Τι είναι η τοπικοποίηση

Ψάχνοντας στο διαδίκτυο με κλειδί τη λέξη Τοπικοποίηση, έπεσα και στο παρακάτω κείμενο, που πρέπει να έχει δημοσιευθεί παλιότερα στο περιοδικό Άρδην. Συγγραφέας:
Νίκος Ντάσιος, Άρδην τ. 45, 2003

Η τοπικοποίηση πάνω απ’ όλα αναφέρεται στον χώρο. Αφορά την βαθύτερη κατανόηση του τόπου στον οποίο ζούμε και την αίσθηση ότι ανήκουμε κάπου – σ’ έναν χώρο που συνδυάζει ιστορία, πολιτισμό, φυσικά χαρακτηριστικά και Κοινωνικές σχέσεις. Αναφερόμενοι λοιπόν στην τοπικοποίηση εννοούμε μια σύνθετη διαδικασία επαναφοράς και επαναπροσδιορισμού της σχέσης μας με τον χώρο.
Με οικονομικούς όρους η τοπικοποίηση επιτυγχάνεται με την επιστροφή της πραγματικής οικονομίας δηλ. την μείωση των αποστάσεων μεταξύ των παραγωγών και των καταναλωτών, την δημιουργία οικονομιών ανθρώπινης κλίμακας και την επαναφορά ηθικών, κοινωνικών και περιβαλλοντικών όρων στην οικονομία και στην ανάπτυξη.
Τι δεν είναι τοπικοποίηση
Προλαμβάνοντας τους επικριτές θα λέγαμε πως... τοπικοποίηση δεν σημαίνει το τέλος του εμπορίου, ούτε την καταστροφή της τεχνολογίας ούτε σαφώς απομονωτισμός και εθνο-φυλετισμός . Είναι απλά να μεταστρέψουμε την ιεραρχία ούτως ώστε το τοπικό να μπει σε προτεραιότητα έναντι του παγκόσμιου.
Πρέπει να γίνει εδώ κατανοητό πως το πρόβλημα δεν είναι το εμπόριο αυτό κάθε αυτό αλλά κυρίως η εξάρτηση του από Διεθνείς Οργανισμούς όπως ο ΠΟΕ και Οικονομικά Ινστιτούτα που προωθούν κατ αποκλειστικότητα τα συμφέροντα των μεγάλων Πολυεθνικών εταιριών
Στην διαδικασία της Τοπικοποίησης οι εμπορικές ροές έπονται του πιο σημαντικού στόχου που είναι η κάλυψη των βασικών ανθρωπίνων αναγκών κάνοντας χρήση σε μέγιστο βαθμό των τοπικών πόρων και συντελεστών της παραγωγής.
Μια άλλη παρανόηση των επικριτών της τοπικοποίησης είναι ότι ένα τέτοιο σχέδιο θα αποδεικνυόταν καταστροφικό για κάποιες κοινωνίες οδηγώντας τες σε πολλαπλούς αποκλεισμούς. Πιο συγκεκριμένα η άποψη αυτή λέει πως ένα πρόγραμμα τοπικοποίησης π.χ. στον Βορρά θα υποβάθμιζε τις Οικονομίες στο Νότο δεδομένου ότι οι χώρες του Νότου πρέπει να έχουν πρόσβαση στις αγορές του Βορρά για ν’ αντιμετωπίζουν το πρόβλημα της φτώχειας και του υποσιτισμού. Αντίστροφα όμως ένα σχέδιο ανάπτυξης μικρότερης κλίμακας θα προσέφερε πολύ σημαντικά πλεονεκτήματα για της αναπτυσσόμενες χώρες. Άλλωστε ήδη από την περίοδο της αποικιοκρατίας οι χώρες του Τρίτου Κόσμου επιλέχθηκαν για τις φτηνές πρώτες ύλες και τα αγροτικά τους προϊόντα και ήταν ακριβώς αυτή η επιλογή στον παγκόσμιο καταμερισμό που τις οδήγησε σε εξαθλίωση. Την τελευταία δεκαετία –την δεκαετία του απόγειου της παγκοσμιο¬ποίησης – οι χώρες αυτές ήταν χώρες φτηνού εργατικού δυναμικού και παραγωγής φτηνών βιομηχανικών προϊόντων για τις οικονομίες κλίμακας του Βορρά. Στην ίδια φάση εκατομμύρια άνθρωποι εξωθήθηκαν από την παραδοσιακή αγροτική οικονομία στα γκέτο των μεγαλουπόλεων η στα μεταναστευτικά ρεύματα προς τον Βορρά χάνοντας την επαφή με το χώρο και την κουλτούρα τους. Η τοπικοποίηση –αντίθετα με ότι υποστηρίζουν οι επικριτές– θα διατηρήσουν περισσότερους πόρους, απασχόληση και παραγωγικούς συντελεστές στις ίδιες τις χώρες αυτές.
Πώς όμως θ’ φτάσουμε σ’ αυτό το επίπεδο;
Πέρα από τα γενικότερα κινήματα αντίστασης στην Παγκοσμιοποίηση και τις νίκες που έχουν επιφέρει ιδίως μετά την Σύνοδο στο Seattle θα πρέπει να θίξουμε κάποια βασικά βήματα που θα πρέπει να υλοποιηθούν σε Διεθνές επίπεδο για να υπάρξει μια μεταστροφή προς την Τοπική Οικονομία
 Θα πρέπει να εξαλειφθούν όλες οι κρυφές επιδοτήσεις και οι επενδύσεις που γίνονται και εξυπηρετούν αποκλειστικά τα Πολυεθνικά συμφέροντα . Για παράδειγμα τα μεγάλα έργα υποδομής που είναι άμεση μεταβίβαση κεφαλαίων από φορολογούμενους της Ε.Ε. προς την εξυπηρέτηση αναπτυξιακών μοντέλων μεγάλης κλίμακας
 Να παραγραφούν τα χρέη των φτωχών χωρών και η παραγραφή να συνδεθεί με τον επαναπροσδιορισμό της ανάπτυξης σε πιο αποκεντρωμένες και τοπικές μορφές
 Την μετατροπή του φορολογικού προτύπου από φορολόγηση του κεφαλαίου σε φορολόγηση ενέργειας, χρήσης πόρων, χρηματιστικών ροών, κ.λπ.
 Αλλαγή του ενεργειακού προτύπου από το πετρέλαιο, τον άνθρακα και την πυρηνική ενέργεια, στο υδρογόνο, τον ήλιο, την βιομάζα, τον αέρα –ιδιαίτερα στις αναπτυσσόμενες χώρες.
 Την επιβολή δασμών σε εισαγόμενα προϊόντα σε εθνικό η περιφερειακό επίπεδο και κυρίως σ αυτά που η κάθε περιοχή μπορεί να τα παράγει μόνη της.
 Επαναπροσδιορισμός της κατεύθυνσης της αναπτυξιακής βοήθειας από μεγάλα έργα υποδομής σε προγράμματα για την ενίσχυση της οικονομίας της υπαίθρου, την προσαρμοσμένη τεχνολογία, την σύνδεση εκπαίδευσης, τεχνολογικής έρευνας με τις τοπικές παραγωγικές ανάγκες.
 Την αναμόρφωση της ιδιοκτησίας της γης και της ήπιας αξιοποίησης της, με άμεσο σταμάτημα των τάσεων αστικοποίησης και αντιστροφής της, με προγράμματα ριζικής αποκέντρωσης
 Την ενδυνάμωση του δημόσιου χώρου και των κοινωνικών αγαθών καθώς και την διασφάλιση ενός ελάχιστου εγγυημένου εισοδήματος για όλους τους πολίτες.
 Την αποσύνδεση των πολιτικών εκπαίδευσης και υγείας από τις μεγάλες εταιρίες που μετατρέπουν τον άνθρωπο σε πειραματόζωο και εμπόρευμα.
Τι όμως μπορεί να γίνει σε τοπική κλίμακα;
Παρ όλη την διαδικασία ομογενοποίησης και από-εδαφικο¬ποίησης που επιχειρεί η δυναμική της παγκοσμιοποίησης και η επιχειρούμενη αλλοτρίωση των ανθρώπων μέσω της αποξέ¬νωσης και διάλυσης όλων των κοινωνικών δεσμών αλλά και των σχέσεων του ανθρώπου με την Φύση και τον Πολιτισμό του, τα τελευταία χρόνια παρατηρείται πολλαπλασιασμός των τάσεων σε μικρή κλίμακα να αναπτύξουν εναλλακτικά μορφώματα κοινωνικής και οικονομικής οργάνωσης. Είναι μικρές αλλά πολύ ελπιδοφόρες πρωτοβουλίες σαν μικροί σπόροι που φυτρώνουν στο άγονο τοπίο η στο τσιμέντο της ζωής μας…
Πιο συγκεκριμένα να αναφέρω:
 Το Κίνημα για την παραγωγή τροφής σε τοπική κλίμακα μειώνοντας τις αποστάσεις μεταξύ παραγωγών και καταναλωτών. Το κίνημα αυτό παρουσιάζει ιδιαίτερη ανάπτυξη με την παραγωγή τροφής μέσα σε μεγάλα αστικά κέντρα
 Δημιουργία και χρήση τοπικών νομισμάτων όπως π.χ. στην περιοχή Ithaca στην Νέα Υόρκη με διακίνηση περίπου 50.000 $ και 1000 συμμετέχοντες σήμερα. Ένα άλλο παράδειγμα είναι τα LETs σχέδια στην Αγγλία, στην Ιρλανδία, στον Καναδά, στην Γαλλία, στην Αργεντινή, στην Αυστραλία κ.λπ. Σ αυτό το πλαίσιο οι άνθρωποι επιλέγουν από μια λίστα τις υπηρεσίες που θα παρέχουν και τι υπηρεσίες που θέλουν μέσα στην κοινότητα τους . Μ’ αυτό τον τρόπο ανοίγουν ένα λογαριασμό παίρνοντας μονάδες για κάθε υπηρεσία που παρέχουν στην κοινότητα . Τις μονάδες αυτές μπορούν να τις χρησιμοποιήσουν για την αγορά αγαθών η υπηρεσιών από κάθε έναν που είναι στο ίδιο σύστημα
 Ένα άλλο κίνημα είναι αυτό του «Αγοράζω Τοπικά» που βοηθάει τις τοπικές επιχειρήσεις να επιβιώσουν ενάντια των μεγάλων ανταγωνιστών τους . Το κίνημα αυτό έχει επιδείξει μεγάλη αντίσταση στο άνοιγμα πολυεθνικών σε τοπικές κοινωνίες όπως πχ των Mc Donalds –που ανοίγει ένα εστιατόρια κάθε 9 ώρες σ όλο τον κόσμο.
 Ένα σημαντικό δίκτυο είναι αυτό των οικο-χωριών που αποτελεί εγχείρημα συνεργασίας ανθρώπων που ζουν στην ύπαιθρο με ανθρώπους που εγκαταλείπουν τις πόλεις για να ζήσουν μ ένα διαφορετικό τρόπο . Πολλά απ αυτά –που συνεχώς επεκτείνονται- βασίζονται στην χρήση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και μικρών συνεταιρισμών παραγωγής βιολογικών προϊόντων η αγρο-τουριστικών υπηρεσιών βασισμένων αποκλειστικά στην χρήση των τοπικών φυσικών πόρων
 Ένα άλλο δίκτυο είναι αυτό των «Ηθικών Τραπεζών» η των Κοινοτικών Τραπεζών που αποτελούν πιστωτικά ιδρύματα για την αύξηση του κεφαλαίου που σε συνδυασμό με το Know-how και τα χαμηλά επιτόκια συντελεί στο άνοιγμα μικρών επιχειρήσεων από ανειδίκευτους η κοινωνικά αποκλεισμένους η ακόμα την αξιοποίηση περιοχών που αντιμετωπίζουν εγκατάλειψη.