Ρεύμα επιστροφής στους ορεινούς οικισμούς της χώρας

Από το tvxsteam:

Τα τελευταία χρόνια παρατηρείται μία μικρή αλλά σαφής τάση επιστροφής κατοίκων με σκοπό τη μόνιμη διαβίωση στα ορεινά της χώρας, είτε αυτοί θέλουν να ξεφύγουν από τη ζωή των μεγαλουπόλεων είτε γυρνούν στα πάτρια εδάφη λόγω οικονομικών προβλημάτων. Τα ορεινά χωριά, που εξαιτίας της εγκατάλειψης τους έχουν διατηρήσει σχεδόν ανέπαφο το φυσικό και οικιστικό τους πλούτο, παρέχουν πολλές ευκαιρίες ανάπτυξης, τουριστικής και οικονομικής.
Φαίνεται ότι η τάση εγκατάλειψης των ορεινών οικισμών της χώρας που παρατηρούνταν εδώ και πολλά χρόνια έχει ανακοπεί, με τις πρώτες τάσεις αύξησης των μόνιμων κατοίκων να γίνονται εμφανείς. Σε ποσοστό 4% καταγράφεται η αύξηση του ορεινοού πληθυσμού, ενώ στην απογραφή του 2011 αναμένεται να αποτυπωθεί πιο ξεκάθαρα η τάση αυτή.
Οι δύο κύριες κατηγορίες ανθρώπων που...πήραν τα βουνά είναι δύο. Από τη μία έχουμε τους εσωτερικούς «πρόσφυγες ποιότητας ζωής», ανθρώπους που παρότι ζούσαν και εργάζονταν στην πόλη κουράστηκαν από τους εξαντλητικούς ρυθμούς και τη ρύπανση και αποφάσισαν να ακολουθήσουν έναν πιο φυσικό τρόπο ζωής. Από την άλλη έχουμε τους νεόπτωχους αστούς που λόγω της οικονομικής κρίσης καταλήγουν άνεργοι ή χαμηλόμισθοι και αποφασίζουν να αναζητήσουν ένα νέο ξεκίνημα στα πάτρια εδάφη.
Τα ορεινά χωριά αποτελούν μεγάλο μέρος των οικισμών της χώρας μας, καθώς η Ελλάδα είναι κατά 70% ορεινή. Επίσης έχουν παίξει σημαντικότατο ρόλο στην ιστορία μας, καθώς για 500 περίπου χρόνια αποτελούσαν την καρδιά του ελληνισμού και έχουν υποστεί επανειλημμένα πλήγματα. Τα βουνά της Ηπείρου και γενικότερα της Βόρειας Ελλάδας πρωταγωνίστησαν στο Β΄Παγκόσμιο Πόλεμο, ο Εμφύλιος επίσης έλαβε χώρα στα βουνά και στη συνέχεια οι ορεινοί οικισμοί ερήμωσαν μετά τα κύματα μετανάστευσης του ’60 και αστυφιλίας του ’70.
Ωστόσο αυτή η ερήμωση βοήθησε στη διατήρηση του φυσικού, πολιτισμικού και αρχιτεκτονικού πλούτου της ορεινής Ελλάδας σχεδόν ανέπαφου. Σε αντίθεση με την ανάπτυξη των πεδινών περιοχών αλλά και καταστροφή μεγάλου μέρους του φυσικού τους πλούτου, οι ορεινές έμειναν πίσω οικονομικά, ωστόσο διατηρήθηκε η ομορφιά τους και τώρα πρέπει να αξιοποιηθεί. Η μοναδικότητά τους πρέπει να διατηρηθεί ακόμα και εάν αυξηθεί ο πληθυσμός, και το τουριστικό ρεύμα που αναπτύσσεται προς τα μέρη αυτά δεν πρέπει να χαλάσει την άγρια φυσική τους ομορφιά, δημιουργώντας αντίγραφα της τουριστικοποιημένης Αράχωβας.
Οι δυνατότητες ανάπτυξης δεν περιορίζονται στον τουρισμό αλλά εξαπλώνονται σε τομείς όπως η ενέργεια, η αξιοποίηση του δασικού πλούτου, η κτηνοτροφία, η βιολογική γεωργία το εμπόριο και η μικρή βιοτεχνία. Σύμφωνα με έρευνα του ΕΜΠ στα Τζουμέρκα μεταξύ 11 πολιτών που έκαναν δεύτερο ξεκίνημα στα ορεινά, απασχολούνται σε ξενώνες, στο ορειβατικό καταφύγιο, στο δασικό χωριό, σε ένα μικρό υδροηλεκτρικό έργο, σε εργαστήριο λαϊκής τέχνης και σε μονάδα παραδοσιακών προϊόντων.
Οι δυνατότητες για ανάπτυξη ανανεώσιμων πηγών ενέργειας είναι άφθονες στα ορεινά, στα οποία μάλιστα απαιτούνται τεράστιες ποσότητες ενέργειας για τη θέρμανση. Μόνο στο Μέτσοβο καταναλώνονται περίπου 2,5 εκατ. ευρώ ετησίως σε ενέργεια. Ωστόσο μπορεί να αξιοποιηθεί η δασική βιομάζα, τα κτηνοτροφικά απόβλητα, μικρά φράγματα και μικρός αριθμός ανεμογεννητριών για την επίτευξη έως και ενεργειακής αυτονομίας τέτοιων περιοχών.
Όσον αφορά στον τουρισμό, αυτός βασίζεται στη διατήρηση του φυσικού και αρχιτεκτονικού πλούτου. Οι επισκέπτες του Μετσόβου που συμπλήρωσαν ερωτηματολόγιο σε σχετική έρευνα είχαν θετική ανταπόκριση στην καταβολή ενός ποσού υπέρ της αρχιτεκτονικής κληρονομιάς, ενώ φάνηκε να ενοχλούνται από την οποιαδήποτε αλλοίωση της παραδοσιακής εικόνας του τόπου, όπως η διέλευση λεωφορείων και τα αυτοκινήτων.
Βέβαια οι κυβερνήσεις, σε αντίθεση με το παράδειγμα της Καταλωνίας, δεν έχουν σχέδια για την ανάπτυξη των ορεινών περιοχών σε επίπεδο χωροταξίας, υγείας, ή εκπαίδευσης. Αντίθετα, με τις παρούσες συνθήκες, αναμένονται περικοπές και στους υπάρχοντες πόρους.

Σχόλιο: Σε αυτό το μπλοκ έχουμε γράψει συχνά για την αναγκαιότητα δημιουργίας ενός ρεύματος αντίστροφης εσωτερικής μετανάστευσης στη χώρα. Για την αναγκαιότητα "επενατοπικοποίησης", σαν απάντηση στο παγκοσμιοποιημένο δυτικό μοντέλο ανάπτυξης, που οδηγεί στη συγκέντρωση των πληθυσμών σε τερατουπόλεις. Μόνο που η "επανατοπικοποίηση" για να αποτελέσει διέξοδο, ιδίως για τη νεολαία, θα πρέπει να γίνεται όσο γίνεται πιο ομαδικά. Με τη μορφή συλλογικοτήτων, οικοκοινοτήτων, "διευρυμένων" οικογενειών ή έστω μικρών "παρεών". Για τα ζητήματα αυτά βλέπετε και τις αναρτήσεις: "τι να κάνουμε" (http://topikopoiisi.blogspot.com/p/blog-page_13.html),
οικοκοινότητες (http://topikopoiisi.blogspot.com/2010/02/blog-post_06.html) και "διευρυμένη οικογένεια"(http://topikopoiisi.blogspot.com/2010/09/blog-post_14.html)