Η Παιδεία και η χειραφετική εκπαίδευση

Η παιδεία

H παιδεία και η εκπαίδευση στην τοπικοποιημένη κοινωνία, από μέσο διατήρησης και αναπαραγωγής της εξουσίας της προνομιούχας τάξης που είναι σήμερα, θα πρέπει να γίνει μέσο ισοκατανομής της εξουσίας και μέσο προώθησης των αξιών της τοπικοποίησης. Ένα μέσο διεύρυνσης της συλλογικής και ατομικής συνείδησης και εξέλιξης, προς όφελος της κοινότητας, αλλά και του ατόμου. Η μορφή που θα παίρνει κάθε φορά θα αποφασίζεται από τις μελλοντικές δημοτικές συνελεύσεις των πολιτών και θα προωθείται από το αντίστοιχο συμβούλιο εκπαίδευσης. Γενικά πάντως θα πρέπει να παρέχεται στους πολίτες δια βίου και δωρεάν. Θα έχει σα στόχο να κατανοήσουν το κόσμο από τη μια και από την άλλη να αποκτήσουν τα γνωστικά εργαλεία για να φέρνουν σε πέρας κάθε δραστηριότητα που θα επιλέγουν, ώστε να συνεισφέρουν στις συλλογικές προσπάθειες της κοινότητάς τους για την κάλυψη των βασικών της αναγκών. Θα πρέπει να δίνει εξίσου βάρος στην επιστήμη και στην αισθητική αντίληψη-ευαισθησία. Πιο συγκεκριμένα η εκπαίδευση, ιδιαίτερα της νέας γενιάς, θα :

1. προάγει τις αξίες της αλληλεγγύης, της δικαιοσύνης, της ποικιλομορφίας, της αυτοδιαχείρισης, της κοινωνικής και ατομικής αυτονομίας

2. ενθαρρύνει τους εκπαιδευόμενους να ανακαλύπτουν, να εξερευνούν και να ικανοποιούν τις δυνατότητες και προοπτικές τους, να σκέφτονται ολιστικά(αναλυτικά-συνθετικά), να επιχειρηματολογούν και να αξιολογούν με κριτήριο την πράξη, να συνεργάζονται σε συλλογικές εργασίες, να μαθαίνουν από τους ήδη έμπειρους σε ένα θέμα, να μη διαχωρίζουν την διανοητική και χειρωνακτική εργασία κ.λ.π.

3. δημιουργεί νέους εκπαιδευτικούς θεσμούς κατα βάση αυτοδιαχειριζόμενους. Οι σπουδαστές μαζί με τους εκπαιδευτές-διδάσκοντες, σε συνελεύσεις αποφασίζουν ισότιμα το πρόγραμμα σπουδών, τους χώρους και τη μορφή της εκπαίδευσης. Επικρατούν μη ιεραρχικές σχέσεις, όπου οι σπουδαστές μαθαίνουν από τους διδάσκοντες και αντίστροφα. Οι διδάσκοντες δεν θα είναι μόνο «διδάσκαλοι», αλλά θα ασκούν ένα σύνολο δραστηριοτήτων και πρακτικών. Το κύρος κάποιου επιβεβαιώνεται από τη γνώση-πείρα που θα έχει για μια δραστηριότητα ή ένα θέμα και όχι από κάποιο δίπλωμα. Ο κάθε θεσμός θα στηρίζεται βασικά στην αυτοπειθαρχία και αυτοαξιολόγηση. Κρίσιμο σημείο θα είναι το αν οι θεσμοί αυτοί θα πάρουν τη μορφή του σημερινού μαζικού σχολείου ή θα υπάρξει «αποσχολειοποίηση» με τη μορφή «εκπαιδευτικών ομάδων» («πρωτοβάθμιων» για το υποχρεωτικό στάδιο, «δευτεροβάθμιων» για ημιειδικευμένη εκπαίδευση και «τριτοβάθμιων» για εξειδικευμένη γνώση).

Η μετάβαση προς αυτή την παιδεία θα μπορούσε να ξεκινήσει από τώρα, αν υπήρχε ένα κίνημα χειραφετικής εκπαίδευσης (στην οποία θα αναφερθούμε παρακάτω), που σταδιακά θα ενέπλεκε σημαντικό αριθμό ανθρώπων και θα απαιτούσε μετατόπιση της πολιτικής από τη κεντρική σκηνή προς τη νέα πολιτική της τοπικοποίησης, καθώς θα δημιουργούσε ταυτόχρονα και τα στοιχεία του νέου αξιακού συστήματος και των αντίστοιχων θεσμών. Όλη αυτή η εξέλιξη θα γινόταν σε μια περίοδο έντασης με το κεντρικό κράτος, ώσπου σε κάποιο στάδιο θα οδηγούσε στην αντικατάστασή του.

 Η χειραφετική εκπαίδευση

Μπορεί να βοηθήσει τα μέγιστα για να αναπτυχθεί ο νέος άνθρωπος, που θα βοηθήσει στην ολοκλήρωση αυτής της στροφής προς τον νέο πολιτισμό. Θα πρέπει να δοθούν απαντήσεις για το ποιος είναι ο καλύτερος τρόπος εκπαίδευσης των μαθητών-φοιτητών σε σχέση: 1) με τις απαιτήσεις του αντικειμένου που διδάσκεται, των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών και επιθυμιών των μαθητών-φοιτητών και των ικανοτήτων-γνώσεων των δασκάλων-καθηγητών και 2) με τους στόχους που βάζει η τοπική κοινωνία. Σε κάποιες χώρες η εκπαίδευση είναι ήδη στα χέρια της Τ.Α., βέβαια μόνο διοικητικά και κάθε άλλο παρά χειραφετημένη είναι. Στη χώρα μας η απαίτηση να περάσει η εκπαίδευση στην Τ.Α. θα μπορούσε να συνδεθεί με το αίτημα για μια χειραφετική εκπαίδευση και ένα εκπαιδευτικό σύστημα που να λειτουργήσει προς τη κατεύθυνση της Τοπικοποίησης.

Ένα τέτοιο σύστημα πρέπει να επιδιώκει, όσο γίνεται καλύτερα, ό,τι και η Τοπικοποίηση, δηλαδή την αλληλεγγύη την ποικιλομορφία, τη δικαιοσύνη, τη περιβαλλοντική ευαισθησία και την αυτοδιαχείριση. Οι εκπαιδευόμενοι θα πρέπει να καλούνται να ανακαλύπτουν τις δεξιότητές τους και να τις ικανοποιούν, να αποκτούν την ικανότητα να σκέφτονται, να αναλύουν και να συνθέτουν, να επιχειρηματολογούν και να αξιολογούν και να μπορούν να λειτουργούν κριτικά (με σχέση αποδοχής-απόρριψης) στον κόσμο των ενήλικων.

Οι εκπαιδευτές δεν θα έχουν αποκλειστικό αντικείμενο τη διδασκαλία, αλλά θα πρέπει να είναι πολυλειτουργικοί, με την έννοια ότι θα έχουν και άλλες ασχολίες σχετικές με το αντικείμενο που διδάσκουν (π.χ. επαγγελματίες, ερευνητές, συγγραφείς, καλλιτέχνες κ.λ.π.). Θα έχουν περισσότερο τον χαρακτήρα του «μέντορα» και του προτύπου, και πέρα από τη χρήση των ατομικών και συλλογικών εργασιών, των διαλέξεων, την απαίτηση για μελέτη και κάποιου είδους αξιολόγηση, θα δίνουν προτεραιότητα στην πράξη.

Το πόση εκπαίδευση και για πόσο χρόνο θα παρέχεται σε σχέση με την ηλικία καθώς και πως θα συνδυάζεται με την επιθυμητή ολοκλήρωση του ενήλικα πολίτη, θα είναι επιλογή του κατάλληλου κοινωνικού θεσμού π.χ. του συμβουλίου εκπαίδευσης.

Περισσότερα για την εκπαίδευση θα έχουμε σε επόμενες αναρτήσεις