Από τη «θρυμματισμένη» ατομική-κοινωνική συνείδηση στο «πρόσωπο» και τη «προσωποκεντρική» κοινότητα

Σύμφωνα με τον Θ. Ζιάκα: «Η επικράτηση του Μεταμοντερνισμού συμπίπτει με την άλωση και του ιδιωτικού χώρου από τα συστήματα. Τηλεκατευθύνοντας το συναίσθημα και την επιθυμία, τα συστήματα αποσπούν την προσοχή του Ατόμου και λεηλατούν κατά βούληση τον ιδιωτικό του χρόνο.» Η ολοκληρωτική κατάσχεση του χρόνου ύπαρξης του ατόμου (δημόσιου και ιδιωτικού) από τα συστήματα, καταστρέφει τη βάση ύπαρξής του. Το αποτέλεσμα είναι η παθητικοποίηση και η αποσύνθεση της προσωπικότητας. «Θρυμματισμένη» συνείδηση, έρμαιο των συστημάτων και των αγορών. Άλλος εαυτός σαν εργαζόμενος, άλλος σαν παραγωγός, άλλος σαν καταναλωτής, άλλος σαν πολίτης. Και τελικώς η αδυναμία του υποκειμένου α) να διατηρήσει τη λειτουργικότητα των θεσμών του ιδιωτικού χώρου και πριν απ’ όλα της οικογένειας και β) να σηκώσει το βάρος της αναπαραγωγής του σαν ενιαίου υποκειμένου. «Η κατάθλιψη, ως μέτρο της αποσύνθεσης του νεωτερικού Ατόμου, θα υπερκεράσει όλες τις άλλες αρρώστιες στον αναπτυγμένο κόσμο»
Σύμφωνα με τις απόψεις που διατυπώνονται σε αυτό το μπλοκ : οι βιομηχανικές κοινωνίες της δύσης δημιούργησαν ένα κυρίαρχο σύστημα αξιών, ένα τρόπο σκέψης, μια νοοτροπία και ένα τρόπο ζωής, που το αποτέλεσμά τους είναι ο «θρυματισμένος» άνθρωπος, που δεν αναπτύσσει τις εξελικτικές του δυνατότητες και στέκεται εμπόδιο στη δημιουργία ενός νέου πολιτισμού.
Η βασική πεποίθηση που διαμορφώνει όλο το σύστημα αξιών είναι ότι ο άνθρωπος-άτομο είναι ό,τι έχει στην ιδιοκτησία του και την κατοχή του. Το τι μπορεί να έχει όμως και ποιες είναι οι ανάγκες του και ποια τα γούστα του δεν τα καθορίζει βασικά ο ίδιος, αλλά καθορίζονται από τα πριν από την κοινωνική του θέση, το παραγωγικό-διανεμητικό σύστημα και το αντίστοιχό τους σύστημα διαφήμισης-ΜΜΕ. Η πεποίθηση της ελευθερίας και ανεξαρτησίας, που είναι μια άλλη βασική αξία του, μεταφράζεται από τη μία σε ανταγωνισμό με τον διπλανό του και από την άλλη στην ψευδαίσθηση της δυνατότητας πρόσβασης στις αγορές. Ο άκρατος υλισμός και η δικτατορία των αισθήσεων, ιδιαίτερα της όρασης, τον οδηγούν στην ψευδαίσθηση της ικανοποίησης μέσω της κατανάλωσης (πράγμα όμως που στο τέλος τον αφήνει ανικανοποίητο και συνεχίζεται έτσι ο φαύλος κύκλος της κατανάλωσης ακόμα και με πιστωτικές κάρτες).
Αυτό τον οδηγεί σε μια καθημερινή ζωή που καθορίζεται από την ταχύτητα. Όλοι τρέχουν για να προλάβουν, αλίμονο αν πεταχτούν έξω και μείνουν άνεργοι, άστεγοι κ.λ.π. Ο χρόνος έχει μπει σε δεύτερη μοίρα σε σχέση με τον χώρο-τόπο και έτσι το σημαντικό είναι π.χ. να βρίσκεται κανείς έγκαιρα στο χώρο εργασίας του και ας βρίσκεται πολύ μακριά από τον τόπο διαμονής του, και ας χρειάζεται κάποιες ώρες στα μποτιλιαρίσματα ρυπαίνοντας με την αυτοκίνησή του ή να «ταξιδεύει» στον κυβερνοχώρο. Έτσι ο χρόνος που είναι βασικά η διάσταση εκείνη του χωροχρόνου που δεν γίνεται αντιληπτή από τις αισθήσεις, αλλά τον αντιλαμβάνεται κανείς σα βίωμα, σκέψη, στοχασμό όνειρο και δημιουργία, είναι πάντα σε έλλειψη. Αυτό έχει σαν συνέπεια νέες μορφές εξαθλίωσης όσων εργάζονται: την ανασφάλεια και το φόβο της ανεργίας(περισσότερη εργασία για λιγότερο μισθό) και της ένδειας(ένας φόβος βαθύς για την πιθανότητα ότι ποτέ δεν θα έχουν αρκετά για τον εαυτό τους, ακόμα και όταν έχουν παραπάνω από αυτά που χρειάζονται), την αγωνία, το στρες και την αδυναμία ανανέωσης και αναπαραγωγής. Οι ρυθμοί στους οποίους καταπονούν το σώμα τους υπερβαίνουν τους ρυθμούς αναζωογόνησής του, κυριολεκτικά το ξεζουμίζουν και αυτό συμβαδίζει με το παράλληλο ξεζούμισμα της φύσης και των άλλων ειδών (ιδιαίτερα το γυναικείο σώμα, που εκτός των άλλων ταπεινώνεται και σαν αντικείμενο σεξουαλικής εκμετάλλευσης). Πράγμα που οδηγεί σε συνδυασμό με την περιβαλλοντική και διατροφική υποβάθμιση σε κατάρρευση της σωματικής και ψυχικής υγείας(χρόνια κούραση, γαστρεντερικές, καρδιαγγειακές και χρόνιες ασθένειες, κατάθλιψη, παράνοια και βία, κ.λ.π.), σε κατάρρευση της σεξουαλικότητας, σε στειρότητα . Μιλάμε πλέον για βιολογική κρίση και επανάκαμψη του φόβου της εξαφάνισης (σαν είδους), της αρρώστιας και του θανάτου (σαν άτομο).
Όλα αυτά συμβαίνουν γιατί η απληστία της μειοψηφίας του 1% (global players τους λένε - παγκόσμιοι παίκτες), που ελέγχει τη ζωή των πολλών όχι μόνο στη δύση, έχει οδηγήσει στη παγκοσμιοποίηση του φόβου-τρόμου και του αισθήματος της ανασφάλειας. Έχει επίσης επανακάμψει και ο ρατσισμός με τις φυλετικές, θρησκευτικές και εθνοτικές διαφορές, σαν αντίδραση στην προσπάθεια της παγκοσμιοποίησης για πολιτιστική ομογενοποίηση και στην είσοδο στο «φρούριο» των βιομηχανικών χωρών κάθε είδους μεταναστών.
Γνώση θεωρείται μόνο η πληροφορία και η συσσώρευσή της στο κυβερνοχώρο. Η αξιολόγηση όμως και η στοχαστική αφομοίωσή της, πέρα από το ότι απαιτεί χρόνο και προσπάθεια, απαιτεί και κρίση για το φιλτράρισμά της. Η μόρφωση της νέας γενιάς σήμερα περιορίζεται στην κατάρτιση (για ελαστική εργασία), και όχι στην ανάπτυξη κριτικών ικανοτήτων, επιστημονικής σκέψης, φιλοσοφικού στοχασμού, αισθητικής αντίληψης, ηθικής και πολιτικής δράσης. Οι αξίες του ορθού τρόπου σκέψης, του στοχασμού για το ουσιώδες και της ορθολογικής αντιμετώπισης των προβλημάτων της χειραφέτησης, ισότητας, ελευθερίας, αξιοπρέπειας και δικαιοσύνης (αξίες του διαφωτισμού) έχουν υποχωρήσει.
Από την άλλη η γνώση που δημιουργείται, όχι μόνο δεν βοηθά τους πολλούς (με τον «κοινό νου») να τη στοχαστούν, να τη συζητήσουν και έτσι να φωτίσουν τη δράση τους στον κόσμο, αλλά δεν γίνεται εύκολα πια κτήμα και των ανεξάρτητων «ειδικών». Παράγεται σε εταιρικά εργαστήρια-ινστιτούτα (ιδιοποιώντας τη συλλογική γνώση των προηγούμενων γενεών μέσω των μηχανισμών της πνευματικής ιδιοκτησίας και των «πατεντών») και αποθηκεύεται σε τράπεζες δεδομένων και είναι στη διάθεση ανεξέλεγκτων και ανώνυμων δυνάμεων. Αυτές, αποβλέποντας στο κέρδος, υπόσχονται σε μικρή μειοψηφία των ευημερούντων τη νέα «ευγονική» του «μετανθρώπου», σαν διέξοδο στον εκφυλισμό του κοινού ανθρώπου.
Αντίθετα, μόνο η προσωποκεντρική κοινότητα έχει τις προϋποθέσεις να είναι η ζητούμενη εναλλακτική λύση. Μένει βέβαια να πιστοποιηθεί αυτό και στην πράξη, γιατί η γενίκευση του μεταμοντέρνου μηδενισμού μπορεί να οδηγήσει τον κόσμο σε τεχνοφασιστική υποστροφή και η ανακοπή της μπορεί να επιτευχθεί μόνο με την παρεμβολή και μαρτυρία μιας κρίσιμης μάζας Προσώπων, που θα επανανοηματοδοτήσουν το ατομικό και το συλλογικό υποκείμενο, με βάση την εμπειρία του Προσώπου.
Ο άνθρωπος, σαν άτομο, δεν είναι σε καμιά περίπτωση «ότι έχει». Είναι κάτι πολύ περισσότερο. Οι ανάγκες του μπορούν να καθορισθούν από τον ίδιο μέσα από την αυτοκριτική γνώση του εαυτού του, τη λογική αντιμετώπισή τους στα πλαίσια των δυνατοτήτων της κοινότητάς του (άρα σημαντικότερη η κοινοτική ιδιοκτησία) και σε διαρκή επικοινωνία και αλληλεπίδραση με τους γύρω του. Δεν είναι μόνο υλικές, αλλά σε μεγάλο βαθμό συναισθηματικές και πνευματικές. Η ικανοποίησή τους επομένως, ιδιαίτερα των τελευταίων, δεν εξασφαλίζεται μέσω της αγοράς-κατανάλωσης και της ποσότητας, αλλά κυρίως μέσω της ποιότητας στα πλαίσια του προσιτού, κοντινού του κόσμου. Μέσα από την επιμήκυνση-βίωση των άπειρων στιγμών του χρόνου του και όχι μέσα από την ταχύτητα και την κυκλοφορία (στη δύση) και μέσα από τον διαλογισμό-έκσταση (στην ανατολή). Η αγάπη για τη ζωή, η οποία αποτελεί έκφραση της συσσωμάτωσης της συμπαντικής υλοενέργειας και η γνώση ότι ο θάνατος είναι συνέπεια της αύξησης της «εντροπίας» του συγκεκριμένου «είναι» και άρα αναπόφευκτη κατάληξη της ίδιας της ζωής, οδηγεί τον «νέο» άνθρωπο στην αποδοχή του θανάτου, στην εξάλειψη του φόβου και στην κατάκτηση του θεμελιακού αισθήματος της ασφάλειας. Όταν το κατορθώνει αυτό, τότε είναι σε θέση να αποδεχθεί και να δημιουργήσει τις νέες αξίες της ευζωίας, προσπερνώντας τις αξίες της επιβίωσης. Για αυτό χρειάζεται ένα ατομικό και δημόσιο χώρο σε ανθρώπινες διαστάσεις και σε μικρά και όμορφα μεγέθη. Ένας τέτοιος χώρος, που ενώ χαρακτηρίζεται από το μικρό μέγεθος, στην ουσία μπορεί να βιωθεί και σαν «μεγαχώρος» (αυτός ο κόσμος ο μικρός ο μέγας), μπορεί να αποκτήσει και τα χαρακτηριστικά του αυτοδύναμου .
Γιατί θα στηρίζεται όχι στον «μετάνθρωπο», αλλά στον κοινωνικά ελεύθερο άνθρωπο, κάτοχο της συλλογικής γνώσης , επαναπροσανατολισμένο στο συνδυασμό των προσωπικών επιθυμιών με τα ευρύτερα κοινωνικά ιδεώδη, δημιουργικό και πλούσιο εσωτερικά, αλλά ταυτόχρονα και ολιγαρκή. Θα στηρίζεται όχι στον ανταγωνισμό αλλά στη συμμετοχικότητα -συνέργεια και αλληλεγγύη των ανθρώπων του. Σε ένα τέτοιο χώρο μπορεί να επικρατήσει η αγάπη, ο σεβασμός και η αλληλοεκτίμηση. Η ελευθερία σκέψης και έκφρασης, η ανεκτικότητα του διαφορετικού πλάι στη συνεκτικότητα και ομογενοποίηση, η οικουμενικότητα των ιδεών, η ισονομία και η κυριολεκτική δημοκρατία μπορούν πραγματικά να αναμορφώσουν τον νέο άνθρωπο.