ΘΕΣΣΑΛΟΙ ΠΟΛΙΤΕΣ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ προς το περιφερειακό συμβούλιο Θεσσαλίας

‘ΘΕΣΣΑΛΟΙ ΠΟΛΙΤΕΣ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ’
ΓΙΑ ΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ, ΤΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟ,
ΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗ
Λάρισα 28/1/2011

ΠΡΟΣ ΤΟΝ ΠΡΟΕΔΡΟ ΤΟΥ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ κ. Χ. ΛΙΑΠΗ

Σε συνέχεια της πρόσκλησής σας να σας καταθέσουμε τις απόψεις μας για το Περιβάλλον της Θεσσαλίας για την 1Η ΣΥΝΕΔΡΙΑΣΗ ΤΟΥ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ, σας καταθέτουμε το ακόλουθο κείμενο θέσεών μας:


Η στρατηγική στόχευση για την Θεσσαλία στα επόμενα χρόνια πρέπει να λάβει μέτρα για την προστασία του Φυσικού και Αστικού Περιβάλλοντός της και να δημιουργήσει τις αναγκαίες υποδομές υποστήριξης της βιώσιμης ανάπτυξης με αρμονική συνεργασία των ανθρώπινων και φυσικών πόρων, ενίσχυση της κοινωνικής συνοχής και αξιοποίηση της δημιουργικότητας, συνεργασίας και διεκδικητικής αγωνιστικής εξωστρέφειας των πολιτών και φορέων της Θεσσαλίας για ανάδειξη της περιβαλλοντικής, πολιτιστικής και παραγωγικής ταυτότητας της Θεσσαλίας.
Ετσι αντί να βλέπουμε μονοδιάστατα το περιβάλλον, είναι ανάγκη στις σημερινές συνθήκες της παγκοσμιοποίησης να προστατεύουμε, αντιμετωπίζουμε και αξιοποιούμε το ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ως βασική συνιστώσα κάθε πολύπλευρης αναπτυξιακής πρωτοβουλίας στην Περιφέρεια Θεσσαλίας.
Η ηπειρωτική Θεσσαλία αποτελεί ενιαία γεωμορφολογική ενότητα με κύριο χαρακτηριστικό την παρουσία δύο εκτεταμένων πεδινών περιοχών που περιβάλλονται από ορεινούς όγκους .Η γεωμορφολογία αυτή ,σε συνδυασμό με τον μοναδικό αποδέκτη των λεκανών απορροής Πηνειό ποταμό με τους παραποτάμους του, καθιστά ιδιαίτερα ευαίσθητο το σύνολο των οικοσυστημάτων των πεδινών αλλά και των ορεινών περιοχών της. Τα αποτελέσματα της οικονομικής δραστηριότητας που αναπτύχθηκε την τελευταία πεντηκονταετία, χαρακτηρίζονται από καθολική έλλειψη ενδιαφέροντος προς το περιβάλλον και από κακή διαχείριση των φυσικών πόρων της. Συγκεκριμένα:
1) Αποψιλώθηκαν οι πεδινές εκτάσεις από κάθε είδος βλάστησης, με αρνητικές συνέπειες επί των φυσικών ενδιαιτημάτων της ντόπιας χλωρίδας και πανίδας και της οικολογικής ισορροπίας, απόπλυση παραγωγικού εδάφους, έξαρση επιφυτειών στις καλλιέργειες και διατάραξη του υδρολογικού κύκλου.
2) Στα δάση και οι δασικές εκτάσεις στους ορεινούς όγκους με τις εκτεταμένες πυρκαγιές, τις εκχερσώσεις, τις αποψιλώσεις και την υπερβόσκηση, οδήγησαν στον περιορισμό των δασών, την αλλοίωση της φυτοκοινωνίας με επικράτηση υποδεέστερων ειδών, την εκτεταμένη αποσάθρωση των πρανών και τον περιορισμό της καταβύθισης των ατμοσφαιρικών κατακρημνισμάτων.
3)Ο αποκλειστικός μεγάλος αποδέκτης των νερών Πηνειός έγινε αποδέκτης αστικών και βιομηχανικών αποβλήτων, ενώ την θερμή περίοδο οδηγείται στην ολοκληρωτική διακοπή της ροής και την πλήρη αποξήρανση ακόμη και των νερών που διασώζονται σε ορισμένα σημεία της κοίτης του.
4)Οι υπόγειοι υδροφορείς, μολύνθηκαν με πολύχρονη εκτεταμένη ρύπανση από νιτρικά ιόντα των λιπάνσεων ειδικά της μονοκαλλιέργειας του βαμβακιού, ενώ συνολικά παρατηρείται μεγάλη ταπείνωση του υδροφόρου ορίζοντα. Εξέλιξη που οδήγησε στην διείσδυση της θάλασσας και την σταδιακή επέκταση της υφαλμύρωσης του υδροφόρου ορίζοντα με έντονο κίνδυνο ερημοποίησης της ανατολικής θεσσαλικής πεδιάδας.
5)Η εντατικοποίηση των καλλιεργειών με χρήση εκτεταμένων φυτοφαρμάκων και λιπασμάτων, ειδικά σε περιοχές με δενδροκομικά, αμπελουργικά, λαχανοκομικά είδη, μολύνει ακατάπαυστα με παντοειδή δηλητήρια και βαριά μέταλλα την ατμόσφαιρα και τα εδάφη πλησίον κατοικημένων περιοχών.
6)Η έντονη αστικοποίηση και οι ρευστοί πολεοδομικοί κανόνες, οδήγησαν σε αβίωτα μεσαία αστικά κέντρα (Λάρισα-Βόλος-Τρίκαλα-Καρδίτσα) ,που σε συνδυασμό με την εκτεταμένη κυκλοφορία αυτοκινήτων, δημιουργούν απαράδεκτες συνθήκες αστικού περιβάλλοντος. Ακόμη και σε κωμοπόλεις ολόκληρης της Θεσσαλίας παρατηρείται το φαινόμενο να κτίζονται απαράδεκτα υψηλά κτίρια και να συμπιέζονται λειτουργίες σε περιορισμένα κεντρικά σημεία, αναιρώντας τον χαρακτήρα παραδοσιακών οικισμών πέρα από την περιβαλλοντική ρύπανση.
7)Η μη εφαρμογή χωροταξικών κανόνων των επιχειρηματικών δραστηριοτήτων και η ανεξέλεγκτη εκτός σχεδίου δόμηση, οδήγησαν σε αλλοίωση των περιαστικών περιοχών και της φυσιογνωμίας του χώρου. Παράλληλα η εκτεταμένη άναρχη δόμηση ολόκληρων παραλιακών αλλά και ορεινών περιοχών (Κίσαβος – Μαυροβούνιο – Πήλιο) αλλοιώνει την αισθητική του τοπίου και την λειτουργία του υπαίθριου χώρου.
8)Η αποδιάρθρωση της αγροτικής παραγωγής και η υιοθέτηση ενός εισαγόμενου διατροφικού προτύπου, μετέβαλαν το περιεχόμενο της Θεσσαλικής διατροφής με αρνητικές συνέπειες όχι μόνον στην υγιεινότητα της διατροφής αλλά και στην μη στήριξη της ντόπιας παραγωγής και ανάπτυξης.
ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ
Το σύνολο των αρνητικών επιπτώσεων στο άμεσο αστικό περιβάλλον, τον ευρύτερο υπαίθριο χώρο, τις παραλιακές και τις ορεινές περιοχές ,σε συνδυασμό με μια υποβαθμισμένης αξίας διατροφή, επιδεινώνουν τα προβλήματα υγιεινής διαβίωσης και επιδεινώνουν συνολικά την ποιότητα ζωής των Θεσσαλών. Παράλληλα όμως επιδρούν αρνητικά στα οικοσυστήματα και στους φυσικούς πόρους, πάνω στα οποία εδράζεται μακροχρόνια η επιβίωση και η ανάπτυξη των κατοίκων της Θεσσαλίας αλλά και του συνόλου της έμβιας ζωής με τα ενδιαιτήματα τους.
Η στροφή στο μοντέλο ανάπτυξης που επισώρευσε το σύνολο των περιβαλλοντικών προβλημάτων στον Θεσσαλικό χώρο ,καθίσταται ιδιαίτερα επιτακτική και άμεση με προώθηση βιώσιμων πολιτικών περιβαλλοντικής προστασίας και ανάπτυξης:
1). ΓΙΑ ΤΗΝ ΒΙΩΣΙΜΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΩΝ ΥΔΑΤΙΝΩΝ ΠΟΡΩΝ
Προστασία του Πηνειού και των παραποτάμων του από την αστική, αγροτική και βιομηχανική ρύπανση και προώθηση μικρομεσαίων φραγμάτων και ταμιευτήρων αξιοποίησης των επιφανειακών νερών της Θεσσαλίας πού θα διασφαλίζουν έγκαιρα και με επάρκεια τις ανάγκες της Θεσσαλίας σε ποιοτικό πόσιμο νερό αλλά και άρδευσης. Όλοι οι Δήμοι που συνδέονται με τον Πηνειό και τους παραποτάμους του στα πλαίσια των λεκανών απορροής που ανήκουν στην δικαιοδοσία τους, να αναλάβουν σε συνεργασία με τις αρμόδιες υπηρεσίες και την Περιφέρεια, να επεξεργασθούν ένα πλαίσιο επιλογών και επεμβάσεων που θα ακυρώνουν τις αρνητικές συνέπειες στην τροφοδοσία και την ρύπανση του ποταμού, ενώ παράλληλα πρέπει να υποβοηθηθούν να αναπτύξουν καινοτόμες δράσεις στα πλαίσια της βιώσιμης ανάπτυξης που θα μετατρέπουν την σχέση τους με το ποτάμιο σύστημα συνολικά σε φιλική περιβαλλοντική σχέση .
Η Περιφέρεια θα πρέπει, πέρα από τις δεσμεύσεις για την διαχείριση των υδάτων που προκύπτουν από τις οδηγίες της Ε.Ε., να μελετήσει την κατάσταση των υπόγειων υδροφορέων ολόκληρης της Θεσσαλικής λεκάνης και έως τέλη του 2011 να ενημερώσει τους πολίτες για όλους τους παράγοντες που συνδέονται και επηρεάζουν την λειτουργία του υδροφορέα (άντληση-τροφοδοσία-υφαλμύρωση). Να εξετάσει, ενέργειες όπως η συγκέντρωση των νερών του Ενιπέα για ενίσχυση του υδροφορέα από περιοχές που βρίθουν από νιτρικά, αν αποτελούν θετικές ή αρνητικές επιλογές. Το ίδιο ισχύει και για τον έλεγχο της ποιότητας των νερών που τροφοδοτούν την πλήρωση της Κάρλας.

2) ΓΙΑ ΒΙΩΣΙΜΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΩΝ ΟΡΕΙΝΩΝ ΟΓΚΩΝ
Η προστασία και καλλιέργεια των δασικών συμπλεγμάτων όλων των ορεινών όγκων και η επέκταση της δάσωσης αποψιλωμένων περιοχών, αποτελεί πρωταρχικό θέμα για την σταθεροποίηση της λειτουργίας των ορεινών όγκων και την υδρολογία ολόκληρης της Θεσσαλίας. Η αποτελεσματική λειτουργία των δασικών υπηρεσιών από πλευράς Αποκεντρωμένης Διοίκησης, η συνεργασία τους με τις Υπηρεσίες της Περιφέρειας και τους Δήμους για την προστασία των δασών στα όρια του κάθε Δήμου, αποτελούν πρώτιστες επιλογές για την αειφορική διαχείριση αυτού του βασικού φυσικού πόρου.

3) ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΝΙΣΧΥΣΗ ΤΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟΥ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟΥ ΧΑΡΑΚΤΗΡΑ ΤΩΝ ΠΟΛΕΩΝ ΚΑΙ ΟΙΚΙΣΜΩΝ ΤΗΣ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ
Να εξεταστούν οι συνέπειες των κανόνων πολεοδόμησης που μετέτρεψαν τα βασικά αστικά κέντρα σε τσιμεντένιες πόλεις αλλά και όλοι εκείνοι οι παράγοντες που συμβάλουν στην εγκατάλειψη της υπαίθρου και στην αστικοποίηση του. Η αλλαγή αυτής της κατάστασης συνεπάγεται συγκεκριμένα μέτρα που αφενός θα βελτιώνουν τις συνθήκες ζωής στις πόλεις και αφετέρου θα δημιουργούν προϋποθέσεις όχι μόνον συγκράτησης αλλά και αντιστροφή της κατάστασης με εγκατάσταση νέων εργαζομένων στην ύπαιθρο . Οι περιαστικές περιοχές να ενταχθούν στα σχέδια πόλεων όχι μόνο για να εγκατασταθούν νέοι κάτοικοι από τα χωριά, αλλά για να βελτιωθούν οι συνθήκες ζωής με εκτεταμένα έργα πρασίνου, αναψυχής και άθλησης στα αστικά κέντρα.
Ενίσχυση της κοινωνικής και περιβαλλοντικής τους λειτουργίας με προώθηση των ΣΧΟΟΑΠ, των ΓΠΣ και των πολεοδομικών μελετών για καθορισμό των χρήσεων γης, ελεύθερων χώρων και οικισμών της Θεσσαλίας.
Το απόθεμα ιστορικών κτιρίων και παραδοσιακής τοπικής αρχιτεκτονικής καθώς και οι περιβαλλοντικοί και πολιτιστικοί χώροι πρέπει να προστατευθούν, να αναδειχθούν και αξιοποιηθούν στην διαμόρφωση της ιδιαίτερης πολιτιστικής και περιβαλλοντικής ταυτότητας των πόλεων και οικισμών της Θεσσαλίας.

4). ΒΙΩΣΙΜΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΣΤΕΡΕΩΝ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ
Αποτελεσματική λειτουργία των 3 φορέων διαχείρισης στερεών αποβλήτων και των 3 κέντρων διαλογής ανακυκλώσιμων υλικών (Λάρισα, Βόλος και Δυτική Θεσσαλία)
Εφαρμογή προγραμμάτων ανακύκλωσης υλικών συσκευασίας και επεξεργασίας οργανικών αποβλήτων με άμεση δημιουργία μονάδων κομποστοποίησης που είναι σήμερα σε μηδενικό σημείο για μείωση των απορριμμάτων που οδηγούνται στους ΧΥΤΑ.

5). ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ ΤΩΝ ΑΝΑΝΕΩΣΙΜΩΝ ΠΗΓΩΝ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ
Προώθηση των Θεσσαλικών αιολικών, ηλιακών και υδροηλεκτρικών πηγών ενέργειας με προώθηση των αναγκαίων νομοθετικών ρυθμίσεων και τοπικών μελετών από την Πολιτεία. Αποτροπή του σχεδίου εκμετάλλευσης των λιγνιτικών κοιτασμάτων της περιοχής Ελασσόνας και παύση της χρήσης του πέτ –κοκ από την βιομηχανία.

6). ΑΝΑΣΥΓΚΡΟΤΗΣΗ ΤΗΣ ΥΠΑΙΘΡΟΥ
Η ανασυγκρότηση της υπαίθρου, αποτελεί τον βασικό παρανομαστή για την παραγωγική και περιβαλλοντική αναδιάρθρωση του υπαίθριου αλλά και του αστικού χώρου. Η ζωνοποίηση των καλλιεργειών, η δημιουργία κτηνοτροφικών υποδομών, η σύνδεση της αγροτικής παραγωγής με την κτηνοτροφία, η βελτίωση και η διαχείριση των βοσκοτόπων, η ορθή γεωργική πρακτική, η ενίσχυση καλλιεργειών ολοκληρωμένης προστασίας και βιολογικής παραγωγής, η προστασία της βιοποικιλότητας και η προώθηση ντόπιου βελτιωμένου πολλαπλασιαστικού υλικού, τα εγγειοβελτιωτικά έργα σε επίπεδο λεκανών απορροής των Δήμων, αποτελούν παράγοντες οργάνωσης του υπαίθριου χώρου με πολλαπλές θετικές επιπτώσεις στην απασχόληση, την παραγωγή προϊόντων ποιότητας και την προστασία των οικοσυστημάτων.
Η δημιουργία γέφυρας ανάμεσα στην παραγωγή της υπαίθρου και την κατανάλωση της πόλης, αποτελεί πρωταρχικό παράγοντα για την αξιοποίηση όλων των συντελεστών ανάδειξης της τοπικής παραγωγής με την παραγωγή παραδοσιακών και τοπικών προϊόντων και υπηρεσιών ποιότητας. Αξιοποίηση του εκλεκτού εδαφοκλιματικού περιβάλλοντος όλων των περιοχών της Θεσσαλίας, σημαντικού του πολιτισμικού και ιστορικού υποβάθρου τους, της αξιοποίησης των ανώτατων εκπαιδευτικών ιδρυμάτων και των επιστημονικών φορέων, της εμπειρίας και των ικανοτήτων των κατοίκων της υπαίθρου. Παράλληλα οι μεγάλοι αστικοί Δήμοι σε συνεργασία με τους αγροτικούς Δήμους και την Περιφέρεια μπορούν να συμβάλουν στην προώθηση θεμάτων που αφορούν την ανακύκλωση υλικών, νερών, αποβλήτων, κενών συσκευασίας, υπολειμμάτων καλλιεργειών και παραπροϊόντων κτηνοτροφικής παραγωγής. Η μείωση της ρύπανσης σε όλες τις φάσεις της πρωτογενούς παραγωγικής διαδικασίας και της μεταποίησης και η λελογισμένη χρήση νερού, αποτελούν βασικούς συντελεστές της αποκατάστασης των οικοσυστημάτων και της ισορροπημένης χρήσης των φυσικών πόρων.

7). Η ΕΝΙΣΧΥΣΗ ΤΩΝ ΤΟΠΙΚΩΝ ΠΟΙΟΤΙΚΩΝ ΠΡΟΙΟΝΤΩΝ ΚΑΙ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΚΑΙ ΤΩΝ ΜΜΕ με αξιοποίηση προγραμμάτων πιστοποίησης, σήμανσης και προώθησης – προβολής τους και λήψη μέτρων αποτροπής των μεταλλαγμένων από την καλλιέργεια και εμπορία.

8). ΕΝΙΣΧΥΣΗ ΚΑΛΩΝ ΠΡΑΚΤΙΚΩΝ ΤΟΠΙΚΗΣ ΔΙΑΚΥΒΕΡΝΗΣΗΣ
Διεκδίκηση από το Υπουργείο Περιβάλλοντος της σύνταξης περιβαλλοντικών μελετών ΜΠΕ και ΣΧΟΟΑΠ και συγκρότησης φορέων διαχείρισης για τις περιοχές Νατούρα της Θεσσαλίας, με την συμμετοχή και συνεργασία των δημόσιων φορέων, των Δήμων και των ΜΚΟ της κάθε περιοχής, με διασφάλιση πόρων από το ΕΣΠΑ για διαμόρφωση περιβαλλοντικών διαδρόμων για την πανίδα και χλωρίδα και διαδρομών για τους πολίτες και παροχή κινήτρων προς τους αγρότες για βιολογική γεωργία και μειωμένες εισροές φυτοφαρμάκων και λιπασμάτων.
Οι τοπικές κοινωνικές δυνάμεις της Θεσσαλικής κοινωνίας:
Εχουν επίσης το καθήκον να ενισχύουν τις κοινωνικές υποδομές και τις καλές επιχειρηματικές και κοινωνικές πρακτικές κοινωνικοοικονομικών και αυτοδιοικητικών συνεργασιών για την βιώσιμη ανάπτυξη της Θεσσαλίας (πχ αγροτικοί, γυναικείοι και μικρομεσαίων συνεταιριστικές συνεργασίες, κοινωνικά κέντρα και δίκτυα αυτοδιοικητικών και κοινωνικών φορέων πολιτιστικής και τουριστικής ανάπτυξης και προβολής κα)
Προώθηση αυτοδιοικητικών διαδικασιών συμμετοχικού προυπολογισμού και δημοψηφισμάτων σε σημαντικά για την τοπική κοινωνία ζητήματα.

Επίσης με τον νέο κανονισμό λειτουργίας, συγκρότηση του Συμβουλίου Περιφερειακής Διαβούλευσης εισηγητικού στο Περιφερειακό Συμβούλιο με την συμμετοχή και των Θεσσαλικών κοινωνικών φορέων και ΜΚΟ Πολιτισμού, Περιβάλλοντος και Κοινωνικής Αλληλεγγύης.

Είμαστε στη διάθεση του Περιφερειακού Συμβουλίου για δημιουργική συνεργασία προς όφελος της Θεσσαλίας.

Με εκτίμηση


Η Συντονιστική Επιτροπή της κίνησης
"Θεσσαλοί Πολίτες του Κόσμου"
E-mail : e_thessaloi@yahoo.gr