Μια έκθεση που διχάζει

ΤΟ ΕΥΓΕΝΙΔΕΙΟ ΠΑΡΟΥΣΙΑΖΕΙ ΣΕ ΜΑΘΗΤΕΣ ΤΑ ΕΝΤΥΠΩΣΙΑΚΑ ΕΠΙΤΕΥΓΜΑΤΑ ΤΗΣ ΒΙΟΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ
Επιστήμονες και περιβαλλοντικές οργανώσεις επικρίνουν το ίδρυμα για προμοτάρισμα των μεταλλαγμένων, χωρίς παράλληλη ενημέρωση για τους κινδύνους που κρύβουν

Της ΝΤΙΝΑΣ ΚΑΡΑΤΖΙΟΥ

Είναι κατακριτέα ή όχι η δημόσια παρουσίαση μιας επιστημονικής ανακάλυψης, όταν γύρω από αυτή υπάρχει έντονος σκεπτικισμός;
Aπό την έκθεση του Ευγενίδειου Ιδρύματος για τη βιοτεχνολογία. Mια γενική άποψη των γενετικά τροποποιημένων οργανισμών. Τι γίνεται όταν αυτή απορρίπτεται από τη μεγάλη πλειοψηφία της παγκόσμιας επιστημονικής κοινότητας και πώς πρέπει να αναδεικνύονται οι ποικίλοι ηθικοκοινωνικοί προβληματισμοί που ανακύπτουν από την εφαρμογή της;
Τα παραπάνω ερωτήματα, ταυτόχρονα με πολλές αντιδράσεις, έχει προκαλέσει μία από τις τρεις ενότητες της μόνιμης διαδραστικής έκθεσης Επιστήμης και Τεχνολογίας του Ευγενίδειου Ιδρύματος, η οποία εδώ και αρκετούς μήνες απευθύνεται σε μαθητές και νέους.
Συγκεκριμένα στο στόχαστρο έχει μπει η θεματική ενότητα της Βιοτεχνολογίας και ειδικά τα εκθέματα που συμπεριλαμβάνονται στην υποενότητα «Τροποποιημένη Φύση», που φέρουν τους τίτλους «Γενετικά Τροποποιημένη Ντομάτα» και «Ασυνήθιστος Κήπος». Σ' αυτές, με πληροφορίες και διαδραστικά πειράματα, οι μαθητές ενημερώνονται για τα -ομολογουμένως- εντυπωσιακά επιτεύγματα της γενετικής και της βιοτεχνολογίας και πώς ο άνθρωπος απέκτησε τη δυνατότητα να τροποποιεί κατά βούληση τα βασικά χαρακτηριστικά ζωντανών οργανισμών.
Η περιβαλλοντική ΜΚΟ «Αρχιπέλαγος», που ανακίνησε το ζήτημα, υποστηρίζει ότι «η εν λόγω έκθεση αποτελεί σαφές προμοτάρισμα των μεταλλαγμένων στην Ελλάδα. Εντάσσεται στο πλαίσιο μιας οργανωμένης στρατηγικής προώθησης των γενετικά μεταλλαγμένων προϊόντων στη χώρα μας από πολυεθνικές, που στόχο έχουν να γίνουν οι κυρίαρχοι του παγκόσμιου διατροφικού μονοπωλίου». Και προσθέτει: «Είναι τουλάχιστον σοκαριστιστικό να διαποτίζεται η μαθητική νεολαία που δεν διαθέτει ακόμη την απαραίτητη κριτική σκέψη, με την παραφύση φιλοσοφία εταιρικών αντιλήψεων οι οποίες πατεντάρουν και κερδοσκοπούν εις βάρος της φύσης».
Οπως αναφέρει η συγκεκριμένη ΜΚΟ, «προσκαλείται καθημερινά το πιο εύπλαστο κομμάτι της κοινωνίας, η μαθητική νεολαία, στη διεξαγωγή πειραμάτων γενετικής τροποποίησης προϊόντων, καθώς και στην παρακολούθηση εκπαιδευτικών βιντεοπροβολών όπου η υβριδοποίηση, η γενετική μηχανική και η καλλιέργεια in vitro παρουσιάζονται ως τρόποι βελτίωσης των φυτικών καλλιεργειών».
Η επιστημονική ομάδα του Αρχιπελάγους επισκέφθηκε το Ευγενίδειο και αποτύπωσε τις διαπιστώσεις της σε μία σύντομη έκθεση. Στα συμπέρασματά της αναφέρει μεταξύ άλλων: «Το όλο κλίμα της έκθεσης για τη βιοτεχνολογία ήταν εξαιρετικά θετικό. Πουθενά δεν γινόταν νύξη για την αντίθετη άποψη, ή έστω για το γεγονός ότι με τη γενετική μηχανική ο άνθρωπος επεμβαίνει στη φύση». Και προσθέτει: «Η γενετική τροποποίηση των τροφίμων προβάλλεται σαν ένα φυσικό επακόλουθο της εξέλιξης. Ακόμη και οι λέξεις που χρησιμοποιούνται είναι πολύ προσεκτικές και αθώες. Τα παιδιά, λοιπόν, φεύγουν με την εντύπωση πως ο άνθρωπος είναι ο "σωτήρας" της φύσης και όχι μέρος αυτής,που επεμβαίνει χωρίς κανένα οικονομικό όφελος, μόνο για να τη βοηθήσει, δίνοντάς της νέα χαρακτηριστικά».
Η περιβαλλοντική οργάνωση θεωρεί υποβολιμαίες και τις λεζάντες που συνοδεύουν τα εκθέματα. Αναφέρουν ενδεικτικά: «Για να είναι ανθεκτικό στα έντομα το βαμβάκι, πρέπει να τροποποιηθεί γενετικά». Η ντομάτα, το καλαμπόκι, ο καπνός, η αγριοκράμβη και ο σολομός είναι ορισμένα παραδείγματα γενετικά τροποποιημένων οργανισμός (ΓΤΟ). Ο αριθμός των προϊόντων αυτών συνεχώς αυξάνει. Ορισμένα βρίσκονται ήδη στη φάση της παραγωγής, ενώ άλλα παραμένουν στο στάδιο της έρευνας. Κάποιοι ΓΤΟ έχουν σχεδιαστεί για να αυξήσουν τις αποδόσεις, τις αντιστάσεις τους στα παθογόνα μικρόβια και να βελτιώσουν τη διατροφική τους ποιότητα, ενώ άλλοι δοκιμάζονται σήμερα για διατροφικούς σκοπούς».
«Το είδος λόγου που επιστρατεύεται στην έκθεση του Ευγενιδείου παρουσιάζει τα ίδια χαρακτηριστικά με την γεμάτο οπτιμισμό και επιφανειακή επιχειρηματολογία που υιοθετούν οι μεγάλες βιοτεχνολογικές εταιρείες όταν απευθύνονται στο ευρύ κοινό» σχολιάζει το Παρατηρητήριο Βιοτεχνολογίας, BiotechWatch.gr. «Εμφανής σκοπός τους είναι να εντυπωσιάσουν και να πείσουν για το αναπόφευκτο της τεχνολογίας των προϊόντων τους, της φυσικότητας των μεθόδων και την αποτελεσματικότητα των τεχνικών της» συμπληρώνει.
Ο Τάσος Κουράκης, βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ και καθηγητής Ιατρικής στο εργαστήριο Γενετικής στο ΑΠΘ, έχει εκφράσει δημοσίως τις ενστάσεις του για τη συγκεκριμένη έκθεση:
«Η καλλιέργεια των ΓΤΟ εξωραΐζεται και προβάλλεται ως το μέλλον της φυτικής παραγωγής και η πιθανή λύση του επισιτιστικού προβλήματος της ανθρωπότητας. Παράλληλα, αμφισβητούνται οι δυνητικοί κίνδυνοι που η κατανάλωση ΓΤΟ προκαλεί στην υγεία των ανθρώπων. Την ίδια στιγμή που η κυβέρνηση απαξιώνει πλήρως την περιβαλλοντική εκπαίδευση με την υπολειτουργία και το μαρασμό στον οποίο και έχει καταδικάσει τα ΚΕΠΕ (σ.σ.: Κέντρα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης), το Ευγενίδειο Ιδρυμα "διαπαιδαγωγεί" σε λάθος κατεύθυνση και δημιουργεί στρεβλή περιβαλλοντική συνείδηση στην πολύ ευαίσθητη και εύπλαστη κοινωνική ομάδα της νεολαίας».
Στον δικτυακό κόμβο του ιδρύματος, όπου γίνεται λεπτομερής παρουσίαση της έκθεσης, έχει προστεθεί τους τελευταίους μήνες μία υπόμνηση, με τίτλο Δημόσιος Διάλογος για τους ΓΤΟ, όπου αναφέρεται: «Οι γενετικά τροποποιημένοι οργανισμοί και ιδιαίτερα τα γενετικά τροποποιημένα φυτά, αποτελούν αντικείμενο έντονου διαλόγου, τόσο για τους κινδύνους για την ανθρώπινη υγεία όσο και για τις συνέπειες της απελευθέρωσής τους στο οικοσύστημα.
Ο αμφιλεγόμενος χαρακτήρας του ζητήματος καθιστά μεγαλύτερη την ανάγκη ενημέρωσης του κοινού. Σε όλα τα ζητήματα που άπτονται της επιστήμης είναι σημαντικό να αναζητάται πληθώρα επιστημονικών πηγών, ενώ είναι απαραίτητα η διασταύρωση των παρεχόμενων πληροφοριών και ο έλεγχος της εγκυρότητάς τους». Στη συνέχεια παραπέμπει σε ηλεκτρονικούς συνδέσμους, που σχετίζονται με την έρευνα στη βιοτεχνολογία και τη στάση των ευρωπαίων πολιτών αναφορικά με το ζήτημα.
Από το Ευγενίδειο, υποστηρίζεται, ότι πρόκειται για άδικη και ανεδαφική κριτική, η οποία έχει διογκώσει μία υποενότητα μιας πραγματικά ενδιαφέρουσας έκθεσης.
http://www.enet.gr/?i=issue.el.home&date=19/06/2011&id=285689