Σχετικά με τα σχέδια δημιουργίας φράχτη στον Έβρο

04/01/2011
Με αφορμή τις πρόσφατες δηλώσεις του Υπουργού Προστασίας του Πολίτη κ. Χρήστου Παπουτσή για δημιουργία φράχτη στα σύνορα με την Τουρκία στον Έβρο, με σκοπό τον περιορισμό της παράτυπης μετανάστευσης προς τη χώρα μας, θα θέλαμε να εκφράσουμε τον προβληματισμό και την έντονη ανησυχία μας για τους κινδύνους, που κρύβονται πίσω από ένα τέτοιο εγχείρημα σχετικά με την προάσπιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων αλλά και την προστασία των προσφύγων ειδικότερα.
Καταρχήν, θα θέλαμε να υπενθυμίσουμε ότι ανάλογα ή και διαφορετικά μέτρα, που έχουν παρθεί στο παρελθόν, τόσο στην Ελλάδα αλλά όσο και στο εξωτερικό, ουδέποτε κατάφεραν να λύσουν το θέμα της παράτυπης μετανάστευσης. Συνεπώς, θα έπρεπε πλέον να γίνει επιτέλους κατανοητό ότι όσο υπάρχουν σε διάφορα σημεία του πλανήτη, πόλεμοι, εμφύλιες συρράξεις, ανελεύθερα καθεστώτα, καταπάτηση ανθρωπίνων δικαιωμάτων, καθώς και ανέχεια, οι άνθρωποι θα συνεχίζουν να μεταναστεύουν αναζητώντας προστασία και ένα καλύτερο μέλλον. Κανένας φράχτης, τείχος ή οποιοδήποτε άλλο μέσο δεν πρόκειται να τους αποτρέψει όταν ξέρουν πως αν παραμείνουν στις εστίες τους δεν έχουν μέλλον και δεν μπορούν να επιβιώσουν. Το μόνο αποτέλεσμα που μπορεί να έχει ένας τέτοιος φράχτης είναι να θέσει περισσότερες ανθρώπινες ζωές σε κίνδυνο, όπως συνέβαινε στο παρελθόν με τη ναρκοθέτηση του Έβρου.
Πέρα όμως από το πόσο «αποτελεσματικό» είναι το μέτρο δημιουργίας φράχτη, αλλά και πέρα από τον αρνητικότατο συμβολισμό που θα έχει μία τέτοια ενέργεια, μετατρέποντας την Ελλάδα σε φρούριο, είναι πολύ πιο σημαντικό να αναλογιστεί η ηγεσία του Υπουργείου Προστασίας του Πολίτη (ΥΠΠο) τα ζητήματα που προκύπτουν σχετικά με την προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και τις υποχρεώσεις που έχει αναλάβει η χώρα μας κατ’ εφαρμογή του διεθνούς, του ευρωπαϊκού αλλά και του ελληνικού δικαίου.
Εφόσον, όπως σημειώνεται και στις δηλώσεις του κ. Υπουργού, ‘η κυβέρνηση έχει ιδιαίτερη ευαισθησία στα ανθρώπινα δικαιώματα, την αγωνία και την ελπίδα των μεταναστών για μια καλύτερη ζωή…’, θα θέλαμε να υπενθυμίσουμε ότι το δικαίωμα στο άσυλο αποτελεί βασικό ανθρώπινο δικαίωμα και κατ’ επέκταση η προστασία των προσφύγων βασική υποχρέωση της Ελλάδας. Κτίζοντας φράχτες και υψώνοντας τείχη είναι αυτονόητο ότι εμποδίζεται η είσοδος στη χώρα ανθρώπων, που έχουν ανάγκη διεθνούς προστασίας, με αποτέλεσμα να τους στερείται η δυνατότητα να ζητήσουν την προστασία που δικαιούνται και να τίθεται η ζωή τους σε άμεσο κίνδυνο.
Επίσης, καθώς σε άλλο σημείο των δηλώσεων του Υπουργού τονίζεται ότι ‘…(η κυβέρνηση) παίρνει όλα τα μέτρα για εκείνους που έχουν το δικαίωμα ασύλου και διεθνούς προστασίας..’ είναι απορίας άξιο με ποιο τρόπο θα διασφαλιστεί η προστασία των προσφύγων όταν αυτοί παρεμποδίζεται η είσοδός τους στην ελληνική επικράτεια.
Τέλος, θα θέλαμε να σημειώσουμε ότι ανάμεσα στους «παράνομους μετανάστες» -όπως κακώς επιμένει να τους αποκαλεί και ο κ. Υπουργός προκαταβάλλοντας αρνητικά την κοινή γνώμη- εκτός των άλλων, βρίσκονται οικογένειες, ασυνόδευτοι ανήλικοι και άλλες ευάλωτες ομάδες ανθρώπων. Όπως είναι γνωστό, συνήθως τα όποια μέτρα αποτροπής, πλήττουν και προκαλούν ατυχήματα στους πιο ευάλωτους. Είναι έτοιμη η Ελλάδα να διαχειριστεί ενδεχόμενες ανθρώπινες απώλειες, για παράδειγμα μικρών παιδιών, που δεν θα καταφέρουν να περάσουν σώοι τον φράχτη;

Ελληνικό Συμβούλιο για τους πρόσφυγες


Φράχτες και πέργκολες στον Έβρο

Θέλετε φράχτες; Θέλετε τάφρους; Θέλετε τείχη; Δεκτό. Θέλετε να αντιμετωπίσουμε το ζήτημα της μη νόμιμης μετανάστευσης; Ε, τότε είμαστε σε λάθος δρόμο.
***
Αν σταθούμε στην ορολογία που συνοδεύει τη σύγχρονη μετανάστευση, αυτό το νέο είδος μετανάστευσης που δεν είναι μήτε ακριβώς οικονομικοί μετανάστες μηδέ συμβατικοί πρόσφυγες, όπως τους ορίζει η Συνθήκη της Γενεύης, αλλά ανήκουν σε μια ενδιάμεση κατηγορία («εξαναγκασμένη μετανάστευση») που στην πλειονότητά της αφορά ανθρώπους που χρήζουν διεθνούς προστασίας, μπορούμε εύκολα να αντιληφθούμε ότι σχετίζεται με το νερό: influx, wave, flow, κι αυτό δεν είναι διόλου τυχαίο Τη σύγχρονη μετανάστευση δεν την σταματάς μήτε με τείχη μήτε με φράχτες, όπως και το νερό εξάλλου. Μπορείς μοναχά να της αλλάξεις πορεία. Ωστόσο, όσο περισσότερο την εμποδίζεις τόσο θα τρυπώνει από αλλά σημεία, και όσο πιο κρυφά τα σημεία τόσο μεγαλύτερη η ζημιά, όπως και με το νερό εξάλλου.
Δεν υπάρχει θεωρητικός της σύγχρονης μετανάστευσης που να μην εκτιμά ότι τα αίτια της παράνομης μετανάστευσης δεν είναι άλλα από την ανυπαρξία διαδικασιών νόμιμης μετανάστευσης Είναι οι περίφημες «unintended consequences» (λανθάνουσες συνέπειες) του Merton, «οι απρόβλεπτες συνέπειες σκόπιμων πράξεων». Όταν, δηλαδή, το κράτος θέλοντας να περιορίσει τη μετανάστευση υψώνει τείχη αδιαπέραστα, φυσικά ή νομικά, αλλά στην πραγματικότητα το μόνο που κατορθώνει θα είναι να ενισχύσει τη λάθρα μετανάστευση και την κερδοσκοπία των λαθροδιακινητών. Θέλετε να πατάξετε τους λαθροδιακινητές; Ένας είναι ο τρόπος: ορίστε νόμιμους τρόπους εισδοχής μεταναστών.
Ο περίφημος φράχτης, λοιπόν, τί θα κάνει; Απολύτως τίποτα, όσον αφορά στους αλλοδαπούς Απλώς θα περνάνε από παραδίπλα ή από το Αιγαίο, όπως έκαναν όλα τα χρόνια. Διότι, προφανώς, και τη ροή δεν τη μετατόπισε η Frontex αλλά το market. Οταν το κόμιστρο έφτασε τα 2000-3000 ευρώ από Τουρκία σε Μυτιλήνη ή Σάμο, μια άλλη ομάδα στα επάνω σύνορα έριξε τις τιμές στα 300 ευρώ. Και σε αυτό οφείλεται το ότι πέραν της γεωγραφικής μετατόπισης παρατηρείται και μια ποιοτική αλλαγή: οι πιο φτωχοί, οι πιο ευάλωτοι, οι πιο δυστυχισμένοι … επιλέγουν τον Έβρο. Με τον φράχτη, απλώς ενδέχεται να αυξηθούν λίγο τα κόμιστρα και ίσως … και τα πτώματα.
Όμως, το ζήτημα δεν είναι ο αλλοδαπός. Στην πραγματικότητα, καθόλου δεν θα τον επηρεάσει. Αυτός ο φράχτης και ο περί αυτού λόγος επηρεάζει εμάς: το κράτος και τους πολίτες. Οσον αφορά τους πολίτες, όλη αυτή η ρητορική κάνει τον πολίτη να αισθάνεται απειλούμενος, ότι τίθεται θέμα εισβολής- ριζοσπαστικοποιείται, πολώνεται και αποπροσανατολίζεται. Αυτό επιθυμούμε; Να τρομάξουμε και να φασιστοποιήσουμε κι άλλο μια κοινωνία που βάλλεται από τα οικονομικά μέτρα και, συνεπώς, είναι έτοιμη να στρέψει τα βέλη της προς το πιο αδύναμο; Αυτό θέλει, άραγε, η σημερινή κυβέρνηση;
Οσον αφορά στο κράτος, βάλλεται από τον φράχτη γα τον εξής λόγο. Τη χρονιά που πέρασε, έγιναν γιγάντιες προσπάθειες για να αλλάξει το κλίμα στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή έναντι της Ελλάδας. Οταν όλοι κατηγορούσαν την Ελλάδα για τις απαράδεκτες συνθήκες κράτησης, το επαίσχυντα χαμηλό ποσοστό απόδοσης πολιτικού ασύλου, την ανυπαρξία μεταναστευτικής πολιτικής, και το αίτημα της Ελλάδας για αναθεώρηση του κανονισμού Δουβλίνο ΙΙ μόνο γέλιο προκαλούσε. Υποκριτικό γέλιο; Φυσικά. Αλλά είχαν σθεναρά επιχειρήματα, ενώ η Ελλάδα ένοχα κατέβαζε τα μάτια. Έλεγαν… σταματήστε να βασανίζετε ανθρώπους και μετά τα λέμε. Και, πράγματι, μέσα σε περιορισμένο χρονικό διάστημα, το κλίμα άρχισε να βελτιώνεται. Είδανε τις προσπάθειες, διάβασαν τα προσχέδια των νόμων, συναντήθηκαν με αρμόδιους φορείς και, κάπως έτσι, απέφυγε η Ελλάδα και την προσφυγή στο Δικαστήριο της ΕΕ. Κι όχι μόνο αυτό, αλλά απέκτησε ισχυρούς συμμάχους- κράτη, διεθνείς οργανώσεις αλλά και την ίδια την Ευρωπαϊκή Επιτροπή έναντι των κρατών μελών που συνέχιζαν να μην επιθυμούν καμία αλλαγή του Δουβλίνο ΙΙ. Όταν ακόμα και ίδιος ο υπουργός της Γαλλίας, ο κ. Besson, στη συνάντηση του Σεπτεμβρίου στο Παρίσι -παρουσία εκπροσώπων κρατών -μελών και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής- τόνισε ότι η Ελλάδα αλλάζει και οφείλουμε να την στηρίξουμε καθώς αντιμετωπίζει το μεγαλύτερο πρόβλημα, και η Επίτροπος η κα. Malmström υπερθεμάτισε τονίζοντας την ανάγκη για αναθεώρηση του Δουβλίνου ΙΙ. Όλα αυτά, όμως, κινδυνεύουν να γκρεμιστούν με τη ρητορική περί φράχτη. Για άλλη μια φορά η Ελλάδα φαίνεται να μην εφαρμόζει όσα υποσχέθηκε και να πράττει κάτι άλλο Ο φράχτης κ. υπουργέ δεν συμπεριλαμβάνεται στο Εθνικό Σχέδιο για τη Διαχείριση των Μεταναστευτικών Ροών.
Στο Εθνικό Σχέδιο για τη Διαχείριση των Μεταναστευτικών Ροών της κυβέρνησης του ΠΑΣΟΚ, που χαιρετίστηκε από όλους, συμπεριλαμβάνεται ο νόμος για το άσυλο, τα Κέντρα Πρώτης Υποδοχής, τα ανθρώπινα Κέντρα Μακράς Κράτησης. Και τίθεται το ερώτημα… όταν υπάρχει αυτό το νομοσχέδιο που θα ψηφιστεί μέσα στην επόμενη εβδομάδα, μολονότι έχει καθυστερήσει τραγικά πολύ, όταν αυτό το νομοσχέδιο είναι προϊόν πολύμηνης μελέτης των καλύτερων που ασχολούνται με τη μετανάστευση- υπουργεία, θεσμικοί φορείς, ΜΚΟ, Διεθνείς οργανισμοί- γιατί δεν καταβάλουμε κάθε δυνατή προσπάθεια για την υλοποίηση του νόμου και αναλωνόμαστε σε πυροτεχνήματα με φράχτες, που είναι τοις πάσει γνωστό πως και χρήματα θα κοστίσουν και κανένα αποτέλεσμα δεν θα φέρουν; Το τόνισε εξάλλου και η ίδια η Ευρωπαϊκή Επιτροπή
Το Κέντρο Πρώτης Υποδοχής στον Έβρο μπορούσε σε πιλοτική βάση να λειτουργεί από το Σεπτέμβρη και με αυτό τον τρόπο θα περιορίζονταν δραματικά οι ροές από τα σύνορα στο κέντρο της Αθήνας Εργασία καμία δεν έχει γίνει για την βελτίωση της Πέτρου Ράλλη μήτε για τα κρατητήρια του Αεροδρομίου. Ομοίως, καμία προετοιμασία δεν έχει γίνει για την κατασκευή Κέντρων Μακράς Κράτησης, που να συνάδουν με τις οδηγίες του CPT. Όσο δεν για το ΠΔ για τα εκκρεμή αιτήματα ασύλου …ακόμα αναμένεται η εφαρμογή του- το μαρτυρούν, άλλωστε, οι δεκάδες απεργοί πείνας από το Αφγανιστάν και το Ιράν. Και τα κονδύλια παραμένουν στα ταμεία, ανέπαφα.
Ο Έβρος χρειάζεται και φράχτες και έργα υποδομής, ώστε να μην πλημμυρίζουν κάθε χρόνο τα χωριά αυτής της πολύτιμης αν και ξεχασμένης περιοχής της Ελλάδας. Δεν χρειάζεται, όμως, αυτόν τον φράχτη.

Αφροδίτη Αλ Σαλεχ