τις επιταγές των όρων κέρδους-ζημίας.
Είτε πρόκειται για παραδοσιακές κοινότητες που διαχειρίζονται τα κοινά τους δάση, ποτάμια ή λίμνες, είτε πρόκειται για νέα δημιουργούμενα κοινοτικά εγχειρήματα όπως είναι οι ενεργειακές κοινότητες ή οι ψηφιακές κοινότητες ομότιμης καινοτόμας παραγωγής γνώσης και τεχνολογίας, ο διαχωρισμός σε παραγωγούς και καταναλωτές –χρήστες των πόρων και προϊόντων τους δεν ισχύει.
Δεν ισχύει επίσης η αντίληψη που επικρατεί στο σώμα των πολιτών της αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας, ότι δηλαδή η αλλαγή των νόμων, των δομών και των κοινωνικών σχέσεων μπορεί να γίνεται μόνο από τα πάνω προς τα κάτω, από την κυβέρνηση και το κοινοβούλιο προς την τοπική αυτοδιοίκηση και τους θεσμούς του περιφερειακού κράτους.
Όταν οι παθητικοί πολίτες της ανάθεσης των αποφάσεων στους ειδικούς και τους πολιτικούς εκπροσώπους τους όμως, από χρήστες πόρων και προϊόντων της εταιρικής παραγωγής και από καταναλωτές πολιτικών προγραμμάτων των κομμάτων εξουσίας, μετατρέπονται στα πλαίσια αυτών των κοινοτήτων σε παραγωγούς αξιών χρήσης και σε πολιτικά υποκείμενα που αποφασίζουν τα ίδια για τις συνθήκες ύπαρξής τους, τότε αποκομίζουν την αντίληψη, τη γνώση και την εμπειρία του πως τα δικά τους όνειρα, οι δικές τους ιδέες και  δεξιότητες, τα ταλέντα τους και οι ιδιαίτερες προσωπικές στάσεις καθώς και οι αυτοβελτιωμένες υπεύθυνες συμπεριφορές, μπορούν να ταιριάξουν άμεσα με το αποκαλούμενο «κοινό καλό», που υποτίθεται είναι και το κοινωνικό συμβόλαιο στο οποίο στήθηκαν οι «αντιπροσωπευτικές δημοκρατίες».
Διαφορετικά από ό,τι συμβαίνει με τις εμπορικές αλυσίδες διανομής αγαθών ή τις γραφειοκρατικές διαδικασίες παραγωγής δημόσιων υπηρεσιών, παραμένει στη συλλογική, συνεργατική ή συνεταιριστική παραγωγή, διαχείριση και διανομή των αντίστοιχων αγαθών, η ελευθερία της απόφασης στα πρόσωπα μέλη-χρήστες. Τα τοπικά οργανωμένα στη βάση της άμεσης δημοκρατίας commons, όπως είναι το νερό, ο ενεργειακός εφοδιασμός, η στέγη, η διατροφή, η υγεία, η παιδεία κλπ. είναι επομένως παραγωγικά και διαχειριστικά συστήματα αυτοδιαχείρισης και αυτοκυβέρνησης, πέρα από τον μοντέρνο καπιταλιστικό καταμερισμό τους σε ιδιωτικά ή κρατικά-δημόσια.
Οι υπάρχουσες -με καπιταλιστικά κριτήρια- σήμερα "δημόσιες" επιχειρήσεις και οι απρόσωπες από την άλλη χρηματιστηριακές η άλλες αγορές,  δεν μπορούν να εξελιχθούν σε Κοινά. Αυτά μπορούν να δημιουργηθούν, να διαμορφωθούν και να υπάρξουν έξω από τη λογική των αγορών και οι κανόνες τους θεσμίζονται από όσους ανθρώπους συμμετέχουν σε αυτά.
Υπάρχουν σήμερα, σύλλογοι κοινής ωφέλειας, κοινωφελή ιδρύματα, κοινωνικά κινήματα, εργατικά συνδικάτα και δίκτυα πολιτών τοπικά και διεθνή, μη κυβερνητικές οργανώσεις κ.λπ., που έχουν ως πρακτική τη στήριξη και εκπροσώπηση των δικαιωμάτων και των συμφερόντων των μειονεκτικών ομάδων πολιτών , την προστασία του περιβάλλοντος και της βιοποικιλότητας κ.λπ, και που έχουν αναδειχθεί σε δυνατή αυθεντική φωνή η οποία λαμβάνεται σοβαρά υπόψη και από τους πολίτες κάθε χώρας και από αυτούς που έχουν την εξουσία σε αυτές.
​Τα θέματα που απασχολούν όλα αυτά τα προαναφερθέντα κινήματα πολιτών, όπως π.χ. διατροφή, νερό, καθαρός αέρας, προστασία οικοτόπων και περιβάλλοντος, εναλλακτικές πηγές ενέργειας, ελευθερία στην έκφραση και πληροφορία, κοινωνικά δίκτυα, ανθρώπινα δικαιώματα, δικαιώματα μειονοτήτων και ιθαγενικών κοινοτήτων, θα μπορούσαν να τα αναλύσουν και να τα αντιμετωπίσουν καλύτερα έχοντας την οπτική των ΚΟΙΝΩΝ και όχι των κρατικών ή δημόσιων αγαθών.

Ζούμε σε συνθήκες πολέμου;

Δεν είναι μόνο ο πόλεμος στην Ουκρανία και Ευρώπη που μας κάνει και μας τους Ευρωπαίους-και Έλληνες, εκτός της εμπόλεμης περιοχής- να έχουμε μπει σε συνθήκες ζωής που από πολλούς θεωρούνται πια πολεμικές. Δεν είναι μόνο οι κυρώσεις, οι πολεμικές συμφωνίες και η μεταφορά πόρων από την Ευρώπη προς την πολεμική βιομηχανία και τα εξοπλιστικά προγράμματα, ενώ αυτοί οι πόροι θα ήταν απαραίτητοι για την εφαρμογή πολιτικών αντιμετώπισης της φτώχειας ή για την καταπολέμηση των κοινωνικών ανισοτήτων και οικολογικών απειλών, καθώς και για την ενεργειακή μετάβαση πέρα από τους υδρογονάνθρακες για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής και των επακόλουθων –σχεδόν πολεμικών-φυσικών καταστροφών[1].    

Ταυτόχρονα, έχουμε τη μεγάλη οικονομική και κοινωνική κρίση και στις αναπτυγμένες χώρες της Ευρώπης εκτός από τις χώρες του Νότου. Οξύνθηκε επίσης σε μεγάλο βαθμό η παγκόσμια επισιτιστική κρίση. Παντού –και στη χώρα μας ιδιαίτερα-έχουμε αύξηση των τιμών των τροφίμων και πριν τον πόλεμο, αλλά με τις κυρώσεις της Δύσης στη Ρωσία να αυξάνονται και να την οδηγούν σε έξαρση. Επίσης έχουμε και την ενεργειακή κρίση ιδιαίτερα οξυμένη στην Ευρώπη και τη χώρα. Εξ αιτίας του συνδυασμού αυτών των κρίσεων, εκατοντάδες εκατομμύρια άνθρωποι θα υποστούν το επόμενο χρονικό διάστημα ακραία φτώχεια και πείνα. Και αυτό δεν θα γίνει μόνο στον Νότο, αλλά εκδηλώνεται ήδη και στην Ευρώπη και τη χώρα μας.
Τι είναι αυτές οι συνθήκες ζωής -για την πλειοψηφία των «από κάτω» φυσικά, γιατί οι «από πάνω» δεν το νοιώθουν, αφού αυτοί το προκαλούν-αν δεν είναι συνθήκες που έχουν βιωθεί από τους ανθρώπους σε καταστάσεις προηγούμενων παγκόσμιων και τοπικών πολέμων;
Και αυτές οι συνθήκες δεν διαμορφώνονται στις κοινωνίες μόνο από τις παραπάνω κρίσεις. Και οι συνθήκες ζωής π.χ. κατά τη διάρκεια της υγειονομικής κρίσης της πανδημίας του Κορώνα, χαρακτηρίσθηκαν από πολλούς πολεμικές με αντίστοιχη ορολογία. «Βρισκόμαστε σε πόλεμο με τον ιό», αποφάνθηκαν και διάφοροι επιστήμονες και διάφοροι καθεστωτικοί- και μη καθεστωτικοί- πολιτικοί. Για παράδειγμα ο Τραμπ: «Είμαστε σε πόλεμο και πολεμάμε έναν αόρατο εχθρό», δήλωσε στην πρώτη του συνέντευξη στα ΜΜΕ. Ο Μακρόν επίσης είδε ότι «είμαστε σε πόλεμο, ο οποίος απαιτεί μια γενική επιστράτευση», ενώ η μακαρίτισσα πλέον βασίλισσα της Αγγλίας Ελισάβετ μίλησε για «νοσηλευτικό προσωπικό στο μέτωπο», κατ` αναλογία του 2ου παγκόσμιου πολέμου.
Και δεν ήταν μόνο η ορολογία που χρησιμοποιήθηκε πολεμική. Σε κάποιες περιπτώσεις πάρθηκαν και μέτρα, ανάλογα του πολέμου. Στις ΗΠΑ π.χ. η General Motors υποχρεώθηκε- με τον νόμο «Defence Production Act», που είχε τεθεί σε ισχύ το 1950 κατά τη διάρκεια του πολέμου στην Κορέα-να παράγει αναπνευστήρες μαζί με τα άλλα μηχανήματα και αυτοκίνητα. Όπως πριν στον πόλεμο η βιομηχανία παρήγαγε τανκς για τις μάχες, τώρα παράγει –και στην Ελλάδα-μάσκες και εμβόλια σαν «όπλα ενάντια στον ιό»!
Το ίδιο το κράτος πήρε αποφάσεις και έδρασε σαν σε συνθήκες πολέμου: έκλεισε εστιατόρια και σχολεία, έστειλε τους περισσότερους υπαλλήλους του στο σπίτι για “homework”, εφάρμοσε πολλά μεγάλα «προγράμματα σωτηρίας» για τις επιχειρήσεις και τα νοικοκυριά, έκλεισε σύνορα! Το αν υπήρχαν ή όχι τα αντίστοιχα χρήματα δεν έπαιζε και μεγάλο ρόλο, από κάπου εξασφαλίσθηκαν, γιατί έπρεπε να «κερδηθεί ο πόλεμος ενάντια στον αόρατο εχθρό»! Σε μεγάλο βαθμό εφάρμοσε πολιτικές «πολεμικής οικονομίας».
Ορολογία για μια ζωή σε συνθήκες πολέμου χρησιμοποιείται –ιδίως από τους ακτιβιστές του κινήματος-και στην περίπτωση της κλιματικής κρίσης: συγκρίνεται ο παγκόσμιος αγώνας ενάντια στην κλιματική αλλαγή με τον 2ο παγκόσμιο πόλεμο. Από το 2018 ήδη η Επιτροπή του ΟΗΕ για το κλίμα IPCC αξίωσε από τις κυβερνήσεις μια «παγκόσμια επιστράτευση»!   Και πολλοί διανοούμενοι και οικονομολόγοι-ακόμα και καθεστωτικοί, όπως ο νομπελίστας Josepf Stiglitz-προπαγανδίζουν αυτή την ιδέα.
 Όπως και στον 2ο παγκόσμιο πόλεμο η πολεμική βιομηχανία –τεχνολογία πέτυχε σε πολύ μικρό χρονικό διάστημα να παράγει όλα αυτά τα όπλα με τα οποία οι δημοκρατικές συμμαχικές χώρες κατόρθωσαν να αντιμετωπίσουν με επιτυχία τις χώρες του φασιστικού άξονα, έτσι γρήγορα πρέπει και η «πράσινη» οικονομία-τεχνολογία να παράξει τα «αντίστοιχα όπλα» («πράσινα φαντς», μεγάλες «πράσινες εταιρείες», φαραωνικά αιολικά-ηλιακά συστήματα, ηλεκτρικά αυτοκίνητα κ.λπ) ενάντια στην κλιματική αλλαγή.
 Να γίνουν μάλιστα όλα αυτά αποδεκτά από τις τοπικές κοινωνίες-όπου κατασκευάζονται χωρίς περιβαλλοντικές μελέτες και μελέτες κόστους οφέλους για αυτές-γιατί πρόκειται για όπλα που εξασφαλίζουν το γενικότερο καλό[2]. Απλά σήμερα θα πρέπει να επιδιωχθούν-και αυτό το ισχυρίζονται οι καθεστωτικοί ειδήμονες και όχι οι ακτιβιστές-μέσω της «κινητοποίησης –στράτευσης της αγοράς» και όχι βέβαια της κρατικής οικονομίας και των κρατικών μηχανισμών (νεοφιλελεύθερη γαρ είναι η κυρίαρχη άποψη) ή των ίδιων των πολιτών, που όταν κινητοποιούνται χαρακτηρίζονται από τους εξουσιαστές και τα καθεστωτικά ΜΜΕ σαν «κλιματικοί τρομοκράτες».
Και το πιο προωθημένο κίνημα της «αλλαγής του συστήματος και όχι του κλίματος» είναι της άποψης ότι οι συνθήκες του κλιματικού πολέμου, στις οποίες μας οδηγεί σήμερα ο καπιταλισμός και οι οικονομικοπολιτικές ελίτ[3], δεν μπορούν να αλλάξουν αν δεν αντιμετωπίσουμε ταυτόχρονα σαν ενιαίο το οικολογικό και το κοινωνικό πρόβλημα της ανθρωπότητας. Ζούμε σε συνθήκες ταυτόχρονου οικολογικού και ταξικού πολέμου!
Για την ευζωία πέρα από την επιβίωση στον καταστροφικό καπιταλισμό!
Καθώς τον Μάρτιο του 2020 στην Ευρώπη έφθασε και διαδόθηκε γρήγορα η πανδημια Covid19, οι αγορές κεφαλαίου και τα χρηματιστήρια πέσανε σε πανικό. Ο γερμανικός DAX, για παράδειγμα έκανε βουτιά 40% σε λίγες μέρες και αν δεν επενέβαινε η ομοσπονδιακή κυβέρνηση της Γερμανίας για να «μπουκώσει» με δισεκατομμύρια ευρώ την οικονομία της, δεν θα έστεκε στα πόδια της καμία «αγορά»! Οι νεοφιλελεύθεροι οικονομολόγοι και πολιτικοί ξεχάσανε αυτά που έλεγαν πριν για το «αόρατο χέρι της αγοράς» που την αυτορυθμίζει μακριά από το κράτος και απαιτούσαν πια την παρέμβαση των κυβερνήσεων για να ξεπερασθεί η κρίση.
Το κράτος όμως και οι κυβερνήσεις, χρησιμοποιώντας τους δημόσιους-«Κοινούς» κατά τη γνώμη μας[4]-πόρους, δεν είναι μόνο εκεί για να «σώζουν» τις αγορές. Καμία «καινοτομία» και εφεύρεση π.χ. δεν θα ήταν δυνατή να επικρατήσει μόνο μέσω των «ελεύθερων αγορών», αν πριν, είτε τα δημόσια ερευνητικά κέντρα μέσα από τα πανεπιστημιακά ερευνητικά προγράμματα, είτε τα επιδοτούμενα από το κράτος ιδιωτικά εργαστήρια δεν έκαναν τη βασική δουλειά. Αυτό ισχύει είτε για τις «πράσινες» καινοτομίες, είτε για εμβόλια κατά του κορώνα, που δεν θα υπήρχαν αν εδώ και χρόνια δεν είχαν επενδύσει τα κράτη και η ΕΕ[5] στην βιοτεχνολογία mRNA και δεν την είχαν επιδοτήσει.
Είτε πρόκειται για σχολεία, είτε για δρόμους, για γραμμές σταθερής τροχιάς, για νοσοκομεία, για δίκτυα υδροδότησης και ενεργειακού εφοδιασμού, η εξασφάλιση του κοινού καλού και των κοινών κοινωνικών αγαθών επιτυγχάνεται καλύτερα και φθηνότερα όταν αναλαμβάνει το Δημόσιο και το Κοινωνικό Κράτος και όχι η ελεύθερη αγορά.
Και η διαχείριση της κλιματικής κρίσης μπορεί να έχει κάποια επιτυχία, μόνο αν πάρουν μέτρα οι κυβερνήσεις και τα κράτη  και δεν αφεθεί η αντιμετώπισή της στη θέληση και την απροθυμία των ελεύθερων αγορών, όπως το έκαναν οι συμφωνίες- στα πλαίσια του ΟΗΕ-του Παρισιού, της Γλασκώβης και της Αιγύπτου τελευταία[6]. Δεν υπάρχει και μια παγκόσμια διακυβέρνηση που θα τα έπαιρνε και θα τα επέβαλε, αφού ο ΟΗΕ είναι συμβουλευτικός στην ουσία οργανισμός για την «παγκόσμια Κοινότητα». Οι πλούσιες χώρες είναι βασικά οι πρωταίτιοι της κλιματικής κρίσης και όχι οι φτωχές, παρόλο που ο παγκόσμιος Νότος –λόγω του «υπερπληθυσμού» τους[7]-θεωρείται από πολλούς ιθύνοντες του καπιταλισμού υπεύθυνος για την οικολογική  κρίση στον πλανήτη.
Μένει όλη αυτή η στροφή προς την βιωσιμότητα για την εξασφάλιση μιας καλής ζωής-ευζωίας, να επιλεγεί από τον ίδιο το σημερινό άνθρωπο-πολίτη και τις κοινότητές του- κυρίως των «αναπτυγμένων» χωρών. Η κατεύθυνση της αποανάπτυξης υποστηρίζει ότι η αφθονία μπορεί να βρεθεί στα δημόσια-κοινωνικά-συλλογικά αγαθά και στη στην επάρκειά τους. Η αφθονία και η επάρκεια είναι ένα θέμα σχεσιακών αγαθών, αυτονομίας, φιλικότητας και ευζωίας.
Μόνο μια κοινοτικά οργανωμένη κοινωνία που αποφασίζει ότι «έχει αρκετά» και περιορίζει τον εαυτό της, μπορεί να λύσει το πρόβλημα της σπανιότητας, ικανοποιώντας τον εαυτό της με ό,τι είναι κοινωνικά και συλλογικά διαθέσιμο από τοπικούς, κοινοτικούς και δημόσιους πόρους. Μόνο μια κοινωνία που είναι ισότιμη και μοιράζεται ό, τι είναι διαθέσιμο μπορεί να ξεφύγει από τις ανισότητες που οδηγούν σε συνθήκες αστάθειας και πολέμου. Αλλά οι υπάρχουσες ήδη συνθήκες πολέμου και αστάθειας που ζούμε σήμερα, ευνοούν ακριβώς στο να αλλάξουμε τρόπο σκέψης και στάση ζωής, ώστε να αποφύγουμε την τελική κατάρρευση και δυστοπία, να άρουμε τους καταναγκασμούς και τις δυσοίωνες συνθήκες στις οποίες μας οδηγεί ο καταστροφικός σήμερα καπιταλισμός, προς την κατεύθυνση μιας απελευθερωμένης –μετακαπιταλιστικής κοινωνίας.


[1] Το 2022, τα ακραία καιρικά φαινόμενα προκάλεσαν κόστος 270 δισεκατομμυρίων δολαρίων ΗΠΑ παγκοσμίως. Ιδιαίτερα ακριβοί ήταν: ο τυφώνας "Ίαν"(100 δισεκατομμύρια ευρώ) στη Φλόριντα και ο μουσώνας στο Πακιστάν, σύμφωνα με ανακοίνωση της μεγαλύτερης πολυεθνικής εταιρείας ασφαλειών Munich Re.

[2] Και όπως η πολεμική βιομηχανία και η ανάπτυξή της πριν κατά και μετά τον 2ο παγκόσμιο πόλεμο λειτούργησε σαν τον κινητήρα της καπιταλιστικής ανάπτυξης, έτσι και η «πράσινη» ανάπτυξη θα γίνει ο νέος κινητήρας για να μετατραπεί ο καπιταλισμός μέσω της αγοράς σε «πράσινο καπιταλισμό», ώστε να μην καταρρεύσει.
 

[3] Από την εκπομπή Panorama του γερμανικού ARD( https://www.ardmediathek.de/video/panorama/das-klima-und-die-reichen/das-erste/Y3JpZDovL25kci5kZS9iMjNlMTMzYS02YzZlLTRmMzEtYTI0ZS1hMmUyOTZkMjI2ZmM
 ): Μέχρι το 2050 ο καθένας μας με τις δραστηριότητές του, έχει δικαίωμα να εκπέμπει 3τ/έτος. Σήμερα το πιο πλούσιο στον κόσμο 1% έχει εκπομπές 8,5 δις τόνων διοξειδίου το χρόνο, ενώ το 50% των φτωχότερων «από κάτω» μόνο 6,1 δις. τόνων το χρόνο. Έχουμε στην ουσία να κάνουμε και με ένα ταξικό πρόβλημα!

[4] Τα «ΚΟΙΝΑ»: https://www.topikopoiisi.eu/theta941sigmaepsiloniotasigmaf/1121051
 

[5] Παράδειγμα τα εμβόλια της Pfizer – BioNTech: η πλήρης έγκριση του εμβολίου «Pfizer» από τον αμερικανικό Οργανισμό τροφίμων και φαρμάκων FDA δεν δόθηκε στην Pfizer, αλλά στην BioNTech Manufacturing GmbH που εδρεύει στην Γερμανία και είναι ο πραγματικός εφευρέτης του λεγόμενου εμβολίου «Pfizer». Απλά η Pfizer και η BioNTech συνεργάσθηκαν για την παρασκευή του εμβολίου. Η ίδια η BioNTech είναι δημιουργία του κρατικού παρεμβατισμού και επιδοτήσεων. Η γερμανική κυβέρνηση υποστήριξε ακόμα και την ίδρυση της BioNTech.
Το 2007, με το πρόγραμμα Go-Bio χορήγησε για πρώτη φορά μια επιχορήγηση 1,2 εκατομμυρίων ευρώ «Φάσης Ι» για την υποστήριξη της έρευνας του ιδρυτή της BioNTech Ugur Sahin στο Πανεπιστήμιο του Mainz σχετικά με την ανάπτυξη θεραπειών καρκίνου που βασίζονται σε mRNA, και στη συνέχεια ακολούθησε σχεδόν επιχορήγηση 3 εκατομμυρίων ευρώ «Go-Bio Phase II» στη νεοϊδρυθείσα BioNTech RNA Pharmaceuticals GmbH το 2010. Στα επόμενα χρόνια, η BioNTech θα συνεχίσει να απολαμβάνει δημόσια υποστήριξη: τόσο από την κρατική κυβέρνηση της Ρηνανίας-Παλατινάτου, της οποίας το Mainz είναι η πρωτεύουσα, όσο και ως ηγετικό μέλος ενός λεγόμενου «cluster» εταιρειών και ερευνητικών ιδρυμάτων. Μεταξύ 2012 έως το 2017 έλαβαν 40 εκατομμύρια ευρώ σε ενίσχυση από το Γερμανικό Ομοσπονδιακό Υπουργείο Παιδείας και Έρευνας. Οι ροές του δημόσιου χρήματος στη BioNTech αυξήθηκαν κατακόρυφα το 2020, με το ξέσπασμα της πανδημίας του Covid, που της έδωσαν την ευκαιρία να στραφεί από τις μέχρι τώρα ανεπιτυχείς προσπάθειές της για τη θεραπεία του καρκίνου με βάση mRNA στην ανάπτυξη εμβολίου με βάση το mRNA κατά του Covid- 19.
Στις 15 Σεπτεμβρίου 2020, η γερμανική κυβέρνηση ανακοίνωσε ότι παρείχε στην BioNTech 375 εκατομμύρια ευρώ σε επιδοτήσεις για την υποστήριξη του εμβολίου της για τον Covid-19 και η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων άλλα 100 εκατομμύρια.

[6] Ακόμα και οι οπτιμιστές της «ανάπτυξης», ιδιαίτερα της «πράσινης ανάπτυξης», παραδέχονται ότι η προστασία του κλίματος δεν μπορεί να επιτευχθεί αν δεν υπάρχει μια δίκαιη κατανομή των εκπομπών του CO2 και των μέτρων- βαρών για την απαιτούμενη μείωσή τους: Για να μείνει η αύξηση της παγκόσμιας θερμοκρασίας κάτω του 1,5 ο C, έχει προταθεί από τους επιστήμονες μια διαφοροποιημένη σταδιακή μείωση για τα διάφορα κράτη: π.χ. η Γερμανία θα πρέπει να γίνει «ουδέτερη» ως προς τις εκπομπές το αργότερο το 2035, η Ινδία αντίθετα το 2090, γιατί ο μέσος Ινδός εκπέμπει μόνο 1,8 τόνους διοξειδίου το χρόνο. Πρωταθλητές στις εκπομπές είναι το Κατάρ με 32,4 τ/έτος/κάτοικο και τα κράτη του περσικού κόλπου μαζί με την Σαουδική Αραβία. Ακολουθούν οι ΗΠΑ, ο Καναδάς και η Αυστραλία με περίπου 15 τ/έτος/κάτοικο, η Ιαπωνία με 8,7 τα, η Κίνα με 7,4 και η Ευρωζώνη με 6,5 τόνους/έτος/κάτοικο. Χώρες όμως όπως το Αφχανιστάν, η Αγκόλα, το Μπαγκλαντές, το Μπενίν, Μπουργκίνα Φάσο, Καμπότζη, οι περισσότερες αφρικανικές χώρες και της Κεντρικής-Νότιας Αμερικής, κλπ.(https://data.worldbank.org/indicator/EN.ATM.CO2E.PC) με κάτω του 1 τόνου εκπομπών ανά κάτοικο το χρόνο-που είναι το όριο για τη βιωσιμότητα-είναι ήδη σήμερα ουδέτερες( ουδετερότητα: εκπομπές-απορρόφηση CO2=0). Τα ανάλογα μέτρα για την επίτευξη της μείωσης και της ουδετερότητας των οικονομιών των χωρών δεν μπορούν παρά να δρομολογηθούν από τα κράτη και όχι από τις ελεύθερες αγορές ή από μια παγκόσμια διακυβέρνηση που δεν υπάρχει.
        

[7] Δεν είναι οι πολλοί άνθρωποι το πρόβλημα, αποδεικνύεται ότι το πρόβλημα είναι οι άνθρωποι που καταναλώνουν πολύ! Ακόμα και αν η Αφρική δεν κατοικούνταν, για παράδειγμα, δεν θα υπήρχε κάποια βελτίωση για το κλίμα, αφού από κει δεν προέρχονται σχεδόν καθόλου εκπομπές CO2 που παίζουν κάποιο ρόλο στο ισοζύγιο: εκπομπές-απορρόφηση. Ένα επιπλέον στοιχείο: το πλουσιότερο 10% της ανθρωπότητας (με μέσο εισόδημα 87.200 ευρώ το χρόνο) εκπέμπει το 48% του συνολικού «ισοδύναμου» διοξειδίου, ενώ το φτωχότερο 50% (μέσο εισόδημα 15200) μόνο το 12%. Στη Γερμανία π.χ. το 1% των πλουσίων εκπέμπει 117,8 τ/άτομο/έτος, το 10% των πλουσιότερων 34,1 τόνους, ο «μέσος» γερμανός 12,2 και το 50% των «από κάτω» 5,9 τόνους/άτομο/έτος. Είναι αναγκαίο να γίνει κατανοητό και από τους «έχοντες και κατέχοντες» ότι δεν μπορούν να καταναλώνουν απερίσκεπτα –με κριτήριο τα απαραίτητα για την προστασία του κλίματος μέτρα-εις βάρος των κοινών πόρων και των «από κάτω», γιατί η κλιματική καταστροφή θα αφορά και τους ίδιους, αφού ταξιδεύουμε με το ίδιο καράβι στην τρικυμία αντιμετωπίζοντας τον κίνδυνο, ανεξάρτητα του ποιος είναι ο καπετάνιος και ποιοι οι μούτσοι του καραβιού.

Μινιμαλισμός: "τα λιγότερα είναι συνήθως επαρκή"!

 Η Επιβράδυνση και ο μινιμαλιστικός τρόπος ζωής που εξοικονομεί πόρους , θα ήταν τα κλειδιά από τη μια της προσωπικής ευτυχίας και από την άλλη της λύσης στις κρίσεις του παρόντος.

Η ζωή στις δυτικές κοινωνίες "κυριαρχείται από έναν πραγματικό καταναγκασμό για κατανάλωση". Αυτό περιορίζει την ελευθερία των ανθρώπων. Αγοράζουν πράγματα που δεν χρησιμοποιούν, ασχολούνται διαρκώς με την επικοινωνία και ταυτόχρονα ανησυχούν διαρκώς για τα υπάρχοντά τους. Ο μέσος άνθρωπος-καταναλωτής στον "αναπτυγμένο" κόσμο κατέχει σήμερα κάπου 10.000 αντικείμενα και δεν έχει ούτε τον χρόνο για να τα χρησιμοιποιήσει, ούτε τον χώρο για να τα αποθηκεύσει.

 Ωστόσο, πολλοί άνθρωποι θέλουν να απελευθερωθούν από αυτούς τους καταναγκασμούς υπέρ του αυτοκαθοριζόμενου προσωπικού χρόνου και της ευζωίας, υπέρ της επιβράδυνσης και της προσεκτικής προσέγγισης στην χρήση των δικών τους πόρων και των ΚΟΙΝΩΝ πόρων.

Εύρεση του σωστού μέτρου:  Έξι βασικοί κανόνες για μια τακτοποιημένη και καλή ζωή

•          Συνειδητή κατανάλωση! Πριν από οποιαδήποτε αγορά, θα πρέπει να θέτει κανείς στον εαυτό του τρεις ερωτήσεις: Το χρειάζομαι πραγματικά αυτό; Διατίθεται επίσης μεταχειρισμένο; Και: Ποιον και τι υποστηρίζω με την αγορά μου; Σκεφτείτε την συγκεκριμένη αγορά για λίγες ημέρες. Η επιθυμία για αυτήν στη συνέχεια συνήθως «κάνει φτερά» και εξαφανίζεται.
•          Χρηματοδότηση!  Συνιστάται κάποιο κλασικό βιβλίο προϋπολογισμού για να παρακολουθείτε τα πάντα. "Αν τα βγάζεις πέρα με λίγα χρήματα, μπορείς να ζήσεις τη ζωή σου πιο ελεύθερα". Συνιστάται επίσης να πληρώνετε με μετρητά αντί για κάρτα. "Αυτό προστατεύει από παρορμητικές αγορές. Τότε συνειδητοποιούμε πραγματικά πόσα χρήματα περνούν από τα χέρια μας. "
•           Τακτοποιήστε και ξεφορτωθείτε!  Όταν ταξινομείτε ρούχα, βιβλία και ηχητικά μηχανήματα, πρέπει να ξεκινάτε με την ερώτηση "Μου φέρνει χαρά;". Αν όχι, μπορεί να φύγει. "Ωστόσο, είναι σημαντικό να μην πετάμε απλώς τα πράγματα, αλλά να αξιοποιούμε όλα τα πράγματα που εξακολουθούν να είναι χρήσιμα", για παράδειγμα χαρίζοντάς τα σε κοινωνικά κέντρα και παντοπωλεία.

• Μειώστε τη γκαρνταρόμπα σας στα βασικά! Συνιστάται να καθαρίσετε την ντουλάπα. "Όλα τα ρούχα που δεν έχουν φορεθεί για ένα χρόνο μπορούν να φύγουν". Επιπλέον, συμφέρει να περιοριστείτε σε λίγα χρώματα. "Τότε όλα ταιριάζουν με όλα - και για ποικιλία και χρωματικές πινελιές, μερικά προσεκτικά επιλεγμένα αξεσουάρ. "
• Εξασκήστε τη ψηφιακή ενσυνειδητότητα !Τα κοινωνικά δίκτυα και το Messenger "συχνά αποτρέπουν τους χρήστες από πιο παραγωγικές και όμορφες εμπειρίες". Απενεργοποιήσετε τις ειδοποιήσεις push και να ορίσετε ώρες και ζώνες «ελεύθερες από την οθόνη», όπως π.χ. τη κρεβατοκάμαρα. "Ο χρόνος που εξοικονομείται με αυτόν τον τρόπο μπορεί στη συνέχεια να απολαμβάνεται ακόμη πιο συνειδητά: για παράδειγμα, κατά τη διάρκεια ενός περιπάτου στη φύση, μιας καλής συζήτησης ή του μαγειρέματος ενός νόστιμου γεύματος".
• Διατροφή!  Μια υγιεινή, οικολογικά και ηθικά καθαρή διατροφή μπορεί να συμβάλει στον μινιμαλισμό, και τα τοπικά και εποχιακά ψώνια στην εβδομαδιαία αγορά είναι προτιμότερα από τα καταστήματα εκπτώσεων. Όταν ψωνίζετε, φροντίστε ταυτόχρονα να αποφεύγετε τις πλαστικές σακούλες.

Το 2022 τελειώνει και η μπροστά μας εξελίσσεται ένα ζοφερό μέλλον!

 

Πέρσι τέτοιο καιρό γράφαμε: Το 2021 τελειώνει και η «ανάπτυξη» εξακολουθεί να καταστρέφει τον πλανήτη.

Δυστυχώς και το 2022 τίποτα δεν άλλαξε προς το καλύτερο. Μάλλον προς το χειρότερο οδεύουμε σαν ανθρωπότητα, αλλά και σαν χώρα. Και η οποιαδήποτε ευχή μας για ένα καλύτερο 2023 δεν έχει καμία βάση!

Από τη μια η Διάσκεψη του ΟΗΕ για το κλίμα[1], η λεγόμενη COP27, ήταν καταδικασμένη σε αποτυχία αφού η επιλογή της Αιγύπτου να τη φιλοξενήσει ισοδυναμούσε με τη νομιμοποίηση μιας στυγνής δικτατορίας. Από την άλλη, για πρώτη φορά κλήθηκαν να πάρουν μέρος πολυεθνικές ορυκτών καυσίμων όπως οι BP, Shell, Equinor, κ.α. Διαπιστεύθηκαν γύρω στους 600 αντιπροσώπους πολυεθνικών εξόρυξης και εμπορίας ορυκτών καυσίμων, που στο αιγυπτιακό θέρετρο είχαν ένα και μοναδικό στόχο: Να αξιοποιήσουν όλη την επιρροή που διαθέτουν για να αποτρέψουν ριζικές και δεσμευτικές αποφάσεις! Μεταξύ των χορηγών της Διάσκεψης βέβαια δεν μπορούσε να λείψει και η Coca Cola που έχει σκορπίσει εκατοντάδες εκατομμύρια πλαστικά μπουκάλια στον κόσμο ρυπαίνοντας στεριές και θάλασσες.

Έτσι το τελικό αποτέλεσμα της Παγκόσμιας Διάσκεψης Κορυφής δεν μας έφερε ούτε εκατοστό πιο κοντά σε αυτό που πρέπει να γίνει. Το μόνο συμπέρασμα που απομένει για τον ίδιο τον κόσμο και το κίνημα κατά της κλιματικής αλλαγής είναι να σταματήσει να αφήνει την πολιτική των κυβερνήσεων και των υπαίτιων της κλιματικής καταστροφής να τους σέρνουν από τη μύτη τους. Θα χρειασθεί να συνταχθεί μαζί με το αντιπολεμικό κίνημα-που έχει αναζωογονηθεί με αφορμή τον πόλεμο στην Ουκρανία και ο οποίος πόλεμος θα οξύνει το οικολογικό και κλιματικό πρόβλημα- και μεταξύ των άλλων να επιδιώξει να σταματήσει η εξαίρεση του πολέμου και της στρατιωτικής ρύπανσης από τις συμφωνίες για το κλίμα.

Οδεύουμε ολοταχώς προς ένα ζοφερό μέλλον!

Επανειλημμένα έχουν προειδοποιήσει οι κλιματολόγοι: μέτρα αντιστροφής της κλιματικής αλλαγής πρέπει να ληφθούν τώρα, γιατί ήδη οι μεταβολές του κλίματος γίνονται ανεπίστρεπτες. Στο μέλλον δεν θα μπορούν να ληφθούν μέτρα. Η Γη θα έχει μπει σε άλλη, αυτοτροφοδοτούμενη «κλιματική τροχιά» ασύμβατη με τη διατήρηση των ανώτερων μορφών ζωής στον πλανήτη.

Ήδη ο πόλεμος και οι κυρώσεις έχουν σαν αποτέλεσμα την πολλαπλή επιβάρυνση του περιβάλλοντος. Ταυτόχρονα, και ιδίως στην Ευρώπη -και ειδικά στη Γερμανία- γίνεται μαζική μεταφορά πόρων σε νέα εξοπλιστικά προγράμματα, ενώ αυτοί οι πόροι θα ήταν απαραίτητοι για την ενεργειακή μετάβαση πέρα από τους υδρογονάνθρακες, όπως επίσης και για την καταπολέμηση των κοινωνικών ανισοτήτων και άλλων οικολογικών απειλών.

Ταυτόχρονα, το 2022 οξύνθηκε η μεγάλη οικονομική και κοινωνική κρίση και στις αναπτυγμένες και στις χώρες του Νότου. Οξύνθηκε επίσης σε μεγάλο βαθμό η παγκόσμια επισιτιστική κρίση. Παντού –και στη χώρα μας ιδιαίτερα-έχουμε αύξηση των τιμών των τροφίμων και της ενέργειας και πριν τον πόλεμο, με τις κυρώσεις όμως της Δύσης στη Ρωσία να αυξάνονται αυτόν τον χρόνο και να οδηγούν σε έξαρση την ενεργειακή κρίση ιδιαίτερα στην Ευρώπη και τη χώρα. Εκατοντάδες εκατομμύρια άνθρωποι θα υποστούν φέτος ακραία φτώχεια και πείνα. Και αυτό δεν θα γίνει μόνο στον Νότο, αλλά εκδηλώνεται ήδη και στην Ευρώπη και τη χώρα μας.

Ειδικά για την Ελλάδα

Δυστυχώς στην ζοφερή αυτή συγκυρία, όπου τρεις διαφορετικού τύπου κρίσεις (οικονομική, οικολογική, υγειονομική) συμπίπτουν χρονικά, η πολύπαθη Ελλάδα βρίσκεται στη δίνη τους στον υπέρτατο βαθμό. Η χώρα βρίσκεται στη χειρότερη κατάσταση από το γεγονός ότι στο τιμόνι της είναι μια κυβέρνηση πρωτοφανούς ανικανότητας και φαυλότητας, η οποία αντιμετωπίζει την οποιαδήποτε κοινωνική κριτική και αντίσταση στα τεκταινόμενά της με καταστολή και αυταρχικότητα-παρακολουθώντας με τις υποκλοπές της Ε.Υ.Π. όσους πιθανόν αμφισβητούν τις πολιτικές της- που ξεπερνά κάθε όριο που βάζει έστω το κουτσουρεμένο σύνταγμα και το κοινωνικό συμβόλαιο της αντιπροσωπευτικής αστικής δημοκρατίας «μας»!

Το «Σχέδιο ανάπτυξης» (η διαβόητη «έκθεση Πισσαρίδη») που θα έφερνε υποτίθεται το πολυθρύλητο «αναπτυξιακό άλμα» που υποσχόταν η κυβέρνηση Μητσοτάκη προεκλογικά, δεν είναι παρά ένα σχέδιο διαιώνισης και συγκεντροποίησης του παρασιτικού μοντέλου υπέρ της μειοψηφίας της οικονομικής ελίτ της χώρας. Ούτε μετασχηματισμό της οικονομίας προς την κατεύθυνση των κοινωνικών αναγκών, ούτε κάποια παραγωγική ανασυγκρότηση με βάση τον αγροδιατροφικό τομέα ή έστω τον βιομηχανικό. Ο μοναδικός εκσυγχρονισμός που υλοποιεί είναι αυτός των ΒΑΠΕ, που υποτίθεται ότι φέρνουν την «πράσινη ανάπτυξη», ενώ στην ουσία δημιουργούν ένα οικολογικό αποτύπωμα μεγαλύτερο από αυτό που πάνε να μειώσουν.

Ταυτόχρονα όμως το μοντέλο που ακολουθείται είναι αυτό της εκποίησης του δημόσιου πλούτου και του κτηματομεσιτικού τύπου εκμετάλλευσης των δημόσιων εκτάσεων-κυρίως αυτών που κατέστρεψαν τα τελευταία χρόνια οι πυρκαγιές με «κεφαλαιοποίηση της συμφοράς»-άλλες εκ των οποίων δίνονται για εγκατάσταση των βιομηχανικών-αιολικών και ηλιακών- ΑΠΕ κι άλλες για φαραωνικά τουριστικά «πρότζεκτ»-από το Ελληνικό ως το «Kassiopi Projekt» στην Κέρκυρα. Όλα αυτά προβάλλονται από τα καθεστωτικά ΜΜΕ σαν επιτυχίες, αλλά δεν είναι παρά «αρπαχτές» των ημετέρων της κυβέρνησης, αναδεικνύοντας τον νεοφιλελευθερισμό της στο «ανώτατο στάδιο της κλεπτοκρατίας».

Το «κουτόχορτο» που διανέμουν πλουσιοπάροχα τα χρηματοδοτούμενα από την κυβέρνηση ΜΜΕ-λίστα Πέτσα-δεν πρέπει να καταπίνεται «αμάσητο» από τους Έλληνες πολίτες και σταδιακά να αναπτύξουν ένα κοινοτικό κίνημα αντίστασης και στήριξης της ζωής και των συλλογικών κοινωνικών αγαθών-«Κοινών»!

 Κανένας εφησυχασμός!

Αν συνεχίσουμε την ίδια πορεία –και στη χώρα μας-βασιζόμενοι σε έναν πολιτισμό που στηρίζεται στην κυριαρχία επί των άλλων ανθρώπων, στην κυριαρχία των οικονομικών ελίτ στις ανθρώπινες κοινότητες, στην χωρίς όρια κυριαρχία και εκμετάλλευση της Φύσης και των τοπικών και πλανητικών οικοσυστημάτων, αν δεν αλλάξουμε πολύ γρήγορα το αξιακό μας σύστημα και τον ίδιο τον ανθρώπινο πολιτισμό που στηρίζεται στο δυτικό καπιταλιστικό μοντέλο «αέναης ανάπτυξης και προόδου», οι παρούσες νέες γενιές των παιδιών μας και οι μελλοντικές γενιές των εγγονών μας, υπάρχει πάρα πολύ μεγάλη πιθανότητα να είναι οι τελευταίες στον πλανήτη μας.

Για όλους τους παραπάνω λόγους, η πιο επιτακτική ανάγκη σήμερα είναι να παλέψουμε για τη διακοπή αυτού του πολέμου στην Ευρώπη-όπως και κάθε άλλου περιφερειακού και δια «αντιπροσώπων» πολέμου. Βέβαια, δεν είναι σίγουρο ότι η ανθρωπότητα θα μπορέσει να σωθεί αν σταματήσει ο πόλεμος-αυτό που είναι βέβαιο είναι ότι θα χαθεί αν δεν σταματήσει.

Για αυτό θα χρειασθεί να αναπτυχθεί ένα ρωμαλέο αντιπολεμικό κίνημα σε παγκόσμιο επίπεδο, που συντασσόμενο με το υπάρχον-που είναι αναγκαίο να εξελιχθεί και να γίνει και αυτό ρωμαλέο-κίνημα της «αλλαγής του συστήματος και όχι του κλίματος», θα προσπαθήσει για την αλλαγή της μέχρι τώρα πορείας της ανθρωπότητας και την απόρριψη του καπιταλιστικού μοντέλου ανάπτυξης που μας οδηγεί στην καταστροφή.

Η οικονομική ανάπτυξη και η προστασία του κλίματος είναι αμοιβαία αποκλειόμενες, γι' αυτό και ο καπιταλισμός δεν έχει μέλλον, γράφει η οικονομική δημοσιογράφος και ιστορικός Ulrike Herrmann στο νέο της βιβλίο: „Das Ende des Kapitalismus. Warum Wachstum und Klimaschutz nicht vereinbar sind – und wie wir in Zukunft leben werden“(«Το τέλος του καπιταλισμού. Γιατί η ανάπτυξη και η προστασία του κλίματος δεν συνδέονται-και πως θα ζήσουμε στο μέλλον»)

---

[1] Στο Σαρμ Ελ Σέιχ που είναι ένας φυσικός παράδεισος στα νότια της Χερσονήσου του Σινά στην Ερυθρά Θάλασσα με τα πανέμορφα κοράλλια που φιλοξενεί στον βυθό του, σε βάθη μάλιστα εύκολα προσπελάσιμα, και έχουν αναγορεύσει την περιοχή σε αγαπημένο προορισμό των δυτών όλου του κόσμου. Ωστόσο η ανθεκτικότητα των συγκεκριμένων κοραλλιογενών υφάλων υποβιβάζεται -αργά αλλά σταθερά- από τις γιγαντιαίες τουριστικές επενδύσεις και την «ανάπτυξη» της χερσονήσου η οποία διαβρώνει τις φυσικές ομορφιές της.