Επιστροφή προς τα ... μπρος!

Επιστροφή προς τα ... μπρος!

ΕΝΑΣ ΚΑΛΥΤΕΡΟΣ ΚΟΣΜΟΣ ΕΙΝΑΙ ΕΦΙΚΤΟΣ

ΕΝΑΣ ΚΑΛΥΤΕΡΟΣ ΚΟΣΜΟΣ ΕΙΝΑΙ ΕΦΙΚΤΟΣ
ΝΑ ΘΕΜΕΛΕΙΏΣΟΥΜΕ ΤΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΌ ΤΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΉΣ ΙΣΌΤΗΤΑΣ

Αποανάπτυξη-Τοπικοποίηση -Αυτονομία- Άμεση Δημοκρατία-Ομοσπονδιακός Κοινοτισμός

Τον Μάιο του 2020, μια ομάδα περισσότερων από 1.100 υποστηρικτών της «Αποανάπτυξης», υπέγραψε ένα μανιφέστο καλώντας τις κυβερνήσεις να αδράξουν την ευκαιρία και να στραφούν προς ένα «ριζικά διαφορετικό είδος κοινωνίας, αντί να προσπαθούν απεγνωσμένα να θέσουν ξανά σε λειτουργία την «καταστροφική ανάπτυξη». Η Συνδημία του κοροναϊού δείχνει ότι θα χρειασθεί να γίνουν μεγάλες αλλαγές, αν δεν θέλουμε να πάμε στην κατάρρευση! Ειδικά για την μετά-COVID Ελλάδα: Για να ξεφύγει η χώρα από τη μέγγενη των χρεών, από την φτωχοποίηση και το πολιτισμικό αδιέξοδο, καθώς και από την κατάθλιψη και την μεμψιμοιρία στην οποία έχει πέσει ο πληθυσμός της-ιδίως μετά το σοκ της πανδημίας και τον εγκλεισμό του στα σπίτια- θα χρειασθεί, μετά το πέρασμα της καταιγίδας, να αναπτερωθεί το ηθικό του μέσα από μια στροφή προς μια ενδογενή παραγωγική ανασυγκρότηση . Εφαλτήρας μπορεί να γίνει ο αγροδιατροφικός τομέας και στη συνέχεια ο μεταποιητικός ένδυσης- υπόδησης, ο ενεργειακός και ο ήπιος ποιοτικός τουρισμός να την συμπληρώσουν. Είναι μια εναλλακτική στη σημερινή κυρίαρχη κατεύθυνση, που δεν χρειάζονται κεφάλαια, ξένες επενδύσεις, χωροταξικά σχέδια, υπερτοπικές συγκεντρώσεις, μεγαλεπήβολα και εξουθενωτικά μεγέθη και ρυθμούς. Η κατεύθυνση της Αποανάπτυξης-Τοπικοποίησης -Αυτονομίας- Άμεσης Δημοκρατίας-Ομοσπονδιακού Κοινοτισμού θα μπορούσε να είναι η διέξοδος για την χώρα, στην μετά-COVID εποχή!

Τετάρτη 29 Σεπτεμβρίου 2010

Raoul Vaneigem: το ζήτημα της βίας

συνέχεια από το προηγούμενο:

Ούτε στρατιώτης ούτε μάρτυρας «Όποιος μπορεί τα περισσότερα, μπορεί και τα λιγότερα»: Να ένα ρητό κατάλληλο για όποια περίσταση μας καλεί να καταφύγουμε στη βία ή τη μη-βία, παντού όπου η καταστολή, κρατική, κομματική, ταξική, μαφιόζικη, θρησκευτική, ιδεολογική, εμποδίζει την ελευθερία και την έκφραση των ατόμων. Αν καταφέρουμε να αντιμετωπίσουμε το πρόβλημα εκεί που υπάρχει η αγριότερη, η πιο αμείλικτη καταστολή, θα μπορέσουμε κατ’ αναλογίαν να εξαγάγουμε κάποια συμπεράσματα σχετικά με τις χώρες όπου ο δημοκρατικός φορμαλισμός περιορίζει κάπως τις ακρότητες της όλης βαρβαρότητας.

Είναι σαφές ότι υπάρχουν έντονες διαφορές στις συνθήκες της καταπίεσης ανάμεσα π.χ. στο Ιράν, τη Σαουδική Αραβία, την Αλγερία, τη Γαλλία, την Ιταλία, τη Ρωσία, την Κίνα, τις ΗΠΑ, την Κολομβία... Μου φαίνεται πως μπορούμε άνετα να προσεγγίσουμε το ερώτημα παραμένοντας στο παράδειγμα του Ιράν, της Βόρειας Κορέας ή της Βιρμανίας και να προσαρμόσουμε τις προτάσεις μας για αντίσταση και σε άλλες χώρες, λιγότερο συνηθισμένες στη χρήση της βαναυσότητας.

Μέχρι σήμερα είχαμε δύο εναλλακτικές: Είτε η αποφασιστικότητά μας να βάλουμε τέλος στην κατασταλτική βία εισέβαλλε στο πεδίο του εχθρού για να αντιπαραθέσει στον εχθρό βία ίδια με τη δική του, αλλά με αντίθετη κατεύθυνση, από εμάς προς αυτόν• είτε η αντίθεση στην τυραννία κατέφευγε στην παθητική αντίσταση, στο ύφος του ειρηνισμού που είχε εφαρμόσει με αδιαμφισβήτητη επιτυχία ο Γκάντι. Μπορεί βέβαια ο ειρηνισμός του Γκάντι να θριάμβευσε επί της αγγλικής κατοχής, αυτό όμως συνέβη επειδή είχε απέναντί του έναν αντίπαλο ο οποίος, όσο άσπλαχνος κι αν ήταν, σάστισε και οι αντιδράσεις του παρέλυσαν. Κι αυτό γιατί ο εχθρός εκείνος, η αγγλική κατοχή, διαπνεόταν από έναν φιλανθρωπικό φορμαλισμό, από τα υπολείμματα δηλαδή ενός ήθους, μιας πολεμικής δεοντολογίας, που τον έκαναν να διστάζει να σφάξει έναν πληθυσμό εχθρικό μεν, αλλά άοπλο. Παρά την υποκρισία του, κάπου τον φαγούριζε ένα είδος στρατιωτικού fair play και τον εμπόδιζε να ξεδιπλώσει μια και καλή την τακτική της κατάπνιξης του εξεγερσιακού κινήματος από τη γένεσή του.

Γνωρίζουμε ότι η διπλωματική ευφυΐα του λόρδου Μαουντμπάτεν επηρέασε και τη νίκη κάποιων λαϊκών διεκδικήσεων. Από την άλλη, όταν ο ειρηνισμός του Γκάντι πήγε να αντιπαρατεθεί με μια εξουσία πολύ λιγότερο επιρρεπή σε ηθικούς προβληματισμούς, όπως ήταν το απαρτχάιντ της Νότιας Αφρικής, αποδείχτηκε άχρηστος. Παρομοίως, η χούντα της Βιρμανίας δεν δίστασε να ανοίξει πυρ εναντίον του πλήθους των αντιφρονούντων που διαδήλωνε ειρηνικά. Σε μια παρόμοια λογική υπάγεται και η καταστολή στο Ιράν. Τι απάντηση προτείνει το αντάρτικο; Κάθε φορά που κουβαλά μαζί του την απάντηση, είναι για κακό. Ο θρίαμβος των όπλων οδηγεί πάντοτε σε πικρή ήττα των ανθρώπων.

Το βασικό λάθος της ένοπλης πάλης είναι ότι δίνει προτεραιότητα σε έναν στόχο στρατιωτικό έναντι της δημιουργίας μιας ζωής καλύτερης για όλους. Αν πρέπει να διεισδύσεις στο πεδίο του εχθρού για να επιτύχεις τον στόχο σου, τότε έχεις ήδη προδώσει τη βούληση για ζωή υπέρ της βούλησης για δύναμη. Οι Κομμουνάριοι είχαν τα κανόνια, όταν όμως αδιαφόρησαν για τα χρήματα στην τράπεζα της Γαλλίας και για το πώς θα μπορούσαν να τα χρησιμοποιήσουν, βρέθηκαν σε μειονεκτική θέση μπρος στα στρατεύματα των Βερσαλλιών.

Γνωρίζουμε με ποιον τρόπο, στο όνομα της επανάστασης, ο στρατιωτικοποιημένος μπολσεβικισμός εξόντωσε τα πρώτα σοβιέτ, τους ναύτες της Κρονστάνδης, τους μαχνοβίτες και αργότερα τις ελευθεριακές κοινότητες στην Ισπανία. Τηρουμένων των αναλογιών, το ίδιο δήθεν κομμουνιστικό κόμμα, το ίδιο σταλινικό πνεύμα, αποστράγγιξε τον Μάη του ’68 από την ουσία του: Χωρίς εκεί να τέθηκε ζήτημα αντάρτικου, βλέπουμε ότι η ίδια έμμονη ιδέα της εξουσίας διαστρέβλωσε την ορμή της εξέγερσης.

Χρειάζεται μήπως να θυμίσουμε πως όπου θριάμβευσε το αντάρτικο, στην Κίνα του Μάο, στο Βιετνάμ, την Καμπότζη ή την Κούβα, η ένοπλη ιδεολογία έγινε ιδεολογικός στρατός που κατάργησε την ελευθερία για την οποία ισχυριζόταν ότι πολεμούσε; Το αποκρουστικό σύνθημα «η εξουσία βρίσκεται στην κάνη του όπλου» στην αρχή φέρνει στο μυαλό όσους αντιμάχονται κάθε μορφή αυταρχικής εξουσίας. Μετρά ωστόσο λιγότερα θύματα μεταξύ των αντεπαναστατών απ’ όσα μεταξύ των επαναστατών, των εχθρών της τυραννίας. Από την άλλη βέβαια δεν θέλουμε άλλα Φρανκενχάουζεν. Εκεί, το 1535, οι εξεγερμένοι γερμανοί αγρότες αρνήθηκαν να αντισταθούν και αφέθηκαν να σφαχτούν από τον στρατό των πριγκήπων, επειδή, υπολογίζοντας στη βοήθεια του Θεού, ξέχασαν ότι, όπως έλεγε κι ο Μπυσύ-Ραμπουτέν, «ο Θεός είναι πάντοτε στο πλευρό των μεγάλων στρατευμάτων». Θέλετε πιο πρόσφατο παράδειγμα;

Στις 22 Δεκεμβρίου 1997, 45 άνθρωποι, κυρίως γυναίκες και παιδιά, δολοφονήθηκαν από παραστρατιωτικούς, στο Actéal, ένα μεξικανικό χωριό, μέσα σε μια εκκλησία την ώρα που προσεύχονταν. Επρόκειτο για ανθρώπους του κινήματος των Abejas, μιας ομάδας χριστιανών ειρηνιστών οι οποίοι, παρότι βρίσκονται κοντά στους ζαπατίστας, ενστερνίζονται την απόλυτη μη-βία. Αιτία της φρικωδίας αυτής ήταν η εγκατάσταση των Αμπέχας σε εδάφη που εποφθαλμιούσαν άλλοι ινδιάνοι, μέλη του διεφθαρμένου Θεσμικού Επαναστατικού Κόμματος (PRI). Πέρα από την αποστροφή που προκαλεί τούτη η βαναυσότητα, μπορεί κανείς να εξοργιστεί με τους βασανιστές χωρίς να θεωρήσει συνυπεύθυνη και τη χριστιανική τάση του μαρτυρίου και της αυταπάρνησης, που επιδρά στον δειλό ως διεγερτικό και προικίζει τον ακόμη πιο δειλό με την αμείλικτη σκληρότητα του Ματαμόρ; [Στμ: θρασύδειλο στρατιώτη-ήρωα της commedia dell’ arte]. Ο πιο δειλός απ’ όλους γνωρίζει ότι δεν ρισκάρει τίποτε όσο τα θύματά του αρνούνται να υπερασπιστούν τον εαυτό τους και σφίγγει τη θηλιά στο λαιμό τους.

Οφείλουμε να είμαστε πιο προσεκτικοί με τα στοιχεία εκείνα στη συμπεριφορά μας που προκαλούν τον εχθρό να μας επιτεθεί, γιατί, χωρίς πάντοτε να το συνειδητοποιούμε, είναι σαν να του ανοίγουμε την πόρτα. Πώς επιτυγχάνουν το στόχο τους οι αντίπαλοί μας; Συχνά ενσταλάζουν στο μυαλό μας μια παράλογη πίστη στην παντοδυναμία τους. Ενεργοποιούν το αντανακλαστικό του φόβου ότι ο παλιός κόσμος είναι αήττητος, την ώρα που ο κόσμος αυτός καταρρέει ολοσχερώς. Η καταστροφική επήρεια του δόγματος αυτού δεν εκδηλώνεται μόνο με την παραίτηση και τη μοιρολατρεία των μαζών. Το ίδιο δόγμα εμψυχώνει και την απέλπιδα τόλμη που σε οδηγεί να ορμήξεις στην επίθεση με την αίσθηση ότι θα πεθάνεις σε μια μάχη ανώφελη μεν, αλλά τουλάχιστον ένδοξη.

Κι όμως, είναι άραγε τόσο εκλεπτυσμένο το κατασταλτικό τους οπλοστάσιο, ώστε να είναι ικανό για παρεμβάσεις αστραπιαίες; Η πανταχού παρούσα τεχνολογία επιτήρησης δεν εμπόδισε την καταστροφή των πύργων της Νέας Υόρκης και μάλιστα με μέσα στοιχειώδη και ερασιτεχνικά. Έτσι είχε γελοιοποιηθεί και η αήττητη γραμμή Μαζινό από το γερμανικό στράτευμα, που απλά αγνοούσε την ύπαρξή της! Αν τα μέσα της επιτήρησης των αντιπάλων παρουσιάζουν τέτοια κενά στον αγώνα τους ενάντια στις καταστροφικές δυνάμεις που τους απειλούν διαρκώς, με τι φόντα θα πολεμήσουν αποτελεσματικά μια δράση που δεν έχει στόχο να τα εξοντώσει, αλλά σχεδιάζει να δημιουργήσει μια κοινωνία ριζικά διαφορετική, μια κοινωνία που να αχρηστεύει και να χλευάζει τα σκιάχτρα των καλάσνικοφ ή των πυρηνικών.

Επιστρέφω στο ερώτημα: Πώς θα γίνει να αρνηθούμε και να μείνουμε ανυπεράσπιστοι μπρος στα όπλα της καταστολής, αλλά και να αντιτάξουμε στην κυρίαρχη εξουσία των όπλων τα ίδια όπλα που αυτή στρέφει εναντίον μας; Η συζήτηση είναι ανοιχτή.

Δεν έχω καμία έτοιμη απάντηση. Θα ήθελα απλώς να κάνω ορισμένα διευκρινιστικά σχόλια. Η καλύτερη δικλείδα ασφαλείας είναι να μην εισερχόμαστε στο στρατόπεδο του εχθρού, εκεί δηλαδή όπου μας περιμένει και εύχεται να μας συναντήσει. Γνωρίζει καλά ως και τις πιο απόκρυφες γωνιές της επικράτειάς του, που οριοθετείται από το εμπόρευμα και τις συνήθεις συμπεριφορές που έχει εγκαθιδρύσει ο ίδιος (αρπακτικότητα, ανταγωνισμός, αυταρχικότητα, φόβος, ευπιστία, φετιχισμός του χρήματος, λαιμαργία, πελατειακές σχέσεις).

Από την άλλη, αγνοεί τα πάντα για τη ζωή και τους αναρίθμητους δημιουργικούς της πόρους. Ένα προληπτικό μέτρο, για τη δική μας προστασία, είναι να εξαφανίσουμε από τις συνελεύσεις μας κάθε μορφή και κάθε παρόρμηση της εξουσίας και της αυταρχικής οργάνωσης. Η ατομική αυτονομία είναι προϋπόθεση της αυτοδιαχείρισης.

Αυτήν προσπαθεί να εφαρμόσει και το κίνημα VOCAL στην Οαχάκα, με τη συνέλευση βάσης που λαμβάνει απευθείας τις αποφάσεις για τα ζητήματά της και απορρίπτει κάθε παρέμβαση κομμάτων, συνδικάτων, πολιτικών σχημάτων, ή πελατειακών δημαγωγών. Η συνοχή οφείλει να στηρίζεται σε ένα σχέδιο ατομικής και κοινωνικής ζωής.

Το μέλλον ανήκει στις τοπικές κοινότητες που είναι ικανές να σκέφτονται παγκόσμια. Θέλω να πω: στις κοινότητες που με την εξάπλωση της ριζοσπαστικότητάς τους επιδιώκουν να χτίσουν τα θεμέλια μιας Διεθνούς του ανθρώπινου είδους. Δεν υπάρχει άλλος τρόπος να αποφύγουμε την παγίδα του τοπικιστικού κοινοτισμού, που είναι προϊόν του κρατικού ιακωβινισμού. Αξίζει να διερευνηθεί η ιδέα των επιτροπών γειτονιάς που εφαρμόστηκε στην Οαχάκα. Το Μεξικό μακράν απέχει από το να είναι Ιράν, ωστόσο δεν προσφέρει και τις συνθήκες που έχουμε στην Ευρώπη. Στην Οαχάκα οι παραστρατιωτικοί δολοφονούν με την ευλογία ενός αυταρχικού κυβερνήτη. Εκείνος έχει ανάγκη από συνομιλητές στους οποίους θα διακρίνει τα σπέρματα της διαφθοράς που ενυπάρχουν σε κάθε εξουσία, όποια κι αν είναι. Έχει ανάγκη από κόμματα, συνδικάτα, φράξιες. Τα εντοπίζει εύκολα. Μαζί τους νιώθει πως βρίσκεται σε οικείο έδαφος και μπορεί, ανάλογα με τις περιστάσεις, να τα εξοντώσει ή να συνεργαστεί μαζί τους. Αντίθετα, οι επιτροπές γειτονιάς έχουν μοναδικό τους στόχο να υπερασπιστούν τα συμφέροντα του τοπικού πληθυσμού, προσεγγίζοντας τα προβλήματα ανθρώπων, ζώων και πραγμάτων στη ρίζα τους, έτσι ώστε οι πρωτοβουλίες που λαμβάνονται για ορισμένους, να είναι ευπρόσδεκτες και από τη μεγάλη πλειοψηφία (το ξαναλέμε: η αρχή της τοπικότητας είναι αδιαχώριστη από την αρχή της παγκοσμιότητας). Οι επιτροπές γειτονιάς δεν εκπροσωπούν μιαν ένοπλη απειλή, δεν είναι κίνδυνος αναγνωρίσιμος από την εξουσία. Αποτελούν ένα πεδίο όπου φροντίζει κανείς για τις προμήθειες τροφής, νερού, ενέργειας, ένα πεδίο δηλαδή που η εξουσία δύσκολα ταυτοποιεί και αντιλαμβάνεται.

Έχει αρχίσει να αναπτύσσεται μια μορφή αλληλεγγύης σε ζητήματα φαινομενικά ευτελή και ανώδυνα, που μεταμορφώνει τις νοοτροπίες και τις διανοίγει προς τη συνείδηση και την επινοητικότητα. Επίσης, η ισότητα του άντρα και της γυναίκας, το δικαίωμα στην ευτυχία, η βελτίωση της καθημερινής ζωής και του περιβάλλοντος απεκδύονται τον αφηρημένο τους χαρακτήρα και αλλάζουν τις συμπεριφορές και τις συνήθειές μας. Δίνοντας προτεραιότητα στα ερωτήματα που θέτει η καθημερινή ζωή καθιστούμε σιγά-σιγά ανενεργά και απαρχαιωμένα τα παραδοσιακά προβλήματα που μονότονα σφυροκοπούν οι ιδεολογίες, οι θρησκείες της γερασμένης αυτής πολιτικής, που είναι η πολιτική του παλιού κόσμου. Έτσι επιστρέφουμε και στην αρχική σημασία της λέξης πολιτική, που είναι η τέχνη του να κυβερνάς την πόλη, να βελτιώνεις δηλαδή κοινωνικά και ψυχολογικά τον τόπο όπου ένας πληθυσμός φιλοδοξεί να ζήσει σύμφωνα με τις επιθυμίες του. Δεν έχουμε παρά να κερδίσουμε αν επιτεθούμε στο σύστημα και όχι στους ανθρώπους που είναι μεν υπεύθυνοι γι’ αυτό, αλλά είναι ταυτόχρονα και σκλάβοι του.

Αν προσδεθούμε στο άρμα της συναισθηματικής πανούκλας, της εκδίκησης, της παρακμής, τότε θα συμμετέχουμε στο χάος και την τυφλή βία που έχουν ανάγκη το κράτος και οι κατασταλτικοί του μηχανισμοί για να συνεχίσουν να υπάρχουν. Δεν υποτιμώ την ανακούφιση που φέρνει σ’ ένα οργισμένο πλήθος η πυρπόληση μιας τράπεζας ή η λεηλασία ενός σουπερμάρκετ. Γνωρίζουμε όμως ότι η υπέρβαση αυτή εν τέλει αποτίνει φόρο τιμής στο απαγορευμένο, είναι βαλβίδα εκτόνωσης της καταστολής, δεν καταστρέφει την καταστολή, την αποκαθιστά. Η καταστολή έχει ανάγκη από ανταρσίες τυφλές, χωρίς όραμα.

Τελικά δεν βλέπω να υπάρχει καταλληλότερο μέσο για την καταστροφή του εμπορευματικού συστήματος από τη διάδοση της έννοιας και των πρακτικών της χαριστικότητας (επί τόπου, κάτι τέτοιο ασκούν δειλά-δειλά όσοι μπλοκάρουν τα παρκόμετρα, προς μεγάλη απογοήτευση των εταιρειών που επιδιώκουν να κλέβουν το χώρο και τον χρόνο μας). Τόσο λίγη φαντασία έχουμε, τόσο λίγη δημιουργικότητα, που να μην μπορούμε να απαλείψουμε τους περιορισμούς των διαφόρων λόμπυ, κρατικών και ιδιωτικών;

Ποια μέσα θα βρουν να επιστρατεύσουν εναντίον ενός συλλογικού κινήματος που θα διεκδικεί δωρεάν δημόσιες συγκοινωνίες, θα αρνείται να πληρώνει φόρους και δασμούς σ’ ένα κράτος-απατεώνα και αντίθετα θα επενδύει, για το καλό όλων, στον εξοπλισμό μιας περιοχής για την παραγωγή ανανεώσιμης ενέργειας, θα αποκαθιστά την ποιότητα των υπηρεσιών υγείας, παιδείας, διατροφής και την ποιότητα του περιβάλλοντος; Αποκαθιστώντας μια πραγματική πολιτική συσπείρωσης της κοινότητας θα θέσουμε τα θεμέλια της αυτοδιευθυνόμενης κοινωνίας.

Στις απεργίες στα τρένα, τα λεωφορεία, τα μετρό, αντί να εμποδίζουμε τη μετακίνηση των πολιτών στα μέσα συγκοινωνίας, γιατί να μην τα κινούμε, αλλά χωρίς εισιτήριο; Η ωφέλεια είναι τετραπλή: Πλήττονται τα έσοδα των εταιρειών, μειώνονται τα κέρδη των πετρελαϊκών λόμπυ, χτυπιέται ο γραφειοκρατικός έλεγχος των συνδικάτων και κυρίως, αναζωπυρώνεται το αίσθημα της συμμετοχής και γεννιέται η μαζική στήριξη όλων όσων χρησιμοποιούν τις συγκοινωνίες!

Είμαστε βυθισμένοι σε προβλήματα πλαστά που αποκρύπτουν τα πραγματικά προβλήματα. Οι διάφορες αντιλήψεις, πάντοτε χειραγωγημένες, τελικά χειραγωγούν αυτό που θα έπρεπε να είναι το μοναδικό μας κίνητρο: η αβεβαιότητα και το ρίσκο των καθημερινών επιθυμιών, δηλαδή οι εμπειρίες που θα θέλαμε να βιώσουμε, τα μέσα για να απαλλαγούμε από ό,τι μας αλυσοδένει...

Ποιο το νόημα όλων αυτών των συζητήσεων για την κρίση από την οποία πρέπει να εξέλθουμε, όσο δεν εξερχόμαστε απ’ αυτήν, όσο μένουμε με την απελπισία της υποχρεωτικής εργασίας, την ανία της κατανάλωσης, την απάρνηση κάθε πάθους για να αποκτήσουμε περισσότερα χάνοντας όμως τη χαρά της ζωής - χάριν ενός κέρδους που, επιπλέον, είναι καταδικασμένο να καταρρεύσει;

Μαζί με τις πόζες της χειραφέτησης (φιλελευθερισμός, σοσιαλισμός, κομμουνισμός), ο καταναλωτισμός και οι πελατειακές σχέσεις των λεγόμενων δημοκρατικών καθεστώτων έχουν αμβλύνει την ταξική συνείδηση, η οποία είχε αρπάξει από τον καπιταλισμό κάμποσες κοινωνικές δεξιότητες και τις έκανε δικές του. Οι αφηρημένες ιδέες μας πέταξαν στη λάσπη και το αίμα. Έπεσε από πάνω και η δήθεν «κοινή υπόθεση του λαού», το «καλό του τόπου» και μας αποτελείωσε. Ο μόνος ριζοσπαστισμός σήμερα είναι η επιστροφή στα βασικά.

Η επιστροφή στα βασικά εξουδετερώνει τους πλαστούς προβληματισμούς που τροφοδοτούν το συναισθηματικό χάος εις βάρος της συνείδησης. Παρεμπιπτόντως, το παράδειγμα του «καυγά για το ισλαμικό βέλο» αποκαλύπτει ανάγλυφα τη θεαματική λειτουργία που ιδιοποιείται, αφομοιώνει και πλαστογραφεί το δικαίωμά μας στην αυθεντική ζωή. Η όλη διαμάχη, είτε δικαιώνει είτε αναθεματίζει το βέλο, είτε είναι πουριτανική είτε ελαστική, είτε μιλά για καταπίεση είτε για ελευθερία, είτε για άρση είτε για απαγόρευση, τελικά κάνει κύκλους και αποκρύπτει μια πραγματικότητα που από κάποιους ανθρώπους βιώνεται καθημερινά: τις συνθήκες που υφίστανται οι γυναίκες.

Το θέαμα, ως μέρος του όλου σχεδίου άρτος και θεάματα, προσφέρει ατέρμονες συζητήσεις για το πάπλωμα: υπογραφές για την εθελούσια υποταγή, προβοκάτσιες, φολκλορική διαδήλωση, κοινοτική συνοχή, δικαίωμα θρησκευτικής επιλογής, αντίδραση στην περιφρόνηση της γυναίκας από τη διαφήμιση, ερωτική υπόσχεση στα κρυμμένα κάλλη των γυναικών, συνδυασμός φιλαρέσκειας και σεμνότητας, έκφραση ιερότητας, κατάλληλο μέσο άμυνας ενάντια στη σεξουαλική παρενόχληση των ανδρών - που νομιμοποιούνται από την πατριαρχική παράδοση να ανακουφίζονται με την υγρή πλαδαρότητα της στέρησης στο βλέμμα...

Ο πραγματικός αγώνας δεν βρίσκεται εκεί, είναι στα βασικά, είναι στη χειραφέτηση που ενώνει τον άντρα και τη γυναίκα, είναι στην απόρριψη του απαρτχάιντ, του αποκλεισμού, της μισογυνικής και της ομοφοβικής συμπεριφοράς. Φτάνει πια με τους ψευδεπίγραφους διαλόγους, φτάνει με τις ιδεολογίες!

Στο Τίποτε δεν είναι ιερό, όλα μπορούν να ειπωθούν διατύπωσα την εξής αρχή: Ανοχή σε όλες τις ιδέες, καμιά ανοχή σε βάρβαρες ενέργειες. Το μοναδικό μας κριτήριο είναι η ανθρώπινη πρόοδος, η γενναιοδωρία, ο εμπλουτισμός της καθημερινότητας. Οι πράξεις μας δικαιώνονται από το ίδιο το δικαίωμα στη ζωή. Η εξουσία στοχεύει κι επιδρά στα συναισθήματα. Ο παράλογος φόβος που σκορπά είναι πηγή της τυφλής βίας από την οποία κατεξοχήν επωφελείται. Το πλεονέκτημα των τοπικών συλλογικοτήτων, που ανυπομονούν να καθορίσουν οι ίδιες τη μοίρα τους, που δίνουν προτεραιότητα στη δημιουργία μιας ζωής αυθεντικά ανθρώπινης, είναι ότι η πρακτική τους ξεπερνά το βάρβαρο αίσθημα της ακατέργαστης σκληρότητας και αφυπνίζει την ποιητική συνείδηση.

Όπως είναι άχρηστο το μποϋκοτάζ των νοθευμένων προϊόντων που μας σερβίρουν οι πετροχημικές και αγροβιομηχανικές μαφίες, αν δεν υπάρχει ταυτόχρονα πρόσβαση σε ποιοτική διατροφή, έτσι και η επιθυμία να τελειώνουμε με τον καταναλωτισμό που υποκαθιστά το είναι με το έχειν, δεν γεννιέται από κάποιο ηθικό δόγμα, αλλά από τη γοητεία που ασκεί η ιδέα της ελεύθερης ζωής.

Αν το να καταφεύγουμε στα όπλα του εχθρού είναι το προοίμιο μιας προκαθορισμένης ήττας, η αντίστροφη πορεία οδηγεί ξεκάθαρα κάπου αλλού: Όσο εξαπλώνεται η αίσθηση ότι η ζωή και η ανθρώπινη αλληλεγγύη είναι η μαγιά μιας ύπαρξης που σέβεται το όνομά της, τόσο η δειλία και η διχόνοια θα κάμπτουν την αποφασιστικότητα και τον φανατισμό που κινητοποιούν τους μισθοφόρους του κόμματος της διαφθοράς και του θανάτου.

Υπάρχουν μαρτυρίες ότι ένας αυξανόμενος αριθμός δολοφόνων με πατέντα, είτε πρόκειται για «φρουρούς της επανάστασης» στο Ιράν, κακοποιούς που στρατολογεί η Χαμάς, ισραηλινούς στρατιώτες που προπόνησαν τη σκληρότητά τους στη λωρίδα της Γάζας, για δολοφόνους στο βόρειο ή το νότιο Σουδάν, για σουδανούς που λεηλατούν χωριά ... ότι όλος αυτός ο συρφετός έχει αρχίσει να διαβρώνεται από την αβεβαιότητα. Για μένα, τέτοιες μαρτυρίες δεν εξυπηρετούν κάποια ρητορική τακτική, δεν υπάγονται σε κάποιο στρατιωτικό σκεπτικό που μου επιτρέπει να συμπεράνω, αφελώς βέβαια, ότι ο εχθρός τάχα σκάβει το λάκκο του. Εδραιώνουν ωστόσο μια πιθανότητα: Όπως η χρηματοπιστωτική κρίση πάει να καταστρέψει το χρήμα, έτσι και η αυτοκτονική αποφασιστικότητα στην οποία ποντάρουν οι γραφειοκράτες του οργανωμένου εγκλήματος, οι μαφίες της κερδοσκοπικής βαρβαρότητας για να στρατολογούν τους πολεμιστές τους, απειλείται με υποτίμηση - ακόμη περισσότερο τώρα, που οι παλιές θρησκευτικές ή ιδεολογικές προφάσεις χάνουν την αξιοπιστία τους και οι φανατικοί αρχίζουν και αμφισβητούν την παντοδυναμία του Θεού-δολοφόνου.

Με αυτήν τη έννοια λοιπόν, προσβλέπω σε μιαν αντίσταση ικανή να γονιμοποιήσει τα εδάφη που ρήμαξε και ξέρανε η οικονομία της εκμετάλλευσης και οι γραφειοκρατικές της μαφίες. Ο δημιουργικός μας πλούτος κατέχει το μυστικό να προετοιμάσει και να διαχειριστεί, στο πλαίσιο της κοινωνικής και της ατομικής ζωής, τους χώρους και τους χρόνους που επιτέλους θα απελευθερωθούν από την εμπορευματική κυριαρχία.

Μόνον η ποίηση μπορεί να ξεφύγει από το διαπεραστικό βλέμμα της εξουσίας. Μόνον το πάθος της ζωής μπορεί να αποκρούσει τον θάνατο.

Raoul Vaneigem: ορισμένες διευκρινήσεις.

συνέχεια της προηγούμενης ανάρτησης:

1. Eίμαστε άραγε διατεθειμένοι να προσφέρουμε τις δυνάμεις μας για να ανακουφίσουμε τη χρεωκοπία ενός κράτους που όχι μόνο δεν υπηρετεί πια τους πολίτες αλλά ως βρυκόλακας τους ρουφά το αίμα για να ταΐσει τα πλοκάμια του παγκόσμιου τραπεζικού κήτους; Η δύναμη της αδράνειας λειτουργεί εναντίον μας. Οι οικογενειακές, κοινωνικές, πολιτικές, οικονομικές, θρησκευτικές, ιδεολογικές παραδόσεις εξακολουθούν να αναπαράγουν από γενιά σε γενιά την εθελοδουλεία που κατήγγειλε ο Étienne de la Boétie. Από την άλλη, μπορούμε και να επωφεληθούμε από το σοκ που θα προκαλέσει η κατάρρευση του συστήματος και η αποσύνθεση του κράτους, να αξιοποιήσουμε τον πειρασμό να κοιτάξουμε πέρα από τα σύνορα της εμπορευματικής μιζέριας. Αναμενόμενο είναι να αντιστραφούν οι προοπτικές μας.

Πέρα από τις ενδεχόμενες λεηλασίες σουπερμάρκετ, που ενέχουν και τον κίνδυνο να επιταχύνουν την εξάπλωση της φτώχειας, πολλοί καταναλωτές που απειλούνται με αποκλεισμό από την κατανάλωση, δεν θ’ αργήσουν να συνειδητοποιήσουν ότι ζωή δεν σημαίνει απλά επιβίωση, ότι η συσσώρευση προϊόντων νοθευμένων και άχρηστων δεν αξίζει τίποτε μπρος στην ευχαρίστηση μιας ύπαρξης όπου η ανακάλυψη των μορφών ενέργειας και των αγαθών που γεννά η φύση εναρμονίζεται με τις εκκλήσεις των επιθυμιών μας.

Ότι η ζωή είναι εδώ και τώρα, ότι βρίσκεται στα χέρια της μεγάλης πλειοψηφίας και το μόνο που ζητά είναι να οικοδομηθεί και να εξαπλωθεί. Ας πάψουμε να αυτοοικτιρόμαστε για τις αποτυχίες της χειραφέτησης που στιγματίζουν την ιστορία μας, όχι όμως για να εορτάσουμε τις όποιες επιτυχίες σημειώσαμε: Όλη τούτη η συζήτηση για νίκες και ήττες, αποτυχίες κι επιτυχίες αναδίδει τη δυσωδία του εμπορευματικού ανταγωνισμού, της τακτικής και της στρατηγικής, της αρπακτικότητας.

Το ζήτημα είναι να προωθήσουμε εγχειρήματα που να διαπνέονται από ευτυχία και τόλμη και που να απαιτούν από μας να εφαρμόζουμε στην πράξη σχέδια αυτοδιαχείρισης και συνελεύσεις αμεσοδημοκρατικές. Οι ζαπατιστικές κοινότητες της Τσιάπας ίσως να είναι οι μοναδικές που εφαρμόζουν σήμερα την άμεση δημοκρατία. Η κοινοκτημοσύνη της γης αποκλείει εκ των προτέρων τις συγκρούσεις για την ιδιοκτησία. Ο καθένας έχει το δικαίωμα να μετέχει στις γενικές συνελεύσεις, να παίρνει το λόγο και να λέει τη γνώμη του, ακόμη και τα παιδιά. Ουσιαστικά δεν υπάρχουν αξιωματούχοι εκλεγμένοι με ψηφοφορία. Στα άτομα της κοινότητας που εκδηλώνουν ενδιαφέρον για κάποιον συγκεκριμένο τομέα, όπως η παιδεία, η υγεία, η μηχανική, ο καφές, η οργάνωση γιορτών, οι μορφές βιοκαλλιέργειας, οι εξωτερικές σχέσεις κ.ο.κ., η συνέλευση αναθέτει την αντίστοιχη αρμοδιότητα. Οι αρμόδιοι αυτοί εντάσσονται κατόπιν σε ένα «συμβούλιο καλής διακυβέρνησης» και για όσο διαρκεί η αποστολή τους, κάνουν τακτικά απολογισμό των δραστηριοτήτων τους στην κοινότητα. Οι γυναίκες, επιφυλακτικές στην αρχή, εξαιτίας των πατριαρχικών συνηθειών των Μάγιας, κατέχουν σήμερα εξέχουσα θέση στα «συμβούλια καλής διακυβέρνησης». Για να συνοψίσουμε τη βούληση των ζαπατίστας να δημιουργήσουν μια κοινωνία πιο ανθρώπινη, ιδού ένα σύνθημά τους, που μας θυμίζει πως πρέπει να είμαστε συνεχώς σε επιφυλακή: Δεν είμαστε παράδειγμα, είμαστε πείραμα.

2. Το χρήμα δεν οδεύει μόνον προς την υποτίμησή του, οδεύει προς την εξαφάνισή του. Κατά τη διάρκεια της ισπανικής επανάστασης, οι κοινότητες της Ανδαλουσίας, της Αραγονίας και της Καταλωνίας εφάρμοζαν ένα σύστημα διανομής που ακύρωνε την ανάγκη να καταφύγεις στο χρήμα. Σήμερα έγκειται σ’ εμάς να εξετάσουμε πώς θα ξερριζώσουμε, μέσα από σχέσεις ανθρώπινες, βασισμένες περισσότερο στη χαριστικότητα παρά στην ανταλλαγή, την εκμεταλλευτική συνθήκη στην οποία οι συναλλαγές μεταξύ αντικειμένων επικαθορίζουν τις συναλλαγές μεταξύ ανθρώπων. Υπήρξαμε σκλάβοι μιας οικονομικής επιχείρησης που εγκαινίασε τον εμπορευματικό πολιτισμό, επιδεινώνοντας τις ατομικές και κοινωνικές συμπεριφορές, διατηρώντας μια μόνιμη σύγχυση μεταξύ άνεσης και αποφυσικοποίησης, προόδου και οπισθοδρόμησης, ανθρώπινης επιθυμίας και βαρβαρότητας. Σίγουρα, οι χρηματοπιστωτικοί μηχανισμοί, απτοί ή άυλοι, συγκεκριμένοι ή εικονικοί, εξακολουθούν να συγκροτούν ένα σύστημα συνεκτικό. Όσο παράλογη κι αν είναι αυτή η συνοχή, διατηρεί την ικανότητα να κυριαρχεί στους θεσμούς και τις συμπεριφορές μας.

Από την άλλη, μπορούμε να αναλογιστούμε τι μπορεί να συμβεί όταν η χρηματοπιστωτική κρίση αφαιρέσει από το χρήμα την αξία και τη χρησιμότητά του; Ας μην έχουμε καμιά αμφιβολία ότι όσοι αρνούνται να παραχωρήσουν στο χρήμα το δικαίωμα να δεσπόζει τυραννικά στην καθημερινότητά τους, θα χαιρετίσουν την εξαφάνιση του χρήματος ως απελευθέρωση. Ωστόσο, ο φετιχισμός του χρήματος είναι τόσο βαθιά αγκυροβολημένος στα ήθη μας, που πολλοί απ’ όσους βρίσκονται υπό τον χιλιετή του ζυγό, θα βυθιστούν σε μια κατάσταση ψυχικής αναστάτωσης και κοινωνικής διαστροφής, μια κατάσταση όπου κυριαρχεί ο νόμος της ζούγκλας, ξεσπά ο πόλεμος όλων εναντίον όλων και σηκώνει κεφάλι η τυφλή βία που ψάχνει για εξιλαστήρια θύματα. Ας μην αγνοήσουμε τα πλοκάμια του κήτους που κουλουριάστηκαν στα τελευταία τους αναχώματα.

Η κατάρρευση του χρήματος δεν συνεπάγεται απαραίτητα και τέλος του φθονερού ανταγωνισμού, της εξουσίας, της ιδιοποίησης πραγμάτων και ζωντανών οργανισμών. Η όξυνση του χάους, που είναι τόσο επικερδής για τις κρατικές οργανώσεις και τις μαφίες, μεταδίδει έναν ιό αυτοκαταστροφής. Με τον ιό αυτόν, εθνικιστικές εξεγέρσεις, γενοκτονίες, θρησκευτικές συγκρούσεις, ανακάμψεις της φασιστικής πανούκλας, μπολσεβίκικες ή τρομοκρατικές, θα δηλητηριάσουν τα μυαλά μας, αν η ευαίσθητη και συνετή διάνοια του ζωντανού στοιχείου δεν επαναφέρει στο επίκεντρο των αναζητήσεών μας την ευτυχία και τη χαρά της ζωής. Πόσο γοητευτική ήταν ανέκαθεν η ολική απόρριψη, εκείνη που, μετά τις πρώτες επιφυλάξεις που συναντά, διανοίγει ένα μυστικό πέρασμα και περιμένει να κερδίσει όλα τα στρώματα του πληθυσμού για να εγγυηθεί κατόπιν την ατιμωρησία και τη νομιμοποίηση της βαρβαρότητας που έχει πια γενικευθεί.

Η άνοδος του ναζισμού στη Γερμανία έδειξε πώς ο αφηρημένος ανθρωπισμός μπορεί να μεταλλαχθεί στην χειρότερη αγριότητα. Από την άλλη, η απανθρωπιά του παρελθόντος δεν πρέπει να επισκιάσει τη μνήμη του πιο ριζοσπαστικού στοιχείου που ενείχαν τα μεγάλα κινήματα κοινωνικής χειραφέτησης: της επιθυμίας να απελευθερώσουν τον αλλοτριωμένο άνθρωπο και να γεννήσουν εντός του την αληθινή ανθρωπινότητα που σε κάθε γενιά, αναπόφευκτα και αναπόδραστα, θα επανεμφανίζεται. Η κοινωνία που έρχεται δεν έχει άλλη επιλογή. Πρέπει να ξαναπιάσει και να αναπτύξει τα εγχειρήματα αυτοδιαχείρισης, από την Κομμούνα του Παρισιού μέχρι τις ελευθεριακές κοινότητες της επαναστατικής Ισπανίας, τα οποία θεμελίωσαν στην αυτονομία του ατόμου την αναζήτηση μιας αρμονίας, όπου η ευτυχία όλων θα είναι αλληλένδετη και αλληλέγγυα με την ευτυχία του καθένα και της καθεμιάς.

3. Η χρεοκοπία του κράτους θα αναγκάσει τις τοπικές κοινότητες να ιδρύσουν διοικητικούς μηχανισμούς κοινής ωφελείας προσαρμοσμένους στα ζωτικά συμφέροντα των ατόμων. Μην έχουμε όμως την αυταπάτη ότι η απελευθέρωση εδαφών της εμπορευματικής αυτοκρατορίας και η δημιουργία ελεύθερων ζωνών, όπου τα ανθρώπινα δικαιώματα θα καταργούν τα δικαιώματα του εμπορίου και του κέρδους, θα επιτευχθούν δίχως κλυδωνισμούς και συγκρούσεις.

Πώς λοιπόν θα υπερασπιστούμε τους θύλακες της χαριστικότητας που θέλουμε να σπείρουμε σ’ έναν κόσμο οριοθετημένο και ελεγχόμενο από ένα παγκόσμιο σύστημα λαίμαργο και αρπακτικό; Στο πλαίσιο της πραγμάτευσης αυτής, μου φαίνεται εξαιρετικά σημαντικό το παραπάνω ερώτημα. Μου το έθεσε ένας φίλος πέρσης. Αντιμέτωπος με την κατασταλτική βία της ισλαμιστικής δικτατορίας στο Ιράν, απηχεί τα προβλήματα που αντιμετωπίζει η κοινωνική αντιπολίτευση, όταν συνειδητοποιεί την αριθμητική της δύναμη, αλλά ταυτόχρονα και την τραγική της αδυναμία μπρος στις ωμές επεμβάσεις του στρατού, της αστυνομίας και των «φρουρών της επανάστασης», δηλαδή παραστρατιωτικών ομάδων αποτελούμενων από κακοποιούς με θρησκευτική εξουσία η οποία νομιμοποιεί τις βιαιοπραγίες τους.
Ακολουθεί η συνέχεια...

Τρίτη 28 Σεπτεμβρίου 2010

Raoul Vaneigem: To κράτος δεν είναι τίποτε, ας γίνουμε τα πάντα

Δεν είναι τυχαίο που η Ελλάδα, όπου γεννήθηκε η ιδέα της δημοκρατίας, δίνει πρώτη το σύνθημα της μάχης ενάντια σε μια διεφθαρμένη δημοκρατία, όπου αυξάνονται παντού οι πιέσεις από τις πολυεθνικές και τις χρηματοπιστωτικές μαφίες.

Σ’ αυτή τη χώρα είδαμε να εκδηλώνεται μια αντίσταση που έρχεται σε έντονη αντίθεση με τον λήθαργο του ευρωπαϊκού προλεταριάτου, που κείται πλέον αναίσθητο υπό την επήρεια δεκαετιών καταναλωτισμού και ψευδοχειραφέτησης.

Επιτρέψτε μου να θυμίσω ορισμένες βασικές κοινοτοπίες. Ο καταναλωτισμός έχει εκλαϊκεύσει και εξαπλώσει παντού τη δημοκρατία του σουπερμάρκετ, όπου ο πολίτης διαθέτει τη μεγαλύτερη ελευθερία επιλογής υπό τον όρο να καταβάλλει το αντίτιμο κατά την έξοδο από το κατάστημα. Οι παλιές ιδεολογίες έχουν χάσει το ουσιαστικό τους περιεχόμενο κι έχουν καταντήσει διαφημιστικά χαρτοφυλάκια που εξυπηρετούν τους εκλεγμένους πολιτικούς να πολλαπλασιάσουν την πελατεία και την εξουσία τους.

Η πολιτική, είτε αριστερή θέλει να λέγεται είτε δεξιά, δεν είναι παρά ένα σύστημα πελατειακό, όπου οι εκλεγμένοι προάγουν τα προσωπικά τους συμφέροντα κι όχι αυτά των πολιτών που υποτίθεται πως εκπροσωπούν.

Για μια ακόμα φορά, η Ελλάδα είναι στην ευχάριστη θέση να αποκαθιστά την αρχική σημασία της λέξης πολιτική, που είναι η τέχνη του να κυβερνάς την πόλη. Η δεύτερη κοινοτοπία είναι ότι τα κράτη έχουν απολέσει το προνόμιο, που περηφανεύονταν ότι κατέχουν, να διαχειρίζονται τα δημόσια αγαθά. Το παραδοσιακό κράτος πάντοτε βέβαια ξάφριζε τους πολίτες για να γεμίζει το παγκάρι του επιβάλλοντας φόρους και δασμούς, από την άλλη όμως, διασφάλιζε και τη λειτουργία των δημοσίων υπηρεσιών, όπως η παιδεία, η υγεία, τα ταχυδρομεία, οι συγκοινωνίες, τα επιδόματα ανεργίας, οι συντάξεις…

Τα κράτη σήμερα είναι πλέον σκέτοι υπηρέτες των τραπεζών και των πολυεθνικών. Ωστόσο, αυτές αντιμετωπίζουν τώρα την πανωλεθρία του «τρελού χρήματος» το οποίο, αφού επενδύεται στην κερδοσκοπία του χρηματιστηρίου και όχι σε παραγωγικές βιομηχανίες βασικών ειδών ή σε εταιρείες κοινής ωφελείας, γίνεται φούσκα που σκάει – αυτό είναι το χρηματιστηριακό κραχ. Είμαστε έρμαια των διαχειριστών της χρεωκοπίας, που βιάζονται να στραγγίξουν και την τελευταία σταγόνα γρήγορου κέρδους με την υπερεκμετάλλευση των πολιτών, των πολιτών που καλούνται να γεμίσουν, με αντάλλαγμα μια ζωή ολοένα και πιο επισφαλή, τον απύθμενο λάκκο του ελλείμματος που έσκαψαν οι τραπεζικές αγυρτείες.

Το κράτος όχι μόνο δεν είναι πια σε θέση να ανταποκριθεί στις υποχρεώσεις του, αυτές που προκύπτουν από τους όρους του κοινωνικού συμβολαίου, αλλά επιπλέον ψαλιδίζει τους προϋπολογισμούς των δημοσίων υπηρεσιών, κάνει κομμάτια ό,τι μπορούσε να εγγυάται τουλάχιστον την επιβίωση - αφού δεν κατάφερνε να επιτρέπει στον καθένα να ζει μια πραγματική ζωή. Κι όλ’ αυτά στο όνομα μιας τεράστιας απάτης που λέγεται δημόσιο χρέος.

Η μοναδική αρμοδιότητα που έχει απομείνει στο κράτος είναι η αστυνομική καταστολή. Η μοναδική δικλείδα ασφαλείας του κράτους είναι να σπέρνει το φόβο και την απελπισία. Τα χειρίζεται πολύ αποτελεσματικά, επενδύοντάς τα μ’ ένα είδος αποκαλυψιακής αχλής. Σκορπά τη φήμη ότι το αύριο θα είναι χειρότερο από το σήμερα. Το συνετό είναι επομένως να καταναλώνεις, να ξοδεύεις ό,τι προλάβεις πριν την πτώχευση, να βγάζεις στο σφυρί ό,τι μπορεί να αποφέρει κέρδος, ακόμη κι αν αυτό σημαίνει ότι θυσιάζεις την ύπαρξή σου και τον πλανήτη ολόκληρο μόνο και μόνο για να διαιωνίζεται η γενικευμένη αυτή απάτη.

Φιλοσοφία των επιχειρήσεων είναι ο μηδενισμός. Εκεί όπου το παν είναι το χρήμα, όλες οι αξίες, εκτός από την εμπορευματική, εξαφανίζονται εντελώς. Είδαμε πώς ο καταναλωτισμός υπονόμευσε τις δήθεν αιώνιες αλήθειες του παρελθόντος: την αυθεντία του πατέρα και την πατριαρχική εξουσία, τις θρησκείες, τις ιδεολογίες, το κύρος του στρατού και της αστυνομίας, το σεβασμό προς τ’ αφεντικά, την ιερότητα της θυσίας, την αρετή της σκληρής δουλειάς, την περιφρόνηση προς τη γυναίκα, το παιδί, τη φύση…Την ίδια στιγμή όμως ο καταναλωτισμός έχει αποκοιμίσει τη συνείδηση, τη συνείδηση που σήμερα μας υποχρεώνει να εγερθούμε με οδηγό τις ανθρώπινες αξίες, εκείνες που τόσες φορές βρέθηκαν στην καρδιά των ξεσηκωμών, των εξεγέρσεων, των επαναστάσεων.

Γνωρίζουμε ότι πάει να συγκροτηθεί μια νέα συμμαχία μ’ όλ’ αυτά που η φύση που προσφέρει δωρεάν, μια συμμαχία που θα δώσει ένα τέλος στη στυγνή εκμετάλλευση της γης και του ανθρώπου. Σε μας αναλογεί να αρπάξουμε, με την έξαρση και το δυναμισμό του καπιταλισμού που εξορμά εις άγραν νέων κερδών, τις ελεύθερες και δωρεάν μορφές ενέργειας, που εκείνος ετοιμάζεται να μας πουλήσει πολύ ακριβά.

Γιατί η εποχή μας, που δεν μαστίζεται από κρίση οικονομική, αλλά από κρίση της οικονομίας της εκμετάλλευσης, προσφέρει ταυτόχρονα και μια ευκαιρία στον άνθρωπο να γίνει ανθρώπινος. Και γίνομαι ανθρώπινος σημαίνει αρνούμαι να είμαι σκλάβος της εργασίας ή της εξουσίας και την ίδια στιγμή επιβεβαιώνω το δικαίωμά μου να διαμορφώνω τη μοίρα μου και να δημιουργώ καταστάσεις που ευνοούν την ευτυχία όλων.

Πολλά ερωτήματα τίθενται με μιαν αίσθηση επείγοντος, αίσθηση που κινδυνεύει να ενταθεί υπερβολικά με την ορμή των γεγονότων. Θα φροντίσω να μην δώσω απαντήσεις, αφού έξω από το πλαίσιό τους, έξω δηλαδή από τις πρακτικές συνθήκες και τις συλλογικότητες όπου τίθενται τα ερωτήματα, κινδυνεύουν να πέσουν στο κενό της αφαίρεσης – και η αφαίρεση, ως σκέψη αποκομμένη από τη ζωή, πάντοτε νεκρανασταίνει τα παλιά τέρατα της εξουσίας.
Συνέχεια...στο επόμενο

Η Άμεση Δημοκρατία είναι λύση.

Από τον Erik Eiglad

Ανάμεσα στις ακραίες, και ταυτόχρονα παράλογες απόψεις, ότι η οργάνωση της κοινωνίας είναι είτε αποτέλεσμα της τεχνικής ικανότητας και αρμοδιότητα των ειδικών της πολιτικής. Είτε αποτέλεσμα της αυθόρμητης και φυσικής ροπής των ανθρώπων προς την αρμονία. Το διάστημα που μεσολαβεί αποτελεί αυτό που με την αληθινή έννοια του ονομάζουμε πολιτική.
Η τέχνη του ρεαλιστικού είναι μια τέχνη αντικειμενική και ως τούτου ανταγωνιστική.
Δεν υπάρχει ουτοπία. Παρόλη την υπόσχεση τους στο παρελθόν ούτε σύνταγμα, ούτε ηγεμόνας, ούτε κόμμα, ούτε οι εξεγερμένες μάζες μπόρεσαν να φέρουν την ευτυχία στο κόσμο και ούτε πρόκειται αυτό ποτέ να γίνει. Η οργάνωση της κοινωνίας είναι το αποτέλεσμα της ισορροπίας και συνεχούς πάλης ανταγωνιστικών δυνάμεων και συμφερόντων και όχι ενός επί της γης επαναστατικού ευαγγελίου.
Αν και τα δίπολα είναι ο συνήθης τρόπος για την ερμηνεία του κόσμου ( εξουσιαστές – εξουσιαζόμενοι, αφεντικά – εργάτες, διευθυντές – διευθυνόμενοι ) εντούτοις δεν αποτελεί αυτή η οπτική ματιά την αλήθεια των πραγμάτων.

Σήμερα βρισκόμαστε μπροστά στον επαναπροσδιορισμό από την κοινωνία της σημασίας του άρχειν.
Σε ολόκληρο τον δυτικό κόσμο τίθεται το ερώτημα ποιος κυβερνά; ποιος ορίζει τον νόμο;
Αυτό είναι ένα ερώτημα που γίνετε μετά την αποτυχία του καπιταλιστικού οικονομικού συστήματος να εκπληρώσει την υπόσχεση του. Και το ερώτημα θα αυξάνει στην ένταση του όσο τα αποτελέσματα της αποτυχίας αυτής θα είναι όλο και πιο επώδυνα. Η αποτυχία της υπόσχεσης της αυτό – ρύθμισης, η μονομανία της ανάπτυξης, η αποτυχία της υπόσχεσης της αφθονίας αντικαταστάθηκαν από την την απορύθμιση των αγορών, τη νεοπρολεταροποίηση των δυτικών πληθυσμών, τη φεουδοποίηση και την εξάντληση των φυσικών πόρων του πλανήτη από της πολυεθνικές. Όλα τα παραπάνω θα οδηγήσουν σε ένα δομικό αδιέξοδο, εκτός απροόπτου, τον καπιταλισμό, τον αστικό πολιτισμικό σύστημα που τον εκπροσωπεί και το πολιτικό σύστημα του κοινοβουλευτισμού.
Είναι περιττό σήμερα να μιλήσουμε εδώ για την αστική αντιπροσωπευτική δημοκρατία. Είναι περιττό να επιχειρηματολογήσουμε για αυτό που όλος ο κόσμος γνωρίζει καλά, ότι αποτελεί δημοκρατία μόνο κατ ευφημισμό και με στόχο την απάλειψη από την κοινωνική μνήμη, από την ιστορική γνώση της πραγματικής δύναμης που διαθέτει η δημοκρατία ως κοινωνική οργάνωση...
Ήδη από το κοινωνικό συμβόλαιο ο Rousseau ήταν σαφής: «πραγματική δημοκρατία είναι μόνο η άμεση δημοκρατία» και όσο αφορά τον κοινοβουλευτισμό έλεγε μέσα από ένα από τα πιο διάσημα κείμενα του μιλώντας για την περίπτωση της Βρετανίας ότι: «οι βουλευτές του λαού δεν είναι ούτε μπορούν να είναι οι αντιπρόσωποι του…κάθε νόμος τον οποίο δεν έχει επικυρώσει ο λαός ως πρόσωπο είναι άκυρος δεν είναι νόμος. Ο αγγλικός λαός νομίζει ότι είναι ελεύθερος, απατάται οικτρά, είναι ελεύθερος μόνο κατά την διάρκεια της εκλογής των μελών του κοινοβουλίου, μόλις εκλεγούν είναι δούλος, δεν είναι τίποτα. Ο τρόπος με τον οποίο διαχειρίζεται τις σύντομες στιγμές ελευθερίας του αποδεικνύει ότι αξίζει να την χάσει».
Αν αυτά τα λόγια ειπώθηκαν πριν αιώνες σήμερα αρχίζουν και γίνονται ξανά συνείδηση και κοινωνική αλήθεια. Η συλλογικότητα των ανθρώπων γνωρίζει ότι εξαπατάται όμως δεν εξεγείρετε. Δεν έχει πίστη ότι υπάρχει εναλλακτική λύση στο ζήτημα της αυτό κυβέρνησης. Η ρήση ΤΙΝΑ there is no alternative της Μάργκαρετ Θάτσερ έχει απλωμένα ακόμα τα ιδεολογικά της δεσμά επάνω στις ευρωπαϊκές κοινωνίες.
Προσδοκούμε την κοινωνική εξέγερση. Επενδύουμε στην κοινωνική οργή, στην οικονομική απόγνωση και τα οικολογικά αδιέξοδα για να διεκδικήσει η κοινωνία μια έξοδο από την κρίση μέσω της εξόδου από τον καπιταλισμό. Αλλά αν νομίζουμε ότι από την καταπίεση θα προκύψει μόνης της η δημιουργία ενός άλλου τρόπου αυτοκυβέρνησης και αυτονομίας πλανόμαστε εξίσου οικτρά με όσους έχουν τυφλή πίστη στον κοινοβουλευτισμό ότι εξυπηρετεί την βούληση του λαού.
Η αυτοκυβέρνηση Τώρα.
Αυτό που σε παγκόσμιο επίπεδο διεξάγεται σήμερα είναι ο πόλεμος του καπιταλισμού ενάντια στην δημοκρατία.
Αυτή η πλανητική διαμάχη είναι και η βάση όλων των επαναστατικών εγχειρημάτων σήμερα. Από τον αγώνα για την γη του MST στη Βραζιλία, τον αντικρατικό αγώνα στην Ελλάδα του Δεκέμβρη μέχρι το τρίπτυχο Δημοκρατία-Δικαιοσύνη-Αξιοπρέπεια των αυτόνομων κοινοτήτων στην Chiapas ο κοινός παρονομαστής όλων είναι ο αγώνας των πολλών ενάντια στην εξουσία των λίγων δηλαδή ο αγώνας για δημοκρατία.
Άμεση δημοκρατία σημαίνει απαραίτητα και ισότητα. Προϋποθέτει την πλήρη εξαφάνιση των διακρίσεων και των οικονομικών τάξεων. Για αυτό το πράγμα θα πρέπει να αναδυθούν ως κοινωνικές αξίες και ως κοινωνικά αιτήματα η πλήρης πολιτική και οικονομική ισότητα και αλληλεγγύη.
Η υιοθέτηση ή όχι των αξιών αυτών από το κοινωνικό σύνολο, αποτελεί το βαρόμετρο για την πιθανότητα ή το ανέφικτο της επαναστατικής εφαρμογής ως δυνατότητα.
Τι μπορούμε λοιπόν σήμερα να κάνουμε έτσι ώστε την στιγμή που η συζήτηση για την αυτοκυβέρνηση των κοινωνιών γίνετε επάνω σε λευκές σελίδες, χωρίς τις αφηγήσεις των ιδεολογιών του παρελθόντος, να μπολιαστούν τα προτάγματα των αγώνων του μέλλοντος με το επαναστατικό σχέδιο;
Σε αυτό ας ακούσουμε τι έχουν να μας προτείνουν οι επισκέπτες του φεστιβάλ της άμεσης δημοκρατίας. Η Mariza de Fatima Luz παρακολουθώντας τις διεργασίες και το αντιεξουσιαστικό κίνημα παρατήρησε: «στην Ελλάδα ασχολείστε περισσότερο με την θεωρία και λιγότερο με την εφαρμογή της» ενώ ο Juan Manuel Sanchez Gordillo από την Μαριναλέντα μας παροτρύνει ότι: «η αριστερά πρέπει να κάνει αυτά τα οποία μιλάει». Η συμβουλή τους λοιπόν είναι απλή και συγκεκριμένη. Πρέπει στο σήμερα. Πρέπει στο τώρα να μπολιάσουμε τους κοινωνικούς αγώνες και τις δομές αυτοθέσμισης με εφαρμοσμένη άμεση δημοκρατία. Πρέπει από το σύνθημα να περάσουμε στην δημιουργία. Από την διαδήλωση στην κολεκτίβα, στην κοοπερατίβα, στις συνελεύσεις γειτονιών, στα ελευθεριακά σχολεία, στα δίκτυα αλληλέγγυου εμπορίου, στην οικοκοινότητα, στις βιολογικές καλλιέργειες, στα αυτόνομα εργατικά κέντρα, στην δημιουργία του δημόσιου χώρου που αποτελεί την προϋπόθεση για την δημοκρατία. Αυτή η διαδικασία εφαρμοσμένης αυτό θέσμισης δεν πρέπει να αποτελεί την λεζάντα ή την πρόφαση για την αύξηση της πολιτικής μας επιρροής μια λογική που κυριαρχεί δυστυχώς στην αριστερά και το αντιεξουσιαστικό κίνημα. Αλλά την πολιτική πρόταση που θα αποτελεί διαπαιδαγωγικού χαρακτήρα βίωμα τόσο για εμάς που αποτελούμε κομμάτι της διαδικασίας αυτής όσο και για το πλήθος της κοινωνίας η οποία μας παρακολουθεί με ενδιαφέρον και προθυμία και περιμένει να δει και να συμμετάσχει σε μια ρεαλιστική λύση επανόηματοδοτησης της κοινωνικής οργάνωσης.

Το συστημικό ρίσκο

Η μεγέθυνση είναι συνεπαγωγή του ουσιαστικότερου χαρακτηριστικού του παγκοσμιοποιημένου καπιταλισμού, του ανταγωνισμού. Έχει εγγραφεί σαν στόχος κάθε οικονομικής δραστηριότητας στα πλαίσιά του. Από τη δημιουργία μιας επιχείρησης ενυπάρχει αυτός ο στόχος σαν τάση. Δεν τα καταφέρνουν βέβαια όλες οι επιχειρήσεις να γίνουν μεγάλες. Όσες όμως γίνουν αρκετά μεγάλες, για να επιβιώσουν σε σχέση με τις ανταγωνίστριες εταιρείες, πρέπει να γίνουν μεγαλύτερες, είτε εξαγοράζοντας τις άλλες, είτε συγχωνεύοντάς τες. Κάποια στιγμή μπορεί να γίνουν πολύ μεγάλες.
Και εδώ αρχίζουν τα μεγάλα προβλήματα. Τι θα γίνει αν καταρρεύσει μια τέτοια μεγάλη εταιρεία ή όμιλος; Ανάλογα τον τομέα στον οποίο δραστηριοποιείται, υπάρχει κάθε φορά ένα κρίσιμο μέγεθος. Αυτό καθορίζεται από το εξής γεγονός: αν καταρρεύσει μια μεγάλη εταιρεία-τράπεζα-χρηματιστηριακός όμιλος-πολυεθνική και το αποτέλεσμα είναι να διαταραχθεί όλο το οικονομικό σύστημα-όπως συνέβη με τη Lehman Brothers- τότε αυτό το μέγεθος δεν είναι επιθυμητό για τον καπιταλισμό, γιατί τρίζουν τα θεμέλιά του. Αν το μέγεθος είναι τέτοιο, που όταν καταρρεύσει δεν προκαλείται γενικότερη κρίση, τότε είναι επιτρεπτό. Έχουμε λοιπόν ένα κρίσιμο μέγεθος το οποίο δεν πρέπει να ξεπερασθεί.
Δεν υπάρχουν όμως ασφαλιστικές δικλείδες, που να μην επιτρέπουν την μεγέθυνση παραπέρα του κρίσιμου αυτού σημείου. Τη στιγμή μάλιστα που με τη παγκοσμιοποίηση έχει καταργηθεί κάθε ρύθμιση. Και δεν υπάρχει δυνατότητα για μια τέτοια ρύθμιση, γιατί από τη μια κανένας δεν είναι σε θέση να καθορίσει το κρίσιμο μέγεθος, από την άλλη θα στρεφόταν ενάντια στη βασική λογική του καπιταλισμού.
Εδώ λοιπόν εντοπίζεται μια αξεπέραστη αντίφαση: «θα πρέπει να είναι κανείς τόσο μεγάλος, ώστε να μη καταρρεύσει» από τη μια, αλλά «όχι τόσο μεγάλος, ώστε όταν καταρρεύσει να σείεται όλο το σύστημα» από την άλλη. Αυτή ακριβώς η αντίφαση εξελίσσεται πολλές φορές σε ρίσκο. Είναι ένα «συστημικό ρίσκο», που το αναλαμβάνουν οι «πολύ μεγάλοι», γιατί για αυτούς δεν είναι κυρίαρχο η ομαλότητα του συστήματος. Και τότε έχουμε μια κρίση του.

Δευτέρα 27 Σεπτεμβρίου 2010

Λαμβάνονται μέτρα αποκατάστασης της παραλίας της Παρίσαινας Ζαγοράς μετά την παρέμβαση του Συνηγόρου του Πολίτη

Το WWF Ελλάς και δημότης της Ζαγοράς κατήγγειλαν στο Συνήγορο του Πολίτη παράνομες ενέργειες του Δήμου στην παραλία της Παρίσαινας, σε προστατευόμενη περιοχή του δικτύου Natura 2000. Συγκεκριμένα, ο Δήμος διάνοιξε δρόμο στην παραλία χωρίς περιβαλλοντική αδειοδότηση, απέρριψε προϊόντα εκσκαφής (μπάζα) σε γειτονικό μη οριοθετημένο ρέμα και τοποθέτησε στύλους ηλεκτροφωτισμού. Ταυτόχρονα, κατήγγειλαν τη διάνοιξη δύο νέων δρόμων προς την παραλία από ιδιώτες.

Η νομοθεσία (νόμος 1650/86, όπως τροποποιήθηκε με τον νόμο 3010/02) ορίζει ότι είναι απαραίτητη η σύνταξη εδικής περιβαλλοντικής μελέτης για την τεκμηρίωση της σκοπιμότητας λήψης μέτρων προστασίας φυσικών οικοτόπων και ειδικών ζωνών. Επιπρόσθετα, ορίζει ότι ο Δήμος έχει την αρμοδιότητα να οριοθετεί τα ρέματα της περιοχής του. Τέλος, οι νόμοι 2971/01 και 3010/02 επιβάλλουν την περιβαλλοντική αδειοδότηση των έργων που εξυπηρετούν συγκοινωνιακούς σκοπούς στην παράκτια ζώνη.

Ο Συνήγορος του Πολίτη επεσήμανε ότι χρειάζεται να εκπονηθεί ευρύτερος περιβαλλοντικός σχεδιασμός και να ληφθούν μέτρα αποκατάστασης του περιβάλλοντος για την προστατευόμενη περιοχή. Στο πλαίσιο αυτό ζήτησε: α) να οριοθετήσει ο Δήμος το ρέμα, β) να συνεργαστεί ο Δήμος με την Κτηματική Υπηρεσία, ώστε να καθοριστούν τα όρια αιγιαλού και παραλίας στο τμήμα που εκκρεμεί, γ) το υπουργείο Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής αλλαγής να δρομολογήσει την εκπόνηση της ειδικής περιβαλλοντικής διαχειριστικής μελέτης για την περιοχή, δ) να τηρηθεί η διαδικασία περιβαλλοντικής αδειοδότησης των δρόμων που διανοίχθηκαν παράνομα ή, εναλλακτικά, να γίνουν οι απαραίτητες ενέργειες αποκατάστασης του περιβάλλοντος.

Οι εμπλεκόμενες υπηρεσίες αρχικά αδράνησαν. Ο Δήμος Ζαγοράς ισχυρίστηκε ότι δεν μπορεί να συμμορφωθεί με τις συστάσεις των ελεγκτικών υπηρεσιών, επειδή δε διαθέτει τεχνική υπηρεσία και κατάλληλο προσωπικό. Η ΔΕΗ Βόλου ζήτησε τη συνδρομή της Κτηματικής Υπηρεσίας, ώστε να πληροφορηθεί τα ακριβή όρια του αιγιαλού για να μετατοπίσει τους στύλους ηλεκτροφωτισμού εκτός αιγιαλού. Ο Δήμος και η Κτηματική Υπηρεσία, αν και αναγνώρισαν ότι είναι αναγκαίος ο καθορισμός των ορίων του αιγιαλού, επικαλούνταν αδυναμία και δεν προέβαιναν σε καμία ενέργεια. Για μεγάλο χρονικό διάστημα δεν υπήρξε καμία ανταπόκριση από τη νομαρχία Μαγνησίας ως προς την εκπόνηση ειδικής περιβαλλοντικής μελέτης στην προστατευόμενη περιοχή.

Σχόλιο: το θέμα της αποκατάστασης της παραλίας της Παρίσαινας μπήκε καταρχήν από τους"Φίλους της Παρίσαινας", που μέχρι και πανελλήνιο φεστιβάλ-διαμαρτυρία έχουν οργανώσει στην παραλία.

Σε παραγκουπόλεις ζουν ένα δισ. άνθρωποι στον κόσμο


Ένα δισεκατομμύριο άνθρωποι ζουν σε παραγκουπόλεις, σε άθλιες συνθήκες, χωρίς υποδομές, εκτεθειμένοι σε κάθε είδους καταστροφές, σαν αυτές που προκαλούνται από τις κλιματολογικές συνθήκες, αναφέρει η ετήσια έκθεση του Ερυθρού Σταυρού.
Ο αριθμός των ανθρώπων που εκτίθενται σε τέτοιες συνθήκες διαβίωσης ενδέχεται να αυξηθεί σε 1,4 δισ. το 2020 αν η διεθνής κοινότητα δεν κινητοποιηθεί για να βελτιωθούν οι κατοικίες των ανθρώπων με χαμηλά εισοδήματα. Σε κάποιες πόλεις όπως το Ναϊρόμπι (Κένυα) ή η Βομβάη (Ινδία), σχεδόν οι μισοί κάτοικοι ζουν σε παράγκες.
Μέχρι το 2070, 14 από τις 20 πόλεις των οποίων ο πληθυσμός θα είναι πιο επιρρεπής σε καταστροφές αστικού περιβάλλοντος, θα βρίσκονται στην Ασία.

Τα τζιν σκοτώνουν... αυτούς που τα κατασκευάζουν


Η αμμοβολή που χρησιμοποιείται για το εύκολο ξεθώριασμα των τζιν ευθύνεται για τη νόσο των πνευμόνων, γνωστή ως πυριτίαση , η οποία προκαλεί βαριά αναπνευστική ανεπάρκεια και μπορεί να οδηγήσει ακόμη και στο θάνατο.
"Ο μέσος όρος επιβίωσης των "θυμάτων της μόδας των ξεθωριασμένων τζιν", που έχουν προσβληθεί από πυριτίαση είναι έξι χρόνια", επισημαίνεται σε έρευνα που πραγματοποίησε ομάδα επιστημόνων του Τμήματος Παθήσεων Θώρακα του Νοσοκομείου Γεντικουλέ της Κωνσταντινούπολης.
Σύμφωνα με στοιχεία της έρευνας, η οποία παρουσιάστηκε στο 20ο ετήσιο συνέδριο της Ευρωπαϊκής Πνευμονολογικής Εταιρείας στη Βαρκελώνη, την τελευταία δεκαετία η ευρέως διαδεδομένη χρήση πυριτικής άμμου για τη κατασκευή ξεθωριασμένων τζιν στην Τουρκία έχει προκαλέσει επιδημία πυριτίασης.
Η επικεφαλής της έρευνας επέστησε την προσοχή της παγκόσμιας κοινότητας τονίζοντας ότι η απαγόρευση της διαδικασίας ξεθωριάσματος των τζιν με αμμοβολή είναι ο μόνος τρόπος για την αποφυγή αυτού του επαγγελματικού κινδύνου και την αποτροπή της θανατηφόρας νόσου που προκαλεί.
Πηγή: enet.gr

Ανθεκτικά στη ραδιενέργεια τα φυτά


Όταν συμβαίνει μια καταστροφή, τα φυτά δεν μπορούν να μετακινηθούν όπως κάνουν τα ζώα και ο άνθρωπος. Είτε θα προσαρμοστούν επί τόπου, είτε θα πεθάνουν. Αυτό τα ανάγκαζε πάντα σε εξελικτικές αμυντικές προσαρμογές μέσα στον ίδιο τον οργανισμό τους. Έτσι γίνονταν και γίνονται ανθεκτικά ακόμα και απέναντι στη ραδιενέργεια.
Η πυρηνική καταστροφή στο Τσέρνομπιλ προκάλεσε το θάνατο και σοβαρές ασθένειες σε μεγάλο αριθμό ανθρώπων και ζώων. Η κοντινή πόλη Πριπιάτ π.χ. εκκενώθηκε και μέχρι σήμερα είναι πόλη-φάντασμα. Ενώ οι επιστήμονες πίστευαν ότι όλη η περιοχή θα έμενε χωρίς ζωή για πολλές γενιές, τα φυτά και τα δέντρα τους διέψευσαν και σήμερα αναπτύσσονται ακόμα και γύρω από τον κατεστραμμένο αντιδραστήρα.
Σύμφωνα με μελέτη που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό «Environmental Science and Technology», η ικανότητα προσαρμογής τους οφείλεται στις μικρές μεταβολές που έχουν κάνει τα φυτά στα επίπεδα των πρωτεϊνών τους. Αυτό το διαπίστωσαν οι ερευνητές εστιάζοντας την προσοχή τους για πρώτη φορά στις «πρωτεΐνες» και το «γονιδίωμα» συνολικά και όχι στις γενετικές μρταλλάξεις των γονιδίων μόνο.
Αυτές οι μικρές μεταβολές, που είναι μάλλον ένα είδος αμυντικού μηχανισμού, έχει πιθανά εξελικτική προϊστορία εκατομμυρίων ετών στο παρελθόν, γιατί η ραδιενέργεια υπήρχε σε φυσική μορφή από την δημιουργία του πλανήτη μας. Αυτή η άμυνα επιτρέπει στα φυτά να προστατευτούν από την βλαβερή ακτινοβολία. Διαπιστώθηκε μάλιστα ότι διαφορετικά φυτά ακολουθούν διαφορετικές αμυντικές-προσαρμοστικές στρατηγικές. Είχαν εφαρμόσει ελαφρώς διαφορετικές μεταβολές πρωτεϊνών στον οργανισμό τους.
Βλέπουμε λοιπόν, σε σχέση και με την προηγούμενη ανάρτηση, ότι το συνολικό γονιδίωμα είναι σημαντικότερο από τα γονίδια χωριστά(γράφαμε: "έτσι συχνά συνιστάται από πολλούς επιστήμονες ότι είναι καλύτερα να στρέψουν το ενδιαφέρον τους στο συνολικό γονιδίωμα ενός κυττάρου, παρά να προσπαθούν να μελετήσουν τα μέρη του, τα οποία μόλις και μετά βίας μπορούν να εντοπίσουν.")

Σάββατο 25 Σεπτεμβρίου 2010

ΤΑ ΓΟΝΙΔΙΑ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ Η ΜΟΙΡΑ ΜΑΣ

Αυτός είναι ο τίτλος ενός καινούργιου βιβλίου, που μόλις εκδόθηκε στη Γερμανία. Συγγραφέας ο δημοσιογράφος Jörg Blech, ο οποίος σατιρίζει σε αυτό τα ΜΜΕ για τη στάση τους απέναντι στη βιοτεχνολογία και τη βασική της έννοια τα γονίδια.
Πραγματικά, και τι δεν έχουν υποστηρίξει τα ΜΜΕ για τα γονίδια: βρέθηκε το γονίδιο το υπεύθυνο για την καρδιακή προσβολή, το υπεύθυνο για την υπνηλία, για τη μυρουδιά του ιδρώτα, για την αφοσίωση, για το πείσμα, για το κακό οδήγημα και τα ανήσυχα πόδια … Και αυτή τη λίστα μπορεί να την επεκτείνει ο οποιοσδήποτε αναγνώστης οποιασδήποτε «σοβαρής» εφημερίδας. Μέχρι και το γονίδιο της νίκης υπάρχει, που το έχουν φυσικά όλοι οι ποδοσφαιριστές του Ολυμπιακού ή του Παναθηναϊκού, ανάλογα.
Η έκφραση «έχει το γονίδιο του ή της…» έχει περάσει και στη καθημερινή γλώσσα του απλού ανθρώπου. Και τα ΜΜΕ έχουν δουλέψει πολύ πάνω σε αυτό. Μετέτρεψαν τη λέξη γονίδιο, που χρησιμοποίησε πρώτος ο Δανός βιολόγος Wilhelm Johannsen το 1909- για να μην κάθεται κάθε φορά να αραδιάζει πολλές προτάσεις για να περιγράψει την ύπαρξη κληρονομικών ιδιοτήτων των οργανισμών- στη δημοφιλή έννοια, που είναι πια για όλα υπεύθυνη.
Η απλή μικρή λέξη που χρησιμοποίησαν οι επιστήμονες για να συνεννοούνται μεταξύ τους εν συντομία, έγινε κατά το τέλος του 20ου αιώνα δημόσιο σύνδρομο: το σύνδρομο του «γονιδίου για κάτι». Αιτίες για αυτό πολλές. Καταρχήν οφείλεται στην ανθρώπινη τάση για απλοποίηση. Στη συνέχεια στην επικρατούσα άποψη ότι για το οτιδήποτε πρέπει να υπάρχει αιτία και μάλιστα μοναδική, ώστε να είναι εύκολη μετά η αντίδραση. Και όταν πρόκειται για επιθυμητές ή για ανεπιθύμητες ανθρώπινες ιδιότητες, τότε αυξάνει το ενδιαφέρον του καθένα. Ιδιαίτερα εκείνων που σκέφθηκαν να κερδίσουν από τη διαχείριση της εμφάνισης ή της εξαφάνισης αυτών των κληρονομικών ιδιοτήτων, που μπορεί να είναι και αρρώστιες. Κάνανε λοιπόν εταιρείες βιοτεχνολογίας-γενετικής, πληροφορικοποίησαν την ζωή και ισχυρίζονται ότι «τα γονίδια είναι η μοίρα σας, εμείς όμως κατέχουμε την τεχνολογία για να αλλάξουμε προς το καλύτερο τη μοίρα σας». Αυτές οι εταιρείες έγιναν στη συνέχεια μεγάλες και μπορούν να πληρώνουν τα ΜΜΕ για να διηγούνται «ευτυχείς» ιστορίες με το παιχνίδι της μοίρας, που κατατρέχει ακόμα την ανθρωπότητα.
Έλα όμως που ένας άλλος κλάδος των επιστημών της ζωής, η Επιγενετική, έρχεται να ανατρέψει αυτό το παιχνίδι. Στα εργαστήριά της οι βιολόγοι κατέληξαν σε συμπεράσματα που αλλάζουν τη δημοφιλή εικόνα: «Το περιβάλλον μπορεί να μην αλλάζει τα ίδια τα γονίδια, αλλά μπορεί να επιδρά στη λειτουργία τους». Αυτές οι νέες απόψεις επιτρέπουν ήδη σε κάποιους να μιλάνε για «νίκη επί των γονιδίων», γιατί αφού το περιβάλλον επιδρά στη λειτουργία τους και εμείς οι ίδιοι μπορούμε να επιδράσουμε στο περιβάλλον, τότε μπορούμε να ελέγχουμε τα γονίδια. «Μπορούμε να ελέγχουμε τη μοίρα μας» επομένως. Εμείς οι ίδιοι και όχι κάποιοι ειδικοί-μάγοι.
Η επιγενετική όμως άποψη δεν έχει γίνει ακόμη δημοφιλής και δεν αναμένεται να γίνει στο επόμενο χρονικό διάστημα. Οι επιγενετικές επιστημονικές απόψεις-«πονηριές» για τους περισσότερους των ΜΜΕ- θα καθυστερήσουν να εμφανισθούν στη συζήτηση για τα γονίδια και υπάρχει επιφυλακτικότητα στην αξιολόγησή τους. Δεν έχει διαδοθεί πλατιά για παράδειγμα ότι η ευφυΐα δεν κληρονομείται, αλλά διαμορφώνεται. Αντίθετα στα ΜΜΕ εκφράζονται ακόμα απόψεις ότι η ευφυΐα είναι στο μεγαλύτερο ποσοστό της κληρονομική.
Είναι χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η τελευταία συζήτηση, που γίνεται στα γερμανικά ΜΜΕ- παίρνει μεγάλη διάσταση- γύρω από τις απόψεις του Thilo Sarrazin(πολιτικού και τραπεζίτη, ο οποίος υποστηρίζει ότι υπάρχει το γονίδιο που κληρονομείται για πολλές γενιές σε διάφορες κατηγορίες-φυλετικές- ανθρώπων, όπως π.χ. το εβραϊκό, που τις κάνει διαφορετικές). Αυτή η συζήτηση αποκαθιστά αμέσως τη «δύναμη των γονιδίων» στη συνείδηση των γερμανών χρηστών του ΜΜΕ, γιατί απλοποιεί το δύσκολο κοινωνικό πρόβλημα της ενσωμάτωσης των διάφορων κατηγοριών μεταναστών στη γερμανική κοινωνία.
Αν κανείς δει από κοντά τις εξελίξεις στο πεδίο της βιοτεχνολογίας-γενετικής μηχανικής, θα πεισθεί ότι δεν ξέρουμε ακόμα πολύ βασικά πράγματα:
1) Σε τι συνίσταται ένα γονίδιο στο μοριακό επίπεδο; Κανείς δεν γνωρίζει μέχρι τώρα. Μόλις οι βιολόγοι νομίζουν ότι κατάφεραν να βρουν τα ίχνη του σε ένα κύτταρο και να προσδιορίσουν την δομική σειρά από την οποία αποτελείται, εξαφανίζεται το αντικείμενο από τα μάτι τους. Γίνεται δυσδιάκριτο στα άκρα και το κέντρο και διαλύεται στα επί μέρους στοιχεία. Κανένας δεν μπορεί να προσδιορίσει ακριβώς τι είναι ένα γονίδιο. Και έτσι συχνά συνιστάται από πολλούς επιστήμονες ότι είναι καλύτερα να στρέψουν το ενδιαφέρον τους στο συνολικό γονιδίωμα ενός κυττάρου, παρά να προσπαθούν να μελετήσουν τα μέρη του, τα οποία μόλις και μετά βίας μπορούν να εντοπίσουν.
2) Δεν γνωρίζουμε ακόμα με λεπτομέρειες πως δουλεύουν τα γονίδια και πως παρεμβαίνουν σε ό,τι συμβαίνει στο κύτταρο, με τη διαδικασία αιτίας –αποτελέσματος. Ισχύει σαν αυτονόητο: τα γονίδια φέρνουν μαζί τους τις πληροφορίες με τις οποίες μπορούν στο κύτταρο να παραχθούν προϊόντα, τα οποία στη συνέχεια ακολουθούν δικά τους πολύπλοκα βιοχημικά μονοπάτια. Αλλά τι γίνεται μετά; Πως από τη γενετική πληροφορία αναπτύσσεται και εξελίσσεται η ζώσα μορφή; Οι βιολόγοι νομίζουν ότι απαντούν σε αυτά τα ερωτήματα λέγοντας ότι «εκτελούνται γενετικά προγράμματα». Και έτσι στις εφημερίδες μπορεί αυτό να το δει κανείς μεταφρασμένο σαν «αναπρογραμματισμός της ζωής!» και κανείς δεν αντιλαμβάνεται ότι αυτό δεν βοηθά σε κάτι. Γιατί αν πραγματικά ένα κύτταρο ξετυλίγει ένα πρόγραμμα, τότε πρέπει να υπάρχει κάτι το οποίο μεταφράζει και εφαρμόζει τις οδηγίες αυτού του προγράμματος. Και αυτό το κάτι πρέπει να είναι τόσο ανεξάρτητο από τις οδηγίες, όσο είναι και ο μηχανικός από τα σχέδια μιας μηχανής με βάση τα οποία την κατασκευάζει. Από πού όμως προέρχεται αυτός ο μηχανικός της ζωής;
Αυτός ο μηχανικός δεν μπορεί ούτε από την αρχή να παραχθεί, ούτε αργότερα. Γιατί στην πρώτη περίπτωση θα ήταν «από μηχανής θεός», ενώ στη δεύτερη θα δεχόμασταν το εξωφρενικό συμβάν: τα γονίδια έκαναν κάτι προτού καν υπάρξουν τα ίδια. Με άλλα λόγια, θα ήμασταν εγκλωβισμένοι σε ένα φαύλο κύκλο σύμφωνα με τον οποίο-στη γλώσσα της πληροφορικής- το Software πρέπει να τρέξει πάνω σε ένα Hardware, για το οποίο δεν υπάρχουν οδηγίες κατασκευής στο πρόγραμμα.
Μάλλον θα πρέπει να επιστρέψουμε στις παλιές καλές αντιλήψεις, που έλεγαν καταρχήν ότι οι οργανισμοί-διαφορετικά από ότι οι μηχανές-μπορούν μόνοι τους να «δημιουργήσουν» το εαυτό τους. Κατά δεύτερον ότι σε αυτή τη διαδικασία δεν μπορεί να διαχωριστεί ο δημιουργός από το δημιούργημα, όπως ακριβώς συμβαίνει με ένα έργο τέχνης. Ίσως είναι καλύτερα αντιληπτό για το τι μπορούν τα γονίδια και τα γονιδίομα να κάνουν, αν έχουμε στο μυαλό μας την εικόνα της ανθρώπινης δημιουργικότητας και όχι της απλής εκτέλεσης ενός προγράμματος μηχανής. Μάλλον θα πρέπει να απαλλαγούμε από την αντίληψη της πληροφορικοποιημένης ζωής και από τις τεχνολογίες που την αντιμετωπίζουν με αυτό τον τρόπο.

Παρασκευή 24 Σεπτεμβρίου 2010

ΓΕΡΜΑΝΙΑ : ΣΤΗ ΦΥΛΑΚΗ ΑΚΤΙΒΙΣΤΗΣ ΕΝΑΝΤΙΑ ΣΤΑ ΜΕΤΑΛΛΑΓΜΕΝΑ (Γ.Τ.Ο)


Ο Jörg Bergstedt , 45χρονος ριζοσπαστικός αγωνιστής ενάντια στα μεταλλαγμένα από την περιοχή της Έσσης και οπαδός της αντάρτικης ταχτικής στην επικοινωνία, οδηγήθηκε την Πέμπτη στη φυλακή, για να εκτίσει ποινή 6 μηνών. Προηγουμένως είχε καταδικασθεί από δικαστήριο στη πόλη Gießen- 2χρόνια κράτησε συνολικά η δίκη-χωρίς αναστολή. Είναι η σκληρότερη ποινή που έχει επιβληθεί ποτέ στη Γερμανία σε «καταστροφέα» αγρού με γ.τ. καλλιέργεια.
Ο ίδιος δεν δέχεται-και με το δίκιο του-τον όρο «καταστροφέας». Για αυτόν είναι «ελευθερωτής αγρών». Μαζί με άλλους 3 συντρόφους του κατέστρεψε το 2006 μικρή έκταση πειραματικής καλλιέργειας γ.τ. κριθαριού του πανεπιστημίου του Gießen(οι 2 άλλοι αθωώθηκαν, ενώ ο 3ος καταδικάσθηκε με αναστολή). Ο Bergstedt καταδικάσθηκε παραδειγματικά, γιατί είναι από τους γνωστότερους αντιστασιακούς στη Γενετική Μηχανική.
Στη μπροσούρα του «Οργανωμένη Ανευθυνότητα» ( „Organisierte Unverantwortlichkeit“), που είναι πολύ διαδεδομένη στις πρωτοβουλίες αντίστασης στα μεταλλαγμένα, δείχνει τις διασυνδέσεις μεταξύ των επιχειρήσεων, των πανεπιστημίων και των κρατικών θεσμών στη γερμανική βιομηχανία βιοτεχνολογίας. Αυτόν τον καιρό τελείωσε επίσης ένα βιβλίο, το «Μονσάντο στα Γερμανικά», που πρόκειται να εκδοθεί αυτό το φθινόπωρο. Έχοντας μαζί του μια τσάντα με την οδοντόβουρτσά του, ένα ραδιόφωνο, πολλά βιβλία και χαρτί για γράψιμο, δήλωσε με χαμόγελο στα ΜΜΕ ότι "ελπίζει να εκμεταλλευθεί τους 6 μήνες στη φυλακή για να συνεχίσει τη συγγραφική του δουλειά πάνω στο θέμα. Άλλα ρούχα, εκτός από αυτά που φοράει, δεν χρειάζεται". Ζει έτσι και αλλιώς πολύ ασκητικά, λειτουργώντας με δωρεές ένα αυτοδιαχειριζόμενο εργαστήριο για εφαρμογές στο Saasen bei Reiskirchen.
Μερικά στοιχεία: μόνο στο κρατίδιο της Έσσης δραστηριοποιούνται στον τομέα της γενετικής μηχανικής 67 αντίστοιχες επιχειρήσεις και ερευνητικά κέντρα. Οι περισσότερες δραστηριότητες έχουν να κάνουν με την «κόκκινη βιοτεχνολογία»-δηλαδή με γενετικά φάρμακα-ενώ με την «πράσινη γενετική μηχανική»-δηλαδή με γ.τ. φυτά- ασχολούνται 14 από αυτές. Οι πρώτες ανθούν και οικονομικά.

Πέμπτη 23 Σεπτεμβρίου 2010

Διαφωνίες για τα δις της ΚΑΠ(Κοινής Αγροτικής Πολιτικής)

Στην πρόσφατη συνάντηση των υπουργών γεωργίας της Ε.Ε., που έγινε για να αποφασισθεί τι θα γίνει με τις αγροτικές επιδοτήσεις μετά το 2013, υπήρξαν διαφωνίες. Γίνεται «σκληρός αγώνας» μεταξύ των υπουργών των 27 κρατών και θα αργήσουν να καταλήξουν σε κοινή πολιτική.




Υπάρχουν πολύ διαφορετικά συμφέροντα μεταξύ των «παλιών» μελών, όπως η Γερμανία και η Γαλλία, προς τις οποίες μέχρι τώρα πήγαινε το μεγαλύτερο μέρος των άμεσων πληρωμών(συνολικού ύψους 43 δις) και των χωρών της κεντρικής-ανατολικής Ευρώπης, που αποβλέπουν σε μεγαλύτερο μερίδιο. Η Γερμανία και η Γαλλία αρνούνται αλλαγές στον μέχρι τώρα σχεδιασμό. Αυτό δεν κάνει «ευτυχείς» τις μικρές νέες χώρες- μέλη. Η πρότασή τους για εφάπαξ ποσό για κάθε εκτάριο, αντιμετωπίζεται με επιφύλαξη από τις δυτικές χώρες.
Εκείνο στο οποίο συμφωνούν είναι ότι δε θα πρέπει να τεθεί σε αμφιβολία το ίδιο το σύστημα των άμεσων πληρωμών προς τους αγρότες και στο διάστημα 2013 – 2020 (Η Αγγλία βέβαια υποστηρίζει ότι σε αυτό το διάστημα θα πρέπει να βρεθεί διέξοδος από αυτό το σύστημα, γιατί οι άμεσες πληρωμές δεν μπορεί να είναι αποδεκτές μακροπρόθεσμα). Αυτό λοιπόν το οποίο συζητούν καταρχήν οι υπουργοί είναι ο τρόπος με τον οποίο θα υπολογίζονται οι άμεσες πληρωμές. Ανάλογα: με την έκταση, τη γεωγραφική ζώνη, τα καλλιεργούμενα είδη, το κατά κεφαλήν εθνικό εισόδημα ή τον αριθμό των απασχολούμενων στον αγροτικό τομέα;
Πολλά από αυτά τα μοντέλα θα οδηγούσαν σε «ανεπιθύμητα» για πολλούς αποτελέσματα. Παράδειγμα η σύνδεση με το κατά κεφαλήν εισόδημα θα έδινε προβάδισμα σε χώρες όπως η Σουηδία, ενώ η σύνδεση με τον αριθμό απασχολούμενων θα έβγαζε «κερδισμένη» την Ελλάδα με την «έντασης εργασίας» γεωργία της( η ΕΕ θεωρεί ακόμα ότι έχουμε πολλούς αγρότες στην Ελλάδα; Πρέπει να γίνουμε γκαρσόνια περισσότεροι ακόμα;).
Η γερμανική αντιπροσωπία παρουσιάζει ένα τρόπο υπολογισμού, που δεν στηρίζεται στα παραπάνω κριτήρια, αλλά προβλέπει μια ελαφρά ανακατανομή των ποσών πληρωμής. Σύμφωνα με αυτόν για το 1/3 των χωρών δεν θα άλλαζε τίποτα, θα έπαιρναν από το ταμείο των Βρυξελλών τα ίδια λεφτά που έπαιρναν μέχρι τώρα. Οι 3 βαλτικές χώρες, μαζί με τις Ρουμανία-Βουλγαρία θα έπαιρναν περισσότερα, ενώ οι υπόλοιπες 13 χώρες -μεταξύ αυτών και η Γερμανία-θα έπρεπε να δεχθούν μειώσεις στο 3%.
Βλέπουμε λοιπόν ότι η ΕΕ δεν έχει σκοπό να σταματήσει τις επιδοτήσεις στην ευρωπαϊκή γεωργία-όπως άλλωστε και οι ΗΠΑ στη δική της γεωργία-και μονομερώς σπάει πάλι τις συμφωνίες για το «ελεύθερο εμπόριο» των γεωργικών προϊόντων, εις βάρος των φτωχών χωρών, με αποτέλεσμα το ντάμπιγκ των τιμών τους. Και όχι μόνο: η ευρωπαϊκή γεωργία μπορεί, επιδοτούμενη με κάποιες εσωτερικές αλλαγές βέβαια, να συνεχίζει να παράγει μεγάλα «εξωτερικά κόστη» για τη δημόσια υγεία και το περιβάλλον καθώς και να συμβάλει στη κλιματική αλλαγή.

Τετάρτη 22 Σεπτεμβρίου 2010

Κοινωνίες Μοιράσματος









Συγγραφέας: Συλλογικό
Τίτλος: Κοινωνίες μοιράσματος, οι σύγχρονοι απλοί τροφοσυλλέκτες
Έκδοση: Πολιτειακές Εκδόσεις, Αθήνα, Μάρτιος 2009
Ανθολόγηση κειμένων - μετάφραση: Θανάσης Κουραβέλος
Θεματική κατηγορία: Κοινωνική Ανθρωπολογία
Σελίδες: 352
ISBN: 978-960-98736-0-4

"Αυτοί οι λαοί –οι Εσκιμώοι, οι Αυστραλοί Αβορίγινες, οι Αφρικανοί Βουσμάνοι και άλλες παρόμοιες πληθυσμιακές ομάδες– αντιπροσωπεύουν την παλιότερη και ίσως πιο επιτυχημένη περίπτωση ανθρώπινης προσαρμογής. Μέχρι και 12.000 χρόνια πριν, ολόκληρη σχεδόν η ανθρωπότητα ζούσε με αυτόν τον τρόπο. Τους τελευταίους αιώνες, οι κυνηγοί έχουν οπισθοχωρήσει άρον άρον ενόψει του οδοστρωτήρα της νεοτερικότητας. Ο ενθουσιασμός, όμως, για τους κυνηγετικούς λαούς και τον τρόπο ζωής τους παραμένει ισχυρός. Οι κυνηγοί-συλλέκτες στέκονται στην αντίπερα όχθη της πολυπληθούς αστικής ζωής, όπως αυτή βιώνεται σήμερα από τους περισσότερους ανθρώπους· ωστόσο, οι ίδιοι αυτοί κυνηγοί γνωρίζουν, ίσως, τις απαντήσεις-κλειδιά σε οριμένα από τα σημαντικότερα ερωτήματα για την ανθρώπινη συνθήκη. Μπορούν οι άνθρωποι να ζήσουν χωρίς το κράτος ή την αγορά; Μπορούν οι άνθρωποι να ζήσουν χωρίς συσσωρευμένη ή «προηγμένη» τεχνολογία; Μπορούν οι άνθρωποι να ζήσουν με τη φύση χωρίς να την καταστρέφουν; Σημαντικότερα μάλιστα όλων, μπορούν οι άνθρωποι να διάγουν ένα βιώσιμο βίο βασισμένο στο μοίρασμα και τη συνεργασία;"

Από τον Πρόλογο του Ρίτσαρντ Λη

Λεμεσού 45, 104 46 Αθήνα, Τηλ.: 210 86 19 386, e-mail: thanos.kouravelos@gmail.com

7ο Αντιρατσιστικό Φεστιβάλ Λάρισας


Παρασκεή-Σάββατο 24-25/9 στην Κεντρική Πλατεία

Αντιρατσιστική Πρωτοβουλία Λάρισας

Οικολόγοι εναντίον οικολόγων

Όλο και πιο συχνά υπάρχουν συγκρούσεις στο φάσμα των οικολόγων στη Γερμανία. Ένα από τα συχνότερα θέματα σύγκρουσης είναι η παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από τον άνεμο. Και στη χώρα μας υπάρχει σύγκρουση πάνω σε αυτό το θέμα, αλλά σε εμάς το ζήτημα μπαίνει σε σχέση με μικρά ή μεγάλα αιολικά πάρκα και τις αντίστοιχες επιπτώσεις τους στο τοπικό περιβάλλον. Στη Γερμανία αυτό το ζήτημα έχει λυθεί υπέρ των μεγάλων ανεμογεννητριών και των μεγάλων αιολικών πάρκων στα ανοιχτά της Βόρειας θάλασσας , όπου έχουν επενδύσει και οι μεγάλες εταιρείες παραγωγής και διανομής ηλεκτρικού ρεύματος.
Μόνο που και που –τοπικά στη στεριά- ξεσηκώνονται κάποιοι ενάντια στα μεγάλα πτερύγια που γυρνάνε- ή στους καινούργιους μεγάλους στύλους υψηλής τάσης που απαιτούνται για τη μεταφορά του ρεύματος σε ένα επεκτεινόμενο ευρωπαϊκό δίκτυο διανομής -και προκαλούν βασικά οπτική ρύπανση στην εξοχή. Αλλά τελικά επικρατούν τα επιχειρήματα αυτών που προτιμούν την συνεισφορά τους στη μείωση των εκπομπών του CO₂, από την ανενόχλητη θέα.
Εδώ η σύγκρουση σε αυτό το πεδίο έχει μετατοπισθεί περισσότερο στο θέμα της αποθήκευσης της από τον άνεμο παραγόμενης ενέργειας. Μέχρι το 2050 η Γερμανία έχει βάλει στόχο να εξασφαλίσει την απαιτούμενη ενέργεια κατά 80% από ανανεώσιμες πηγές. Από τη στιγμή που έχει επικρατήσει η συγκεντρωτική εκμετάλλευσή τους με εγκαταστάσεις μεγατεχνολογίας –κυρίως της αιολικής-και όχι η αποκεντρωμένη τους μορφή με μικρές τέτοιες εγκαταστάσεις τοπικά, υπάρχει το πρόβλημα της μεταφοράς και της αποθήκευσης. Από τη βόρειο Γερμανία, που παράγεται βασικά, στη κεντρική και νότια, όπου υπάρχει και η μεγάλη ζήτηση. Αλλά οι αιχμές της ζήτησης είναι συνήθως την ημέρα και όχι τη νύχτα, όταν οι ανεμογεννήτριες δουλεύουν στο φουλ με τους ανέμους στη Β. Θάλασσα και παράγουν τα μεγαβάτ. Αυτά τα μεγαβάτ πρέπει να αποθηκευθούν με τρόπους ευέλικτους, για να είναι στη διάθεση της μεταβαλλόμενης γρήγορα ζήτησης. Ο πιο ευέλικτος τρόπος- θεωρείται από τις εταιρείες-είναι το σύστημα των δύο λιμνών σε διαφορετικό ύψος. Όταν περισσεύει το ρεύμα από την κατανάλωση λειτουργεί τις αντλίες, που αντλούν το νερό από τη σε χαμηλότερο ύψος λίμνη στην ευρισκόμενη ψηλότερα λίμνη. Η δυναμική ενέργεια του νερού της πάνω λίμνης μετατρέπεται γρήγορα-μόλις υπάρξει παραπάνω ζήτηση-σε κινητική πρώτα μέσα στους αγωγούς μεταφοράς- όσο μεγαλύτερη η διαφορά ύψους τόσο μεγαλύτερη η ενέργεια- και στη συνέχεια σε ηλεκτρική από τις τουρμπίνες που υπάρχουν στο ύψος της κάτω λίμνης, όπου χύνεται πάλι το νερό για να ξανακάνει τον κύκλο. Το απαραίτητο νερό εξασφαλίζεται συνήθως οικονομικά, αν η μία λίμνη είναι φυσική.


τεράστιοι αγωγοί μεταφοράς νερού μια τέτοιας εγκατάστασης.


Ο συνδυασμός λοιπόν της φυσικής λίμνης με την απαραίτητη διαφορά ύψους με τη δεύτερη, δημιουργεί μεγάλα προβλήματα για το περιβάλλον. Συνήθως οι φυσικές λίμνες κάνουν το γύρω περιβάλλον να είναι από τη μια ιδιαίτερου φυσικού κάλους, από την άλλη βιότοπος και άρα οι τοποθεσίες αυτές είναι συνήθως προστατευόμενες . Οι δεύτερες τεχνητές απαιτούν διαφορά ύψους άρα στην ουσία βουνά ή λόφους τουλάχιστον. Αυτό απαιτεί πολύ μεγάλες παρεμβάσεις σε δύσκολο μορφολογικά περιβάλλον(εκχωματώσεις, εκβραχώσεις, τούνελ, δρόμους κ.λ.π) με μέσα μεγάλης όχλησης και εκπομπής διοξειδίου.
Προς το παρόν υπάρχουν στη Γερμανία-βασικά στη κεντρική και νότια, γιατί η βόρεια είναι πεδιάδα χωρίς μεγάλες υψομετρικές διαφορές-κάπου 30 τέτοιες εγκαταστάσεις με συνολική ισχύ 6,7 γιγαβάτ. Το αποτέλεσμα όμως είναι η επιβάρυνση και οι μεγάλες αλλαγές στις τοποθεσίες αυτές, με όλα τα επακόλουθα για τους ντόπιους ανθρώπους, το οικοσύστημα και τα άλλα είδη που συμβιώνουν σε αυτό. Τα προβλήματα αυτά οδηγούν σε μέτωπα αντίστασης σε τέτοιες μέγα-εγκαταστάσεις. Αυτά τα μέτωπα μπορεί να αποτελούνται από κατοίκους που ασχολούνται π.χ. με τον τουρισμό στη συγκεκριμένη περιοχή ή δεν δέχονται αυτές τις επιβαρύνσεις και από ακτιβιστές οικολόγους, που στο επιχείρημα των εταιρειών ή των οικο-ινστιτούτων για την αναγκαιότητα αυτών των εγκαταστάσεων σε σχέση με το πλανητικό περιβάλλον, απαντούν με επιχειρήματα διατήρησης των τοπικών οικοσυστημάτων. Ένα τέτοιο παράδειγμα αντίστασης είναι στη σχεδιαζόμενη εγκατάσταση στο Hotzenwald, που βρίσκεται στο νότο του Μέλανα Δρυμού(Südschwarzwald) πάνω από το Bad Säckingen, μεταξύ Basel(Ελβετία) και Konstanz και πρέπει να κατασκευασθεί ψηλά στο βουνο η δεύτερη λίμνη(διαφορά ύψους 1020 μέτρα).
Τα επιχειρήματα και των δύο πλευρών φαίνονται βέβαια ταυτόχρονα σωστά. Με τις δοσμένες συνθήκες δύσκολα να πάρει κανείς το μέρος του ενός ή του άλλου. Γιατί συμβαίνει αυτό; Γιατί, στα πλαίσια των επιλογών για κεντρική-συγκεντρωποιημένη παραγωγή-διανομή της ηλεκτρικής ενέργειας και της όλο και πιο αυξημένης ζήτησή της, φαινομενικά είναι απαραίτητη η αποθήκευσή της σε τέτοιες εγκαταστάσεις. Δεν θα υπήρχε καν σύγκρουση, αν υπήρχε η επιλογή για αποκεντρωμένες εγκαταστάσεις παραγωγής και για ενεργειακή αυτονομία κάθε περιοχής. Δηλαδή αν η παροχή ενέργειας δεν στηριζόταν στις μεγάλες 4 εταιρείες, αλλά στις τοπικές δημοτικές επιχειρήσεις ενέργειας, που πολύ πιο ευέλικτα θα ικανοποιούσαν τις τοπικές ανάγκες-με ταυτόχρονη αποανάπτυξη της ζήτησης-χωρίς να χρειάζεται αποθήκευσή της.
Το ζήτημα της αποθήκευσης της αιολικής ενέργειας θα το αντιμετωπίσουμε σύντομα και στη χώρα μας, αν επικρατήσει η άποψη για μεγάλες εγκαταστάσεις στα νησιά και τα βουνά της και όχι για μικρές αποκεντρωμένες τέτοιες.

Τρίτη 21 Σεπτεμβρίου 2010

Σάπιος ο πάγος στο Β.Πόλο


Ο ερευνητής της Αρκτικής Rüdiger Gerdes μιλά για το λιώσιμο των πάγων στον Β. Παγωμένο Ωκεανό και για την αξία των μοντέλων υπολογισμού , σε μια του συνέντευξη στην εφημερίδα Die Zeit:

DIE ZEIT: Οι πάγοι της Αρκτικής λιώνουν πολύ γρηγορότερα από ότι προέβλεψε η επιτροπή για το κλίμα του ΟΗΕ(IPCC). Στα 5 των τελευταίων 6 χρόνων είναι καθαρά μεγαλύτερο από αυτό που πρόβλεψε η IPCC-αναφορά. Είναι τα μοντέλα μας λάθος;
Rüdiger Gerdes: Υπάρχουν δύο λόγοι για αυτή την ασυμφωνία: για τον αρκτικό θαλάσσιο πάγο τα μοντέλα της IPCC δεν αντιδρούν όσο θα έπρεπε σε σχέση με την αύξηση των εκπομπών των αερίων του Θερμοκηπίου. Τον δεύτερο λόγο τον εντοπίζουμε στην ακραία επίδραση της μακροπρόθεσμης φυσικής διακύμανσης. Βρισκόμαστε στο μέγιστο μιας εκφρασμένης θερμής φάσης, της λεγόμενης μακράς διαρκείας ατλαντικής ταλάντωσης. Η θερμοκρασία του νερού είναι γύρω στο μισό βαθμό πάνω από τον μέσο όρο. Και αυτό συμβαίνει τη στιγμή που ο πάγος, μέσω της μακροπρόθεσμης μείωσης του πάχους του, αποδυναμώνεται.
ZEIT: Στο τελευταίο μέγιστο αυτής της ταλάντωσης ήταν σταθερότερη η καλοκαιρινή κάλυψη πάγου;
Gerdes: Ναι. Τότε, πριν από 70 περίπου χρόνια, ο πάγος στις περισσότερες θέσεις μετά τον αρκτικό χειμώνα είχε τόσο πάχος, ώστε ακόμα και σε ένα θερμό καλοκαίρι δεν μπορούσε να λιώσει πολύ. Εντωμεταξύ έχει ξεπερασθεί εν μέρει αυτό το κρίσιμο σημείο. Αντί να έχει το συνηθισμένο προηγούμενα πάχος των τριών και μισό μέτρων, σήμερα συχνά δεν ξεπερνά τα δύο μέτρα πάχος. Πλατειά ρήγματα και λακκούβες είναι μάλιστα ορατές από το διάστημα, συνάδελφοι μιλάνε ήδη για σάπιο πάγο.
ZEIT: Ξεκινάτε από τη διαπίστωση ότι ο όγκος του αρκτικού πάγου, από το 1900 και μετά, υποχωρεί κατά μέσο όρο κατά 110 κυβικά χιλιόμετρα το χρόνο. Από πού το ξέρετε αυτό ακριβώς;
Gerdes: Είναι ένα δύσκολο θέμα. Δεδομένα από στρατιωτικά υποβρύχια είναι συνήθως μυστικά. Τα αεροπλάνα προσφέρουν δεδομένα μόνο για τμήματά του κατά μήκος λίγων γραμμών. Οι παρατηρήσεις της επιφάνειάς του από δορυφόρους δεν είναι αρκετά σίγουρες, εξάλλου δεν υπάρχουν αυτόν τον καιρό. Η Nasa απέσυρε το δικό της δορυφόρο Icesat το 2009, ο ευρωπαϊκός Cryosat, που ξεκίνησε τον Απρίλιο είναι ακόμη στη φάση δοκιμής. Οι αναφορές μας στηρίζονται για αυτό το λόγο σε υπολογισμούς ενός μοντέλου.
ZEIT: Και είναι επομένως το ίδιο λανθασμένοι, όσο και τα νούμερα της IPCC για τη συρρίκνωση του πάγου;
Gerdes: Όχι, σαν δεδομένα εισόδου εμείς χρησιμοποιούμε για παράδειγμα τη θερμοκρασία του αέρα, την ταχύτητα-διατομή του ανέμου-δηλαδή παρατηρήσεις. Αυτό κάνει διαφορετικό το δικό μας μοντέλο για τον όγκο του πάγου, από ένα κλιματικό μοντέλο, στο οποίο υπεισέρχονται μόνο η ηλιακή ακτινοβολία στο πάνω στρώμα της ατμόσφαιρας, η συγκέντρωση Aerosol και τα αέρια του θερμοκηπίου.
ZEIT: Σύντομα το Cryosat θα σας προσφέρει πολλά νέα δεδομένα. Περιμένετε εκπλήξεις;
Gerdes: Όχι. Οι μετρήσεις για το πάχος του πάγου που έχουμε ανταποκρίνονται σε μεγάλο βαθμό. Φυσικά θα χαρούμε για νέα δεδομένα όσον αφορά στην επιφάνεια του πάγου. Δεν πιστεύω όμως ότι θα υποχρεωθούμε να διορθώσουμε πολύ τις εκτιμήσεις μας.
ZEIT: Πότε θα ζήσουμε το πρώτο ελεύθερο από πάγους καλοκαίρι στο Β. Πόλο;
Gerdes: Αυτό εξαρτάται από το πόσο γρήγορα θα επιστρέψει η επόμενη ψυχρή περίοδος της Ατλαντικής Διακύμανσης. Μέχρι τώρα δεν είμαστε σε θέση να το προβλέψουμε. Αν έλθει γρήγορα, τότε θα αυξηθεί στην αρχή η κάλυψη του πάγου, αν διαρκέσει πολύ για να επανέλθει η ψυχρή φάση, τότε σε λίγες δεκαετίες θα εξαφανισθεί σχεδόν η καλοκαιρινή κάλυψη πάγου…

Ο Rüdiger Gerdes διευθύνει το τμήμα για την ωκεάνια φυσική, στο Alfred-Wegener-Institut, που ειδικεύεται στην ωκεάνια και πολική έρευνα, στο λιμάνι της Βρέμης στη Γερμανία.

Σημείωση: βρίσκομαι στη Γερμανία αυτό το διάστημα, για αυτό και τα θέματα των αναρτήσεων τελευταία, έχουν να κάνουν με τη χώρα αυτή.

Δευτέρα 20 Σεπτεμβρίου 2010

Πυρηνική ενέργεια-ένας πυλώνας για τον ενεργειακό σχεδιασμό;


Ο πρόεδρος της RWE-μιας από τις 4 μεγάλες εταιρείες παραγωγής ενέργειας στη Γερμανίας, που λειτουργεί και πυρηνικά εργοστάσια- Jürgen Großmann παρεμβαίνει στη σύγκρουση γύρω από τη συνέχιση ή όχι της λειτουργίας τους: οι εξαιρετικά ευέλικτοι πυρηνικοί αντιδραστήρες εξασφαλίζουν τη τροφοδοσία ενέργειας, όταν ο αέρας και ο ήλιος αλλάζουν. Έτσι η πυρηνική μορφή της γίνεται συνεργάτης και όχι αντίπαλος των ανανεώσιμων μορφών ενέργειας, υποστηρίζει..
Ο πρόεδρος βάζει το θέμα ακριβώς όπως το αντιμετωπίζει η πυρηνική βιομηχανία και όχι όπως , φαίνεται τουλάχιστον, να το βάζει η γερμανική κυβέρνηση, ότι δηλαδή πρόκειται απλά για τη συνέχιση -για κάποια χρόνια ακόμα-της λειτουργίας των πυρ. Εργοστασίων. Αυτή αποβλέπει στο να συνεχίσει να υπάρχει σαν μορφή ενέργειας η πυρηνική, έστω και σε συνύπαρξη με τις ανανεώσιμες μορφές(ΑΠΕ), οι οποίες έτσι και αλλιώς δεν μπορούν να εξασφαλίσουν τη ζήτηση της ενέργειας, λόγω του ότι ο αέρας και ο ήλιος «αλλάζουν», δεν είναι σταθερές μορφές..
Η πυρηνική βιομηχανία, ενώ στην αρχή αμφισβητούσε το φαινόμενο του θερμοκηπίου, τώρα έχει κάνει στροφή και αποδεχόμενη την κλιματική αλλαγή σαν συνέπεια του θερμοκηπίου, υποστηρίζει ότι από άποψη εκπομπών η πυρηνική είναι «πράσινη» ενέργεια. «Πρέπει σίγουρα να πάμε σε ελεύθερη από εκπομπές CO2 παραγωγή ενέργειας μέχρι το 2050. Όμως στο μέλλον θα χρειαζόμαστε περισσότερη ηλεκτρική ενέργεια, γιατί αυτή θα αντικαθιστά σε πολλές περιπτώσεις τα σημερινά καύσιμα, όπως π.χ. στην ηλεκτροκίνηση. Δεν πρέπει λοιπόν στις βιομηχανικές χώρες να μείνουμε πίσω, αλλά να ακολουθήσουμε ένα δρόμο, όπου η πυρηνική ενέργεια θα παίζει σημαντικό ρόλο στην κάλυψη της όλο και αυξανόμενης ζήτησης της ηλεκτρικής ενέργειας»
Είναι η πυρηνική ενέργεια η λύση για το φαινόμενο του θερμοκηπίου ή μήπως η λύση για την πυρηνική βιομηχανία;
Για να απαντήσουμε αυτό το ερώτημα πρέπει να δούμε κάποια δεδομένα:
Τα θερμοηλεκτρικά εργοστάσια παραγωγής ηλεκτρικού ρεύματος συμμετέχουν κατά 24% παγκοσμίως στην έκλυση διοξειδίου του άνθρακα. Από την άλλη το διοξείδιο του άνθρακα είναι υπεύθυνο για το 50% του φαινομένου του θερμοκηπίου. Άρα τα θερμοηλεκτρικά εργοστάσια είναι υπεύθυνα για το φαινόμενο κατά: 50%.24% = 50/100.24/100 = 1200/10000 = 12/100 = 12%
Αυτό σημαίνει ότι αν σταματούσε εντελώς αυτή η παραγωγή και τα θερμοηλεκτρικά εργοστάσια αντικαθιστούταν από πυρηνικά θα είχαμε μια βελτίωση μόνο κατά 12%. Και αυτό πάλι αν ήταν αλήθεια ότι κατά την διαδικασία της χρήσης της πυρηνικής ενέργειας δεν εκλύονταν CO2, γιατί στην πραγματικότητα τόσο στο αρχικό στάδιο του κύκλου των πυρηνικών καυσίμων -εξόρυξη και επεξεργασία ουρανίου-, όσο και στο τελικό -διαμόρφωση, συντήρηση, μεταφορά και αποθήκευση αποβλήτων-, παράγονται μεγάλες ποσότητες CO2, που αυξάνονται όσο μειώνεται η ποιότητα του αρχικού ουρανίου.
Για μια βελτίωση λοιπόν ,έστω της τάξης του 12%, μας προτείνουν τον «πυρηνικό όλεθρο» σαν λύση. Γιατί πραγματικά για όλεθρο πρόκειται: αν υποτεθεί ότι στο μέλλον θα πρέπει να καλυφθούν οι ανάγκες σε ηλεκ. ενέργεια από πυρηνικά εργοστάσια, τότε θα έπρεπε να υπάρχουν πάνω από 5000 τέτοια σε παγκόσμιο επίπεδο. Με μια τέτοια όμως πυκνότητα πυρηνικών εργοστασίων (έστω και «ασφαλών»), θα είχαμε καταστροφή τύπου Τσερνομπίλ σχεδόν κάθε 2 χρόνια, όπως υπολογίζεται στατιστικά. Πέρα από το ότι θα γεμίζαμε πυρηνικά απόβλητα, τα οποία δεν θα ξέραμε τι να τα κάνουμε. Γιατί όλα αυτά τα χρόνια δεν βρήκαν τι να κάνουμε με τα συσσωρευμένα πυρηνικά απόβλητα (αυτή τη στιγμή υπάρχουν 300.000 τόνοι παγκοσμίως εκ των οποίων μάλιστα οι 3000 είναι πλουτώνιο).
Επανέρχεται λοιπόν στο προσκήνιο η πυρηνική βιομηχανία και θέλει να πείσει τις κυβερνήσεις ότι αποτελεί οικολογική λύση, και όχι μόνο να συνεχίσει να υπάρχει, αλλά και να επενδύσουν για το μέλλον πάνω της, κάνοντας καινούργιες παραγγελίες για τα ενεργειακά προγράμματά τους. Η Κίνα για παράδειγμα έχει παραγγείλει (και είναι υπό κατασκευή) 5 καινούργιους αντιδραστήρες και προγραμματίζει άλλους 13, ενώ η Ινδία 7 και προγραμματίζει άλλους 4.
Σε αυτά τα πλαίσια πρέπει να έγινε και μυστική πρόταση και προς την Ελληνική Κυβέρνηση για κατασκευή πυρηνικού εργοστασίου στην Ελλάδα. Η εισήγηση προτείνει να προετοιμασθεί η ελληνική πλευρά σε επίπεδο μελέτης και προετοιμασίας της κοινής γνώμης με το επιχείρημα ότι η πυρηνική ενέργεια είναι «καθαρή» σε σχέση με το «θερμοκήπιο».
Είναι λοιπόν φανερό ότι η πυρηνική ενέργεια δεν είναι η μορφή ενέργειας που θα μας σώσει από την κλιματική καταστροφή. Είναι απλά αυτή που θα σώσει τα συμφέροντα της πυρηνικής βιομηχανίας.
Σε ένα σημείο έχει δίκιο το λόμπυ της πυρηνικής βιομηχανίας: από τη στιγμή που θα χρειαζόμαστε όλο και περισσότερη ηλεκτρική ενέργεια, είναι σίγουρο ότι η ζήτησή της δεν θα μπορεί να καλύπτεται με την παραγωγή της από ΑΠΕ μόνο.
Αν δεν υπάρξει αποανάπτυξη, τουλάχιστον στον αναπτυγμένο κόσμο, οι ΑΠΕ δεν θα είναι σε θέση να ικανοποιεί τις ενεργειακές ανάγκες των 9 δις ανθρώπων το 2050. Δεν θα υπάρχουν δυνατότητες επιβίωσης, αν δεν προχωρήσουμε προς τις αποκεντρωμένες τοπικοποιημένες κοινωνίες της ισοκατανομής. Όπου δεν θα υπάρχει μεγάλη ζήτηση σε ενέργεια, γιατί δεν θα υπάρχουν μεγάλες μετακινήσεις ανθρώπων και προϊόντων, αφού θα έχουμε βασικά τοπική παραγωγή και κατανάλωση.

Κυριακή 19 Σεπτεμβρίου 2010

100.000 αντιπυρηνικοί διαδηλωτές το Σάββατο στο Βερολίνο


Όχι απλώς περικύκλωσαν την περιοχή που βρίσκονται τα κυβερνητικά κτίρια (Regierungsviertel )-αυτός ήταν ο στόχος των διοργανωτών-αλλά κυριολεκτικά την πλημμύρισαν. Μετέτρεψαν τους δρόμους και τις πλατείες της σε μια θάλασσα από σημαίες, μπαλόνια και πλακάτ με συνθήματα ενάντια στη παράταση της λειτουργίας των πυρηνικών εργοστασίων.
Το βασικό σύνθημα: επενεργοποιήστε τα(δηλαδή βγάλτε τα εκτός λειτουργίας: abschalten!). Οι περισσότεροι συμμετέχοντες είχαν την αίσθηση: είμαστε τόσοι πολλοί, ο θυμός και η οργή για τη συμφωνία της κυβέρνησης με το λόμπυ της πυρηνικής βιομηχανίας για παράταση μέχρι και 14 χρόνια, τόσο μεγάλη στον πληθυσμό, που δεν θα μπορέσουν να τη περάσουν αυτή τη συμφωνία.
Όπως είναι γνωστό, τα πυρηνικά εργοστάσια στη Γερμανία θα έπρεπε να κλείνουν-το ένα μετά το άλλο- μετά από μια ορισμένη λειτουργία τους, που είχε συμφωνηθεί πριν κάποια χρόνια με την τότε κυβέρνηση Σοσιαλδημοκρατών-Πρασίνων. Τα πρώτα μάλιστα έπρεπε να βγουν εκτός λειτουργίας το 2008. Η Κυβέρνηση των Χριστιανοδημοκρατών-Χριστιανοκοινωνιστών-Φιλελευθέρων αποφάσισε πριν λίγες μέρες την παράταση της λειτουργίας τους μέχρι και 14 χρόνια επιπλέον, για κάποια από αυτά.
Αλλά μετά από αυτή την ημέρα, η σύγκρουση μεταξύ κοινωνίας και του μετώπου κυβέρνησης-πυρηνικής βιομηχανίας, πάει στην «παράταση», με την ποδοσφαιρική έννοια του όρου. «Θα παραμείνουμε στο γήπεδο. Θα συνεχίσουμε τον αγώνα με κάθε μέσο». «σπέρνουν ανέμους, θα θερίσουν θύελλες», δήλωναν όλοι προς κάθε κατεύθυνση.
Όσον αφορά στα κόμματα της αντιπολίτευσης: οι Πράσινοι είναι σταθερά υπέρ του κλεισίματος των πυρηνικών εργοστασίων(μόνο που όταν ήταν κυβέρνηση με τους σοσιαλδημοκράτες δεν πίεσαν αρκετά, για να πετύχουν από τότε την απενεργοποίησή τους), η Linke(αριστερή συμμαχία) είναι καθαρά ενάντια στη συνέχιση της λειτουργίας τους. Οι Σοσιαλδημοκράτες, που σημειωτέον ήταν ακόμα στην κυβέρνηση με τους Χριστιανοδημοκράτες, όταν θα έπρεπε να κλείσουν τα πρώτα εργοστάσια(π.χ. το Biblis) και δεν το έκαναν, το προηγούμενο διάστημα, αλλά ιδιαίτερα μετά το ξαναζωντάνεμα του αντιπυρηνικού κινήματος στη χώρα, ξεκαθάρισαν και αυτοί ότι τελικά είναι ενάντια στη συνέχιση της λειτουργίας.
Αλλά η συμφωνία για τη συνέχιση της λειτουργίας των πυρηνικών εργοστασίων-πέρα από κάθε μέχρι τώρα όριο ασφάλειας, πέρα από το γεγονός ότι μέχρι τώρα δεν έχει βρεθεί καν ο χώρος «τελικής εναπόθεσης» των ατομικών αποβλήτων, πέρα από τη θύελλα που έχει ξεσηκώσει όχι μόνο στον πληθυσμό, αλλά και στις μικρές δημοτικές εταιρείες παροχής ενέργειας- μόνο και μόνο για να ευνοηθεί οικονομικά η πυρηνική βιομηχανία, έχει ξεσηκώσει θύελλα και στη Αυστρία. Η αιτία για την οργή εδώ είναι ένα από τα παλιότερα πυρ. εργοστάσια Isar 1, που βρίσκεται στη Βαυαρία, λίγα χιλιόμετρα μόνο από τα σύνορα της Αυστρίας. Σύμφωνα με τη συμφωνία το εργοστάσιο θα μπορέσει να λειτουργήσει για οκτώ ακόμα χρόνια, πράγμα που δεν έγινε δεκτό, όχι μόνο από τον πληθυσμό, αλλά και από την Αυστριακή Κυβέρνηση.

Ολόψυχα στο πλευρό των απολυμένων των Ελληνικών Γραμμάτων

Με μια απόφαση απαράμιλλου κυνισμού, ο Δημοσιογραφικός Οργανισμός Λαμπράκη πετάει στο δρόμο 94 εργαζόμενους του εκδοτικού οίκου “Ελληνικά Γράμματα”. Την ίδια στιγμή που τα golden boys του Οργανισμού, δηλαδή οι άμεσα υπεύθυνοι για τις άστοχες επιχειρηματικές κινήσεις του, εξακολουθούν να εισπράττουν προκλητικά παχυλές αμοιβές, η εργοδοσία οδηγεί ενενήντα τέσσερις οικογένειες στον κοινωνικό αποκλεισμό. Η πρόκληση γίνεται ακόμα πιο μεγάλη αν αναλογιστούμε ότι αυτοί που απολύουν τους εργαζόμενους και διαγράφουν μια πενηντατριάχρονη πορεία στα ελληνικά γράμματα, είναι οι ίδιοι που εμφανίζονται μέσα από τα ΜΜΕ τους και το Μέγαρο Μουσικής ως οι Ηρακλείς των λαϊκών συμφερόντων και της υψηλής κουλτούρας.
Καθίσταται πια φανερό ότι το Μνημόνιο δεν απειλεί τους εργαζόμενους μόνο άμεσα, μέσα από τα μέτρα που προβλέπει, αλλά κι έμμεσα, μέσα από την αποχαλίνωση της εργοδοτικής αρπακτικότητας. Είναι βέβαιο ότι χωρίς το τρομοκρατικό πλαίσιο του Μνημονίου καθώς και χωρίς την άνευ όρων πολιτική στήριξη της κυβέρνησης, η εργοδοσία δεν θα μπορούσε να προχωρήσει σε τρομοκρατικές κινήσεις, όπως η απόλυση των εργαζομένων στα Ελληνικά Γράμματα. Κι είναι εξίσου βέβαιο ότι ο μόνος τρόπος για να ανατραπεί το Μνημόνιο και να τους κάνουμε να πληρώσουν την κρίση τους, είναι η μαζική κοινωνική αντίσταση στους δρόμους και τους χώρους δουλειάς.
Το Δίκτυο για τα Πολιτικά και Κοινωνικά Δικαιώματα εκφράζει την ολόψυχη αλληλεγγύη του στον αγώνα των απολυμένων. Οι απολύσεις αυτές πρέπει και μπορούν να αποτραπούν. Οι εργαζόμενοι-ες έχουν τη δύναμη όχι μόνο να βάλουν φραγμό στην εργοδοτική τρομοκρατία, αλλά και να πάρουν στα χέρια τους τις επιχειρήσεις που απειλούνται με λουκέτο. Η Αργεντινή δείχνει το δρόμο!
Αθήνα 14/9/10
Δίκτυο για τα Πολιτικά και Κοινωνικά Δικαιώματα

ΜΑΝΤΙΝΕΙΑΚΗ ΣΥΜΠΟΛΙΤΕΙΑ

Έλαβα με μαίηλ από τον φίλο Βασίλη Γιόκαρη το πρόγραμμα της Κίνησής τους στην Τρίπολη και το αναρτώ, γιατί θεωρώ ότι έτσι πρέπει να δημιουργούνται οι τοπικές αυτοδιοικητικές παρεμβάσεις:

Διαμόρφωση προγραμματικών θέσεων και προτάσεων

Η κίνησή μας, η Μαντινειακή Συμπολιτεία, φιλοδοξεί να συσπειρώσει σε μία νέα συλλογικότητα δημότες από τους οκτώ δήμους (Βαλτετσίου, Κορυθίου, Λεβιδίου, Μαντινείας, Σκιρίτιδας, Τεγέας, Τρίπολης και Φαλάνθου) που μετά την εφαρμογή του πρόσφατου νόμου "Καλλικράτης", θα αποτελούν από την 1/1/2011 το νέο Δήμο Τρίπολης. Στοχεύει να δραστηριοποιείται δημιουργικά σε όσα ζητήματα αφορούν την Μαντινεία και να συμβάλλει στην ανάπτυξη σχέσεων συνεργασίας, αμοιβαιότητας και εποικοδομητικής συνύπαρξης ανάμεσα στην πόλη της - την Τρίπολη και στην ύπαιθρό της - τα μικρά και μεγάλα χωριά της.
Είμαστε αντίθετοι με τον "Καλλικράτη", διότι ουσιαστικά καταργεί την αυτοδιοίκηση, θα εργαστούμε όμως θετικά στο νέο Δήμο, από οποιαδήποτε θέση. Η κίνησή μας είναι ανοιχτή σε όλους τους συνδημότες, ακηδεμόνευτη από κόμματα. Όλοι μας στη Δημοτική κίνηση "Μαντινειακή Συμπολιτεία" είμαστε ίσοι μεταξύ ίσων, δεν πιστεύουμε σε αρχηγούς, σωτήρες και μεσσίες. Ήδη πολλά έχει πάθει ο τόπος από τέτοιους "φωτισμένους ηγέτες" και δεν έχει πλέον την ανάγκη τους.
Οι διαδικασίες που ακολουθούμε πηγαίνοντας προς τις εκλογές, μπορούμε να πούμε ότι ανατρέπουν τα μέχρι τώρα δεδομένα. Όχι μόνο επιτρέπουν αλλά επιζητούν την ενεργό συμμετοχή των συμπολιτών μας στις δραστηριότητες της νέας κίνησης και καλλιεργούν το κατάλληλο έδαφος. Χαρακτηριστικά :
• Μετά από δημόσια πρόσκληση πραγματοποιήσαμε Γενική Συνέλευση την 21η Ιουλίου 2010, σε δημόσιο χώρο, για την Ίδρυση της Μαντινειακής Συμπολιτείας. Στη συνέλευση αναδείξαμε συντονιστικό όργανο και συγκροτήσαμε θεματικές ομάδες εργασίας που θα επεξεργαστούν θέσεις και προτάσεις, θα παλέψουν για λύσεις στα μεγάλα και μικρά κοινά προβλήματα που αντιμετωπίζουν καθημερινά οι δημότες.
• Καλούμε σε νέα Γενική Συνέλευση την 1η Σεπτεμβρίου 2010, σε δημόσιο χώρο, όπου με δημοκρατικές διαδικασίες και πλήρη διαφάνεια, θα εκλεγεί μεταξύ των ενδιαφερομένων, μιας που ο νόμος το επιβάλλει, ο επικεφαλής του εκλογικού συνδυασμού της κίνησης.
Όποιος επιθυμεί, μπορεί και πρέπει να πάρει μέρος στις διαδικασίες αυτές.

Η πρωτόγνωρη και πολύπλευρη κρίση που έχει προσβάλλει και την τοπική κοινωνία μας, αποτελεί και ευκαιρία για αλλαγή πορείας, για αναπροσανατολισμό. Η κίνηση ενεργών Μαντίνειων πολιτών Μαντινειακή Συμπολιτεία δημιουργήθηκε για να παρεμβαίνει στα κοινά της Μαντινείας στοχευμένα και αποτελεσματικά, με δράσεις που αφορούν τα δημοτικά δρώμενα και ζητήματα αλλά και με πρωτοβουλίες εκτός της τοπικής αυτοδιοίκησης.
Κινούμαστε με βασικές στρατηγικές κατευθυντήριες γραμμές
1. Οργάνωση και αποτελεσματική λειτουργία του νέου Δήμου στα πλαίσια του "Καλλικράτη" και των δυσμενέστατων οικονομικών εξελίξεων, για την εξυπηρέτηση των δημοτών και του κοινωνικού συνόλου.
2. Παρέμβαση στους θεσμούς και στο χώρο της Τ.Α., με στόχο τη διάσωση του τοπικού και αυτοδιοικητικού χαρακτήρα της.
* Όχι στο δημαρχοκεντρικό μοντέλο άσκησης της εξουσίας και διοίκησης
* Ενεργοποίηση θεσμών συμμετοχής των πολιτών στα κοινά του τόπου τους
* Δημιουργία κλίματος εμπιστοσύνης μεταξύ δημοτικής αρχής και δημοτών
* Ουσιαστικός έλεγχος αιρετών και υπαλλήλων. Δεν υπάρχουν μόνον δικαιώματα προς υπεράσπιση αλλά και ευθύνες και υποχρεώσεις που οφείλουμε να αναλαμβάνουμε.
3. Οικολογική στροφή στην οικονομία, στις υποδομές, στις επενδύσεις. Χαρακτηριστικά παραδείγματα :
α) Αγροτική οικονομία. Βιοκαλλιέργειες, τοπικά προϊόντα ονομασίας προέλευσης, αυτοοργάνωση των παραγωγών σε συνεργατικές οντότητες στην παραγωγή, στην εμπορία και στη διάθεση των προϊόντων τους.
β) Αξιοποίηση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας (αιολικά πάρκα, φωτοβολταїκοί σταθμοί κ.λπ.). Εφαρμογή ποικίλων μέτρων και δράσεων εξοικονόμησης ενέργειας.
γ) Διαχείριση των στερεών απορριμμάτων με διαλογή στην πηγή, ανακύκλωση, λιπασματοποίηση - κομποστοποίηση, υγειονομική ταφή των υπολειμμάτων, ενημέρωση – ευαισθητοποίηση - συμμετοχή των πολιτών.
δ) Χωροταξικός σχεδιασμός (ΓΠΣ, ΣΧΟΟΑΠ, χρήσεις γης, δάση-άλση-αστικό πράσινο–υγροβιότοποι, κυκλοφοριακό).
ε) Οικολογικά και κοινωνικά συμβατή διαχείριση των υδατικών πόρων.
στ) Προστασία και ανάδειξη της ιστορικής και πολιτιστικής κληρονομιάς μας, ανάπτυξη μορφών αγροτουρισμού, οικοτουρισμού και πολιτιστικού τουρισμού.
Τα πλεονεκτήματα από αντίστοιχες οικονομικές δραστηριότητες θα είναι πολλά. Δημιουργία νέων θέσεων απασχόλησης, κατανομή του οικονομικού οφέλους σε περισσότερους - στο κοινωνικό σύνολο, προστασία του φυσικού περιβάλλοντος, κοινωνική αλληλεγγύη - κοινωνική συνοχή, διάσωση - αναζωογόνηση της υπαίθρου.
4. Υπεράσπιση και φροντίδα των δημόσιων χώρων και αγαθών (δάση, νερά, δημόσια εδάφη, άλση, αστικό πράσινο) και υπηρεσιών (Υγεία, πρόνοια, παιδεία), από την υποβάθμιση, την καταπάτηση, τη ρύπανση, την εμπορευματοποίηση.

Η κίνησή μας δημιουργήθηκε στη συγκυρία της ζοφερής πολιτικής, οικονομικής και κοινωνικής κρίσης που προκάλεσαν οι κυβερνητικές πολιτικές δεκαετιών και η επιτήρηση της χώρας μας από το ΔΝΤ και την Ευρωπαϊκή Ένωση. Χωρίς να παραβλέπουμε τις επιπτώσεις της κρίσης στο χώρο της τοπικής αυτοδιοίκησης που οδήγησαν στην εφαρμογή του "Καλλικράτη", πιστεύουμε ότι υπάρχουν μεγάλα περιθώρια παρέμβασης και οικοδόμησης άλλων σχέσεων μεταξύ ελεύθερων και ενεργών πολιτών. Οι θεσμοί της τοπικής αυτοδιοίκησης, βαθύτατα πολιτικοί όχι όμως και κατ΄ ανάγκη εξαρτώμενοι από κόμματα, παραπέμπουν σε μορφές άμεσης δημοκρατίας και συμμετοχής, σε συσπειρώσεις και κινηματικές δράσεις, σε ευρύτερες κοινωνικές πρωτοβουλίες.
Συμπορευόμαστε μιλώντας χαμηλόφωνα, με αγωνιστικό όμως φρόνημα και στόχο τη διάχυση του διαλόγου στην τοπική κοινωνία και την παραγωγή προτάσεων και έργου. Για να συμβάλλουμε στη λύση καθημερινών προβλημάτων της πόλης και των χωριών μας αλλά και στον σχεδιασμό και την υλοποίηση ευρύτερων δράσεων και έργων για το φυσικό και το ανθρώπινο περιβάλλον.
Γιατί οι άνθρωποι στις πόλεις και τα χωριά, έχουμε ανάγκη από σεβασμό και αξιοπρέπεια, αναζητούμε ποιότητα ζωής, πολιτισμό, ελεύθερο χρόνο. Γιατί υπάρχουν ομάδες συμπολιτών μας στο περιθώριο, γιατί η φτώχεια είναι αβάσταχτη στους μετανάστες, τους τσιγγάνους, τους συμπολίτες με ειδικές ανάγκες, τους μικροσυνταξιούχους της πόλης και της αγροτιάς. Γιατί η νεολαία αισθάνεται τη φτώχεια του μέλλοντός μας και αναζητά σχέσεις ισοτιμίας και συνύπαρξης.
Σ΄αυτό το πλαίσιο η Μαντινειακή Συμπολιτεία καλεί όλους τους συνδημότες και συνδημότισσες σε διάλογο, συνεργασία, συμμετοχή και κοινές δράσεις.

Ανάδειξη του επικεφαλής του εκλογικού συνδυασμού της Κίνησης
την Τετάρτη 1η Σεπτεμβρίου, ώρα 8 το βράδυ στο Πνευματικό Κέντρο Τρίπολης

Το συντονιστικό όργανο της Μαντινειακής Συμπολιτείας
(Γιόκαρης Βασίλης, Γκάνιος Γιώργος, Ζαχαριάς Κώστας,
Θεοχάρης Γιώργος, Παπαδόπουλος Γιώργος )

Αντί σχολίου:
Στη συνέλευση της Μαντινειακής Συμπολιτείας, που έγινε αρχές Σεπτεμβρίου, επικεφαλής αναδείχθηκε ο Βασίλης Γιόκαρης

Να εφαρμοστούν τα κίνητρα για μικρές ανεμογεννήτριες

Να προχωρήσει στην πράξη η εφαρμογή των κινήτρων για την εγκατάσταση μικρών ανεμογεννητριών σε σπίτια, κτίρια, οικόπεδα ή γήπεδα ζητά η Ελληνική Επιστημονική Ένωση Αιολικής Ενέργειας (ΕΛΕΤΑΕΝ).
Ειδικότερα, οι μικρές ανεμογεννήτριες:
- Απαλλάσσονται από τις άδειες παραγωγής, εγκατάστασης και λειτουργίας αν η συνολική ισχύς δεν υπερβαίνει τα 100 kW.
- Απαλλάσσονται από την Έγκριση Περιβαλλοντικών όρων αν εγκαθίστανται σε κτίρια ή εντός οργανωμένων βιομηχανικών υποδοχέων. Επίσης απαλλάσσονται από ΕΠΟ αν η συνολική ισχύς δεν υπερβαίνει τα 20 kW (αν σε απόσταση μικρότερη από 150 μ υφίσταται και άλλη ανεμογεννήτρια τότε πρέπει να χορηγηθεί ΕΠΟ).
- Απολαμβάνουν τιμή πώλησης της ενέργειας προς το δίκτυο 250 Ÿ/ΜWh εφόσον η συνολική ισχύς δεν υπερβαίνει τα 50 kW.
«Για να επιτευχθούν τα πολλαπλασιαστικά οφέλη των μικρών ανεμογεννητριών, η Πολιτεία πρέπει να αντλήσει διδάγματα από τις εμπειρίες του παρελθόντος και να διασφαλίσει ότι το γράμμα και το πνεύμα των ανωτέρω διατάξεων που περιλαμβάνονται στο νέο νόμο 3851/2010, θα τηρηθούν πιστά τόσο από τα όργανά της όσο και από τους ενδιαφερόμενους πολίτες», τονίζει .
Πηγή: www.kathimerini.gr

Τα τραίνα δεν υπάρχουν πια, τα πάτησε ο κομματισμός


Τα ελλείμματα του ΟΣΕ είναι πρώτα πολιτικά και έπειτα οικονομικά, αναφέρουν χαρακτηριστικά Κινήσεις και Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις οι οι οποίες «ξετυλίγουν το κουβάρι» της πλέον δυσφημισμένης ΔΕΚΟ. Η συλλογική Πρωτοβουλία ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΤΡΑΙΝΑ – SOS αναλύει τη διαδρομή μιας αποτυχημένης πολιτικής στον ελληνικό σιδηρόδρομο, διαπιστώνει απόπειρα συρρίκνωσης και ακρωτηριασμού του, και εξηγεί γιατί είναι απαραίτητη η εξυγίανση και η περαιτέρω ανάπτυξη στον ΟΣΕ. Άλλωστε, όπως εύστοχα επισημαίνει, «για ποια πράσινη ανάπτυξη μιλάμε, χωρίς σιδηρόδρομο;».
«Δισεκατομμύρια δημόσιου χρέους έχουν μεταμφιεστεί σε χρέος του ΟΣΕ, μέσα από πολιτικές που σχεδιάστηκαν για να ευνοήσουν το αυτοκίνητο. Εννοείται ότι στηρίζουμε εκείνες τις προτάσεις που εγγυώνται την αναδιοργάνωση, τον εξορθολογισμό λειτουργίας και την εξυγίανση του ΟΣΕ, απορρίπτοντας όμως τον ακρωτηριασμό του δικτύου, που θα δημιουργήσει ένα επικίνδυνο μονοπώλιο των οδικών μεταφορών», επισημαίνει η Πρωτοβουλία, η οποία θεωρεί πως «η επιδότηση που αναφέρει το προσχέδιο νόμου για 50 εκατ. € ετησίως σε σχέση με την επιδότηση του ΟΑΣΘ των 111 εκατ. € (για το 2010) και σε σχέση με το φάσμα των παρεχομένων υπηρεσιών τους αντίστοιχα, αφήνει από μόνη της να εννοηθεί ότι ο στόχος τον οποίο έχει θέσει και η παρούσα Κυβέρνηση είναι η συρρίκνωση, ο περιορισμός (και τμηματικά μηδενισμός) των σιδηροδρομικών υπηρεσιών και σε ένα επόμενο στάδιο ο ακρωτηριασμός του δικτύου, με βάση όσα προβλέπει το νέο νομοσχέδιο για τον αποχαρακτηρισμό και την εκποίηση όσων τμημάτων της εθνικής σιδηροδρομικής υποδομής, μείνουν ανενεργά για ένα χρόνο».
Οι διαμαρτυρόμενες οργανώσεις τονίζουν ότι το σιδηροδρομικό δίκτυο της Ελλάδας είναι μικρό, υποστελεχωμένο, με λίγα τραίνα, και αν μη τι άλλο «δεν σηκώνει άλλες περικοπές». «Είναι τέτοια η δομή του χρέους και του ελλείμματος που το κλείσιμο της Πελοποννήσου (ή όποιου άλλου περιφερειακού τμήματος) κανένα πρόβλημα δε θα λύσει ούτε θα ελαφρύνει ουσιωδώς τα χρηματοοικονομικά και άλλα προβλήματα της επιχείρησης».
Η Πρωτοβουλία ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΤΡΑΙΝΑ SOS περιγράφει την «κόκκινη γραμμή» απέναντι στο υπουργείο Μεταφορών και την κυβέρνηση, χαρακτηρίζοντας το σιδηρόδρομο «όχι μόνο το ασφαλέστερο και φιλικότερο προς το περιβάλλον μεταφορικό μέσο, αλλά και πολύτιμη διέξοδο απέναντι στα ακριβά καύσιμα, τα υψηλά διόδια και τα μειωμένα εισοδήματα»:
«Δεν θα πάμε από τα 2500 χλμ δικτύου στα 700 χλμ, ενώ θα έπρεπε να έχουμε περί τα 5000 χλμ. Να χαραχθεί εθνική πολιτική μεταφορών με κορμό τον σιδηρόδρομο στο πλήρες σημερινό του ανάπτυγμα και συμπληρωματικές λεωφορειακές γραμμές ή συνδυασμένες μεταφορές επιβατών και εμπορευμάτων. Να προχωρήσουν οι εξορθολογισμοί στην λειτουργία και την οργάνωση των σιδηροδρομικών μεταφορών που θα μειώσουν το μοναδιαίο λειτουργικό κόστος, χωρίς περικοπή υπηρεσιών και τιμωρία των φορολογούμενων πολιτών. Να μην μειωθεί περαιτέρω το προσωπικό, αλλά να ανανεωθεί και αναδιαταχθεί ώστε να γίνει παραγωγικό και να καλύπτει το σύνολο του σημερινού δικτύου, με μικρότερο κόστος μισθοδοσίας (χωρίς υπερωρίες, εργασία στα ρεπό, παράλογα επιδόματα κλπ). Η μείωση προσωπικού που εντελώς απαράδεκτα επιχειρείται εκτός που θέτει θέματα ασφαλείας, αποσκοπεί στην συρρίκνωση του δικτύου που μεθοδεύεται με τις ανωτέρω ρυθμίσεις και την τρέχουσα πολιτική. Τέλος να επιταχυνθούν επιτέλους και να ολοκληρωθούν τα χρονίζοντα έργα εκσυγχρονισμού, ώστε να αποδώσουν τα προβλεπόμενα οι επενδύσεις και να αλλάξει η εικόνα του μέσου και ο χάρτης των μεταφορών στην Ελλάδα».



Ο κ. Νάσος Κόκκινος, συγκοινωνιολόγος και πρόεδρος του Δικτύου Ε.Π.Ι.Β.Α.ΤΗ.Σ., μεταφέρει όσα θα θέλατε να μάθετε για τα τραίνα που έφυγαν και τον ΟΣΕ.
πιασάρικο σλόγκαν που εμφανίστηκε επί υπουργίας Χατζηδάκη και έχει γίνει καραμέλα 'ο ΟΣΕ χρεώνει τον Έλληνα φορολογούμενο 2-3 εκατ. Ευρώ ημερησίως'.
Θα πρέπει να ξεκαθαρίσουμε ότι δεν μιλάμε μόνο για ΟΣΕ και ΕΔΙΣΥ (ο ιδιοκτήτης του δικτύου και των τραίνων), αλλά και για τη ΤΡΑΙΝΟΣΕ (η εταιρεία που 'τρέχει' τα τραίνα και πληρώνει ενοίκιο στον ΟΣΕ για τα τραίνα, καθώς και τέλη διέλευσης για κάθε δρομολόγιο, τα οποία προβλέπεται να καλύπτουν το κόστος συντήρησης του δικτύου).
Ο διαχωρισμός ανάμεσα στο δίκτυο και την εκμετάλλευση των τραίνων έχει θεσμοθετηθεί από το 1991 στην Ευρωπαϊκή Ένωση, ώστε να είναι σαφές πόσο κοστίζει η συντήρηση και πόσο η λειτουργία του τραίνου (χωριστοί λογαριασμοί).
Βασικό σημείο που πρέπει να τονίσουμε: ΠΟΥΘΕΝΑ στον κόσμο (με εξαίρεση μερικές γραμμές μετρημένες στα δάκτυλα) δεν υπάρχουν κερδοφόρα επιβατικά τραίνα!
Όλες (μα όλες) οι εταιρείες που εκτελούν επιβατικά δρομολόγια, παίρνουν επιδότηση τουλάχιστον για τα περιφερειακά δρομολόγια. Την επιδότηση αυτή την εγγράφουν στα έσοδά τους, με αποτέλεσμα να έχουν λογιστικό κέρδος.
Ενδεικτικά, οι κρατικοί Γερμανικοί σιδηρόδρομοι (DB) επιδοτούνται με 3.5+ δισεκατομμύρια Ευρώ ετησίως για να εκτελούν περιφερειακά δρομολόγια, με συμβάσεις παροχής έργου για τις οποίες ανταγωνίζονται με άλλες εταιρείες (οι οποίες εισπράττουν άλλα 1.5+ δις Ευρώ από τη τοπική αυτοδιοίκηση).
Οι 100% κρατικοί Αυστριακοί σιδηρόδρομοι επιδοτούνται με 1+ δισεκατομμύριο Ευρώ ετησίως από τη κυβέρνηση για περιφερειακά δρομολόγια. Και παρ' όλα αυτά, τα τελευταία χρόνια ήταν ελλειμματικοί, αλλά ο κύριος μέτοχος (κυβέρνηση) πληρώνει αγόγγυστα.
Οι Σιδηρόδρομοι της Δανίας (DSB), από όπου κατάγεται ο κ. Τόμσεν της τρόικας, επιδοτούνται με 600 εκατομμύρια Ευρώ ετησίως (με δίκτυο σε μέγεθος αντίστοιχο του ΟΣΕ)
Μόνο στην Ελλάδα η διαφορά λειτουργικού κόστους και εσόδων (ίσον επιδότηση, η οποία δεν καταβάλλεται από το κράτος, παρά τις υπογραφείσες συμφωνίες) θεωρείται έλλειμμα.
Η Ελληνική περίπτωση
Η ΤΡΑΙΝΟΣΕ έχει έσοδα της τάξης των 100 εκατ. Ευρώ ετησίως, και οι μισθοί της μαζί με τις υπερωρίες και τα επιδόματα φτάνουν τα 105 εκατομμύρια Ευρώ (ποσά κατά προσέγγιση για το 2009), οπότε οφείλει στον ΟΣΕ/ΕΔΙΣΥ το μίσθωμα των τραίνων και τα τέλη διέλευσης γραμμής (τα διόδια, αν προτιμάτε).
Με το νέο νομοσχέδιο της κυβέρνησης, το κράτος (δηλαδή οι φορολογούμενοι) θα επωμιστούν αυτές τις οφειλές, οι οποίες θα εγγραφούν στο έλλειμμα.
Παρόμοια, ο ΟΣΕ έχει εξαναγκαστεί από το κράτος να συνάπτει δάνεια με κρατική εγγύηση για να φτιάχνει και να συντηρεί το δίκτυό του (άλλη μια 'ελληνική πατέντα', για να μην εγγράφεται αυτό το κόστος στο έλλειμμα του κρατικού προϋπολογισμού, όπως είναι η διεθνής πρακτική).
Ο ΟΣΕ δεν έχει ουσιαστικά έσοδα (με εξαίρεση τα τέλη διέλευσης του Μετρό στη γραμμή προς Αεροδρόμιο Αθηνών), ενώ για τη συντήρηση και τα έργα βελτίωσης του δικτύου αναγκάζεται να δανείζεται από τράπεζες με εγγύηση του Δημοσίου (η οποία πάντα καταπίπτει, καθώς δεν έχει ουσιαστικά έσοδα).
Τα δάνεια και τα (συνεχώς διογκούμενα) τοκοχρεολύσια χρεώνονται στον ΟΣΕ, ενώ κανονικά θα έπρεπε να τα εξοφλεί το κράτος. Τουλάχιστον το 30% του 'ελλείμματος' είναι πανωτόκια, τα οποία συνεχώς αυξάνονται και ανατροφοδοτούν το έλλειμμα.
Για να το κάνουμε σαφές με ένα παράδειγμα:
Ας υποθέσουμε ότι δανείζεστε για να φτιάξετε ένα σπίτι, το οποίο θα εκμεταλλευτείτε μελλοντικά (π.χ. για ενοικίαση). Το ανάλογο κόστος θα το εγγράψετε ως έλλειμμα ή ως επένδυση σε πάγια περιουσιακά στοιχεία, τα οποία θα γίνονται απόσβεση και θα εκπίπτουν από τα έσοδα;
Τόσο η ΤΡΑΙΝΟΣΕ, όσο και παλιότερα ο ΟΣΕ έχουν υπογράψει συμβάσεις με το κράτος στις οποίες το κράτος θα πλήρωνε τις σχετικές επιδοτήσεις. Αυτές οι συμβάσεις ποτέ δεν τηρήθηκαν από το κράτος. Παρόμοια, πως είναι δυνατόν το κράτος να πληρώνει για δρόμους, αεροδρόμια κτλ. από τη τσέπη των φορολογουμένων, και ταυτόχρονα να υποχρεώνει τον ΟΣΕ να πληρώνει για τη κατασκευή και συντήρηση του δικού του δικτύου; Εδώ έχουμε δύο μέτρα και δύο σταθμά.
Τα υπεραστικά τραίνα στην Ευρώπη συνήθως δεν επιδοτούνται (αλλά οι τιμές είναι τσουχτερές - ενδεικτικά, η διαδρομή Μαδρίτη-Βαρκελώνη, μήκους 620 χιλιομέτρων, στη τουριστική θέση στοιχίζει 120+ Ευρώ, one way).
Κι εδώ πρέπει να σημειώσουμε ότι υπάρχουν εξωφρενικά φτηνά δρομολόγια του ΟΣΕ, όπως τα 500/501, τα οποία στοιχίζουν περίπου 25 Ευρώ one way για 500 χιλιόμετρα ταξίδι (Αθήνα - Θεσσαλονίκη), βέβαια με ψηλότερους χρόνους ταξιδίου συγκριτικά με την Ισπανία.
Δεν είναι δυνατόν να υπάρχουν τόσο φτηνά δρομολόγια (θεσμοθετημένα από το κράτος, τάχα για κοινωνική πολιτική), και την ίδια στιγμή να εγκαλείται η ΤΡΑΙΝΟΣΕ ότι είναι ζημιογόνα.
Κοινωνική πολιτική με ξένα κόλλυβα δεν γίνεται, και αυτό που βλέπουμε τώρα είναι η αναμενόμενη κατάληξη του συστήματος 'περνάω την καυτή πατάτα στον επόμενο αρμόδιο'.
Η "φούσκα" απλά έσκασε τώρα, γιατί δεν ήταν διατηρήσιμη στις σημερινές συνθήκες.
Τι συμβαίνει με τους μισθούς των εργαζομένων; Είναι πράγματι τόσο υψηλοί;
Η εξήγηση εδώ είναι σχετικά απλή.
Το προσωπικό του ΟΣΕ/ΤΡΑΙΝΟΣΕ είναι γερασμένο (οι τελευταίες ομαδικές προσλήψεις έγιναν το 1985, με την εξαίρεση του Προαστιακού), και μετά από 25+ έτη υπηρεσίας βρίσκονται στα ανώτερα μισθολογικά κλιμάκια. Φανταστείτε το σαν ένα στρατό όπου η κατώτερη επανδρωμένη βαθμίδα είναι λοχαγός.
Μπορεί να λειτουργήσει έτσι;
Λόγω της εργατικής νομοθεσίας, αν το υπερήλικο προσωπικό απασχολείται υπερωριακά ή μετά τα μεσάνυχτα, πηγαίνει εκτός έδρας κτλ. (π.χ. στέλνουν μηχανοδηγούς από τη Τρίπολη στην Αθήνα για να δουλέψουν στον Προαστιακό), το κόστος ανά υπάλληλο ανεβαίνει δραματικά.Ο μεγάλος αριθμός υπερωριών διαψεύδει την επιχειρηματολογία για περίσσεια προσωπικού που διακινείται από κύκλους του υπουργείου. Όσο κι αν φαίνεται παράδοξο, η λύση για μείωση του κόστους είναι απλή: η πρόσληψη νέων υπαλλήλων με τον βασικό μισθό του επαγγέλματος θα εκμηδενίσει τις υπερωρίες και το ψηλό κόστος των μετατάξεων εκτός έδρας κτλ.
Και φυσικά απαιτείται ορθολογική χρήση του προσωπικού και του υλικού, ώστε να μη σπαταλιούνται άνθρωποι και τραίνα σε νεκρές ώρες κτλ. Αυτό προϋποθέτει εκσυγχρονισμό του κανονισμού λειτουργίας της επιχείρησης, ώστε να ελαχιστοποιηθούν υπερωρίες που δεν είναι αναγκαίες εν έτη 2010.
Σε τι κατάσταση βρίσκεται σήμερα το δίκτυο ανά την επικράτεια και τι προβλέπεται για τη συνέχεια;
Το δίκτυο παρουσιάζει ανάμικτη εικόνα, καθώς υπάρχουν τμήματα που έχουν ανακαινιστεί αλλά με ελάχιστο αριθμό δρομολογίων (π.χ. γραμμές προς Τρίπολη και Κοζάνη, γραμμή Θεσσαλονίκη-Αλεξανδρούπολη), και τμήματα με μονή γραμμή (Τιθορέα-Δομοκός) που καταπονούνται από τη σχετικά πυκνή κυκλοφορία, με ελάχιστο περιθώριο συντήρησης.
Ο άξονας Αθήνα-Θεσσαλονίκη εκσυγχρονίζεται από τη δεκαετία του 1980, με πολύ αργούς ρυθμούς, οι οποίοι επιταχύνονται ή επιβραδύνονται ανάλογα τις εκταμιεύσεις από το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων (ΠΔΕ).
Το πλάνο είναι να γίνει όλος με διπλή γραμμή, ηλεκτροκίνηση και σηματοδότηση ασφαλείας (η τελευταία είναι αναγκαία, αν θέλουμε οι ταχύτητες να ξεπεράσουν τα 160 χλμ/ώρα που είναι σήμερα).
Το κρίσιμο κομμάτι είναι στη Κεντρική Ελλάδα (Τιθορέα-Δομοκός με μονή γραμμή), και τα τελευταία χρόνια η πορεία των έργων είναι ικανοποιητική. (Ελπίζεται ότι θα ολοκληρωθούν μέχρι το 2015 - να επισημάνουμε ότι πριν 120+ χρόνια η ορεινή γραμμή Τιθορέα - Μπράλος - Λειανοκλάδι φτιάχτηκε με ανύπαρκτη τεχνολογία σε τρία μόλις χρόνια!).
Όταν κι εφόσον αυτό το τμήμα τελειώσει, και εφόσον λειτουργεί η σηματοδότηση και η ηλεκτροκίνηση (τα οποία υποφέρουν από συνεχείς κλοπές καλωδίων από ανθίγγανους και άλλους, για πώληση σε εμπόρους σκραπ), θα είναι εφικτό να έχουμε τραίνα που θα κάνουν το Αθήνα-Θεσσαλονίκη σε λιγότερο από 3.5 ώρες.
Το επόμενο μεγάλο κομμάτι είναι το Αθήνα-Πάτρα, το οποίο υποφέρει από τεράστιες καθυστερήσεις και υπερβάσεις κόστους, λόγω και της επιμονής πολλών δήμων για υπογειοποιήσεις και αλλαγές χάραξης (κάτι το οποίο εκτοξεύει το μέσο κόστος ανά χιλιόμετρο κι έχει δημιουργήσει τεράστιες καθυστερήσεις).
Εφόσον όλα πάνε καλά (οι κλοπές καλωδίων είναι συνεχείς, παρά τις προσπάθειες της Αστυνομίας), η ηλεκτροκίνηση μέχρι το Κιάτο θα τεθεί σε λειτουργία φέτος και θα κατεβάσει τη διαδρομή Β.Προάστια - Κόρινθος σε λιγότερο από 50 λεπτά.
Δυστυχώς, οι υπερβάσεις κόστους που οφείλονται (και) στις απαιτήσεις των ενδιάμεσων δήμων σημαίνουν ότι τα λεφτά του προϋπολογισμού θα φτάσουν για τη νέα γραμμή μέχρι το Ρίο, και για το κομμάτι Ρίο-Πάτρα θα πρέπει να βρεθούν επιπλέον κονδύλια.
Επίσης, για λόγους οικονομίας των εργολάβων, η υπάρχουσα μετρική γραμμή Κιάτο-Πάτρα έχει πλέον αποκοπεί, οδηγώντας σε μετεπιβιβάσεις τους επιβάτες και μειώνοντας την ελκυστικότητα του τραίνου. Αυτά είναι τα καλά νέα.
Στο υπόλοιπο δίκτυο, η εικόνα είναι άσχημη, καθώς γραμμές ανακαινισμένες με κόστος εκατομμυρίων έχουν μόνο 2-3 τραίνα την ημέρα (παράδειγμα: Κόρινθος-Τρίπολη, Αλεξανδρούπολη-Δίκαια), τα οποία αφήνουν αδιάφορους τους επιβάτες, και το κόστος ανά δρομολόγιο ανεβαίνει δυσανάλογα(αρκεί να σκεφτούμε ότι οι μηχανοδηγοί, το πλήρωμα και οι σταθμάρχες δεν πληρώνονται με το δρομολόγιο, αλλά με τη βάρδια).
Φωτεινή εξαίρεση αποτελεί η μετρική προαστιακή γραμμή Καλαμάτα-Μεσσήνη, η οποία ανακαινίστηκε με εσωτερική εργασία συνεργείου του ΟΣΕ χωρίς ανάμιξη εργολάβων, και μεταφέρει πάνω από 2000 επιβάτες την ημέρα, χάρη στα πυκνά δρομολόγια που εφαρμόζει το τοπικό προσωπικό.
Μικρές και απλές βελτιώσεις όπως η χρήση προτυπωμένων εισιτηρίων θα αυξήσουν δραστικά τα έσοδα σε τέτοιες γραμμές.
Επίσης, επισημαίνουμε ότι η ηλεκτροκίνηση προς Αθήνα-Πειραιά και η τετραπλή γραμμή έχει εμπλακεί σε ένα κυκεώνα αντιδράσεων, και αν δεν τεθεί σε λειτουργία φέτος (εξαιρετικά απίθανο) κινδυνεύουμε να υποχρεωθούμε να επιστρέψουμε 250+ εκατομμύρια Ευρώ στην ΕΕ λόγω των τραγικών καθυστερήσεων (ήδη έχει δοθεί σιωπηρή παράταση από πέρυσι).
Κι ένα παράδοξο: η μέθοδος της 'σαλαμοποίησης' των εργολαβιών που ακολουθείται κατά κόρον στα έργα κατασκευής κι ανακαίνισης, οδηγεί σε αύξηση του κόστους.
Για παράδειγμα, αν η γραμμή προς Κιάτο είχε ηλεκτροδοτηθεί, πέρα από την αυξημένη άνεση των επιβατών, η μείωση του κόστους λειτουργίας θα ξεπερνούσε τα 5 εκατομμύρια Ευρώ ετησίως.
Ένα σχόλιο για το νομοσχέδιο του υπουργείου Μεταφορών.
Η εικόνα είναι ανάμικτη, καθώς υπάρχουν αρκετά θετικά σημεία όπως η ευθυγράμμιση (τουλάχιστον στους τύπους) με τη τρέχουσα Ευρωπαϊκή νομοθεσία (π.χ. ίδρυση Ρυθμιστικής Αρχής Σιδηροδρόμων), αλλά και προβληματικά σημεία όπως ο προσδιορισμός αριθμού προσωπικού στο νομοσχέδιο, που το κάνουν ιδιαίτερα δύσκαμπτο (πρώτη φορά βλέπουμε αριθμό ατόμων που απασχολούνται σε νομοσχέδιο, κάτι το οποίο είναι φυσιολογικά είναι υπόθεση εσωτερικού οργανογράμματος).
Επίσης, ο προσδιορισμός της οροφής της επιδότησης στα 50 εκατ. Ευρώ μετά βίας αρκεί για να κρατήσει στα τωρινά επίπεδα λειτουργίας το Αθήνα-Θεσσαλονίκη, και θα πρέπει να είναι τουλάχιστον τριπλάσιος, αν θέλουν οι ιθύνοντες να κρατήσουν όλο το δίκτυο σε λειτουργία.
Η αίσθηση που αποκομίζουμε είναι ότι η κύρια στόχευση του νομοσχέδιου είναι το κλείσιμο όλου το περιφερειακού δικτύου, και το ξήλωμά του. Αν ξηλωθεί το δίκτυο, δεν υπάρχει περίπτωση να επανέλθει πριν περάσουν 2-3 γενιές, και το κόστος αποκατάστασης θα είναι τεράστιο.
Είμαστε κατηγορηματικά αντίθετοι στη τωρινή διατύπωση του άρθρου 6, το οποίο δείχνει να στοχεύει στην εκποίηση της ακίνητης περιουσίας του ΟΣΕ με συνοπτικές και αυτόματες διαδικασίες, αγνοώντας την ανάγκη του δικτύου κορμού (ΠΑΘΕ) να τροφοδοτείται από τα περιφερειακά δίκτυα.
Δυο λόγια για τα πρακτικά οφέλη του σιδηρόδρομου.
Τα οφέλη του σιδηροδρόμου είναι κυρίως τρία:
1. Μεγάλη χωρητικότητα σε επιβάτες και εμπορεύματα, συγκρινόμενος με άλλα συστήματα χερσαίων μεταφορών.
Παράδειγμα: ένας συρμός μετρό ή Προαστιακού μπορεί να μεταφέρει 600+ άτομα.
Αν δεχθούμε ότι ανά ΙΧ αντιστοιχούν 1.5 άτομα, ο συρμός αυτός αντιστοιχεί σε 400+ ΙΧ.
Που θα βρεθεί δρόμος για να βολεύει τόσα οχήματα, όταν στο Μετρό ή τον Προαστιακό μπορούμε να έχουμε πάνω από ένα τραίνο ανά 10', ανά κατεύθυνση;
Φαντάζεστε το κόστος κατασκευής άλλης μιας Αττικής Οδού, σε χρήμα και σε έκταση;
Ο διάδρομος ενός σιδηρόδρομου διπλής κατεύθυνσης αντιστοιχεί σε δύο λωρίδες δρόμου, άρα το κόστος απαλλοτριώσεων κτλ. είναι αισθητά μικρότερο (βέβαια, με 1-2 δρομολόγια ημερησίως αυτό το πλεονέκτημα εξανεμίζεται). Σημειώνεται πως μία προαστιακή γραμμή τραίνου μπορεί να εξυπηρετήσει 30-35.000 επιβάτες την ώρα ανά κατεύθυνση, που ισοδυναμεί με αυτοκινητόδρομο 12 λωρίδων ανά κατεύθυνση!
2. Χάρη στο μικρότερο ενεργειακό κόστος για τη μεταφορά φορτίων με το σιδηρόδρομο, η επιλογή του είναι μια ιδιαίτερα οικολογική (πράσινη) πολιτική.
Παράδειγμα: Η κατανάλωση σε πετρέλαιο για ένα τραίνο με 32+ εμπορευματοκιβώτια (containers) στη διαδρομή Αθήνα-Θεσσαλονίκη είναι το 1/3 από ότι αν τα μεταφέρουμε με νταλίκες. Η σύγκριση δεν περιλαμβάνει ρύπανση από λάστιχα, φθορά δρόμων, συντήρηση οχημάτων, κτλ.
Αν το τραίνο είναι ηλεκτροκίνητο, το κόστος σε ενέργεια είναι ακόμα μικρότερο, ενώ η ενέργεια μπορεί να προέρχεται και από ανανεώσιμες πηγές (υδροηλεκτρικά, αιολικά, φωτοβολταϊκά, κτλ.), μειώνοντας ακόμα περισσότερο το ενεργειακό αποτύπωμα της μεταφοράς.
3. Η διαδρομή με το τραίνο για έναν επιβάτη μπορεί να είναι υψηλότερης άνεσης και ποιότητας ζωής, συγκρινόμενη με τη ψυχική καταπόνηση και το άγχος που μπορεί να επιφέρει η μετακίνηση με άλλα μέσα μεταφοράς. Αυτό βέβαια εξαρτάται από τη συνολική ποιότητα ταξιδιού που μπορεί να προσφέρει η εταιρεία που αναλαμβάνει το δρομολόγιο.
Και φυσικά, υπάρχει και το θέμα των σιδηροδρόμων υψηλής ταχύτητας, οι οποίοι στην Ευρώπη κάνουν θραύση, ανταγωνιζόμενοι το αεροπλάνο σε αποστάσεις των 500+ χιλιομέτρων.

Πηγή: tvxsteam