Η αυτοδιοίκηση των χωριών του Πηλίου

Το Πήλιο ήταν κυρίως γνωστό στην αρχαιότητα, για την Ιατρική. Ο Λόγος ανάπτυξης της Ιατρικής ήταν ο πλούτος των βοτάνων της περιοχής. Ο Ασκληπιός μεγάλωσε στο Πήλιο -κοντά στον μυθικό κένταυρο Χείρωνα και διδάχθηκε τη θεραπεία με μια πολύ μεγάλη ποικιλία φυτών, βοτάνων, ριζών κλπ. Έτσι θεωρήθηκε ο ίδιος ως η προσωποποίηση των θεραπευτικών δυνάμεων της φύσεως.
Στην Τρωική εκστρατεία, οι κάτοικοι του Πηλίου πήραν μέρος με τον Φιλοκτήτη, τον Εύμηλο και τον Πρόθο.
Στους Βυζαντινούς χρόνους από τη μεριά του Παγασητικού υπήρχε η πόλη Δημητριάς και από τον 13ο αιώνα τα Λεχώνια. Ανατολικά δημιουργήθηκε η πόλη Ζαγορά και στην τελευταία περίοδο της βυζαντινής εποχής αναφέρεται και ο Λαύκος.
Ο 13ος και 14ος αιώνας πέρασαν με ληστρικές επιδρομές από Σαρακηνούς, Καταλανούς κ.λπ. Απο το 1423 η περιοχή γνώρισε την Τουρκική κατοχή. Από τότε άρχισε η ίδρυση και εξέλιξη των σημερινών χωριών του Πηλίου. Η ζωή στα πεδινά γίνεται επικίνδυνη και πολλοί κάτοικοι από την υπόλοιπη Θεσσαλία, την περιοχή της Λαμίας, την Εύβοια και τα νησιά του Αιγαίου, ανεβαίνουν στο Πήλιο με την πλούσια βλάστηση, τα νερά και τη σχετική ασφάλεια. Καταφεύγουν συνήθως στις μονές και γύρω από τα μοναστήρια, που υπήρχαν από τη μεσαιωνική εποχή. Τα μοναστήρια αυτά υπήρξαν οι οικιστικοί πυρήνες των σημαντικότερων χωριών.
Στην αρχή του 17ου αιώνα δημιουργήθηκαν ήδη πολλοί οικισμοί που εξελίχθηκαν στα σημερινά 24 χωριά του Πηλίου. Η περιοχή του Πηλίου ανήκε αποκλειστικά σχεδόν στη Βαλιδέ–χανούμ, τη μητέρα του σουλτάνου. Τα 14 χωριά χαρακτηρίστηκαν «βακούφια» δηλ. αφιερωμένα σε φιλανθρωπικά ιδρύματα και τα άλλα «χάσια». Στα πρώτα ανήκαν, Μακρυνίτσα, Δράκεια, Αγ. Λαυρέντιος, Καραμπάσι, Πινακάτες, Βυζίτσα, Αργαλαστή, Συκιά, Λαύκος, Προμύρι, Ανήλιο, Κισσός, Μούρεσι και Μακρυράχη. Τα άλλα ήταν , η Ζαγορά, ο Άνω Βόλος, Η Πορταριά, το Κατηχώρι, οι Μηλιές, το Νεοχώρι, η Τσαγκαράδα κλπ.
Απέκτησαν προνόμια και αυτοδιοίκηση και τον 18ο και 19ο αιώνα ανέπτυξαν σημαντική οικονομική και πολιτιστική δραστηριότητα. Από το 1868 ώς το 1897 πρωτεύουσα των Βακουφιών ήταν η Αργαλαστή. Μετά έγινε η Μακρινίτσα. Στα χωριά δεν είχε δικαίωμα να πατήσει Τούρκος. Τα διοικούσε, εγκατεστημένος στη Μακρινίτσα, ο βοεβόδας, αντιπρόσωπος της Βαλιδέ– χανούμ, ο οποίος εγκαθιστούσε σε κάθε χωριό ένα, «ζαμπίτι» για να εκτελεί χρέη αστυνόμου. Οι φόροι ήταν μικροί σχετικά και καθορισμένοι. Η γενική διοίκηση όλων των βακουφιών ήταν στα χέρια των πρωτόγερων της Μακρινίτσας, ενώ τα τοπικά ζητήματα κάθε χωριού ξεχωριστά τα ρύθμιζαν οι κοτζαμπάσηδες, που εξέλεγαν κατά κάποιον τρόπο κάθε χρόνο οι χωρικοί.
Τα «Χάσια» δεν είχαν ομοσπονδιακή οργάνωση, όπως τα βακούφια. Διοικητικά ήταν εξαρτημένα από τον πασά της Λάρισας. Οι φόροι που πλήρωναν ήταν βαρύτεροι από των βακουφιών και δεν είχαν και την πάγια μορφή εκείνων.
Οικονομική ανάπτυξη
Αποτέλεσμα των προνομίων ήταν και η οικονομική ανάπτυξη των χωριών του Πηλίου, που μέσα σε λίγες δεκαετίες απέκτησαν μεγάλη ευμάρεια. Την όφειλαν στα βιοτεχνικά τους προϊόντα, στο μετάξι και τελευταία στις ελιές και στα σύκα. Στα μεγαλύτερα χωριά, αναπτύχθηκε μια ακμαία βιοτεχνία. Τα κυριότερα προϊόντα της ήταν παπούτσια, μεταξωτά μαντήλια, τσόχες και ποικίλα άλλα είδη υφαντικής. Η παραγωγική αυτή δραστηριότητα μαζί με τα προνόμια και την αυτοδιοίκηση, οδήγησε στην οργάνωση του εμπορίου και στην ανάπτυξη της ναυτιλίας: πολλά πρακτορεία και καταστήματα δημιουργούνται στην Κωνσταντινούπολη, στη Σμύρνη και σε άλλα μικρότερα κέντρα. Τα πλοία της Ζαγοράς μεταφέρουν προϊόντα σε όλα τα λιμάνια της Ανατολής. Στα τέλη του 18ου αιώνα η εμποροναυτική ακμή των χωριών του Πηλίου φτάνει στο κορύφωμά της. Τα προϊόντα εξάγονται με καράβια ή με καραβάνια που φτάνουν ως τη Βουδαπέστη και την Βιέννη. Οι Πηλιορείτες με τους Ηπειρώτες γίνονται πρωτοπόροι της οικονομικής αναγέννησης της τουρκοκρατούμενης Ελλάδας.
Οι Πηλιορείτες δεν θα τα πάνε καλά μόνο οικονομικά, αλλά και πνευματικά. Στη Ζαγορά θα ιδρυθεί ένα θαυμάσιο εκπαιδευτήριο. Ακολουθούν οι Μηλιές, όπου ιδρύεται σχολείο θετικών επιστημών με άρτια βιβλιοθήκη. Το αναγεννητικό αυτό πνεύμα έχει και άλλες συνέπειες: οι Πηλιορείτες γίνονται πιο ελεύθεροι, δημοκρατικότεροι, πιο πολιτικοί και δεκτικοί στις νέες ιδέες. Οι πνευματικές και κοινωνικές ζυμώσεις αρχίζουν με μια οξύτατη κριτική των φεουδαρχικών διοικητικών θεσμών και το αίτημα της ελευθερίας γίνεται έντονο. Τίθεται για πρώτη φορά το γλωσσικό ζήτημα. Μια σειρά από φωτισμένους Πηλιορείτες, ο Άνθιμος Γαζής, ο Δανιήλ Φιλιππίδης, ο Γρηγόριος Κωνσταντάς κ.α. θα πάρουν μερικές από τις καλύτερες θέσεις στο μεγάλο αναγεννητικό κίνημα που θα οδηγήσει στο 1821.
Στην Επανάσταση του 1821, πρωτεργάτης υπήρξε ο Άνθιμος Γαζής, ιερωμένος και λόγιος από τις Μηλιές. Η επανάσταση όμως δεν προχώρησε, τα συμφέροντα των κοτζαμπάσηδων της περιοχής δεν το επέτρεψαν, με αποτέλεσμα όλες οι προσπάθειες να πνιγούν στο αίμα από την αρχή κιόλας. Το κίνημα του 1854 επίσης απέτυχε και το 1878 μετά από μάχες και την μεσολάβηση των Άγγλων έγινε το Συνέδριο του Βερολίνου, οπότε η Θεσσαλία και τμήμα της Ηπείρου απελευθερώθηκαν. Η προσάρτηση στο Ελληνικό κράτος έγινε τον Αύγουστο του 1881.

Ένα τελικό σχόλιο:
Από την παρουσίαση των 3 παραδειγμάτων των προηγούμενων αναρτήσεων βγαίνει κάποιο συμπέρασμα: οι κοινότητες αυτές εκμεταλλεύθηκαν στα πλαίσια της αυτοκρατορίας τις αδυναμίες της και στη συνέχεια δημιούργησαν "διεθνείς" σχέσεις, επαφές και ανταλλαγές με τη τότε "παγκόσμια κοινότητα", ρίχνοντας και το βάρος στη παιδεία τους. Σήμερα οι "νέες κοινότητες" μπορούν να εκμεταλλευθούν τις σχέσεις και επαφές με το "παγκόσμιο χωριό", μέσω των νέων Μέσων Επικοινωνίας, χωρίς να χρειάζεται "επί τόπου μετάβαση". Μπορούν να ξεφύγουν από τον έλεγχο της "νέας αυτοκρατορίας" των παγκόσμιων αγορών, στρεφόμενες προς τις τοπικές οικονομίες και αγορές. Τα νέα "προνόμια" μπορεί να αποτελέσουν οι νόμοι της αυτοδιοίκησης και οιαρμοδιότητες που παρέχονται στους ΟΤΑ α΄ και β΄ βαθμού.
Αρκεί λοιπόν οι σημερινοί πολίτες-δημότες να αυτοοργανωθούν σε "συντροφίες" και να αυτοδιοικηθούν με άμεση δημοκρατία στους δήμους-δημοτικές ενότητες-κοινότητες, μεταβάλλοντας το σημερινό θεσμό της περιφέρειας σε ουσιαστική ομοσπονδία δήμων κ.λπ.