Μικροκαταθέτες φτιάχνουν τις δικές τους τράπεζες

Του ΑΧΙΛΛΕΑ ΦΑΚΑΤΣΕΛΗ

Ακόμη μία φορά, ο αμερικανικός κοινωνικός ακτιβισμός αποδεικνύεται πρωτοπόρος.
Στην πρωτοπορία και πάλι οι αμερικανοί κοινωνικοί ακτιβιστές. Αποσύρουν τις καταθέσεις τους από τις μεγάλες τράπεζες, όχι για το εξωτερικό αλλά για μικρές συνεταιριστικές. Μετά από τα κινήματα των καταλήψεων, που υπερέβησαν το εύρος των ευρωπαϊκών κινητοποιήσεων των «αγανακτισμένων» και εξακολουθούν ακούραστα να σαρώνουν την αμερικανική επικράτεια, ένα νέο κίνημα έρχεται να προσθέσει τη δυναμική του στα «οδοφράγματα» της αντικαπιταλιστικής αφύπνισης: το κίνημα Μεταφοράς Τραπεζικών Λογαριασμών. Πρόκειται για μια απλή ιδέα, που ανοίγει νέους ορίζοντες στις δυνατότητες που έχουν οι μικροκαταθέτες να επηρεάζουν τις μεγάλες τράπεζες, προτρέποντας αυτούς ακριβώς τους μικροκαταθέτες να μεταφέρουν τα χρήματά τους στους μικρούς, τοπικούς μη κερδοσκοπικούς πιστωτικούς συνεταιρισμούς που συνθέτουν τον απόμακρο γαλαξία του λαϊκού καπιταλισμού στα σπλάχνα των ΗΠΑ.
Ολα ξεκίνησαν από την αγανάκτηση μιας τυπικής, εργαζόμενης Αμερικανίδας που χρησιμοποιούσε πιστωτική κάρτα για τις αγορές της. Η Κρίστεν Κρίστιαν, πελάτισσα της Bank of America, ενημερώθηκε από την τράπεζά της ότι η πιστωτική κάρτα της θα χρεώνεται κάθε μήνα με το ποσό των 5 δολαρίων, ανεξάρτητα από τη χρήση, απλώς και μόνο για να διατηρείται σε ισχύ η κάρτα. Στον αμερικανικό καπιταλισμό της πλήρους απουσίας κανόνων, το μικρό αυτό χαράτσι προέκυπτε ως παρενέργεια ενός νόμου που υπέγραψε ο πρόεδρος Ομπάμα τον περασμένο Ιούλιο, που περιόριζε το περιθώριο κέρδους των τραπεζών από τις πιστωτικές κάρτες. Για να ισοφαρίσουν αυτές τις απώλειες, οι τράπεζες επέβαλλαν το μηνιαίο πεντοδόλαρο, όχι σε όλους, αλλά στους καταθέτες με ποσά κάτω των 20.000 δολαρίων, διότι από τους μεγαλύτερους καταθέτες, είχαν έτσι κι αλλιώς διασφαλισμένα κέρδη.
Η κυρία με το περίεργο όνομα διατηρούσε blog. Εξοργισμένη, όχι από το φτωχό πεντοδόλαρο αλλά από την τραπεζική απληστία, πρότεινε στους 500 φίλους της σελίδας της να πάνε να σηκώσουν τις καταθέσεις τους από τις εμπορικές τράπεζες και να τις μεταφέρουν στους αυτοδιαχειριζόμενους πιστωτικούς συνεταιρισμούς της πόλης τους. Στους συνεταιρισμούς αυτούς οι καταθέτες είναι και οι μοναδικοί μέτοχοι, τα δε κεφάλαια επενδύονται σε αναπτυξιακά προγράμματα τοπικών μικρομεσαίων επιχειρήσεων ή δήμων. Αντίθετα από τις εμπορικές τράπεζες με τους μετόχους που κερδοσκοπούν, οι πιστωτικοί συνεταιρισμοί είναι μη κερδοσκοπικές επιχειρήσεις ενός υγιούς λαϊκού καπιταλισμού.
Πρακτική η κ. Κρίστεν, πρότεινε στους φίλους της σελίδας της να ολοκληρώσουν τη μεταφορά των καταθέσεων μέχρι τις 5 Νοεμβρίου, την οποία βάφτισε Ημέρα Μεταφοράς Καταθέσεων, διακοσμώντας τις λέξεις αυτές με την εικόνα της μάσκας του Γκάι Φοκς (που φορούν οι πασίγνωστοι και πανταχού παρόντες πλέον, Ανώνυμοι), ελαφρά τροποποιημένη με τα χρώματα της αμερικανικής σημαίας. Αναπάντεχα, η κ. Κρίστεν έλαβε 55.000 επιβεβαιώσεις συμμετοχής για την Ημέρα Μεταφοράς Καταθέσεων, πυροδοτώντας πλέον την ανάδυση ενός κινήματος, καθώς την όμορφη ιδέα της στήριξαν άμεσα οι ίδιοι οι Ανώνυμοι αλλά και το κίνημα Καταλάβετε τη Wall Street, τονίζοντας όλοι ότι δεν είχαν καμία προσυνεννόηση με την Κρίστεν Κρίστιαν.
Ηδη, 700.000 μικροκαταθέτες, σύμφωνα με τα στοιχεία της Εθνικής Ενωσης Πιστωτικών Συνεταιρισμών, έχουν μεταφέρει τα λεφτά τους σε τοπικούς πιστωτικούς συνεταιρισμούς, οι οποίοι από την πλευρά τους μιλούν για πραγματική έκρηξη καταθέσεων στα ταμεία τους: πάνω από 100 εκατομμύρια δολάρια μπήκαν στα ταμεία αυτών των συνεταιριστικών λαϊκών τραπεζών και, από αυτά, ήδη 90 εκατομμύρια δολάρια δόθηκαν σε νέα δάνεια προς νέους και παλαιούς καταθέτες. Με την ιδέα της μεταφοράς καταθέσεων να κερδίζει καθημερινά έδαφος στις ΗΠΑ, οι πιστωτικοί συνεταιρισμοί συνθέτουν δικά τους σλόγκαν προσέλκυσης καταθετών, όπως «Δραπετεύστε από την τράπεζά σας» ή «Ξετραπεζωθείτε!»
Στους τραπεζικούς κύκλους φαίνεται ότι επικρατεί συγκρατημένος... πανικός. Ηδη οι Bank of America, JPMorgan Chase, Wells Fargo, Regions Financial και SunTrust απέσυραν το χαράτσι στις κάρτες εγκαινιάζοντας παράλληλα νέα πακέτα προσφορών για κατόχους πιστωτικών καρτών. Οι οικονομολόγοι τους, δε, σπεύδουν να εκτιμήσουν ότι το κίνημα δεν απειλεί την αγορά χρήματος, διότι οι καταθέτες που «δραπετεύουν» είναι τόσο μικροί που η απουσία τους δεν γίνεται ιδιαίτερα αισθητή.
Το πρόβλημα είναι τι θα συμβεί αν διευρυνθεί ο κύκλος των... Ξετραπεζωμένων, καθώς τη σκυτάλη παίρνει ο ευρύτερος χώρος του κοινωνικού ακτιβισμού, που επισημαίνει τα προτερήματα του νέου αντι-τραπεζικού κινήματος: ενώ τα κινήματα των καταλήψεων προσπαθούν να συνεφέρουν έναν παρανοϊκό συνομιλητή (το τραπεζικό σύστημα), το κίνημα μεταφοράς καταθέσεων προτείνει διακοπή της συνομιλίας και γύρισμα της πλάτης στον παρανοϊκό συνομιλητή.