Πέρασε και δεν σας άγγιξε

(Φωτο: Kωνσταντίνος Μάνος, Το σχολείο του χωριού, Έλυμπος, Κάρπαθος, 1962)

Επειδή, ως γνωστόν, σύνολο λεπτομερειών είναι το όλον κι επειδή η προσωπική μας στάση ζωής και η συμπεριφορά μας εντός του μικρόκοσμου μέσα στον οποίον ζούμε είναι μια συνιστώσα της γενικότερης πολιτικής και κοινωνικής μας πραγματικότητας, σας παρουσιάζω άλλο ένα μικρό παράδειγμα τοπικής αλλά τόσο γενικής ουσιαστικά σημασίας.
Το χωριό στο οποίο κατοικώ είναι σχεδόν παραθαλάσσιο. Δεν πιάνει χιόνι σχεδόν ποτέ. Τους χειμώνες όμως αποκλείεται, συνήθως για μερικές ώρες διότι ο δρόμος που το ενώνει με την πόλη της Χίου διασχίζει όλη την ορεινή ραχοκοκαλιά του νησιού, επί της οποίας χιονίζει κάποιες μέρες κάθε χρόνο.
Το σχολείο του χωριού αποτελείται από νηπιαγωγείο, τριθέσιο δημοτικό, πλήρες γυμνάσιο και λυκειακές τάξεις. Φοιτούν συνολικά σε όλες τις βαθμίδες περί τα 50 παιδιά και διδάσκουν περίπου 30 εκπαιδευτικοί.
Τις περασμένες δύο ημέρες (και μάλλον και τις επόμενες τρεις, δηλ. ολόκληρη την εβδομάδα) το σχολείο δεν λειτούργησε λόγω χιονιού. Στο χωριό βέβαια δεν το στρωσε, οι δρόμοι δεν ήταν παγωμένοι, δεν υπήρξε κανένας κίνδυνος για ατυχήματα, γι αυτό και τα παιδιά πήγαν στο σχολείο κανονικά.
Δεν πήγαν όμως οι δάσκαλοι και οι καθηγητές τους. Πλην της νηπιαγωγού που ζει στο χωριό και η οποία έκανε κανονικά μάθημα στα νήπια, η συντριπτική πλειονότητα των δασκάλων και καθηγητών δεν κατάφεραν να φτάσουν στους μαθητές τους διότι πολύ απλά έχουν επιλέξει να ζουν στην πόλη και να ανεβοκατεβαίνουν 80χλμ καθημερινά για να κάνουν μάθημα.
Ταυτόχρονα βέβαια, κάτοικοι του χωριού που εργάζονται στην πόλη κατάφεραν και τις δύο αυτές μέρες, όπως θα καταφέρουν και τις επόμενες, να πάνε στην δουλειά τους διότι από τις 9 το πρωί και μετά οι πάγοι λιώνουν στο ορεινό οδικό δίκτυο και οι δρόμοι βέβαια είναι ορθάνοιχτοι. Οι καθηγητές όμως, κάθε ξημέρωμα που ξεκινούν ως οικοδόμοι ή γαλατάδες, δεν μπορούν να προσεγγίσουν το χωριό και το σχολείο κλείνει “λόγω χιονόπτωσης” και στέκει μετά όλη μέρα να λιάζεται άδειο.
Αυτή η στάση ζωής ανθρώπων που έχουν να κάνουν άμεσα με την εκπαίδευση και την διαμόρφωση χαρακτήρων και συνειδήσεων των παιδιών, καθώς και τα αποτελέσματά της θέτουν μια σειρά ερωτημάτων. Από ρηχά και φθηνά όπως αν πρέπει να πληρώνονται αυτές τις μέρες που δεν κάνουν μάθημα με υπαιτιότητά τους οι εν λόγω εκπαιδευτικοί, έως του πως μπορεί να είναι καλός στη δουλειά του ένας δάσκαλος όταν δεν έχει επισκεφθεί ποτέ ούτε το χωριό στο οποίο μένουν οι μαθητές του (διότι υπάρχουν και μαθητές που μένουν στα τριγύρω χωριά).
Δυστυχώς, αυτή η νεοελληνική νοοτροπία που θέλει τα θέλγητρα της ζωής και διασκέδασης του κάθε λειτουργού να είναι βασικότερο κριτήριο για την επιλογή του τόπου κατοικίας του από αυτό της δουλειάς του, είναι πλατιά διαδεδομένη και βαθιά ριζωμένη. Άνθρωποι που επέλεξαν δυσπρόσιτες περιοχές λόγω αυξημένων μορίων ή άνθρωποι που τους έτυχε να διοριστούν σε τέτοιες, δεν έχουν καμία διάθεση να γνωρίσουν τους τόπους αυτούς, να ζήσουν με τρόπο διαφορετικό βλέποντας σαν ευκαιρία αλλαγής και συλλογής εμπειριών αυτή την περίοδο της ζωής τους, παρά μόνο μεταφέρουν την αστική νοοτροπία τους στην κοντινότερη πόλη και ζουν μιζεριάζοντας επειδή δεν μπορούν να βρίσκονται στην Αθήνα. Κι έτσι, βλαστημώντας και γκρινιάζοντας κάθε πρωί ξεκινούν για να κάνουν ολόκληρο ταξίδι και να πάνε να διδάξουν παιδιά.
Το ίδιο συμβαίνει και με τους καθηγητές των περιφερειακών πανεπιστημίων, οι οποίοι έχουν λάβει και το προσωνύμιο “ιπτάμενοι” αφού πηγαινοέρχονται αυθημερόν με τα αεροπλάνα, μόνο και μόνο για να βρίσκεται το κορμί τους στον τόπο που πρέπει, τις ώρες που πρέπει, ώστε να μη χάσουν το μηνιάτικο.
Κι έρχεται ύστερα η κάθε Διαμαντοπούλου και κλείνει δυο χιλιάδες σχολειά στην ελληνική περιφέρεια, επειδή, λέει, είναι υποβαθμισμένα και ασύμφορα να λειτουργούν. Μα ποιοι τα υποβάθμισαν τα σχολεία; Οι υπουργοί και οι κυβερνήσεις μόνο ή και οι ίδιοι οι ταγμένοι να τα υπηρετήσουν;
Αν έρθει την επόμενη σχολική χρονιά ο κάθε Υπουργός Παιδείας και κλείσει το σχολείο του χωριού μου, δεν θα υπάρχει κανένας δάσκαλος εδώ για να διαμαρτυρηθεί, για να υψώσει ανάστημα. Όσοι εκπαιδευτικοί πέρασαν κάποτε από τις αίθουσές του κι έφυγαν, θα το μνημονέψουν για μια στιγμή με δήθεν νοσταλγία και θα πούνε στην παρέα τους: Είχα περάσει κι εγώ από αυτό το σχολείο κάποτε. Λαθεύετε όμως φίλες και φίλοι.
Το σχολείο είχε περάσει από τη ζωή σας, αλλά, δυστυχώς, πέρασε και δεν σας άγγιξε.
Γιάννης Μακριδάκης