Η... ανασφάλεια των μεταλλαγμένων

Ανίχν ευση πρωτεϊνών γενετικά τροποποιημένων φυτών σε αίμα

Του Γιαννη Ελαφρου

Μεγάλη ανησυχία προκαλεί μια επιστημονική είδηση που πέρασε στα ψιλά: σύμφωνα με έρευνα που πραγματοποιήθηκε στον Καναδά, ανιχνεύθηκε για πρώτη φορά πρωτεΐνη από γενετικά τροποποιημένο φυτό στο αίμα εγκύων, καθώς και σε αυτό των εμβρύων τους! Η είδηση είναι πολύ σημαντική, καθώς μέχρι τώρα η βιομηχανία των μεταλλαγμένων ισχυριζόταν ότι δεν μπορεί να υπάρξει μεταφορά πρωτεϊνών γενετικά τροποποιημένων φυτών στο αίμα. «Οι εταιρείες ισχυρίζονταν ότι οι πρωτεΐνες κατατεμαχίζονται στον πεπτικό σωλήνα και δεν περνούν στο αίμα. Τώρα αποδεικνύεται το αντίθετο. Οι πρωτεΐνες γενετικά τροποποιημένων οργανισμών και ειδικά εκείνες που προέρχονται από τον Βάκιλο της Θουριγγίας (Bt) είναι αλλεργιογόνες και μπορεί να προκαλέσουν αλλεργικά συμπτώματα στον άνθρωπο», λέει στην «Κ» ο καθηγητής Βιοχημείας και Βιοτεχνολογίας στο Παν. Θεσσαλίας, κ. Δημήτρης Κουρέτας. Οι αλλεργικές αντιδράσεις περιλαμβάνουν φαινόμενα από απλή αναφυλαξία μέχρι αναπνευστική δυσχέρεια, που μπορεί να προκαλέσει και απώλεια της ανθρώπινης ζωής.
Νέες έρευνες και μέτρα
Η δημοσίευση που δημιούργησε νέα δεδομένα στη συζήτηση γύρω από την ασφάλεια των μεταλλαγμένων έγινε από τους Αziz Aris και Samuel Leblanc στο έγκυρο επιστημονικό περιοδικό Reproductive Toxicology, στο τεύχος του Μαΐου 2011. Σχετική ερώτηση κατέθεσε στο Ευρωκοινοβούλιο ο κ. Μιχάλης Τρεμόπουλος τονίζοντας ότι «η αρμόδια αρχή της Ε. Ε. για την έγκριση γενετικά τροποποιημένων οργανισμών, η EFSA, μέχρι σήμερα δεν δεχόταν ότι πρωτεΐνες γενετικά τροποποιημένων οργανισμών μπορούσαν να περάσουν στο αίμα ανθρώπων που τρέφονται με αυτές. Νέες έρευνες πρέπει να διεξαχθούν, προληπτικά μέτρα να παρθούν. Για τα ζητήματα αυτά δεν νοείται οποιαδήποτε ελαστικότητα ερμηνειών!». Ο ευρωβουλευτής των Οικολόγων Πράσινων ζητεί από την Κομισιόν τη διεξαγωγή πανευρωπαϊκής μελέτης μέτρησης των επιπέδων των πρωτεϊνών αυτών στο αίμα, την αναστολή εισαγωγών και καλλιέργειας ποικιλιών Bt και την άμεση ανάκληση της άδειας καλλιέργειας της ποικιλίας καλαμποκιού Mon810 της Μονσάντο.
Η εξέλιξη εγείρει σοβαρότατα ερωτήματα για την πολιτική της Ευρωπαϊκής Ενωσης στο ευαίσθητο θέμα της ασφάλειας των γενετικά τροποποιημένων οργανισμών. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή επιτρέπει την καλλιέργεια των μεταλλαγμένων, προσπαθώντας να λύσει το πρόβλημα της συνύπαρξής τους με τις συμβατικές ή τις βιολογικές καλλιέργειες. «Το πρόβλημα της συνύπαρξης είναι πολύ δύσκολο να αντιμετωπιστεί, διότι είναι αδύνατη η πλήρης απομόνωση του γενετικά τροποποιημένου υλικού τόσο στο στάδιο της καλλιέργειας (υπάρχει για παράδειγμα η περίπτωση της επιμόλυνσης από Γ. Τ. υλικό άλλων καλλιεργειών μέσω του ανέμου ή των εντόμων) όσο και σε εκείνο της διάθεσης στην αγορά (π. χ., η αποθήκευση, η διανομή κ. λπ.) Αυτό το δεδομένο δημιουργεί, όπως είναι φυσικό, μεγάλες δυσκολίες στους παραγωγούς και στους καταναλωτές που θέλουν να αποφύγουν τους ΓΤΟ», τονίζει ο κ. Κουρέτας. Αυτή η κατάσταση οδήγησε την Ε. Ε. να ορίσει αποδεκτό ποσοστό (0,9%) τυχαίας επιμόλυνσης από ΓΤ οργανισμούς. Δηλαδή, κάποιος μπορεί να αγοράσει λαχανικά και να είναι επιμολυσμένα με γενετικά τροποποιημένο DNA -σε ποσοστό 0,9%, ίσως και παραπάνω, ποιος θα το ελέγξει ακριβώς; - και να μην υπάρχει πρόβλημα με τη νομοθεσία... Τα νέα ερωτήματα υπογραμμίζουν την ανάγκη ενίσχυσης των ελεγκτικών μηχανισμών σε ευρωπαϊκό και εθνικό επίπεδο. «Οι ελεγκτικοί μηχανισμοί είναι υποβαθμισμένοι. Ο καταναλωτής είναι εκτεθειμένος. Είναι σαν να συμμετέχουμε στο μεγαλύτερο διατροφικό πείραμα της ιστορίας, χωρίς τη θέλησή μας. Θα έπρεπε να ακολουθηθεί η αρχή της προφύλαξης, δηλαδή όπου υπάρχει επιστημονική αβεβαιότητα να αποφευχθεί οτιδήποτε μπορεί να είναι επικίνδυνο για υγεία και περιβάλλον», υπογραμμίζει ο κ. Κουρέτας. Αλλά, απ’ ό, τι φαίνεται, υπερισχύει η αρχή της προφύλαξης της κερδοφορίας των βιοτεχνολογικών κολοσσών...
Απροθυμία Ε.Ε. για σήμανση των ΓΤΟ
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ισχυρίζεται ότι είναι υπέρ της ελευθερίας όλων των καλλιεργειών -στον βαθμό που δεν βλάπτουν αποδεδειγμένα την υγεία και το περιβάλλον- και των μεταλλαγμένων. Δεν δίνει όμως το ίδιο δικαίωμα ελεύθερης επιλογής στον καταναλωτή, μέσω μιας αποτελεσματικής και απλής σήμανσης των προϊόντων. «Ελάχιστα προϊόντα που περιέχουν γενετικά τροποποιημένους οργανισμούς καταγράφουν το γεγονός αυτό. Δεν υπάρχει μια απλή και πεντακάθαρη σήμανση των μεταλλαγμένων, που να επιτρέπει στον πολίτη να γνωρίζει τι αγοράζει», τονίζει ο κ. Κουρέτας. Μία πρόταση που είχε κατατεθεί στην Κύπρο ήταν να υπάρχει ξεχωριστό ράφι για τα προϊόντα με ΓΤΟ. Είναι φανερό ότι οι εταιρείες βιοτεχνολογίας αντιδρούν σφόδρα σε ένα τέτοιο ενδεχόμενο.
Αλλά και σε εθνικό επίπεδο μπορούν και πρέπει να παρθούν μέτρα. «Οι καθοριστικής σημασίας προβλέψεις του Πρωτοκόλλου της Καρθαγένης σχετικά με την εκτίμηση επικινδυνότητας και τη διαχείριση των κινδύνων στηρίζονται στη δημιουργία εθνικών μηχανισμών ελέγχου. Επ’ αυτού δεν έγινε απολύτως τίποτε από την πλευρά της Ελλάδας. Απαιτείται η δημιουργία ενός εθνικού κέντρου ελέγχου, το οποίο θα στελεχωθεί με διαφάνεια, επιστημονική επάρκεια και πλουραλισμό στις απόψεις των επιστημόνων που θα επιλεγούν», σημειώνει ο κ. Κουρέτας. Ταυτόχρονα, πρέπει να υπάρξει οργάνωση της εμπλοκής των πολιτών στη διαδικασία λήψης των αποφάσεων.