Επικίνδυνα πρόσθετα τροφίμων Ε

ΕΝΩΣΗ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΩΝ ΒΟΛΟΥ

Επικίνδυνα πρόσθετα τροφίμων Ε

Τρώμε καθημερινά πολλά... συνθετικά χρώματα, συντηρητικά και αρώματα. Όλα τα τυποποιημένα τρόφιμα, σνακ, σακχαρώδη, γλυκίσματα, ποτά, αναψυκτικά περιέχουν μεγάλο αριθμό πρόσθετων ουσιών, γνωστότερες ως «Ε».
Τι είναι τα πρόσθετα τροφίμων ή ουσίες Ε; Είναι οι «φυσικές» ή «συνθετικές» χημικές ουσίες, που προστίθενται στις έτοιμες τροφές, με σκοπό την αύξηση του χρόνου διατήρησης και τη βελτίωση της γεύσης, της οσμής, της υφής, του χρώματος και της εν γένει εμφάνισης. Ο αριθμός των ουσιών αυτών ξεπερνά τις 2900.
Πώς χρησιμοποιούνται; Η χρήση των υψηλότερης επικινδυνότητας «συνθετικών» προσθέτων επιτρέπεται μόνο σε ορισμένα τρόφιμα, ενώ η χρήση των «φυσικών» υπόκειται σε λιγότερους περιορισμούς. Ένα πρόσθετο μπορεί να επιτρέπεται μέχρι μια καθορισμένη ποσότητα σε ένα τρόφιμο, σε διαφορετική ποσότητα σε άλλο ή να απαγορεύεται πλήρως η προσθήκη του σε κάποιο τρίτο
Είναι ασφαλή τα πρόσθετα Ε; Υπάρχουν αρκετές μελέτες και έρευνες για τις βραχυπρόθεσμες, αλλά κυρίως τις μακροπρόθεσμες, πιθανές συνέπειες στην υγεία του ανθρώπου και ιδιαίτερα των μικρών παιδιών. Τα «Ε» χρησιμοποιούνται νόμιμα από τους κατασκευαστές, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι είναι όλα απολύτως ασφαλή για τον οργανισμό. Απλώς «υποθέτουμε» πως δεν βλάπτουν άμεσα, εφόσον δεν καταναλώνονται σε υπερβολικές ποσότητες!

Όλα είναι αθώα μέχρι …. Πολλά πρόσθετα έχουν αποσυρθεί οριστικά. Πρόσφατα, η Ευρωπαϊκή Αρχή Ασφάλειας Τροφίμων απαγόρευσε τη χρωστική Ε128 (ερυθρό 2G), η οποία κρίθηκε ύποπτη για καρκινογενέσεις. Σε πολλές χώρες επιτρέπονται ουσίες που σε άλλες είναι απαγορευμένες. Όμως μέχρι ένα πρόσθετο να κριθεί τελεσίδικα επιβλαβές και να αποσυρθεί, έχει ήδη καταναλωθεί για χρόνια. Πόσα ακόμα καταναλώνουμε χωρίς επαρκή γνώση για τις συνέπειες στην υγεία μας;

Τι επιπτώσεις έχουν στην υγεία μας; Επιστημονικές έρευνες ενοχοποιούν συγκεκριμένα πρόσθετα για διάφορες βλάβες της υγείας, σε παιδιά (υπερκινητικότητα, αλλεργίες, άσθμα, ερυθήματα) και σε ενηλίκους (αλλεργίες, άσθμα, κεφαλαλγίες, ιλίγγους, ταχυσφυγμία, ναυτία, έλκη εντέρου). Τα τελευταία χρόνια, με την ευρεία κατανάλωση έτοιμων φαγητών, έχουν παρουσιαστεί εξαιρετικά πολλά καινούρια πρόσθετα και συντηρητικά. Κάποια από αυτά ενοχοποιούνται για καρκινογενέσεις, νευρολογικές διαταραχές, καρδιακές παθήσεις και πολλές άλλες ασθένειες.

Μπορεί να έχουν μακροχρόνιες συνέπειες;
Υπολογίζεται ότι η κατανάλωση συντηρητικών και προσθετικών τροφίμων κατά άτομο είναι 4-5 κιλά το χρόνο κατά μέσο όρο. Αν και οι αρνητικές επιδράσεις μεμονωμένων προσθέτων θεωρούνται «γνωστές», κανείς δεν γνωρίζει με βεβαιότητα ούτε τις συνέπειες της χρόνιας άθροισής τους στον οργανισμό ούτε με ποιον τρόπο αλληλεπιδρούν με άλλα πρόσθετα ή συστατικά.
Γιατί τα παιδιά επιβαρύνονται περισσότερο; Για τις βρεφικές και παιδικές τροφές ισχύουν άλλες αναλογίες και ποσοτικά όρια. Όμως τα παιδιά δεν τρώνε μόνο «παιδικές» τροφές αλλά καταναλώνουν καθημερινά πολλές συσκευασμένες τροφές και σνακ. Αυτό μπορεί να έχει άμεσες αλλά και μακροχρόνιες επιπτώσεις στον αναπτυσσόμενο παιδικό οργανισμό.
Πώς διαβάζουμε τις ετικέτες;
Τα πρόσθετα που περιέχει ένα συσκευασμένο τρόφιμο αναγράφονται υποχρεωτικά στα «συστατικά». Πρώτα αναγράφεται η κατηγορία που ανήκει το πρόσθετο (π.χ. συντηρητικό) και ακολουθεί το πλήρες όνομά του (π.χ. βενζοϊκό νάτριο) ή ο κωδικός του (π.χ. Ε 211).
Οι παγίδες και τα κόλπα των εταιρειών Οι εταιρείες αποφεύγουν πλέον να αναφέρουν τα πρόσθετα με τον κωδικό Ε αλλά χρησιμοποιούν τα πλήρη ονόματα, ώστε να αποπροσανατολίσουν τους καταναλωτές. Συνήθως οι αρωματικές ουσίες δεν αναφέρονται ονομαστικά στην ετικέτα, αλλά με τον αόριστο όρο «αρώματα». Αναγραφές τύπου «χωρίς συντηρητικά» ή «χωρίς χρωστικές» δεν σημαίνουν ότι το τρόφιμο δεν περιέχει άλλου είδους πρόσθετα!
Ποια πρόσθετα είναι πιο επικίνδυνα, σε ποια τρόφιμα υπάρχουν και ποιες παρενέργειες μπορεί να έχουν;
Χρωστικές ουσίες: 100-199
Πρόκειται για «μπογιές τροφίμων» που χρησιμοποιούνται για αισθητικούς λόγους, επειδή δίνουν χρώμα στο τρόφιμο. Η προσθήκη χρωστικών, σε τροφές, για βρέφη και νήπια, δεν επιτρέπεται. Χρησιμοποιούνται κυρίως σε: παγωτά, γαριδάκια-πατατάκια, αναψυκτικά, μαρμελάδες, σοκολάτες, τυποποιημένα γλυκά, γρανίτες, ζαχαρωτά, ζελέδες, καραμέλες, έτοιμες τούρτες και κέικ, γλειφιτζούρια, τσίκλες, μαργαρίνες, ταραμά, μουστάρδα, διάφορα ποτά (αποστάγματα, λικέρ, κόκα-κόλα), κοκτέιλ φρούτων, λουκάνικα και ψημένα προϊόντα. Οι πιο επικίνδυνες χρωστικές: Ε102 (ταρτραζίνη), Ε104 (κίτρινο κινολίνης), Ε110 (κίτρινο sunset FCF, κιτρινοπορτοκαλί S), Ε120 (κοχελίνη, καρμινικό οξύ, καρμίνες), Ε122 (αζωρουμπίνη, καρμοϊσίνη), Ε123 (αμαράνθη), Ε124 (ερυθρό κοχελίνης Α), Ε127 (ερυθροσίνη), Ε131 (μπλε πατεντέ V), Ε132 (ινδικοτίνη ή ινδικοκαρμίνη), Ε133 (λαμπρό κυανό FCF), Ε150, Ε150Α, Ε150C (καραμελόχρωμα), Ε154 (καστανό FK), Ε155 (καστανό ΗΤ), Ε160 (ανάτο ή μπιξίνη/νορμπιξίνη), Ε160Α, Ε160Β, E160C (εκχύλισμα πάπρικας) Ενδεχόμενες παρενέργειες: καρκινογένεση, αλλεργίες, ερύθημα, υπερκινητικότητα, αϋπνία, άσθμα, γαστρεντερικά προβλήματα, μείωση λευκών αιμοσφαιρίων, προβλήματα θυρεοειδή.
Συντηρητικές ουσίες: 200-299
Χρησιμοποιούνται προκειμένου να αποφευχθεί η αλλοίωση των τροφίμων από μικροοργανισμούς και να αυξηθεί ο χρόνος διατήρησης τους. Χρησιμοποιούνται κυρίως σε: μαρμελάδες, κονσέρβες, αναψυκτικά, κρασιά, μπύρες, ζαμπόν, λουκάνικα, κονσερβοποιημένα κρέατα και ψάρια, είδη ζαχαροπλαστικής, κρουασάν, έτοιμα κέικ, μπισκότα, μαργαρίνες, ψωμί για τοστ, σνακς, σαλάτες, ζελέδες, σάλτσες κ.α. Οι πιο επικίνδυνες: Ε202 σορβικό κάλιο, Ε210 (βενζοϊκό οξύ), Ε211 (βενζοϊκό νάτριο), Ε212 (βενζοϊκό κάλιο), Ε214 (Ρ-υδροξυβενζοϊκό αιθύλιο), Ε215 (άλας Ρ-υδροξυβενζοϊκού αιθυλίου με νάτριο), Ε218 (Ρ-υδροξυβενζοϊκό μεθύλιο), Ε219 (άλας Ρ-υδροξυβενζοϊκού μεθυλίου με νάτριο), Ε220 (διοξείδιο του θείου), Ε249 (νιτρώδες κάλιο), Ε250 (νιτρώδες νάτριο), Ε251 (νιτρικό νάτριο), Ε252 (νιτρικό κάλιο), Ε262 (οξικό νάτριο), Ε270 γαλακτικό οξύ, Ε282 προπιονικό ασβέστιο, Ε296 (μηλικό οξύ).
Ενδεχόμενες παρενέργειες: Τοξικολογική επικινδυνότητα, καρκινογένεση, αλλεργίες, υπερκινητικότητα, νευρικές διαταραχές, προβλήματα συμπεριφοράς, μαθησιακές δυσκολίες, κρίσεις άσθματος, εντερικές διαταραχές, αναιμία.
Αντιοξειδωτικές ουσίες: 300-399
Αποτρέπουν ή επιβραδύνουν τις αλλοιώσεις στην οσμή και τη γεύση που προκαλούνται από την οξείδωση των τροφίμων και επιμηκύνουν το χρόνο διατήρησής τους. Χρησιμοποιούνται κυρίως σε: μπισκότα, καραμέλες, τσίχλες, πατατάκια, ζελεδάκια, αφυδατωμένα προϊόντα (πατάτες, σκόνη για πουρέ κ.ά.), έτοιμα μίγματα για παρασκευή γλυκισμάτων, φυτικά λίπη και έλαια τηγανίσματος. Τα πιο επικίνδυνα: Ε300 (ασκορβικό οξύ), Ε310 (γαλλικός προπυλεστέρας), Ε311 (γαλλικός οκτυλεστέρας), Ε312 (γαλλικός δωδεκυλεστέρας), Ε316 (ερυθορβικό νάτριο ή ισοσκορβικό νάτριο), Ε320 (βουτυλική υδροξυανισόλη ή ΒΗΑ), Ε321 (βουτυλική υδροξυτολουόλη ή ΒΗΤ), Ε330 (κιτρικό οξύ), Ε375 (νιασίνη VitB3)
Ενδεχόμενες παρενέργειες: καρκινογένεση, ηπατική βλάβη, διαβήτη, αλλεργίες, ναυτία, πέτρες στα νεφρά, γαστρικές ενοχλήσεις, άσθμα, αρνητικές επιδράσεις στα οιστρογόνα των κοριτσιών.
Γαλακτωματοποιητές, πηκτικά μέσα και σταθεροποιητές: 400-499 Συντελούν στη δημιουργία ενός ομοιογενούς μίγματος σε ένα τρόφιμο στο οποίο υπάρχουν δύο ή περισσότερα υλικά. Χρησιμοποιούνται κυρίως σε: παγωτά, σοκολάτες, αναψυκτικά, κρουασάν, έτοιμες τούρτες και κέικ Τα πιο επικίνδυνα: Ε407 (καραγενάνη), Ε414 (αραβικό κόμμι), Ε420 (σορβιτόλη και σιρόπι σορβιτόλης)
Ε422 (γλυκερόλη), Ε430 (στεατικό πολυοξυαιθυλένιο), Ε440 (πηκτίνη), Ε466 (καρβοξυμεθυλικό κυτταρινικό νάτριο) Ε471 μονο- και διγλυκερίδια λιπαρών οξέων, Ε472Β γαλακτικοί εστέρες. Ενδεχόμενες παρενέργειες: Έλκη, βλάβες εμβρύου, καρκινογένεση, αλλεργίες, άσθμα, κεφαλαλγία, διαβήτη.
Ρυθμιστές οξύτητας: 501-540 Χρησιμοποιούνται κυρίως σε: αναψυκτικά, σοκολάτες, ζαχαρωμένα φρούτα και σε κατεψυγμένα και αφυδατωμένα προϊόντα αυγών. Τα πιο επικίνδυνα: Ε503 (όξινο ανθρακικό αμμώνιο) Ε541 (όξινο φωσφορικό νάτριο) Ενδεχόμενες παρενέργειες:. Επικίνδυνα για βρέφη, ηλικιωμένους και ανθρώπους με προβλήματα στους νεφρούς ή στην καρδιά. Οστεοπόρωση, Αλτσχάιμερ. Ερεθιστικό για τους βλεννογόνους, πιθανή απώλεια ασβεστίου και μαγνησίου
Ενισχυτικά και βελτιωτικά της γεύσης: 620-640 Είναι από τα πιο συχνά χρησιμοποιούμενα πρόσθετα σε τρόφιμα που προσφέρονται σε καταστήματα γρήγορου φαγητού. Χρησιμοποιούνται κυρίως σε: γαριδάκια-πατατάκια, αλλαντικά, αρτύματα, κονσέρβες, κύβους γεύσης, σακχαρώδη προϊόντα, σάλτσες και σούπες στιγμιαίας παρασκευής, κατεψυγμένα γεύματα με κρέας, φαγητά εστιατορίων κ.α. Τα πιο επικίνδυνα: Ε612 (γλουταμινικό μονονάτριο ή MSG), Ε620 (γλουταμινικό οξύ), Ε621 (γλουταμινικό νάτριο), Ε622 (όξινο γλουταμινικό κάλιο), Ε623 (όξινο γλουταμινικό ασβέστιο), Ε627 (γουανιλικό νάτριο), Ε631 (ινοσινικό δινάτριο), Ε632 (ινοσινικό νάτριο), Ε635 (ινοσινικό κάλιο), Ε635 (άλατα με νάτριο των 5-ριβοζονουκλεοτιδίων). Ενδεχόμενες παρενέργειες: Βλάβες στο νευρικό σύστημα και τον εγκέφαλο, μείωση πνευματικής απόδοσης, υπερκινητικότητα, αλλεργίες, ναυτίες, πονοκέφαλοι, υπογλυκαιμίες, παχυσαρκία. Υψηλός κίνδυνος για εγκύους, παιδιά, ηλικιωμένους, ασθματικούς, υπογλυκαιμικούς και καρδιοπαθείς.
Γλυκαντικές ουσίες: 950-970
Χρησιμοποιούνται, αντί της ζάχαρης ή της γλυκόζης. Χρησιμοποιούνται κυρίως σε: σε διαιτητικά τρόφιμα, αναψυκτικά-γλυκά- μαρμελάδες-καραμέλες-τσίκλες τύπου Light, σε τρόφιμα για διαβητικούς και τρόφιμα με λίγες θερμίδες, ψημένα προϊόντα, τσίχλες και επιδόρπια ζελατίνης κ.ά. Οι πιο επικίνδυνες: Ε950 (ακετοσουλφαμικό κάλιο), Ε951 (ασπαρτάμη), Ε952 (κυκλαμικό οξύ), Ε962 (άλας ασπαρτάμης-ακετοσουλφάμης), Ε966 (λακτιτόλη).
Ενδεχόμενες παρενέργειες: ημικρανίες, αλλαγές στη διάθεση, ναυτία, διάρροιες, γαστρεντερικές διαταραχές. Η ασπαρτάμη έχει συσχετιστεί με καρκινογένεση σε ανθρώπους και πειραματόζωα και με βλάβες του νευρικού συστήματος.
Τι μπορούμε να κάνουμε για να μειώσουμε την κατανάλωση πρόσθετων ουσιών; Χρησιμοποιούμε ωφέλιμα φυσικά βελτιωτικά και συντηρητικά όπως είναι το μέλι, το λάδι, το λεμόνι, το σκόρδο και τα διάφορα βότανα, ρίγανη, μέντα, λεβάντα, δαφνόφυλλα κ.λπ. Δεν αφήνουμε τα παιδιά να καταναλώνουν ανεξέλεγκτα παγωτά, σνακ, μπισκότα, κρουασάν κ.α. τα οποία εκτός από συντηρητικά και πρόσθετα έχουν μεγάλη περιεκτικότητα σε λιπαρά, αλάτι ή ζάχαρη και προκαλούν παχυσαρκία και μελλοντικές παθήσεις.
Πρέπει να γνωρίζουμε πως όσο περισσότερο από την αρχική του μορφή απομακρύνεται ένα τρόφιμο, τόσο αυξάνεται η επικινδυνότητά του. Επιστρέφουμε στην κουζίνα μαγειρεύοντας για μας και τα παιδιά μας, μειώνοντας τα επιβαρυμένα έτοιμα γεύματα.
Ακολουθούμε παραδοσιακά πρότυπα διατροφής προτιμώντας φρέσκα, φυσικά προϊόντα εποχής (φρούτα, λαχανικά, ελαιόλαδο, φρέσκο γάλα) και αποφεύγοντας τα επεξεργασμένα.