Ο καιρός των άκρων

Η μεγάλη τεχνητή Ανω Λίμνη στην Ινδία χωρίς νερό

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΜΕ ΤΟΝ ΒΡΕΤΑΝΟ ΜΕΤΕΩΡΟΛΟΓΟ ΠΙΤΕΡ ΣΤΟΤ

«Οι κλιματικές αλλαγές είναι εδώ, είτε μας αρέσει αυτό είτε όχι»

Χρόνια τώρα το φωνάζει ο βρετανός μετεωρολόγος Πίτερ Στοτ, που από το 2003 είχε υπολογίσει την κατά 0,8° C μέση άνοδο της θερμοκρασίας του πλανήτη. Φέτος ζήσαμε την επαλήθευση των προβλέψεών του στο πετσί μας, τόσο με τον ανυπόφορο ελληνικό Αύγουστο και την πρωτοφανή ρωσική ξηρασία όσο και με τις κατακλυσμιαίες πλημμύρες σε Ασία, Αφρική, Ευρώπη. Ομως, τα χειρότερα δεν ήρθαν ακόμα, αφού ώς το 2100 ο πυρετός στον πλανήτη προβλέπεται να ανέβει κατά 5 ολόκληρους βαθμούς. Μια καταστροφή οικολογική και κοινωνική. Τι να κάνουμε; «Κάτι, γρήγορα και έξυπνα» λέει ο επιστήμονας. Για την ώρα, δρούμε βασανιστικά αργά και εξόχως ανόητα.
Το ακραίο, όσον αφορά το κλίμα, δεν είναι πλέον ούτε τυχαίο ούτε παροδικό. Μια σειρά από φαινομενικά αφύσικες θεομηνίες, με πιο πρόσφατα θύματά τους τη φλεγόμενη Ρωσία και το μισοβυθισμένο από τις πλημμύρες Πακιστάν, έβαλε και πάλι (και μάλιστα επιτακτικά) στο επίκεντρο της διεθνούς περιβαλλοντικής ατζέντας το ζήτημα των κλιματικών αλλαγών. Με τη μετεωρολογική αυτή ρουλέτα παίζει ανέμελα η ανθρωπότητα, επιμένοντας να μην κοιτά κατάματα ένα πρόβλημα που η ίδια δημιούργησε και που την απειλεί με αφανισμό.
Ο μετεωρολόγος Πίτερ Στοτ της Εθνικής Μετεωρολογικής Υπηρεσίας της Αγγλίας, Met Office, έγινε προφήτης κακών οιωνών το 1999, όταν προέβλεπε με ακρίβεια ότι το 2010 η μέση θερμοκρασία του πλανήτη μας θα αυξανόταν κατά 0,8 βαθμούς Κελσίου. Φέτος οι μετρήσεις σε όλο τον πλανήτη, δυστυχώς, τον δικαί- ωσαν. Επί πλέον, το 2004 απέδειξε το ρόλο του ανθρώπινου παράγοντα στον μεγαλύτερο από το 1500 καύσωνα που έζησε η Ευρώπη το καλοκαίρι του 2003. Με αφορμή και τον ανυπόφορα ζεστό ελληνικό Αύγουστο, μιλήσαμε μαζί του για τις νέες και ακραίες συνθήκες που θα αντιμετωπίσουμε στην καθημερινότητά μας. Δεν υπάρχει πλέον χρόνος για εφησυχασμό, τονίζει
Μέρος της συνέντευξης στον ΣΠΥΡΟ ΧΑΤΖΗΓΙΑΝΝΗ (spysun04@googlemail.com):

Σε ποια στοιχεία βασίζετε τα συμπεράσματά σας σχετικά με το ότι ο πλανήτης έχει μπει σε φάση σοβαρών κλιματικών αλλαγών;
«Πρώτα απ' όλα δεν είχαμε κάποια αύξηση στην ηλιακή δραστηριότητα τα τελευταία 50 χρόνια, αλλά και να είχαμε δεν θα προκαλούσε σε τόσο σημαντικό βαθμό την ψύχρανση της ανώτερης ατμόσφαιρας και τη θέρμανση της κατώτερης ατμόσφαιρας, όπως έχουμε παρατηρήσει να συμβαίνει στο παρελθόν. Σε τελευταία σχετική μας έρευνα είδαμε, επίσης, ότι το κλιματικό σύστημα του πλανήτη μας αλλάζει και πέρα από τις μετρήσιμες θερμοκρασίες του αέρα. Εχουμε, για παράδειγμα, πολλά νέα δεδομένα που σχετίζονται με τη θερμοκρασία των ωκεανών. Πάνω από το 80% της θερμότητας που παγιδεύεται στο κλιματικό σύστημα της Γης, από την έκλυση των αερίων του θερμοκηπίου, μεταφέρεται στους ωκεανούς και βλέπουμε ότι ακριβώς αυτό συμβαίνει αυτήν τη στιγμή. Οι πάγοι στην Αρκτική υποχωρούν κατά 600.000 τετραγωνικά χιλιόμετρα κάθε δεκαετία. Οι βροχοπτώσεις στα υψηλά γεωγραφικά πλάτη του βόρειου ημισφαιρίου και σε μεγάλα τμήματα του νότιου ημισφαιρίου αυξάνονται, ενώ στις τροπικές και ημιτροπικές ζώνες ελαττώνονται. Παρατηρούμε, επίσης, ότι οι υγρές περιοχές γίνονται ακόμη πιο υγρές, ενώ οι ξηρές περιοχές γίνονται ξηρότερες. Παρά το γεγονός ότι πολλοί εξακολουθούν να υποστηρίζουν πως η παγκόσμια υπερθέρμανση του πλανήτη έχει σταματήσει, τα νέα δεδομένα της έρευνάς μας, σε συνδυασμό με αυτά παλιότερων ανάλογων ερευνών, μας παρέχουν πλέον τα πιο αδιάσειστα στοιχεία που αποδεικνύουν ακριβώς το αντίθετο. Οι σκεπτικιστές δεν μπορούν πλέον να αμφισβητήσουν τα στοιχεία μας σε σχέση με τις θερμοκρασίες στην επιφάνεια του εδάφους. Σκεφτείτε, επίσης, ότι κάθε δείκτης των ερευνών μας πήρε ανεξάρτητα στοιχεία από τρία διαφορετικά κλιματικά ερευνητικά ινστιτούτα, ώστε να διασφαλιστεί η εγκυρότητα των πληροφοριών μας. Παρά, λοιπόν, τη φυσική μεταβλητότητα στο κλίμα μας από χρονιά σε χρονιά, εμείς παρατηρούμε ότι από το 1980 κάθε δεκαετία ήταν θερμότερη από την προηγούμενη. Αναλύσαμε πάνω από 100 σχετικές επιστημονικές μελέτες που έχουν δημοσιευθεί για το θέμα αυτό».
Πώς, όμως, συνδέονται τα ακραία καιρικά φαινόμενα με τις κλιματικές αλλαγές;
«Η αύξηση της μέσης ολικής θερμοκρασίας του πλανήτη αυξάνει κατακόρυφα τις πιθανότητες εμφάνισης ακραίων καιρικών φαινομένων. Ετσι οι πολύ σπάνιες ακραίες θερμοκρασίες που είχαμε παλιότερα γίνονται ολοένα και λιγότερο σπάνιες. Επίσης, με την υπερθέρμανση του πλανήτη αυξάνεται κατακόρυφα η υγρασία στην ατμόσφαιρα. Για κάθε βαθμό Κελσίου που αυξάνεται η μέση θερμοκρασία της Γης έχουμε 7% αύξηση στην υγρασία της ατμόσφαιρας! Οπότε, οι ισχυρές βροχοπτώσεις είναι αποτέλεσμα της υπερσυγκέντρωσης υγρασίας. Γενικά μιλώντας, έχουμε μια πολύ πιο σημαντική αύξηση των ακραίων βροχοπτώσεων σε σχέση με τον μέσον όρο της παγκόσμιας υπερθέρμανσης!»
Η πρόσφατη ξηρασία και οι τεράστιες πυρκαγιές στη Ρωσία και οι πλημμύρες στο Πακιστάν συνδέονται άμεσα με τις κλιματικές αλλαγές του πλανήτη; «Η περίπτωση των πυρκαγιών και του καύσωνα στη Ρωσία συνδέεται άμεσα με τις παρατηρήσεις που είχαμε κάνει για τον ευρωπαϊκό καύσωνα του 2003. Και τα δύο αυτά κύματα καύσωνα συνδέονται με τις κλιματικές αλλαγές. Και τότε και σήμερα στη Ρωσία υπάρχει ένα σταθερό υψηλό βαρομετρικό σύστημα στην ατμόσφαιρα και, ταυτόχρονα, το έδαφος ξεράθηκε, με καταστροφικές συνέπειες. Το έδαφος συχνά δρα σαν ένα φυσικό κλιματιστικό μέσω της εξάτμισης της υγρασίας που διαθέτει, και αυτό συνέβαινε αρχικά στην Μόσχα. Σταδιακά, όμως, το έδαφος έχασε την υγρασία αυτήν και σταμάτησε να ψύχει τον αέρα, με αποτέλεσμα να προκληθεί μία επί πλέον επιβάρυνση στην υπερθέρμανση, που οδήγησε στον παρατεταμένο ρωσικό καύσωνα και στις μεγάλες πυρκαγιές. Από τη στιγμή, λοιπόν, που υπάρχει ένα καιρικό πρότυπο, τότε το πρότυπο αυτό γίνεται απλώς πιο ακραίο λόγω αυτής της επίδρασης. Οι πλημμύρες στο Πακιστάν, όμως, μας εξέπληξαν• δεν μπορούμε ακόμα να είμαστε σίγουροι αν συνδέονται με τις κλιματικές αλλαγές».
Τι μας δείχνουν, λοιπόν, τα ακραία καιρικά φαινόμενα όσον αφορά την εξέλιξη των κλιματικών αλλαγών;
«Αυτό που είναι ξεκάθαρο αυτήν τη στιγμή είναι ότι τα τελευταία 50 χρόνια έχουμε διεθνώς σημαντικές τάσεις αύξησης των ακραίων καιρικών φαινομένων, των ακραίων θερμοκρασιών, των καυσώνων και των ισχυρών βροχοπτώσεων. Παράλληλα, η μέση παγκόσμια θερμοκρασία έχει αυξηθεί σημαντικά τον τελευταίο αιώνα και η υπερθέρμανση αυτή είναι ιδιαίτερα γρήγορη από τη δεκαετία του 1970. Το 2007 μια έκθεση της IPCC ( Διακυβερνητική Επιτροπή για τις Κλιματικές Αλλαγές) ανέφερε ότι "περιμένουμε να αλλάξουν ο τύπος, η συχνότητα και η ένταση των ακραίων καιρικών φαινομένων, καθώς θα αλλάζουν οι κλιματικές συνθήκες της Γης. Και αυτές οι αλλαγές μπορεί να παρουσιασθούν ακόμη και αν έχουμε μικρές -μέσες κλιματικές αλλαγές".
»Ακραία καιρικά φαινόμενα υπήρχαν πάντοτε, αλλά (όπως ανέφερε και ο Παγκόσμιος Μετεωρολογικός Οργανισμός) πολλά από τα πρόσφατα αυτά φαινόμενα φαίνεται να ξεπερνάνε σε ένταση, διάρκεια και γεωγραφική εξάπλωση τα μεγαλύτερα προηγούμενα ιστορικά καιρικά γεγονότα».
Πώς σχολιάζετε τη διαρροή τον περασμένο Νοέμβριο από το Wikileaks μιας σειράς περίπου 1.000 e-mails ερευνητών του αγγλικού επιστημονικού κέντρου Climate Research Unit του Πανεπιστημίου East Anglia, που έδειχναν ότι οι επιστήμονες αυτοί παραποιούσαν και κρατούσαν κρυφά κάποια στοιχεία των ερευνών τους για τις κλιματικές αλλαγές;
«Νομίζω ότι η ιστορία αυτή μας έκανε να χάσουμε πολύτιμο χρόνο στη μάχη κατά των κλιματικών αλλαγών και απέσπασε τη δημόσια προσοχή από τα σοβαρά ζητήματα που έχουμε να αντιμετωπίσουμε. Οι κλιματικές αλλαγές είναι εδώ, είτε μας αρέσει αυτό είτε όχι. Το ενδιαφέρον είναι ότι μεταξύ των επιστημόνων υπάρχει μια ποικιλία απόψεων για το ζήτημα, αλλά η διακύμανση των απόψεων αυτών είναι πολύ μικρότερη από τη διακύμανση των απόψεων που έχει ο απλός κόσμος για το ζήτημα και η οποία είναι πολύ μεγάλη. Συχνά ο κόσμος μπερδεύεται για το ζήτημα, διότι μπερδεύει τον καιρό με το κλίμα. Για παράδειγμα, πέρυσι είχαμε βαρύ χειμώνα στην Αγγλία με πολύ χιόνι, και πολλοί άνθρωποι άρχισαν να λένε ότι οι κλιματικές αλλαγές είναι ένα ψέμα. Αλλά, φυσικά, γνωρίζουμε πολύ καλά ότι μακροπρόθεσμα θα έχουμε ολοένα και λιγότερους βαρείς και κρύους χειμώνες»...