Αρπαγή της γης: το παγκοσμιοποιημένο ξεπούλημα των αγροτικών εδαφών

Γεωργικά σχέδια σε «υποανάπτυξη» χώρες προωθούν την υφαρπαγή των καλύτερων εδαφών από τον ντόπιο πληθυσμό. Η απληστία για γη παράγει πείνα σε αυτές τις χώρες.
Οι εξώσεις των τοπικών κοινοτήτων από τη γη τους δεν είναι καινούργιο φαινόμενο, αλλά τώρα παίρνει τρομακτικές διαστάσεις: μεγάλες πολυεθνικές αγροεπιχειρήσεις, διεθνείς επενδυτές, αλλά και κυβερνήσεις πλούσιων κρατών εξασφαλίζουν για τον εαυτό τους μεγάλες αγροτικές εκτάσεις, άγνωστο ακόμα σε μέγεθος. Όμως όπως έγινε γνωστό μόνο για το 2009 εξασφάλισαν- με διάφορες συμφωνίες- εκτάσεις γύρω στα 47 εκατομμύρια εκτάρια(1). Αυτό είναι ισοδύναμο με το ένα τέταρτο των αγροτικών εδαφών της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Το 70% των συμφωνιών έγιναν στην Αφρική, σε χώρες όπου το ένα τέταρτο τουλάχιστον του πληθυσμού ασχολούνται με τη γεωργία.
Τεκμηριώθηκε πολλές φορές το πώς αγνοήθηκαν παραδοσιακές τοπικές χρήσεις της γης και πως οι άνθρωποι με τη βία εκδιώχθηκαν από τη γη τους, για να εξασφαλισθούν χώροι για την εφαρμογή αυτών των μεγα-γεωργικών σχεδίων των διάφορων επενδυτών. Τα καλύτερα και πιο γόνιμα εδάφη καλλιεργούνται και παράγονται προϊόντα σχεδόν αποκλειστικά για εξαγωγές. Οι ντόπιοι χάνουν τη βάση της ύπαρξής τους και το δικαίωμα στη τροφή, ενώ οι χώρες είναι υποχρεωμένες να εισάγουν πολλά διατροφικά προϊόντα ή να εξαρτώνται από τα προγράμματα διατροφικής βοήθειας του ΟΗΕ. Αναπτύσσονται έτσι δυναμικές σύγκρουσης όχι μόνο με τους ξένους επενδυτές, αλλά και με τις ντόπιες οικονομικές ελίτ που συμμετέχουν σε αυτά τα ντηλς.
Οι βιομηχανικές χώρες δεν διαθέτουν αρκετή γη για να μπορούν να διατηρήσουν το καταναλωτικό μοντέλο που έχει επικρατήσει σε αυτές. Έτσι η Ευρώπη χρειάζεται π.χ. 35 εκατομμύρια εκτάρια καλλιεργήσιμων εκτάσεων επιπλέον από τα δικά της, κυρίως για παραγωγή ζωοτροφών για την εντατική της κτηνοτροφία, αλλά και για όλο και μεγαλύτερες ποσότητες παραγωγής βιοκαυσίμων για τον τομέα μεταφορών(2). Η χρήση «εξωτερικής» γης για το σύνολο της Ε.Ε. έχει αυξηθεί από το 1999 γύρω στο 40%.
Αλλά και πολιτικά έχουν φροντίσει οι κυβερνήσεις του Βορά να συνεισφέρουν σε αυτή τη παγκοσμιοποίηση της υφαρπαγής γης. Εδώ και 20 χρόνια πιέζουν τις κυβερνήσεις των «υποανάπτυξη» χωρών να αλλάζουν έτσι τους νόμους για τη χρήση γης, ώστε να μπορούν πιο εύκολα να την αγοράζουν ή να τη νοικιάζουν οι ξένοι επενδυτές. Το έκαναν αυτό κυρίως μέσω της Παγκόσμιας Τράπεζας(Π.Τ.), την οποία και ελέγχουν. Η Π.Τ. μάλιστα έπαιζε το ρόλο του συμβούλου των επενδυτών σε αυτές τις εξαγορές της γης.
Μη κυβερνητικές κοινωνικές οργανώσεις, όπως η FIAN και η Misereor, έχουν συχνά κάνει γνωστούς τους κινδύνους -για τους ντόπιους πληθυσμούς- από αυτή τη μονομερή φιλελευθεροποίηση της αγοράς γης, που είναι αποτέλεσμα αυτής της πολιτικής των κυβερνήσεων των αναπτυγμένων χωρών.
(1)Η οικονομική κρίση 2008-2009 έκανε πολλούς επενδυτές να ψάχνουν για σίγουρες και κερδοφόρες επενδύσεις. Η παραγωγική γη –μαζί με το νερό-είναι μια στρατηγική μάλιστα επένδυση για το παγκοσμιοποιημένο κεφάλαιο, στα επόμενα χρόνια, που θα υπάρχουν μεγάλες πιέσεις στους παγκόσμιους φυσικούς πόρους.
(2)Σύμφωνα με αναφορές εφημερίδων, στη Γκάνα π.χ. προγραμματίσθηκαν τα τελευταία χρόνια πάνω από τρία εκατομ. εκτάρια(1 εκτάριο=10 στρέμματα) γης για καλλιέργεια ενεργειακών φυτών προς παραγωγή βιοκαυσίμων. Οι 9 από τους 13 επενδυτές είναι ευρωπαϊκές φίρμες ή θυγατρικές τους. Εντωμεταξύ η Γκάνα θα έπρεπε επειγόντως να επενδύσει στη παραγωγή τροφίμων. Η χώρα εισάγει ετησίως ένα εκατομ. τόνους βασικών ειδών διατροφής(ρύζι, καλαμπόκι, σιτάρι)

Στοιχεία από τις οργανώσεις FIAN και η Misereor