Του Γ. Λιοδάκη*
Μερικές σύντομες επισημάνσεις:
Δεν είναι πρώτη φορά που η συλλογική δράση και κάποια μορφή συνεταιριστικής δραστηριότητας επιστρατεύονται, σε συνθήκες κρίσης και παρατεταμένης ύφεσης του καπιταλισμού, για την ικανοποίηση άμεσων καταναλωτικών αναγκών και τη διασφάλιση της επιβίωσης πλατιών λαϊκών στρωμάτων. Και στο απώτερο παρελθόν, αλλά και με την παρούσα κρίση του καπιταλισμού, παρουσιάζονται παρόμοια φαινόμενα σε αρκετές χώρες.
Το «κίνημα της πατάτας» ή ευρύτερα το κίνημα για την προμήθεια φθηνών αγροτικών προϊόντων και τροφίμων άμεσα από τους παραγωγούς, που εμφανίστηκε πρόσφατα μέσα στις συνθήκες της οικονομικής κρίσης και κοινωνικής εξαθλίωσης που αντιμετωπίζει η χώρα μας, φαίνεται να παίρνει συνεχώς αυξανόμενες διαστάσεις. Φαίνεται επίσης να επιφέρει ένα σημαντικό πλήγμα στους μεσάζοντες, περιορίζοντας εντυπωσιακά την ψαλίδα των τιμών ανάμεσα στον παραγωγό και τον καταναλωτή.
Η επιτυχία αυτού του εγχειρήματος έχει μάλλον θορυβήσει του ιθύνοντες του αρμόδιου Υπουργείου και τους κυβερνητικούς παράγοντες, οι οποίοι εναγωνίως προσπαθούν να παρέμβουν σ’ αυτή την εξέλιξη, για να καπηλευτούν ή να ελέγξουν εκ των έσω αυτό το κίνημα. Αλλά, μάταια επιχειρούν να αποκρύψουν τη μακροχρόνια παταγώδη αποτυχία τους στον τομέα αυτό, και να εντάξουν αυτό το κίνημα μέσα στους κανόνες του κυρίαρχου (καπιταλιστικού) συστήματος και στα θεσμικά πλαίσια μιας υποτίθεται «εξορθολογισμένης» αγοράς.
Ταυτόχρονα, ορισμένοι κομματικοί φορείς αποδεικνύονται εκτός τόπου και ιστορικού χρόνου όταν σπεύδουν να λοιδορήσουν αυτό το κίνημα, όπως έκαναν στο πρόσφατο παρελθόν και με το λεγόμενο κίνημα των πλατειών, γιατί είναι ένα κίνημα που ξεφεύγει από τον έλεγχο τους και δεν συνάδει με τα χρεοκοπημένα ιδεολογικά τους πρότυπα.
Κάποιοι επίσης επιχειρούν να παρέμβουν στο κίνημα αυτό για να παίξουν κάποιο ρόλο και να αναπτύξουν μια διαφορετικού τύπου επιχειρηματική δράση, ή κάνουν λόγο για μάρκετιγκ νέου τύπου. Αλλά, στην πραγματικότητα, δεν πρόκειται ούτε για «μάρκετ», ούτε για μάρκετιγκ.
Το κίνημα αυτό αντανακλά ουσιαστικά μια παταγώδη και ολέθρια αποτυχία του ίδιου του μηχανισμού της αγοράς και του καπιταλιστικού συστήματος γενικότερα. Ο αυθόρμητος, χαοτικός, ανεξέλεγκτος και αδιαφανής χαρακτήρας των αγοραίων συναλλαγών, πέραν των άλλων επιπτώσεων, επιτρέπει σε οποιοδήποτε μεσάζοντα να παρεμβαίνει σε ένα ευρύ φάσμα σταδίων και δραστηριοτήτων έτσι ώστε να επιβαρύνει πολλαπλάσια την τελική τιμή ενός προϊόντος. Ταυτόχρονα όμως, το κίνημα αυτό σηματοδοτεί, έστω και πρωτόλεια, το θρίαμβο και την αναγκαιότητα του κοινωνικού σχεδιασμού για τον άμεσο και συνειδητό συντονισμό ανάμεσα στις κοινωνικές ανάγκες (των πολιτών/καταναλωτών) και στις υπάρχουσες παραγωγικές δυνατότητες (τους παραγωγούς).
Αναμφίβολα, ο συντονισμός αυτός θα πρέπει να διευρυνθεί και τέτοιου είδους συλλογικές δράσεις θα πρέπει να πολλαπλασιαστούν, αλλά ταυτόχρονα θα πρέπει να γίνουν και πολλά άλλα, ακόμα πιο δραστικά, για να μπορέσει η κοινωνία να αλλάξει σελίδα, να ξεπεράσει την κρίση του καπιταλισμού, και να πάρει ο κόσμος της δουλειάς και της δημιουργίας την τύχη στα χέρια του, πάνω στη βάση μιας ριζικά διαφορετικής κοινωνικής οργάνωσης.
Καλώς ήλθατε, λοιπόν, στο γενναίο κόσμο που γεννάται από τη βαθύτατη και καταστροφική κρίση του καπιταλισμού, αλλά και από την κοινή (συλλογική) δράση και την νέα τεχνολογία!
*Ο Γιώργος Λιοδάκης είναι καθηγητής πολιτικής οικονομίας στο Πολυτεχνείο Κρήτης
Μια πατάτα αλλά τι πατάτα
ΑπάντησηΔιαγραφήΤις τελευταίες μέρες βλέπουμε να παίρνει διαστάσεις (και με την βοήθεια των ΜΜΕ) το χαρακτηριζόμενο ως «κίνημα της πατάτας» δηλαδή η πώληση μεγάλης ποσότητας πατάτας απευθείας από τον παραγωγό. Μετά την Κατερίνη, που έκανε την αρχή, σειρά πήραν και άλλες μεγάλες και μικρές πόλεις. Η παράκαμψη των μεσαζόντων είναι αναντίρρητα μια σημαντική κίνηση, τόσο γιατί απομονώνει ένα κερδοσκοπικά μαφιόζικο κομμάτι της διακίνησης τροφίμων αλλά και γιατί δημιουργεί μια αυτοπεποίθηση στον κόσμο για τις δικές του δυνάμεις οργάνωσης. Τι προβάλλεται, όμως, μέσα από αυτό και ποια τα χαρακτηριστικά που τείνει να αποκτήσει;
Το σημαντικότερο στοιχείο που προβάλλεται είναι η χαμηλή τιμή της. Βεβαίως δεν παραλείπουν οι εμπλεκόμενοι με την κίνηση να αναφέρουν ότι αυτή είναι περίπου η τιμή κόστους (που οι ίδιοι οι παραγωγοί την ορίζουν στα 20 λεπτά/κιλό) και ότι οι συγκεκριμένες πατάτες θα σάπιζαν λόγω της άρνησης των παραγωγών να πουλήσουν κάτω από την τιμή κόστους στους μεσάζοντες (μέχρι 15 λεπτά/κιλό). Αυτό δεν αναιρεί το γεγονός ότι το κύριο προβαλλόμενο χαρακτηριστικό είναι η χαμηλή τιμή τους. Μέχρι στιγμής, ξεκινώντας από την Κατερίνη, οι πατάτες αυτές διατίθενται ως «οι πατάτες των 25 λεπτών το κιλό» ή αλλιώς «2,5 Ευρώ το δεκάκιλο». Αν ήταν μόνο οι πατάτες των συγκεκριμένων παραγωγών του Νευροκοπίου, θα μιλάγαμε για μια κίνηση αλληλεγγύης. Προβάλλεται όμως η συνέχιση και σε άλλα προϊόντα με τον ίδιο τρόπο, όπου θα γίνεται επιλογή σε σχέση με την φθηνή τιμή. Μια οικονομικίστικη λογική δηλαδή, που βασίζεται στην χαμηλή τιμή και που ισοπεδώνει κάθε άλλο χαρακτηριστικό μιας απευθείας συναλλαγής παραγωγού-καταναλωτή.
Για μια πραγματικά άμεση επαφή καταναλωτή και παραγωγού πρέπει να ισχύουν περισσότερες προϋποθέσεις από τη φθηνή τιμή. Ίσως η πιο σημαντική είναι η ποιότητα του ίδιου του προϊόντος, του τροφίμου. Μια πατάτα μπορεί να είναι φθηνή αν έχει καλλιεργηθεί σε μεγάλες γαίες, σε μονοκαλλιέργεια και με βιομηχανικό τρόπο. Με την χρησιμοποίηση τόνων λιπασμάτων και ζιζανιοκτόνων μπορεί να επιτευχθεί υψηλή παραγωγή και να έχει χαμηλή τιμή. Αλλά ποια είναι η ποιότητα, όμως, ενός τέτοιου τροφίμου; Τι συνέπειες έχει για το οικοσύστημα και τι συνέπειες για τον αγοραστή;
Άλλη προϋπόθεση είναι η τήρηση ικανοποιητικών εργασιακών συνθηκών. Μια πατάτα ή ένα άλλο τρόφιμο μπορεί να είναι φθηνό αν οι εργάτες γης δουλεύουν ανασφάλιστοι για πολλές ώρες την ημέρα και αμείβονται με χαμηλά μεροκάματα. Μεροκάματα που θα είναι τυχεροί να τα εισπράξουν αν ο εργοδότης-αγρότης δεν τους καταγγείλει τελευταία στιγμή στην αστυνομία ως λαθραίους μετανάστες.
Μια άλλη προϋπόθεση είναι η στήριξη των μικρών παραγωγών που δεν μπορούν να πουλήσουν στις χαμηλές τιμές που μπορεί να πουλήσει ένας μεγάλος παραγωγός ο οποίος κατέχει ένα μεγάλο και προνομιακό χωράφι καθώς και ακριβά μηχανήματα. Το κράτος ενισχύει και βοηθάει τον μεγάλο παραγωγό αφού αυτή είναι η σύγχρονη τάση της βιομηχανοποιημένης γεωργίας. Οπότε η στήριξη μικρών παραγωγών, ακόμα και αν αυτό σημαίνει υψηλότερη τιμή, είναι απαραίτητη για μια πραγματική συνεργασία παραγωγών και καταναλωτών με βάση τις αρχές της αμοιβαιότητας.
Grigoris oikodiktio
ΠΕΡΙ ΠΑΤΑΤΑΣ…
ΑπάντησηΔιαγραφήΜε αφορμή το τελευταίο κίνημα της διάθεσης φθηνών αγροτικών προϊόντων απευθείας από τον παραγωγό στον καταναλωτή, επισημαίνω τα εξής. Σίγουρα και εάν ο σκοπός αυτών των κινήσεων είναι να αποτραπούν οι μεσάζοντες και να διαμορφωθούν τιμές καλύτερες για παραγωγούς και καταναλωτές είναι σωστό. Όμως εάν κοιτάξουμε την υπόθεση σε βάθος, με μόνα τα παραπάνω κριτήρια, ανακεφαλαιώνουμε την κρίση και οδηγούμαστε ακόμη περισσότερο στο πάτο του πηγαδιού. Να εξηγήσω απλά τι σημαίνει η αγορά ενός κιλού πατάτας συμβατικής καλλιέργειας 25 λεπτών το κιλό .Αυτή η καλλιέργεια είναι προϊόν τής τεχνολογίας και τεχνογνωσίας των πολυεθνικών, που επιβάλουν τη κυριαρχία τους στην Ελλάδα και σε όλο το κόσμο, μας εξαρτούν από αυτούς και αποκομίζουν τεράστια οικονομικά και πολιτικά οφέλη, προκαλώντας τεράστια ζημιά στη φύση και στη κοινωνία. Αυτό φαίνεται πολύ καθαρά από τις λεγόμενες εισροές στην αγροτική παραγωγή.
Στην καλλιέργεια πατάτας {συμβατική}οι εισροές είναι τα Χημικά λιπάσματα, Φυτοφάρμακα, Πατατόσπορος, Μηχανήματα, Ενέργεια, και άλλα ενισχυτικά παρασκευάσματα. Ο πατατόσπορος πρώτα είναι εισαγόμενος Ολλανδίας κατά κύριο λόγο, τα φάρμακα και τα λιπάσματα τα παράγουν οι γνωστές εταιρείες των μεταλλαγμένων bayern, basph, monsanto, novartis, syngenta κ.λ/π/. Τα μηχανήματα είναι πάλι γνωστών γερμανικών, Αγγλικών, Γαλλικών πολυεθνικών, deutz, same, renaut κ.λ.π. Τώρα η ενέργεια [πετρέλαια, βενζίνες, έλαια, ακόμη και τής ΔΕΗ[που είναι μεγάλο ποσοστό],γνωρίζετε από που προέρχεται και ποιές πολυεθνικές την ελέγχουν. Τί έμεινε Ελληνικό? Ο κόπος του αγρότη και επίσης Η ΓΗ Ο ΑΕΡΑΣ ΤΟ ΝΕΡΟ είναι αυτά που χάνουν την αξία τους και υποβαθμίζονται μέσω αυτής της τεχνολογίας. Άρα από τα 25 λεπτά του κιλού της πατάτας τα 20 χονδρικά πάνε σε αυτούς που μας έχουνε στο χέρι μας, χρεώνουν με τα δάνεια μέσω των επιδοτήσεων για να ακολουθήσουμε την πανάκριβη λογική τους και όταν δεν μπορούμε να τα βγάλουμε πέρα, μας σφίγγουν τη θηλιά στο λαιμό. Μείνανε και άλλα 5 λεπτά για τον αγρότη να καλύψει τα υπόλοιπα έξοδα και να πληρώσει τα χαράτσια .Επίσης ένα άλλο θέμα είναι από ποιούς αγρότες αγοράζονται οι πατάτες? Υπάρχουν οι μεγαλοαγρότες με εκατοντάδες στρέμματα και οι μικροί. Εάν κάποιος σπείρει 200 στρέμματα μπορεί να παράγει έως και 700 τόνους πατάτας. Εάν έχει 5 λεπτά κέρδος θα βγάλει 35000 ευρώ. Ένας αντίστοιχος μικρός παραγωγός με 10 στρέμματα με 33 τόνους και ίδιο κέρδος 5 λεπτών θα βγάλει 1650 Ευρώ. ΑΥΤΟΣ ΓΙΑ να βγάλει ένα αξιοπρεπές μεροκάματο θα πρέπει να πάει στη λαϊκή να πουλήσει με τουλάχιστον 50-60 λεπτά. Η μαζική διάθεση με 25 λεπτά ευνοεί τούς μεγαλοαγρότες εις βάρος των μικρών. Ένα ζήτημα πολύ σοβαρό είναι εάν τα 25ή τα 50-60 λεπτά είναι η πραγματική τιμή του προϊόντος. Είναι σε αυτή τη τιμή ενσωματωμένα τα υπόλοιπα κόστη που αφορούν τη ρύπανση των υδάτων την αλατότητα των εδαφών, την επιβάρυνση της δημόσιας υγείας? Ποιός θα πληρώσει αυτό το μάρμαρο αν όχι πάλι τα ίδια τα φτωχά λαϊκά στρώματα? Επίσης θα μπορούσε να ρωτήσει κανείς ποιά είναι η ποιοτική σχέση μεταξύ ενός συμβατικού και ενός οργανικού προϊόντος? Όποιοι θρέφονται με οργανικά ξέρουν.
Αυτή την εποχή είναι η ιστορική στιγμή να πάρουμε τη ζωή στα χέρια μας. Αυτή τη ζωή που μας έκλεψαν. Να γίνουμε εμείς οι ίδιοι παραγωγοί της ζωής μας. Και στην ύπαιθρο και στην πόλη. Η ύπαιθρος ως παραγωγός πρωτογενούς παραγωγής και η πόλη ως παραγωγός δευτερογενούς και παράλληλα παραγωγός τεχνογνωσίας τεχνολογίας και πολιτισμού. Πρέπει να ξεφύγουμε από τις αγορές τους και να καλύψουμε και να αυτοπαράγουμε τις βασικές -ριζικές ανάγκες μας.[Διατροφή-Υγεία-Κατοικία-Εκπαίδευση-Ένδυση-Ψυχαγωγία-Άθληση]Εάν συμβεί αυτό τότε θα μπορούμε εμείς να ορίσουμε και την ποιότητα που απορρέει από τη σχέση του ανθρώπου με τη φύση και το κοινωνικό του περιβάλλον. Αυτή τη στιγμή στην Ελλάδα και σε όλο το κόσμο υπάρχουν ισχυρά παραδείγματα. Οι οικολογικές γιορτές το αποδεικνύουν. Ήρθε η ώρα να ανακαλύψει ο καθένας και τον πραγματικό πλούτο της χώρας που ζει και τον πραγματικό πλούτο που έχει μέσα του, αυτόν που έχει να μοιρασθεί με τους συντρόφους του.
ΣΕΛΗΝΑΣ ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ ΟΙΚΟ-Παραγωγός
Οι πατάτες δεν πωλούνται...
ΑπάντησηΔιαγραφήΑνοιχτή επιστολή (εν είδει προλόγου)
Προς τους όπου Γης
α) Φιλανθρώπους και Σωτήρες
β) «Είμαστε-όλοι-Έλληνες» νεο-«Φιλέλληνες»
γ) Οικονομολόγους και οικονομολογίζοντες καιροσκόπους, προφήτες της απάτης (απ’ αυτούς που προσπαθούν κατά δύναμιν να διαμορφώσουν τις καταστάσεις κατά τέτοιον τρόπο ώστε αυτές να καταστούν ευνοϊκές για την εκπλήρωση των ‘προφητειών’ τους), οι οποίοι (αφού άρπαξαν την «κρίση» απ’ τα μαλλιά) αναδύθηκαν απ’ την αφάνεια της σκιάς των αφεντικών τους και παριστάνουν τους παντογνώστες με όλες τις λύσεις στο πιάτο - έτοιμη ταή για τις ‘πεινασμένες’ μάζες - με τον μπαμπούλα των «τανκς» και της εκλογικής «βίας και νοθείας» (χειρότερης και απ’ αυτήν «του ’61») να υποστηρίζει δεόντως τις απόψεις και ‘προφητείες’ τους...
1). Η δημοκρατία δεν βασίζεται σε ιεραποστόλους, Σωτήρες, Λυσάρια, Φιλανθρώπους νέας κοπής, Οικτίρμονες, Συλλόγους για την Ανακούφιση και Σωτηρία των Πασχόντων Μνημονιόπληκτων και λοιπών ‘αναξιοπαθούντων’ (από ενήλικες και έλλογους μετανάστες μέχρι μη ‘βιολογικώς’ διατρεφόμενους ενήλικες και ανηλίκους) ούτε στην θρασύδειλη ανομία της οικτρώς παραμορφωμένης (απ’ τα τυχάρπαστα, ιδιοτελή και αισχρά «δεν πληρώνω») πολιτικής ανυπακοής (civil disobedience) και στο χάιδεμα της απροσμέτρητου (οριζοντίως και καθέτως) μεγέθους κοινωνικής και πολιτικής διαφθοράς και διαπλοκής. Είναι αλήθεια ότι οι προστάτες σας (κατά περίπτωση) έχουν στήσει σκλαβοπάζαρα και προσπαθούν να ξεπουλήσουν ό,τι μπορέσουν σε Διεθνή Ταμεία, Τράπεζες και λοιπά οικονομικά και εξουσιαστικά Βαμπίρ...Όμως ούτε ρωμαϊκή κατοχή έχουμε ούτε οθωμανική ούτε γερμανική. Το υπάρχον πολιτικό σύστημα και τους εκφραστές του (Χαλίφηδες και πολυποίκιλους καραδοκούντες Ιζνογκούντ) έχει εγκρίνει και στηρίξει δεόντως και ποικιλοτρόπως η συντριπτική πλειοψηφία των Ελλήνων πολιτών · και με την αθρόα προσέλευσή τους στα εκλογικά κέντρα και με άλλους τρόπους, νομιμοποιημένους ή μη, νόμιμους ή παράνομους, κοινωνικώς ηθικούς ή ανήθικους... [Όπου να ’ναι το θέατρο θα ξαναπαιχτεί. Σαν να λέμε, θα εκλεγούν απ’ τους σύγχρονους «Κωλεττίστες» και «Μαυροκορδατίστες» καλύτεροι και αγνότεροι σωτήρες-δικτάτορες («μετωπιαίοι», «κινηματίες», «ανατροπείς» και λοιποί ‘φωστήρες’) οι οποίοι ξέρουν τι πρέπει να γίνει για να ... σωθούμε! Έχουν βγάλει κιόλας το συμπέρασμα οι νεο-κομματάρχες – δια της ‘δημοκρατικής’ μεθόδου της επιφοιτήσεως των ‘αγίων’ «συγκεντρώσεων-λαοθαλασσών» και των εξ ίσου ‘αγίων’ «δημοσκοπήσεων» - ότι εκπροσωπούν (ως «αντιμνημονιακοί» - όρος ηρωικός, ιερός και για προσκύνημα) την « πλειοψηφία του ελληνικού λαού»].
2). Βρισκόμαστε εδώ και πολύ καιρό ενώπιον της προκλητικής απαίτησης για δημοκρατία [ δηλαδή δημοκρατία δια του θεσμού της Εκκλησίας του Δήμου - «εν τοις πρακτοίς» (κατά τον Αριστοτέλη) - και όχι ‘δημοκρατία’ σωτήρων, ερίφηδων, μνησικακίας , ‘αντιπροσωπευτικών’ κοινοβουλίων, νεο-ιεραποστολικών «μετώπων», «κινήσεων», «κινημάτων», «ανατροπών και συνεργασιών», «αναγεννήσεων (sic)», «πρωτοβουλιών», «κεντρικών επιτροπών», οικολογικών πράσσειν-αλόγων ή πράσινων αλόγων και Αρμαγεδώνων, «αποκεντρώσεων» της πλάκας [«πολυεθνικών κοινοβίων (sic)» και συμπαντικών «ομοσπονδιοποιήσεων»] και αυτοθαυμαζόμενων «αγανακτισμένων» ‘επαναστατών’ ανά τις καθεστωτικές «πλατείες» της μόδας. Οι ατομικές ή συλλογικές ψυχωτικές σωτηριολογικές θρηνωδίες και η θρησκόληπτη μεταμόρφωσή τους σε ιεραποστολικά εκστρατευτικά σώματα θρασύδειλων τραμπούκων και/ή ιδιοτελών οπαδών της υποχρεωτικής (νεοσσυλεκτικού τύπου) αντι-«καναπεδικής» επιστράτευσης και ρατσιστικής ‘απολυτρωτικής’ ομαδοποίησης, όπως έχει δείξει η ιστορία και η πράξη, λειτουργούν μια χαρά (ως συστατικό τους στοιχείο) και υπό καθεστώτα ιεραρχίας, εκμετάλλευσης, καταπίεσης και κυριαρχίας (του καπιταλισμού και της επιλεγόμενης παγκοσμιοποίησης συμπεριλαμβανομένων)].
3). Φυλάξτε τις αναφανδόν ιδιοτελείς ‘καλές’ προθέσεις σας του θεάματος για το σπίτι σας.
Εύχομαι υγείαν ...
Παπαϊωάννου Παναγιώτης
Βόρειο Κατσιλοχώρι Αργαλαστής