Επιστροφή προς τα ... μπρος!

Επιστροφή προς τα ... μπρος!

ΕΝΑΣ ΚΑΛΥΤΕΡΟΣ ΚΟΣΜΟΣ ΕΙΝΑΙ ΕΦΙΚΤΟΣ

ΕΝΑΣ ΚΑΛΥΤΕΡΟΣ ΚΟΣΜΟΣ ΕΙΝΑΙ ΕΦΙΚΤΟΣ
ΝΑ ΘΕΜΕΛΕΙΏΣΟΥΜΕ ΤΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΌ ΤΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΉΣ ΙΣΌΤΗΤΑΣ

Αποανάπτυξη-Τοπικοποίηση -Αυτονομία- Άμεση Δημοκρατία-Ομοσπονδιακός Κοινοτισμός

Τον Μάιο του 2020, μια ομάδα περισσότερων από 1.100 υποστηρικτών της «Αποανάπτυξης», υπέγραψε ένα μανιφέστο καλώντας τις κυβερνήσεις να αδράξουν την ευκαιρία και να στραφούν προς ένα «ριζικά διαφορετικό είδος κοινωνίας, αντί να προσπαθούν απεγνωσμένα να θέσουν ξανά σε λειτουργία την «καταστροφική ανάπτυξη». Η Συνδημία του κοροναϊού δείχνει ότι θα χρειασθεί να γίνουν μεγάλες αλλαγές, αν δεν θέλουμε να πάμε στην κατάρρευση! Ειδικά για την μετά-COVID Ελλάδα: Για να ξεφύγει η χώρα από τη μέγγενη των χρεών, από την φτωχοποίηση και το πολιτισμικό αδιέξοδο, καθώς και από την κατάθλιψη και την μεμψιμοιρία στην οποία έχει πέσει ο πληθυσμός της-ιδίως μετά το σοκ της πανδημίας και τον εγκλεισμό του στα σπίτια- θα χρειασθεί, μετά το πέρασμα της καταιγίδας, να αναπτερωθεί το ηθικό του μέσα από μια στροφή προς μια ενδογενή παραγωγική ανασυγκρότηση . Εφαλτήρας μπορεί να γίνει ο αγροδιατροφικός τομέας και στη συνέχεια ο μεταποιητικός ένδυσης- υπόδησης, ο ενεργειακός και ο ήπιος ποιοτικός τουρισμός να την συμπληρώσουν. Είναι μια εναλλακτική στη σημερινή κυρίαρχη κατεύθυνση, που δεν χρειάζονται κεφάλαια, ξένες επενδύσεις, χωροταξικά σχέδια, υπερτοπικές συγκεντρώσεις, μεγαλεπήβολα και εξουθενωτικά μεγέθη και ρυθμούς. Η κατεύθυνση της Αποανάπτυξης-Τοπικοποίησης -Αυτονομίας- Άμεσης Δημοκρατίας-Ομοσπονδιακού Κοινοτισμού θα μπορούσε να είναι η διέξοδος για την χώρα, στην μετά-COVID εποχή!

Κυριακή 2 Ιανουαρίου 2022

2022: Οι θέσεις της Τοπικοποίησης για τη μετάβαση στη μετα-καπιταλιστική κοινωνία του έτους 2050

 Με την συνεχιζόμενη υγειονομική κρίση, με τη κλιματική καταστροφή που είναι ήδη εδώ, το διευρυνόμενο χάσμα μεταξύ πλουσίων και φτωχών και τη συντηρητική στροφή των πολιτών λόγω επιτυχημένης διαχείρισης των φόβων τους από τα εξουσιαστικά καθεστώτα σχεδόν παντού, φαίνεται δύσκολο να φανταστεί κανείς έναν καλύτερο κόσμο. Αλλά πώς μπορεί η κοινωνία να αντιμετωπίσει αυτές τις προκλήσεις όταν δεν έχει όραμα και είναι αποθαρρυμένη και παραιτημένη, χωρίς το φαντασιακό της αναγέννησής της, μέσα έστω και από τις ήδη υπάρχουσες προειδοποιητικές καταστροφές;

Στην ιστοσελίδα της Τοπικοποίσης βλέπουμε και σαν αποστολή –εκτός των άλλων- να φαντασιωθούμε ένα αισιόδοξο και ελκυστικό μέλλον, σαν διέξοδο στην σημερινή δυστοπία. Να το προτείνουμε, μάλιστα από τώρα, μήπως και εμπνεύσουμε και συνεπάρουμε πολλούς σε ένα δρόμο για μια ρεαλιστική υλοποίησή του. Αυτό δεν είναι και το μεγάλο στοίχημα; Να καλέσουμε-με επιμονή και υπομονή- τους σημερινούς «απο κάτω» να παίξουν αυτό το στοίχημα με όρους κοινωνίας για την υλοποίηση ενός θετικού ευτοπικού σεναρίου για το μέλλον;


 Σε τι είδους κοινωνία θέλουμε να ζήσουμε; Και πώς θα φτάσουμε εκεί[1];

 

1)Υγεία: Βελτίωση των περιβαλλοντικών συνθηκών και του τρόπου ζωής

Από τις αρχές της 10ετίας του 2020 η ανθρωπότητα βίωσε μια πολύ σοβαρή, σε έκταση και συνέπειες, βιολογική και υγειονομική κρίση και την παγκοσμιοποίηση της ασθένειας μέσω της πανδημίας των κορονοϊών και των μεταλλάξεών τους. Ήταν μέρος της πολυδιάστατης (οικονομικής, κοινωνικής, πολιτικής, οικολογικής) κρίσης και αφορούσε στη βιόσφαιρα και στον άνθρωπο. Οφειλόταν ουσιαστικά στην επιδείνωση του περιβάλλοντος (γενικευμένη μόλυνση του αέρα, των νερών, του εδάφους, της θάλασσας, των τροφίμων κ.λ.π.), στο καταναλωτικό πρότυπο (ανθυγιεινές συνήθειες κατανάλωσης των ανθρώπων από μικρή κιόλας ηλικία), στην ταχύτητα που διαπερνούσε τη ζωή των ανθρώπων και τους βιορυθμούς που δεν επέτρεπαν τη φυσική αναζωογόνησή τους, καθώς και στις κοινωνικές ανισότητες (φτώχεια, ανέχεια, ανεργία, κοινωνική εξαθλίωση, υποβάθμιση του δημόσιου χαρακτήρα των ιατρικών -νοσηλευτικών συστημάτων κ.λ.π.), που προωθούσε η παγκοσμιοποιημένη καπιταλιστική αγορά.

Τα επόμενα χρόνια έγινε κατανοητό παντού στις ανθρώπινες κοινότητες ότι η βελτίωση της δημόσιας υγείας εξαρτάται κατ αρχάς από τη βελτίωση των περιβαλλοντικών παραγόντων που την επιβαρύνουν, από την ποιότητα του αέρα του πόσιμου νερού και της τροφής. Έτσι ακολουθήθηκαν παντού οι απαραίτητες πολιτικές για τη βελτίωση σε όλους αυτούς τους τομείς. Για παράδειγμα, στο πόσιμο νερό, τον πολύ σημαντικό αυτόν πόρο για τη ζωή και την υγεία: εξασφαλίσθηκε η πρόσβαση όλων των πολιτών στο ποιοτικό νερό με την ανανέωση των δικτύων,με καμπάνιες μείωσης της αλόγιστης χρήσης του, με επεκτεινόμενη χρήση ανακυκλωμένου νερού(από την επεξεργασία των υγρών αποβλήτων) για πότισμα και καθάρισμα, με προστασία των πηγών, των υδροφόρων στρωμάτων και των συνδεόμενων με αυτά οικοσυστημάτων.

Όσο βελτιωνόταν η κατάσταση στη βιόσφαιρα πλησιάζοντας το 2050, τόσο βελτιωνόταν και η ατομική και συλλογική υγεία στις κοινότητες:

·         Εντοπίσθηκαν τα διάφορα τοξικά υλικά της καθημερινής χρήσης(π.χ. τοξικά χρώματα, μονώσεις, παρασιτοκτόνα κ.λ.π.) στους χώρους διαμονής και εργασίας, ευαισθητοποιήθηκαν οι πολίτες για μη χρήση τους και πάρθηκαν μέτρα που μπορεί να έφθαναν μέχρι απαγόρευσή τους από τις τοπικές αρχές παντού.

·         Προωθήθηκε ένα σύστημα αγωγής υγείας με βασικό άξονα την πρόληψη. Υγεία σήμαινε πια ισορροπία και μέσα και έξω από μας.

·         Βελτιώθηκαν οι συνθήκες νοσοκομειακής περίθαλψης με επαναπροσδιορισμό του νοσοκομειακού συστήματος και από άποψη θέσης και από άποψη εξοπλισμών και προσωπικού, καθώς από άποψη των μεθόδων περίθαλψης[2]

·         Αναγνωρίσθηκαν και οι εναλλακτικές μορφές ιατρικής και δημιουρήθηκαν αντίστοιχα κέντρα εναλλακτικών θεραπειών. 

 

2)Παραγωγή: Συνεργασία αντί ανταγωνισμού

Κατά το 2050, η οικονομία θα είναι ριζικά διαφορετική – οι εξορυκτικές βιομηχανίες, οι προσανατολισμένες στο κέρδος επιχειρήσεις , οι πολυεθνικές και τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα έχουν περάσει σε καθεστώς εκκαθάρισης. Αντ ' αυτών, το σύνθημα που χαρακτηρίζει τις οικονομικές δραστηριότητες των πολιτών είναι: Συνεργασία!, αντί ανταγωνισμός . Υπάρχει ένα δίκτυο δημοκρατικά οργανωμένων εγχειρημάτων κοινωνικής συνεργατικής οικονομίας που προσανατολίζουν την παραγωγή τους στις βασικές ανάγκες των ανθρώπων και είναι ενσωματωμένες στην τοπική κοινωνία.. Για να ελαχιστοποιηθούν οι περιβαλλοντικές επιπτώσεις, τα εγχειρήματα αυτά έχουν εφαρμόσει υψηλής ποιότητας κύκλους ροής υλικών. Αυτό είναι πολύ ευκολότερο, καθώς η εκτεταμένη επιλογή παραλλαγών των προϊόντων για την ίδια ανάγκη ή επιθυμία, η ανάγκη για καινοτομία και ο ανταγωνισμός με γνώμονα το κέρδος ανήκουν στο παρελθόν. Η εργασία σε αυτές τις οικονομικές δραστηριότητες είναι οργανωμένη με τέτοιον τρόπο ώστε τα καθήκοντα των εργαζομένων εναλλάσσονται κυκλικά για να αποτρέψουν ιεραρχίες. Η αμοιβαία εκτίμηση και ενσυναίσθηση αντικατέστησαν τον ανταγωνισμό και τον εγωισμό, ενώ η επιδίωξη της λιτότητας-επάρκειας αντικατέστησε σταδιακά την καταναλωτική μανία για ικανοποίηση μιας ατέλειωτης σειράς επιθυμιών που υπήρχε στον «αναπτυγμένο» κόσμο μέχρι το πρόσφατο παρελθόν. Έτσι ένα άλλο σύνθημα που έχει επικρατήσει-το οποίο είναι δανικό από το buen vivir των ιθαγενικών λαών που θεωρούσαν ότι τα κοινά συλλογικά αγαθά μας είναι σε αφθονία στη φύση- είναι: Περνάμε καλύτερα με λιγότερα. Τα λιγότερα είναι συνήθως αρκετά!

3)Δίκαιη και δημοκρατική κατανομή πόρων και εξουσιών

Ένα δίκαιο και οικολογικό μέλλον για όλους βασίζεται στην υπέρβαση της ανισότητας που έχει επικρατήσει μέχρι το 2020. Αυτό απαιτεί μια θεμελιώδη ανακατανομή του χρόνου, των πόρων, του πλούτου και της δύναμης. Το 2050, μεγάλα μέρη ιδιωτικής ιδιοκτησίας, κυρίως γης, στέγασης και μέσων παραγωγής, κοινωνικοποιούνται. Οι δημοκρατικές αποφάσεις λαμβάνουν χώρα σε διαφορετικά επίπεδα, από τις κοινότητες στις γειτονιές των πόλεων ή την αγροτική κοινότητα των χωριών μέχρι και την παγκόσμια Κοινότητα των Κοινοτήτων. Όλοι όσοι επηρεάζονται από τις αποφάσεις μπορούν να εμπλακούν. Οι αποφάσεις παίρνονται στο μικρότερο δυνατό επίπεδο. Και πάνω απ ' όλα, λαμβάνονται δημοκρατικές αποφάσεις σε όλους τους τομείς της ζωής, ακόμη και όταν πρόκειται για το τι, πώς, για ποιόν και από ποιον παράγεται, για το πώς εργαζόμαστε, για το πως και σε τι επενδύουμε τα πλεονάσματα και πως διανέμουμε τα αγαθά. Όλοι οι άνθρωποι έχουν πραγματικές ευκαιρίες συμμετοχής, δράσης και επιρροής, ανεξάρτητα από την κοινωνική τους θέση, από το αν εργάζονται σωματικά ή πνευματικά τη δεδομένη στιγμή.

4)«Εργασία»: πολύπλευρη και αυτοκαθοριζόμενη

Η αναδιοργάνωση της οικονομίας, η οποία θέτει τη φροντίδα των πολιτών στο κέντρο ενδιαφέροντος, έχει δημιουργήσει πολλές θέσεις εργασίας στον τομέα της εκπαίδευσης και της μέριμνας. Αυτές έχουν πλέον υιοθετηθεί εξίσου από όλα τα φύλα. Με αυτήν την εστίαση ανακουφίζονται μαζικά αυτοί οι τομείς, έτσι ώστε όσοι εργάζονται εκεί να λειτουργούν χωρίς χρονικό στρες και η επαφή μεταξύ τους να είναι γεμάτη χαρά. Συνολικά, η εργασία έχει γίνει πιο διαφοροποιημένη και πολυδιάστατη. Φυσικά, οι περίοδοι αμοιβόμενης απασχόλησης ακολουθούνται από περιόδους Σχόλης, από χρόνο για εκπαίδευση και φροντίδα παιδιών- άρρωστων- ηλικιωμένων, από χρόνο για έρευνα απαντήσεων στα μεγάλα ερωτήματα. Αυτή η μορφή εναλλαγής υλοποιείται επίσης μέσω του 25ωρου εβδομαδιαίου ωραρίου αμοιβόμενης εργασίας στην καθημερινή ζωή. Αυτό προσφέρει τη δυνατότητα συνδυασμού-αλληλοκάλυψης του χρόνου για κοινωνική και πολιτική δραστηριότητα, για δημιουργικότητα, για οικιακή και οικογενειακή εργασία. Αυτοδιάθεση, αλληλεγγύηελευθερία και ευτραπελία[3] είναι οι όροι που συνδέονται με την «εργασία» το 2050.

5) Νέα οικουμενικότητα: αλληλεγγύη μεταξύ όλων

Το 2050, θα ζούμε σε έναν κόσμο όπου πολλοί κόσμοι έχουν μια θέση: οι ευκαιρίες για ευζωία και οι δυνατότητες σχεδιασμού της κατανέμονται με τον ίδιο τρόπο σε όλες τις περιοχές του κόσμου, η παγκόσμια ανισότητα έχει ξεπεραστεί, κανείς δεν υποφέρει από φτώχεια, και υπάρχουν ποικίλες μορφές ζωής και κοινωνικής ύπαρξης, που μπορούν να συνυπάρχουν η μια δίπλα στην άλλη. Η Κλιματική αλλαγή δεν στάθηκε δυνατόν να αποτραπεί, αλλά μόνο να σταθεροποιηθεί σε διαχειρίσιμο βαθμό. Η παγκόσμια κοινότητα των κοινοτήτων συνεργάζεται με αλληλεγγύη για την αντιμετώπιση των συνεπειών: δημοκρατικά λαμβάνονται αποφάσεις για τη διαχείριση και τη διανομή των παγκόσμιων κοινών όπως το νερό, ο αέρας, η γη και οι πόροι, και κανείς δεν ζει εις βάρος των άλλων. Ο παγκόσμιος Βορράς έχει κάνει πολλά για να αντισταθμίσει τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής από τη δεκαετία του 2020 και μετά, αφού αναγνώρισε το αποικιακό και οικολογικό του χρέος προς τον παγκόσμιο Νότο. Το δίκαιο παγκόσμιο εμπόριο, η ελεύθερη κυκλοφορία και η παγκόσμια αλληλεγγύη χαρακτηρίζουν τις παγκόσμιες σχέσεις.

Το 2050, θα ζούμε σε έναν κόσμο όπου όλοι οι άνθρωποι, ανεξάρτητα από την καταγωγή και τα εθνικά σύνορα, θα μπορούν να κινούνται ελεύθερα. Καταρχήν, όλοι έχουν ίσα δικαιώματα παντού. Αυτά περιλαμβάνουν όχι μόνο τα πολιτικά, κοινωνικά και οικονομικά δικαιώματα, αλλά και το δικαίωμα στην ελεύθερη κυκλοφορία. Το γεγονός ότι υπήρξαν φορές που πέθαναν άνθρωποι λόγω των συνόρων στη Μεσόγειο, θεωρείται ως μια τραγωδία του μακρινού παρελθόντος. Όλα όσα είναι απαραίτητα για μια καλή ζωή – όπως η στέγαση, η εκπαίδευση και η υγειονομική περίθαλψη – δεν συνδέονται πλέον με την ιθαγένεια, αλλά διατίθενται σε όλους όσους εγκαθίστανται σε ένα μέρος και η μετανάστευση δεν θεωρείται πρόβλημα. Αυτό σημαίνει ότι οι άνθρωποι έχουν ξεπεράσει ή ξεπερνούν τα σύνορα, πρώτα στο μυαλό τους. Και σαν συνέπεια μετά, ξεπερνούν και όλα τα στερεότυπα και τις προκαταλήψεις, όλους τους ρατσισμούς, τους σεξισμούς, την ομοφοβία και τραντσφοβία, τους αποκλεισμούς ατόμων με αναπηρίες, τις ταξικές και άλλες μορφές αποκλεισμού. Οι διακρίσεις, οι αποκλεισμοί και η κυριαρχία αντιμετωπίζονται ενεργά σε όλη την κοινωνία – σε όλα τα θεσμικά όργανα, στις διαπροσωπικές σχέσεις, στην καθημερινότητα των δρόμων και των πλατειών.

6) Τεχνολογία: έρευνα και μηχανές φιλικές για τον άνθρωπο

Όπως και η οικονομία γενικότερα, έτσι και η τεχνολογία προσαρμόσθηκε και προσαρμόζεται συνέχεια στις ανάγκες των πολιτών και των κοινοτήτων τους. Τα Software και Hardware είναι ανοιχτού κώδικα. Η εξέλιξη και η επικοινωνία βασίζονται σε αυτόνομες, αποκεντρωμένες και κατανεμημένες υποδομές. Οι τεχνολογικές λύσεις ήπιας τεχνολογίας είναι δημοφιλείς και χρησιμοποιούνται ευρέως. Επειδή χρησιμοποιούνται όταν διευκολύνουν τη βαριά σωματική εργασία και/ή αυξάνουν την ποιότητα των προϊόντων, μιλάμε για αποτελεσματική και προσανατολισμένη στις ανάγκες μηχανοποίηση και ψηφιοποίηση. Αυτό υποστηρίζεται από έρευνα που είναι συμμετοχική, «ομότιμη»( Pear to Pear ) και καθοδηγούμενη από την πρακτική-το σύνθημα που κυριαρχεί στις ψηφιακές κοινότητες είναι: σχεδιάζουμε παγκόσμια, κατασκευάζουμε τοπικά . Οι πρώτες ύλες που χρησιμοποιούνται αποτελούν μέρος μιας κυκλικής οικονομίας. Για να διασφαλιστεί ότι δεν θα υπάρχουν πλέον ηλεκτρικά απόβλητα, όλες οι τεχνικές συσκευές σχεδιάζονται με αρθρωτό τρόπο. Μπορούν να τροποποιηθούν και να επισκευαστούν όσο το δυνατόν πιο ανεξάρτητα, αλλά με τη βοήθεια αποκεντρωμένων εργαστηρίων. Οι αποφάσεις για τη σχέση μεταξύ ανθρώπων και μηχανών παίρνονται μόνο από τους ανθρώπους και όχι από τους αλγορίθμους.

7). Κοινωνικές σχέσεις: εγγυημένη ατομική και συλλογική συμμετοχή στη χρήση των μέσων και πόρων

Η συμμετοχή στην καλή ζωή για όλους εξασφαλίζεται από μια ιδιαίτερα ανεπτυγμένη δημόσια και κοινωνική υποδομή. Αυτό περιλαμβάνει όχι μόνο την εκπαίδευση, την υγεία και την κοινωνική μέριμνα, αλλά και τη στέγαση, την ενέργεια, την κινητικότητα και τη διατροφή. Αυτά αφορούν σε όλους τους ανθρώπους που ζουν σε ένα μέρος, ανεξάρτητα από το αν έχουν αμοιβόμενη εργασία ή μη αμοιβόμενη στη φροντίδα, αν συνεχίζουν την εκπαίδευσή τους ή φροντίζουν τον εαυτό τους. Η μείωση του χρόνου εργασίας σε περίπου 25 ώρες την εβδομάδα έχει αυξήσει τον ελεύθερο προσωπικό χρόνο, τον οποίο αφιερώνει ο καθένας εκί που επιλέγει. Αυτό δίνει στους ανθρώπους την ευκαιρία να φροντίζουν ο ένας τον άλλον και να δραστηριοποιούνται στο κοινωνικό γίγνεσθαι σε εθελοντική βάση. Οι κοινωνικές υποδομές χρηματοδοτούνται από την ανακατανομή του πλούτου(ο καθένας έχει κρατήσει τα επαρκή και τα περισσεύματα ή τα υπερσυσσωρευμένα τα έχει διαθέσει για κοινή χρήση), την προοδευτική φορολόγηση του εισοδήματος και της κληρονομιάς(σε όσους δεν διέθεσαν τα επιπλέον οικιοθελώς), και έναν φόρο βιωσιμότητας που φορολογεί σε μεγάλο βαθμό τα καταναλωτικά αγαθά και τις υπηρεσίες που επιβαρύνουν το περιβάλλον και τα οικοσυστήματα (προφανές ότι για όποιον επιμένει στην κατανάλωση τέτοιων αγαθών θα χρειάζεται και επιπλέον εισόδημα που θα το εξασφαλίζει με επιπλέον εργασία, πέρα του 25ώρου) . Ως αποτέλεσμα, η κοινωνία θεωρείται δίκαιη από τους ανθρώπους, ενώ οι άνθρωποι αισθάνονται ίσοι και ευχαριστημένοι και μπορούν να ζήσουν χωρίς φόβο.

8) Γεωργία: τοπικά οικολογικά προϊόντα

Όλοι έχουν αρκετά για να φάνε και να έχουν πρόσβαση σε καλά, τοπικά και εποχικά τρόφιμα – σε κάθε τόπο σε όλο τον κόσμο. Παντού υπάρχουν "σημεία διατροφής και σίτισης" όπου οι άνθρωποι μπορούν να συναντηθούν, να μιλήσουν, να φάνε μαζί και να πάρουν φρέσκα βασικά είδη διατροφής. Επειδή υπάρχει αρκετή φυτική πρωτεΐνη, δεν τρώνε σχεδόν καθόλου κρέας. Το καλό φαγητό είναι ποικιλόμορφο, πολιτισμικά αυτοκαθοριζόμενο και συνοδεύεται με γιορτή. Υπάρχει πια μόνο βιολογική γεωργία μικρής κλίμακας. Σε αυτήν, σε μια ποικιλία αγρογεωργικών συστημάτων, εργάζονται περισσότεροι άνθρωποι από ό, τι πριν από το 2020, οι οποίοι μπορούν και ζουν καλά από τις δραστηριότητές τους, έχουν περισσότερο χρόνο και αυτοδιάθεση για να διατηρήσουν στενές σχέσεις με τους αποδέκτες των προϊόντων τους. Η παραγωγή τροφίμων είναι σε μεγάλο βαθμό τοπική-περιφερειακή, στηρίζεται σε ντόπιες ποικιλίες και ράτσες , με κλειστούς οικολογικούς κύκλους, με δίκτυα διανομής και τοπικές αγορές μικρής κλίμακας με δίκαιες τιμές, καθώς και με δίκαιες ανταλλαγές και δίκαιο εμπόριο μεταξύ των κοινοτήτων και περιφερειών.

9) Κατοικία: σε οικισμούς και γειτονιές που αξίζει να ζει κανείς

Η στέγαση είναι ένα θεμελιώδες δικαίωμα το 2050 που υλοποιήθηκε παντού. Όλοι οι άνθρωποι έχουν πρόσβαση σε καλό κατοικίσιμο χώρο. Είναι μέρος των ζωντανών γειτονιών όπου βρίσκουν όλα τα πράγματα που χρειάζονται για τις καθημερινές ανάγκες. Αυτές οι αξιοκατοίκητες γειτονιές(και οικισμοί) από νοικοκυριά και διευρυμένες οικογένειες, αποτελούν τη βάση μιας αλληλέγγυας κοινωνικής-συλλογικής συνύπαρξης-ζωής και είναι τόποι δημοκρατικής διαβούλευσης σε συνελεύσεις των κατοίκων τους. Κανείς δεν βγάζει κέρδη από ακίνητα, επειδή όλα τα σπίτια βρίσκονται στα χέρια των κοινοτήτων, των δήμων, των συνεταιρισμών και των ανθρώπων που ζουν στα κτίρια. Παντού, οι άνθρωποι έχουν πρόσβαση σε κοινόχρηστες υποδομές, όπως κοινόχρηστες κουζίνες, νιπτήρες και πλυντήρια, ή εργαστήρια και Home κινηματογράφους. Επίσης στην ύπαιθρο υπάρχουν πολλές ζωντανές κοινότητες, οι οποίες βρίσκονται σε στενή επαφή και επικοινωνία με τις πόλεις.

10) Συγκοινωνία: κινητικότητα των μικρών αποστάσεων

Στο μέλλον, οι άνθρωποι θα είναι εξίσου κινητικοί όπως είναι σήμερα, αλλά με πολύ λιγότερη κυκλοφορία. Οι καλύτερες δομές διαβίωσης και εφοδιασμού σε συνδυασμό με τις καλές δημόσιες μεταφορές της εγγύτητας, καθώς και με τους ελκυστικούς ποδηλατόδρομους και τους πεζοδρομημένους δρόμους και μονοπάτια, καθιστούν δυνατόν τα ελεύθερα από αυτοκίνητα κέντρα των πόλεων και των χωριών. Μια ικανοποιητική καθημερινή ζωή(ευζωία την αποκαλούν πια και όχι ευημερία) μειώνει την ανάγκη για ταξίδια μεγάλων αποστάσεων που υπήρχε παλιά και που ήταν μεγάλης έντασης εκπομπής CO2, αντίθετα ο καλά ανεπτυγμένος, διασυνδεδεμένος και οργανωμένος παντού σιδηρόδρομος έχει γίνει ένα μέσο έξοχης εμπειρίας και άνεσης. Τα αεροπορικά ταξίδια προορίζονται κυρίως για άτομα που πρέπει να εγκαταλείψουν τη χώρα τους ή να επισκεφθούν τις οικογένειές τους. Η μείωση της χρήσης υλικών μέσω της κατάργησης της προγραμματισμένης βραχυβιότητας των προϊόντων –όπως γινόταν από τις εταιρείες πριν το 2020- και της βελτίωσης της αντοχής, της διάρκειας-κύκλου ζωής τους, σε συνδυασμό με την τοπικοποίηση-περιφερειοποίηση των οικονομικών κύκλων, έχει οδηγήσει σε σημαντική μείωση των μεταφορών προϊόντων.

11) Ενέργεια: 100% ανανεώσιμη και ήπια

Ένας φιλικός προς το περιβάλλον μετασχηματισμός όλων των τομέων καθώς και ένας τρόπος ζωής που χαρακτηρίζεται από την επάρκεια, που ξεκίνησαν από τη δεκαετία του 2020, οδήγησαν σε πολύ χαμηλότερη κατανάλωση ενέργειας το 2050. Η εναπομείνουσα ζήτηση ενέργειας έχει εκπληρωθεί από ανανεώσιμες-ήπιες πηγές ενέργειας(όχι μόνο ηλιακής, αιολικής, υδατοπτώσεων, αλλά και υδρογόνου ή από συστήματα δέσμευσης της ελεύθερης ενέργειας) εδώ και δέκα χρόνια. Οι ενεργειακές εγκαταστάσεις δεν ανήκουν σε ιδιωτικές εταιρείες, αλλά είναι δημόσιες και διαχειρίζονται δημοκρατικά από κοινότητες, δήμους και περιφέρειες ή οργανωμένες ενεργειακές κοινότητες. Σε ορισμένες περιοχές και περιφέρειες, τα παλαιά δίκτυα εφοδιασμού χρησιμοποιούνται για τη διανομή ηλεκτρισμού και θερμότητας. Άλλες περιφέρειες βασίζονται στην ενεργειακή αυτάρκεια νοικοκυριών, κοινοτήτων, συνοικιών και δήμων. Η μέχρι πριν πολλά χρόνια πολιτική για το κλίμα, που βασιζόταν στα κράτη και χαρακτηριζόταν από ανταγωνιστική σκέψη, αποτελεί πια μακρινό παρελθόν. Αντ ' αυτού, υπάρχει ένας δημοκρατικός παγκόσμιος οργανισμός, που δημιουργήθηκε από την παγκόσμια Κοινότητα των Κοινοτήτων ως πάροχος υπηρεσιών για τα μικρότερα επίπεδα και που υποβάλλει προτάσεις για τη διανομή πρώτων υλών και πόρων και τη συμμόρφωση με τους κλιματικούς στόχους.

12) Εκπαίδευση: δημιουργία αυτόνομου πολίτη με κυρίαρχο την περιέργεια

Όλοι οι άνθρωποι διδάσκουν και μαθαίνουν για να είναι σε θέση να ζήσουν αυτοκαθοριζόμενοι και υπεύθυνοι με τον εαυτό τους , τους συνανθρώπους τους, τον κόσμο και τα άλλα είδη γύρω τους. Η περιέργεια είναι υψίστης σημασίας για αυτό. Οι τόποι μάθησης(Σχολεία Μετάβασης, ονομάσθηκαν) δημιουργούνται από τις κοινότητες και είναι οι τόποι όπου οι άνθρωποι μαθαίνουν τις συνηθισμένες πολιτιστικές τεχνικές όπως η ανάγνωση, η γραφή και ο υπολογισμός. Εδώ μαθαίνουν μαζί. Η ποικιλομορφία των ανθρώπων που συναντιούνται εκεί εκτιμάται ως πλουτισμός. Αυτό που μαθαίνουν οι άνθρωποι εξαρτάται από τα ερωτήματα που βρίσκουν οι ίδιοι ως συναρπαστικά. Αν οι άνθρωποι ενδιαφέρονται για τα οικοσυστήματα, για παράδειγμα, βγαίνουν έξω – τα παρατηρούν, τα αισθάνονται, τα ψηλαφούν, τα δοκιμάζουν και τα αντιλαμβάνονται με όλες τις αισθήσεις τους. Επισκέπτονται άλλους που γνωρίζουν πολλά για τα οικοσυστήματα και μαθαίνουν βιολογία, χημεία και φυσική στην πράξη («επί του πεδίου μάθηση», το λένε αυτό). Επιστρέφοντας στους τόπους μάθησης, οι εκπαιδευόμενοι εκφράζουν στους-στις συνοδούς μάθησής τους το τι έχουν βιώσει, ακούσει και πληροφορηθεί. Αυτοί με τη σειρά τους στηρίζουν τους εκπαιδευόμενους στην αναζήτηση των απαντήσεων στα ερωτήματά τους, τους κάνουν προτάσεις και τους δίνουν ώθηση, τους θέτουν ερωτήματα και οι ίδιοι για να επιτυγχάνεται η αυτοδιάγνωση-αυτοαντανάκλαση-αυτογνωσία και δεν χρειάζεται πλέον να αξιολογούν και να ελέγχουν κανέναν.

13)Ισότητα των φύλων: Η φυσική κατάσταση των ανθρώπων οποιουδήποτε φύλου είναι η ισότητα  που θα πρέπει να εκφρασθεί κι στο δίκαιο και στην πολιτική.

Την ποιότητα των διανθρώπινων σχέσεων την καθορίζει ο βαθμός ανταγωνισμού και επιβολής του προσώπου πάνω στο άλλο πρόσωπο, ιδίως του άρρενος προσώπου προς τα διαφοροποιημένα ως προς το φύλο άλλα πρόσωπα.

Ξεκινώντας από την- σεξουαλική κυρίως- βία που εκφράζονταν από την ανδρική αρρενωπότητα προς τα άλλα φύλα στις διανθρώπινες σχέσεις στις αρχές της 10ετίας του 2020-ιδίως κατά την διάρκεια της πανδημίας τότε του κορονοϊού όπου υπήρξε έξαρσή της ακόμα και με τη μορφή των «γυναικοκτονιών-έγινε αντιληπτό η απαραίτητη η παρέμβαση και η δράση της συλλογικότητας ή της κοινότητας στη διαμόρφωση της ατομικής ηθικής μας. Στη διαμόρφωση των αντιεξουσιαστικών και μη εμπορευματοποιημένων μεταξύ μας σχέσεων, με προσπάθεια το «προσωπικό θέλω» και το «προσωπικό πράττειν», να καθορισθεί μέσα από την επιλογή και όχι την επιβολή, γιατί η επιβολή δεν έχει να κάνει με την ανθρώπινη φύση, αλλά με την φύση της εκάστοτε θρησκείας και εξουσίας που επικρατούσε. Για παράδειγμα, όλες σχεδόν οι θρησκείες τότε θεωρούσαν τη γυναίκα κατώτερη από τον άνδρα, τα δε ενδιάμεσα φύλα μιάσματα.

Αυτό χρειάσθηκε ιδίως να γίνεται στα πλαίσια των υπαρχόντων τότε κοινοτήτων αγώνα και αντίστασης, καθώς και των οικοκοινοτήτων, και επεκτάθηκε σταδιακά στο δίκαιο και στους θεσμούς που θεσπίζονταν στην πορεία προς την κοινοτική οργάνωση της κοινωνίας. Υπήρξε αξιοποίηση των γνώσεων και της εμπειρίας των αυτόχθονων λαών, όπως για παράδειγμα των Ζαπατίστας, που από τον πολιτισμό των παραδοσιακών κοινοτήτων τους, προχώρησαν πολύ πιο μπροστά από οποιοδήποτε άλλο κίνημα, όσον αφορά τον ρόλο των φύλων και των γυναικών. Το ίδιο συνέβη και με κουρδικό κίνημα -της Ροζάβα κυρίως - από το οποίο μάθανε πολλά οι κοινότητες στον «αναπτυγμένο» κόσμο με την δημοκρατική αυτονομία που εφάρμοσαν προτάσσοντας την αυτονομία των κοινοτήτων τους με άμεση δημοκρατία και αυτοκυβέρνηση, στηριζόμενη στην ισότητα των εθνικών και θρησκευτικών ταυτοτήτων, στην απελευθέρωση των γυναικών και την ισότητα των φύλων, καθώς και στην οικολογική ισορροπία.

14) Η Κοινότητα των Κοινοτήτων, σαν πολιτειακή θέσμιση

Ξεκινώντας ήδη από την δεκαετία του 2020, τα υπάρχοντα τότε επι μέρους κοινωνικά κινήματα της αλληλεγγύης, του συνεργατισμού, της αντίστασης στην καταστροφή του περιβάλλοντος, και γενικότερα της αποανάπτυξης-τοπικοποίησης, του ελευθεριακού κοινοτισμού, της ριζοσπαστικής οικολογίας και προστασίας του κλίματος, της αυτοδιαχείρισης και της άμεσης δημοκρατίας,της Γυναικείας Απελευθέρωσης, της απλευθέρωσης της εργασίας κ.λπ., συναντήθηκαν σε ένα Ενιαίο Κοινωνικοπολιτικό Κίνημα. Αφού πρώτα επεκτάθηκε σε κάθε τοπική κοινωνία, στη συνέχεια γιγαντώθηκε «Από Κοινού» και ενέπνευσε και συνεπήρε μαζί του σημαντικές πλειοψηφίες σε κάθε κοινωνική κατηγορία που ανήκε στους τότε «απο κάτω». Έτσι, με διαφορά φάσης βέβαια για κάθε γεωγραφική περιοχή, τέθηκε επί τάπητος το ζήτημα της Μετάβασης σε μετακαπιταλιστική κοινωνία παντού. Κατά την διάρκεια κάποιων αρκετών χρόνων μετά την είσοδο της ανθρωπότητας στην δεκαετία του 2030, σταδιακά, και αφού οι κοινωνικές επιπτώσεις και καταστροφές της όλο και εντεινόμενης κοινωνικής-οικολογικής-κλιματικής κρίσης έγιναν φανερές και αντιληπτές από την πλειοψηφία των ανθρώπων, άρχισαν να θεσμοθετούνται παντού οι πολιτικές δομές της Κοινότητας των Κοινοτήτων.Ένα σύστημα Συνελεύσεων και Συμβουλίων από την κατώτερη βαθμίδα προς την ανώτερη, ξεκινώντας από τις κατά τόπους αυτοδιοικητικές δομές που υπήρχαν, δηλαδή των κοινοτήτων, των δήμων και των περιφερειών και στη συνέχεια μετά από Συντακτικές Συνελεύσεις, κατέληξε παντού σε νέα Κοινωνικά Συμβόλαια θεσμοθετώντας Ομόσπονδες Κοινοπολιτείες σε κάθε υπάρχουσα τότε κρατική επικράτεια.

 



[1] Το κείμενο –με την ευκαιρία της εισόδου του 2022-έχει στόχο να προβάλει στο μέλλον τις προτάσεις -θέσεις που έχουν αρχίσει να διαμορφώνονται στα μέχρι τώρα βιβλία μας. Είναι ευκταίο, μεγάλο μέρος τους, να έχουν υλοποιηθεί κάπου κοντά στο 2050.

[2] Αντιμετωπίσθηκαν ιδιαίτερα οι ενδονοσοκομειακές λοιμώξεις, που πριν αποτελούσαν σημαντικότατη αιτία θανάτων στα νοσοκομεία, με καλύτερες τεχνικές καθαριότητας και ορθολογική χρήση των αντιβιοτικών. Γιατί το 70% των νοσοκομειακών λοιμώξεων ήταν ανθεκτικές στα διαθέσιμα τότε αντιβιοτικά, ακριβώς γιατί υπήρχε υπερβολική χρήση τους, που οφειλόταν βέβαια στην πολιτική των φαρμακευτικών εταιρειών και του ιατρικού συστήματος, που επικρατούσε.

[3] Ευτραπελία(onviviality): ο όρος σήμαινε στα αρχαιοελληνικά -από όπου καταγεται: το ήθος, την ευφυΐα, την αστειότητα, τη ζωηρότητα (οι ιδιότητες τού «ευτράπελου»: αστεϊσμός, φιλοπαιγμοσύνη, ειρωνική διάθεση ή έκφραση, χιούμορ). Ο σύγχρονος όρος δημιουργήθηκε από τον Ivan Ilits από το 1973. Στο βιβλίο του «The tools of conviviality»( έχει μεταφραστεί στα ελληνικά με τον τίτλο Ευτραπελία, σε μετάφραση του Β.Τομανά.), ο Ίλιτς υποστηρίζει ότι «είναι δυνατός κι ένας διαφορετικός τρόπος ζωής, στον οποίον ο άνθρωπος έχει μιαν "ευτραπελική" σχέση με τα εργαλεία που χρειάζεται: με τα εργαλεία που το φάσμα της δραστηριότητάς τους πρέπει να κρατιέται μέσα σε φυσικές κλίμακες και να υποβάλλεται σε φυσικούς περιορισμούς. [...]»

Ο θησαυρός των διανθρώπινων σχέσεων

 

Οι άνθρωποι συμπεριφέρονται συνεργατικά, αν κάνουν το ίδιο και οι άλλοι!

Είτε πρόκειται για τους δίπλα τους, είτε πρόκειται για όσους συναναστρέφονται στα πλαίσια των κοινοτήτων τους.

Τότε οι διαπροσωπικές σχέσεις που αναπτύσσονται είναι ένας πλούτος για τον καθένα.

Παίρνει τη μορφή της μαγικής συμβολικής εικόνας του βάζου:

Δυο πρόσωπα, μεταξύ τους ένα ανεκτίμητο βάζο!

 



Είναι ένας συμβολισμός που σημαίνει ότι μια διαπροσωπική σχέση δεν δημιουργεί μόνο υλικά αγαθά αλλά και άυλα, πολύ σημαντικά όπως είναι ένα καλλιτεχνικό βάζο, το οποίο το «φυλάμε σαν τα μάτια μας για να μη σπάσει».

Μόνο που για να γίνει αντιληπτό ένα σχεσιακό αγαθό, να γίνει ορατό και να αποκτήσει αξία, πρέπει να το εξετάσουμε σε βάθος, με συνέχεια και επιμονή, αλλά και φαντασία στην παρατήρησή μας: μόνο έτσι μπορούμε π.χ. να αντιληφθούμε το βάζο μεταξύ των προσώπων της μαγικής εικόνας.

Το βασικότερο βέβαια εργαλείο για τη δημιουργία σχεσιακών αγαθών-που παριστάνονται από το βάζο της συμβολικής εικόνας-είναι η γλώσσα και το κέντρο επικοινωνίας του εγκεφάλου. Η γλωσσική επικοινωνία-ακόμα και η γραπτή ή η εικονική μέσω των νέων Μ.Ε.- είναι το ανθρώπινο εργαλείο-καθεαυτό της συνύπαρξης και της συλλογικής οργάνωσης των ανθρώπινων δραστηριοτήτων για τη στήριξη της ζωής μας-που μας κάνει διαφορετικούς-σαν homo sapiens-από τα άλλα είδη.

Ο ανταγωνισμός στο ίδιο είδος και ανάμεσα στα διαφορετικά είδη, όπως το είδε και το διατύπωσε και ο Δαρβίνος, υπάρχει ταυτόχρονα με τη συνεργασία. Στον άνθρωπο όμως, με την ικανότητα για γλωσσική επικοινωνία, η συνεργασία στα πλαίσια των προσώπων και των κοινοτήτων τους, ανεβαίνει σε υψηλά επίπεδα τελειότητας με την ανάπτυξή της σε αφηρημένο επίπεδο σκέψης, και πριν από την πράξη.

Βέβαια και ο ανταγωνισμός χρειάζεται τον χώρο του στις διανθρώπινες σχέσεις: η επιδίωξη της προσοχής των άλλων, για παράδειγμα, είναι ένα σημαντικό διεκδικήσιμο άυλο αγαθό. Στην διεκδίκηση της αναγνώρισης και της στοργής από τους άλλους, η συνεργασία πάει συνήθως περίπατο.

Αν συγκρίνουμε τις δυσκολίες και τα προβλήματα μιας δυναμικής σχέσης μεταξύ ενός ζευγαριού, με τα προβλήματα για το πώς μπορούμε καλύτερα να χειριζόμαστε και να ρυθμίζουμε συλλογικά π.χ. τους αλγόριθμους στις τεχνικές εφαρμογές, τις συνταγές της επιστημονικής κατανόησης της πραγματικότητας, την πνευματική ιδιοκτησία ή την πρόσβαση στη γνώση και τα συλλογικά αγαθά, τα τελευταία είναι ένα παιγνίδι. Όχι απλό βέβαια.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα δυσκολίας: η σύγκρουση σε σχέση με τη πνευματική διοκτησία τις πατέντες και τα copytights.

“Γιατί θα έπρεπε κάποιος να επωφεληθεί από ένα κείμενο το οποίο μόλις έχει αντιγράψει από μένα;», είναι η συνήθης αντίδρασή μας. «Αλλά γιατί όχι, εφόσον αναφερθεί στην πηγή», θα ήταν η σωστότερη αντιμετώπισή μας.

Tα Σχεσιακά Aγαθά 

Στη βάση των δύο βασικών αντιλήψεων για τις δύο «μαμάδες»- «μάνα θεά φύση» και  «μάνα κοινότητα».,  ενηλικιώθηκε ο άνθρωπος σαν όν και είδος, περνώντας από τις πρωτόγονες εξισωτικές κοινωνίες στις πιο σύνθετες, στις οποίες υπήρξαν ταξικές διαφοροποιήσεις, λόγω της ανισοκατανομής της εξουσίας .
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι ο κοινοτισμός υπαγορεύεται και από την βιολογία του ανθρώπινου είδους, σαν λογικού όντος, που έβλεπε πάντα τα πλεονεκτήματα του «συνυπάρχειν», «συμβιώνειν», «συμπράττειν», «συναποφασίζειν».
Όσο η ηθική του ανθρώπου κατάγεται από τη ζωική του φύση, άλλο τόσο εξελίχθηκε στην πορεία κοινωνικοποίησής του στα πλαίσια των ιστορικών κοινωνιών όπου διαμορφωνόταν οι νέες γενιές του.
Υπάρχει σίγουρα σαν βιολογική καταβολή από το ζωικό βασίλειο η επιδίωξη της συνεργασίας με τους άλλους. Η τάση για συνεργασία είναι βαθειά ριζωμένη μέσα μας.
Το ίδιο όμως συνυπάρχει η προκατατάληψη ή η δυσπιστία προς τους άλλους

Τις μεταξύ μας σχέσεις τις καθορίζει η απόσταση μεταξύ της βιολογικής έκφρασης του ενστίκτου για συλλογικότητα και του τρόπου σκέψης του καθένα πάνω στην ανάγκη για συλλογικότητα, καθώς και της αντίστοιχης συμπεριφοράς μας σαν αποτέλεσμα του τρόπου σκέψης μας. Την ποιότητα αυτών των σχέσεων την καθορίζει ο βαθμός ανταγωνισμού και επιβολής του προσώπου πάνω στο άλλο πρόσωπο, είτε φυλετικά, είτε φυλοϊκά διαφορετικό. Για αυτό είναι απαραίτητη και η δράση της συλλογικότητας ή της κοινότητας στη διαμόρφωση της ατομικής ηθικής μας, των αντιεξουσιαστικών και μη εμπορευματοποιημένων μεταξύ μας σχέσεων, με προσπάθεια να μικρύνει η απόσταση μεταξύ του «κοινού θέλω» και του «κοινού πράττειν», ώστε ταυτόχρονα να επιτυγχάνεται το ίδιο και με το «προσωπικό θέλω» και το «προσωπικό πράττειν», μέσα από την επιλογή και όχι την επιβολή. Ιδίως αυτό θα χρειασθεί να γίνεται στα πλαίσια των υπαρχόντων σήμερα κοινοτήτων αγώνα και αντίστασης στο υπάρχον, καθώς και των οικοκοινοτήτων, στην πορεία προς την κοινοτική οργάνωση της κοινωνίας. 

 Και η κοινότητα πρώτα από όλα να εξασκεί τα μέλη της στην «τέχνη του να μην είναι εγωιστικά». Να τα διαπαιδαγωγεί στη συνεργατικότητα και αλληλεγγύη και να κριτικάρει την ιδιοτέλεια και τον εγωισμό, με σύνθημα: «όποιος φροντίζει για όλους και την κοινότητα, φροντίζει και για τον εαυτό του. Το αντίστροφο δεν ισχύει».
Η γλώσσα βέβαια είναι το πιο σημαντικό εργαλείο στη μεταξύ μας επικοινωνία. Πολλοί επιστήμονες υποστηρίζουν (π.χ. ο Noah Harari) ότι ο άνθρωπος εξαπλώθηκε και επικράτησε σε όλα τα μήκη και τα πλάτη, λόγω της ανάπτυξης των γλωσσικών δυνατοτήτων επικοινωνίας στα πλαίσια της ομάδας του. Η ανάγκη για επικοινωνία μεταξύ των μελών της ομάδας- θα το λέγαμε με σύγχρονους όρους η ανάγκη για κοτσομπολιό-ήταν η αιτία για την ανάπτυξη της γλωσσικής έκφρασης του homo sapiens.
Η κοινωνική-κοινοτική  συνεργασία ήταν βέβαια το κλειδί, αλλά οι γνώσεις για τον έξω κόσμο, για το που υπήρχαν οι βίσονες ή τα λιοντάρια, δεν απαιτούσαν και πολλές γλωσσικές ικανότητες- τέτοιες έχουν και οι ομάδες π.χ. των πράσινων μαϊμούδων, που επικοινωνούν μεταξύ τους με ένα σύνολο κραυγών και φθόγγων που έχον συγκεκριμένο νόημα. Το πιο σημαντικό για την ανθρώπινη ομάδα -κοινότητα ήταν οι γνώσεις και οι πληροφορίες ενός μέλους για τα άλλα μέλη της ομάδας: ποιός συμπαθεί ή αντιπαθεί ποιόν, ποιός είναι ειλικρινής ή ποιός ψεύτης, ποιός κοιμάται με ποιόν κ.λπ.
Οι διαπροσωπικές σχέσεις, αλλά και οι οι σχέσεις μεταξύ υποσυνόλων της ομάδας, είναι πάρα πολλές. Οι συνδυασμοί που προκύπτουν- μόνο ανά δύο- σε μια ομάδα π.χ. 50 ατόμων είναι 1225 (προκύπτει από αντίστοιχο τύπο της συνδυαστικής). Κάτι τέτοιο απαιτεί ένα μεγάλο όγκο πληροφοριών και για να τις αποκτήσει κανείς, να τις “αποθηκεύσει” και να τις χρησιμοποιεί, ώστε να μπορεί να παρακολουθεί τις εξελίξεις και τις μεταβαλλόμενες διανθρώπινες σχέσεις στην ομάδα, χρειαζόταν μεγάλη γλωσσική ικανότητα και δημιουργία πολυποίκιλων γλωσσικών όρων. Με τη σειρά τους οι γλωσσικοί όροι ανέπτυξαν παραπέρα τη δυνατότητα συλλογισμών και τρόπων σκέψης που οδήγησαν και στην εφεύρεση λύσεων (π.χ. εργαλείων, μεθόδων) για τα προβλήματα των μελών αλλά και της ομάδας σαν σύνολο.


Οι διανθρώπινες σχέσεις- αυτό που εμείς σήμερα ονομάζουμε σχεσιακά αγαθά- ήταν το μεγάλο πλεονέκτημα που τότε οδήγησε στην γνωσιακή επανάσταση  και στην κατάκτηση του “δένδρου της γνώσης”, τον homo sapiens.
Σήμερα με την επικράτηση του ατομικισμού, έχουμε χάσει τον θησαυρό των σχεσιακών αγαθών που μπορούν να αναπτυχθούν στα πλαίσια της ομάδας-κοινότητας. Έχουμε χάσει τα πλεονεκτήματα της συνύπαρξης, συνδιαβούλευσης, συναπόφασης, συνεργασίας, συνεργατικότητας και συνδράσης, που έχουν πάντα πολλαπλασιαστικά αποτελέσματα(στην κυριολεξία παραγοντικά, όπως το λέμε στα μαθηματικά της συνδυαστικής).
Για αυτό η επιστροφή στην κοινότητα και τον κοινοτισμό-με κοινοτίστικες οικονομικές, κοινωνικές, πολιτιστικές και πολιτικές σχέσεις- μόνο πλεονεκτήματα μπορεί να μας φέρει, όχι μόνο για να ξεπεράσουμε τη σημερινή κρίση, αλλά και να πάμε πιο πέρα τις ίδιες τις ανθρώπινες κοινωνίες. Να στηριχθούμε βασικά στα “σχεσιακά αγαθά” και τα “Κοινά”, για να προχωρήσουμε προς την ευτοπία, αφήνοντας πίσω τη δυστοπία του ατομικισμού.