Ο συμμετοχικός προϋπολογισμός σαν μοχλός κινητοποίησης των πολιτών

Για να επανέλθουν οι σημερινοί εξατομικευμένοι και απογοητευμένοι πολίτες στη δημόσια σφαίρα πρέπει να δουν ότι αυτό θα έχει πρακτικό αποτέλεσμα στην καθημερινή τους ζωή. Θα πρέπει να πεισθούν ότι η συμμετοχή τους θα συμβάλει σε αποφάσεις, που τους αφορούν άμεσα και όχι κάπου στο μακρινό μέλλον. Το κλειδί για αυτό είναι ο λεγόμενος «συμμετοχικός προϋπολογισμός». Έχει εφαρμοσθεί σε ορισμένες πόλεις της Ν. Αμερικής, όπως στο Πόρτο Αλέγκρε της Βραζιλίας με 1.300.000 κατοίκους.
Ξεκίνησε μέσα από μια σειρά συγκεντρώσεων και συνελεύσεων στη διαιρεμένη σε πολλά μικρά τμήματα πόλη, όπου η δημαρχία καλούσε τον πληθυσμό να συμμετάσχει στη συζήτηση και να συναποφασίσει για τα έργα που θα έπρεπε να μπουν σε προτεραιότητα από τη μεριά της, με βάση τους πόρους που είχε στη διάθεσή της. Οι γειτονιές επιλέγανε τους εκπροσώπους τους ανάλογα με τον αριθμό των συμμετεχόντων στην πρώτη πλατειά συγκέντρωσή τους (π.χ. ένας στους 10, άρα όσο περισσότεροι γείτονες πεισθούν να συμμετάσχουν τόσο περισσότερους εκπροσώπους στέλνει η γειτονιά στη διαδικασία του συμμετοχικού προϋπολογισμού).
Στη συνέχεια οι εκπρόσωποι αφού ενημερωθούν για τα πάντα από τη δημαρχία επιστρέφουν στις γειτονιές και κάνουν μικρότερες συγκεντρώσεις για να καθορισθούν από αυτές τα αιτήματα. Ακολουθεί νέα πλατειά συγκέντρωση ανά τμήμα της πόλης, όπου γίνεται απολογισμός της δημαρχίας και εκλέγονται οι σύμβουλοι του συμμετοχικού προϋπολογισμού (τέτοιοι σύμβουλοι εκλέγονται και από άλλες θεματικές επί το πλείστο δομές και φόρα). Αυτοί οι σύμβουλοι έχοντας υπόψη τις προτάσεις και τις μελέτες της δημαρχίας και τα αιτήματα των τμημάτων της πόλης, αποφασίζουν τελικά για το τι θα υλοποιηθεί την επόμενη περίοδο Η διαδικασία συνεχίσθηκε και όσον αφορά στις αποφάσεις για τα έσοδα και τις δαπάνες του δήμου, καθώς και για το που θα πρέπει να γίνονται επενδύσεις κ.λ.π.
Η συμμετοχή των πολιτών αυξανόταν σιγά-σιγά και έφθασε στο 10%(130.000 κάτοικοι)καθώς διαπιστωνόταν από τον ένα χρόνο στον άλλο ότι η διαδικασία αυτή του καθορισμού του προϋπολογισμού με συμμετοχή των πολιτών δεν ήταν απλώς λόγια, αλλά εξελισσόταν σε ένα όργανο σχεδιασμού και ελέγχου της διοίκησης καθώς και σε όργανο ανακατανομής πόρων και ικανοποίησης αναγκών των αδύνατων κοινωνικών στρωμάτων, που ήταν και η πλειοψηφία προφανώς. Έβλεπαν δηλαδή οι πολίτες ότι από αντικείμενο διαχείρισης μετατρεπόταν σε υποκείμενο της διαχείρισης των συνθηκών της ζωής τους και ότι άξιζε τον κόπο να συμμετάσχουν.
Η εμπειρία αυτή μαζί με εμπειρίες από συμμετοχή σε διάφορους άλλους θεσμούς άμεσης δημοκρατίας, που μπορεί να δημιουργήσει ο δήμος, οδηγεί στην κινητοποίηση και τη κοινωνική και πολιτική δράση τους πολίτες και στη μετατροπή τους τελικά σε συλλογικούς πολίτες.