Αύξηση φορολογίας στα υψηλά εισοδήματα, αυτή είναι η λιτότητα που πραγματικά μας χρειάζεται

Του LAURENT CORDONNIER,Οικονομολόγου, συγγραφέα του «L'Economie des Toambapiks, Raisons d'Agir», Παρίσι, 2010.
Απόσπασμα από ένα μεγάλο κείμενό του στην Κυριακάτικη Ελευρεροτυπία της 12 Σεπτεμβρίου 2010:
Τελικά, δύο χρόνια μετά τη χρεοκοπία της τράπεζας Lehman Brothers, η χρηματοοικονομική κρίση οδηγεί στη λιτότητα τους πληθυσμούς της Γηραιάς Ηπείρου, που καλούνται να θυσιαστούν για να εξιλεωθούν για σφάλματα που δεν διέπραξαν αυτοί.
Πράγματι, έπρεπε να τρομοκρατηθούν οι πληθυσμοί για να αποδεχτούν το επιχείρημα ότι δεν μπορούν «να απολαμβάνουν αιώνια ένα επίπεδο ζωής πάνω από τις πραγματικές δυνατότητές τους» και, ταυτόχρονα, να καθησυχαστούν οι αγορές οι οποίες είχαν ήδη πανικοβληθεί από το ύψος αυτού του χρέους. Αυτό το διπλό κόλπο απαιτούσε μια κάποια δεξιοτεχνία, την οποία δεν διαθέτουν οι πάντες στον απαιτούμενο βαθμό.
Για παράδειγμα, οι ηγέτες του Fidesz, του φιλελεύθερου κόμματος που κυβερνά στην Ουγγαρία, αποδείχτηκαν εξαιρετικά αδέξιοι όταν προσπάθησαν να φορτώσουν στους σοσιαλιστές προκατόχους τους την τραγική εικόνα που υποτίθεται ότι παρουσίαζαν τα δημόσια οικονομικά της χώρας.Ξέχασαν όμως ότι και οι «αγορές» θα επηρεάζονταν ανάλογα. Την επομένη των σχετικών ανακοινώσεων, το φιορίνι υποτιμήθηκε κατά 3% και τα ασφάλιστρα κινδύνου μη εξυπηρέτησης του δημόσιου χρέους της χώρας εκτινάχθηκαν, προκαλώντας το αντίθετο αποτέλεσμα από εκείνο που επιδιωκόταν.
Από τότε, το δόγμα τελειοποιήθηκε, τουλάχιστον όσον αφορά τη ρητορεία με την οποία προβάλλεται, και έδωσε τη θέση του στη μετριοπάθεια. Ετσι, ο Βόλφγκανγκ Σόιμπλε, ο γερμανός υπουργός Οικονομικών, σπεύδει να διακηρύξει παντού και πάντα: «Είμαστε απόλυτα πεπεισμένοι ότι μια λελογισμένη μείωση των δημόσιων ελλειμμάτων ευνοεί την ανάπτυξη και όχι μόνο δεν τη θέτει σε κίνδυνο, αλλά και την ευνοεί μακροπρόθεσμα».
Κι όσο κι αν οι οικονομικοί δείκτες είναι αντιφατικοί (η ανάκαμψη στις ΗΠΑ εξασθενεί), ο πρόεδρος του Eurogroup, Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ, θέλει να πιστεύει ότι «η κατάσταση έχει περάσει στη φάση της εξομάλυνσης».
Καθώς το χειρότερο σενάριο δεν είναι ποτέ δεδομένο, οι «αγορές» θα μπορούσαν να το ενθαρρύνουν. Οταν, αργά ή γρήγορα, θα ξυπνήσουν και θα συνειδητοποιήσουν -με τη βοήθεια των οίκων αξιολόγησης- ότι οι στόχοι της μείωσης των δημόσιων ελλειμμάτων μέχρι το 2013 είναι εξωπραγματικοί, δεν θα είναι πλέον αδιανόητο ένα νέο κραχ των ομολόγων του δημόσιου χρέους.
Μπροστά σε αυτήν την ακραία τροπή που θα έχουν λάβει οι εξελίξεις, ενδέχεται να μην μπορεί να εφαρμοστεί το ευρωπαϊκό σχέδιο διάσωσης, το οποίο οδηγεί κράτη με ήδη υψηλό επίπεδο χρέους να δανειστούν και πάλι -αυτή τη φορά συλλογικά- για να βοηθήσουν άλλα κράτη που είναι υπερχρεωμένα. Το ευρωπαϊκό σχέδιο διάσωσης θα θυμίζει μια σειρά από σάπια καταφαγωμένα δοκάρια με τα οποία θα επιχειρηθεί η υποστύλωση ενός τοίχου που καταρρέει, ελπίζοντας ότι όλα μαζί θα αντέξουν παρά την τρομακτική φθορά τους.
Ωστόσο, δεν θα έπρεπε να χρειάζεται να επισείουμε την απειλή μιας νέας καταστροφής, προκειμένου να αντιδράσουμε δυναμικά στη στρατηγική του νεοφιλελεύθερου σοκ και να την οδηγήσουμε σε αποτυχία. Η κατάσταση στην οποία ο νεοφιλελευθερισμός έχει βυθίσει τις οικονομίες του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ) θα έπρεπε να έχει ήδη προσφέρει νομιμοποίηση σε διάφορες άλλες επιλογές...
Αν το ύψος του δημόσιου χρέους πολλών χωρών αρχίσει να γίνεται ανησυχητικό (ωστόσο, όχι σε επικίνδυνο βαθμό) και εάν η κυριότερη απειλή που αντιμετωπίζουμε είναι ο αποπληθωρισμός, τότε το φάρμακο γι' αυτό το πρόβλημα θα έπρεπε να είναι αυτονόητο: να σταματήσει η αποπληθωριστική δυναμική και να καθιερωθεί και πάλι μια σοβαρή φορολογία στα υψηλά εισοδήματα και στα εισοδήματα του κεφαλαίου...
Κάτω από αυτές τις συνθήκες, η αποκατάσταση των δημόσιων οικονομικών δεν απαιτεί μια εντονότερη λιτότητα αλλά μια ηθική και διανοητική σοβαρότητα: για την αποκατάσταση της ισορροπίας των δημόσιων οικονομικών θα αρκούσε να καταργήσουμε αυτή τη σπατάλη που συνεπάγονται τα δώρα προς τα υψηλότερα εισοδήματα της μισθωτής εργασίας και του κεφαλαίου.
Θα αρκούσε απλώς να θεσπιστούν ξανά μία ή δύο φορολογικές κλίμακες που θα κυμαίνονται από το 50% ώς το 70% και να υπολογιστεί προσεκτικά το όριο από το οποίο θα αρχίσουν να ισχύουν, έτσι ώστε να εξασφαλιστεί η είσπραξη των ποσών. Μάλιστα, σε μια συγκυρία όπου η απειλή ενός νέου κραχ των ομολόγων του δημόσιου χρέους δεν έχει εκλείψει ολοκληρωτικά, θα μπορούσαμε μέχρι και να προσφέρουμε στον εαυτό μας την πολυτέλεια να προτείνουμε μια εναλλακτική λύση στους υπόχρεους για την καταβολή αυτών των επιπλέων ποσών φόρου: είτε να τα πληρώσουν κανονικά, είτε να καταθέσουν το τριπλάσιο αυτού του ποσού σε έναν άτοκο και δεσμευμένο για κάποια χρόνια λογαριασμό, ο οποίος θα προορίζεται για τη χρηματοδότηση του ελλείμματος που συνεπάγεται αυτή η φορολογική επιλογή τους.
Κατά κάποιον τρόπο, θα πρόκειται για την ίδια επιλογή που προσφερόταν για μεγάλο χρονικό διάστημα στις εύπορες τάξεις: να ψηφίζουν κυβερνήσεις οι οποίες, αφενός μειώνουν τους φόρους που αυτές οι τάξεις θα έπρεπε να πληρώσουν και, αφετέρου, τους προσφέρουν τίτλους του δημόσιου χρέους... τους οποίους αγοράζουν με τα χρήματα που εξοικονομούν από τη μείωση της φορολογίας. Μόνο που, αυτή τη φορά, θα φροντίσουμε να καταργηθεί το διπλό όφελος που εξασφάλιζαν, καθώς θα καταργήσουμε την πληρωμή τόκων γι' αυτή την τοποθέτηση των χρημάτων τους...
Αντί σχολίου: βλέπουμε δηλαδή ότι προτείνεται στην ουσία επιστροφή σε σοσιαλδημοκρατικές κυβερνήσεις, που θα φορολογήσουν αρκετά τα υψηλά εισοδήματα, ώστε να μην έχουμε γενική κρίση του κρατικού χρέους και άρα κρίση της ίδιας της έννοιας του κράτους και της Ε.Ε. Όμως μια τέτοια προσπάθεια ήταν και του ΠΑΣΟΚ στην Ελλάδα, που με σοσιαλδημοκρατικό πρόγραμμα επανήλθε στην εξουσία, αλλά οι "διεθνείς αγορές" δεν καταλαβαίνουν από επιχειρήματα του είδους: "μειώστε προσωρινά τα κέρδη σας, γιατί διαφορετικά επίκειται διακύβευση των γενικότερων υπαρξιακών καπιταλιστικών συμφερόντων". Αυτές είναι έτοιμες να κερδίσουν ακόμα και από τις ζημίες και τις καταρρεύσεις. Αυτό θα οδηγήσει πιθανόν στην επαλήθευση του χειρότερου για τον καπιταλισμό σεναρίου: στην ίδια την κατάρρευσή του. Για να γίνει όμως αυτό θα πρέπει να έχουν συμβάλει και "οι από κάτω", με το να μη δεχθούν να γίνουν για μια άλλη φορά αντικείμενο της διαχείρισης της κρίσης από τους ιθύνοντες του καπιταλισμού.