Πρόταση για την μείωση της ρύπανσης των υδροφόρων συστημάτων της Θεσσαλίας

Η έντονη γεωργική δραστηριότητα στον θεσσαλικό κάμπο οδηγεί σε επιβάρυνση των φυσικών υδάτινων πόρων της περιοχής με γεωργικά φάρμακα και λιπάσματα. Η εκτεταμένη παρουσία υψηλών συγκεντρώσεων γεωργικών φαρμάκων στα νερά επιφανειακών υδατικών συστημάτων της Θεσσαλίας όπως ο ποταμός Πηνειός έχει διαπιστωθεί από μελέτες που έχουν πραγματοποιηθεί τα τελευταία έτη στην περιοχή. Ερευνητικά δεδομένα της τελευταίας εικοσαετίας καταδεικνύουν τη σημαντική συμβολή των σημειακών πηγών στη ρύπανση των φυσικών υδροφόρων συστημάτων από γεωργικά φάρμακα. Η σημειακή ρύπανση από γεωργικά φάρμακα προκύπτει από μη ορθολογικούς χειρισμούς των αδιάθετων πλεοναζόντων ψεκαστικών υγρών, ατυχήματα ή διαρροές κατά την προετοιμασία του ψεκαστικού υγρού ή σε απόνερα από το πλύσιμο των ψεκαστικών μηχανημάτων. Έρευνες στην Ευρώπη αλλά και στον Ελλαδικό χώρο έδειξαν ότι η πλειοψηφία των παραγωγών προτιμούν να πλένουν τα ψεκαστικά μηχανήματα ή να αδειάζουν το πλεονάζον ψεκαστικό υγρό στο ίδιο σημείο της γεωργικής εκμετάλλευσης δίπλα από την πηγή νερού σε αντίθεση με τις προτεινόμενες ορθολογικές πρακτικές για πλύσιμο των ψεκαστήρων και εφαρμογή του πλεονάζοντος ψεκαστικού υγρού στον αγρό.
Για τον περιορισμό της σημειακής ρύπανσης των φυσικών υδάτινων πόρων με γεωργικά φάρμακα από σημειακές εισροές αναπτύχθηκαν συστήματα που ονομάστηκαν βιοκλίνες (biobeds). Αποτελούν απλά και χαμηλού κόστους συστήματα, τα οποία στην απλούστερη μορφή τους είναι ορύγματα βάθους ως 1 m και επιφάνειας που ποικίλει (10-35 m2) και τα οποία πληρούνται με οργανικά βιομίγματα που αποτελούνται από άχυρο – έδαφος - κομποστοποιημένα αγροτικά υλικά σε αναλογίες που ποικίλουν. Τα βιομίγματα αυτά ευνοούν την ταχύτατη μικροβιακή διάσπαση και κατακράτηση των γεωργικών φαρμάκων περιορίζοντας έτσι την περιβαλλοντική υποβάθμιση. Πειραματικά δεδομένα από βιοκλίνες πεδίου έχουν δείξει ότι τα συστήματα αυτά έχουν τη δυνατότητα να μειώνουν το εισερχόμενο φορτίο γεωργικών φαρμάκων από 95-99%. Οι βιοκλίνες σήμερα αποτελούν σημαντικό κομμάτι της περιβαλλοντικής πολιτικής σε αρκετές χώρες της Βορείου Ευρώπης όπως Σουηδία, Μεγάλη Βρετανία, Βέλγιο και Γαλλία ενώ πλέον η χρήση τους έχει επεκταθεί και σε χώρες της νοτίου Ευρώπης αλλά και στην Λατινική Αμερική.


Εικόνα: Σύστημα βιοκλίνης που χρησιμοποιείται στην βόρεια Ευρώπη

Γιατί να προωθήσουμε την χρήση βιοκλινών
Η εφαρμογή των βιοκλινών συνάδει απολύτως με την απαίτηση για εφαρμογή νέων απλών και ΄πράσινων’ τεχνολογιών που να διαφυλάσσουν την ποιότητα του περιβάλλοντος.
Η εφαρμογή των βιοκλινών συνάδει απολύτως με τους στόχους της πρόσφατης Κοινοτικής Οδηγίας 2009/128/ΕΚ σχετικά με καθορισμό πλαισίου κοινοτικής δράσης με σκοπό την επίτευξη ορθολογικής χρήσης των φ.ο. όπου αναφέρεται ότι «Ο χειρισμός των γεωργικών φαρμάκων, που περιλαμβάνει την αποθήκευση, την αραίωση και την ανάμειξη των γεωργικών φαρμάκων και τον καθαρισμό του εξοπλισμού εφαρμογής γεωργικών φαρμάκων μετά τη χρήση, καθώς και η ανάκτηση και διάθεση των μιγμάτων των βυτίων, των κενών συσκευασιών και των καταλοίπων των γεωργικών φαρμάκων ευνοεί ιδιαίτερα την ανεπιθύμητη έκθεση των ανθρώπων και του περιβάλλοντος. Ενδείκνυται, επομένως, να προβλεφθούν ειδικά μέτρα για τις δραστηριότητες αυτές, συμπληρωματικά των μέτρων που προβλέπονται με την οδηγία 2006/12/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, της 5ης Απριλίου 2006, για τα στερεά απόβλητα και με την οδηγία 91/689/ΕΟΚ του Συμβουλίου, της 12ης Δεκεμβρίου 1991, για τα επικίνδυνα απόβλητα».
Η εφαρμογή των βιοκλινών στην περιφέρεια Θεσσαλίας αναμένεται να συνεισφέρει στην ανάδειξη της περιφέρειας ως πόλος καινοτομίας και έρευνας αλλά και προώθησης νέων τεχνολογιών προς όφελος του περιβάλλοντος αλλά και της υγείας της τοπικής κοινωνίας
Πρόταση
Ο κύριος στόχος της παρούσας πρότασης είναι η εγκατάσταση και αξιολόγηση των βιοκλινών σε επιλεγμένες περιοχές της Περιφέρειας Θεσσαλίας ως μέσο διατήρησης της οικολογικής και χημικής ποιότητας των υδάτινων πόρων της περιοχής. Στα πλαίσια αυτού του στόχου θα πραγματοποιηθεί κατασκευή αρχικά τριών πιλοτικών συστημάτων βιοκλινών σε περιοχές της Θεσσαλίας όπου έχει παρατηρηθεί έντονο πρόβλημα ρύπανσης με γεωργικά φάρμακα.
Δημ. Κουρέτας

Σχόλιο:
Πρώτα-πρώτα οι βιοκλίνες αφορούν σε αραιωμένα φυτοφάρμακα αφού προέρχονται από το πλύσιμο των ψεκαστικών μηχανημάτων ή από το άδεισμα του πλεονάζοντος ψεκαστικού υγρού -δεν προτείνονται για μη αραιωμένα φυτοφάρμακα ή για κτηνοτροφικά φάρμακα. Όμως οι αγρότες πετάνε όπου βρίσκουν και τα μπουκαλάκια ή τις διάφορες συσκευασίες των φυτοφαρμάκων μαζί με τα τυχόν υπολείμματα μη αραιωμένων τέτοιων.
θα πρέπει επίσης να μη μας διαφεύγει το γεγονός ότι η αποτροπή ρύπανσης από τα αραιωμένα φυτοφάρμακα, μας αφαιρεί ένα από τα βασικότερα επιχειρήματα στην προσπάθεια για πολιτική στήριξη της Βιολογικής Γεωργίας. Υπάρχει πιθανότητα το κόστος από τις καταστροφικές συνέπειες της χρήσης φυτοφαρμάκων, για μια ακόμη φορά, να το πληρώσει η κοινωνία, μέσα από τη δημόσια χρηματοδότηση αυτών των εφαρμογών και τα κέρδη να καρπώνονται πάλι οι ιδιώτες -συμβατικοί αγρότες και πετροχημικές βιομηχανίες. Με αυτό τον τρόπο θα έχουν συγκριτικό πλεονέκτημα από άποψη τιμής τα συμβατικά έναντι των βιολογικών γεωργικών προϊόντων.
Αν γινόταν λοιπόν εφαρμογή των βιοκλινών θα έπρεπε το κόστος εγκατάστασης και συντήρησής τους να αναλαμβάνονται- ως φόρος- είτε από τους προμηθευτές (βιομηχανίες πετροχημικών), είτε από τους χρήστες (αγρότες), ούτως ώστε να μετακυλιθεί στην τελική τιμή των συμβατικών γεωργικών προϊόντων, αμβλύνοντας την διαφορά βιολογικών - συμβατικών.
Βέβαια το στοίχημα εξακολουθεί να είναι να πεισθούν οι αγρότες να μη κάνουν χρήση χημικών στα χωράφια τους, επιλέγοντας τον οικολογικό τρόπο καλλιεργειών.