Με ποιο τρόπο οργανώνεται μια οικο-κοινότητα και που και πως μπορεί να εγκατασταθεί στην περιφέρεια

(το συνθετικό «οίκο» όχι μόνο με την τρέχουσα σημασία του οικολογικού περιεχομένου, αλλά και με την αρχαιοελληνική έννοια του «Οίκου»):
• Η μορφή και ο τρόπος οργάνωσης αποφασίζεται από τους συμμετέχοντες, ανάλογα με τις δυνατότητες που υπάρχουν και τις συνθήκες που επικρατούν στο χώρο ύπαρξής τους.
• Μια συλλογικότητα αρκετών ανθρώπων, βασικά της πόλης (κρίσιμος αριθμός κάθε φορά) με διαφορετικές δεξιότητες (και όχι μόνο τη θέληση), έχει συζητήσει και αποφασίσει από πριν για το χώρο εγκατάστασης, για τη μορφή της εγκατάστασης και για το πλάνο της. Ο χώρος δεν θα είναι μόνο κοινής διαμονής, αλλά και κοινής δραστηριότητας σε καθημερινή βάση με κοινό ταμείο.
• Θα εξασφαλίζει τη βιωσιμότητά της μέσα από διαφορετικές δραστηριότητες των μελών στα πλαίσια της κοινότητας και έξω από αυτήν. Η διατροφή της π.χ. από πολυκαλλιέργεια αγροτικών προϊόντων, κτηνοτροφίας, αλιείας, μελισσοκομίας. Χρηστικά αντικείμενα από παραγωγικές δραστηριότητες του δευτερογενούς τομέα (μηχανουργείο, ξυλουργείο, οικοδομικό συνεργείο, κ.λ.π.).
• Αν τα παραγόμενα προϊόντα περισσεύουν από την αυτοκατανάλωση μπορούν να διατίθενται είτε στην τοπική αγορά είτε σε άλλες τέτοιες κοινότητες και δίκτυα ανταλλαγών. Αντίστροφα αν τα απαιτούμενα για την κοινότητα αγαθά δεν μπορούν να αυτοπαραχθούν για διάφορους λόγους (π.χ. έλλειψη χεριών, αδυναμία συγκεκριμένων καλλιεργειών στη δεδομένη περιοχή), εξασφαλίζονται είτε από την τοπική αγορά είτε από υπάρχοντα δίκτυα ανταλλαγής προϊόντων και υπηρεσιών.
• Προϊόντα βιομηχανικής κυρίως παραγωγής αγοράζονται από το ταμείο της κοινότητας σε τιμές χοντρικής και διανέμονται ανάλογα με τις ανάγκες των μελών, όπως και τα άλλα της αυτοπαραγωγής.
• Κάποιοι από τα μέλη της μπορούν να εξασφαλίζουν συμπληρωματικό εισόδημα από δραστηριότητες εκτός κοινότητας ή και να εργάζονται αποκλειστικά εκτός κοινότητας. Οι σχέσεις τους με την οικονομική (π.χ. καταβολή του 20-30% του μισθού στο κοινό ταμείο) και την εν γένει καθημερινή ζωή της κοινότητας ρυθμίζονται από την συνέλευσή της, η οποία παίρνει αποφάσεις για όλα τα ζητήματα που την απασχολούν ή για τη γενικότερη δράση της.
• Γενικά θα πρέπει να υπάρχει κοινή αντιμετώπιση των εσόδων και εξόδων, κάτω από το πρίσμα των αναγκών των μελών και της βιωσιμότητας της κοινότητας.
• Επίσης μπορεί να οργανωθεί κοινή κουζίνα, καταμερισμό των εργασιών της, χώρος απασχόλησης παιδιών, χώρος αυτοέκφρασης, χώρος υποδοχής επισκεπτών κ.λ.π.
• Οι χώροι διαμονής (κατά μόνας, ανά ζευγάρια ή παρέα) καθορίζονται κυρίως από τις αντικειμενικές δυνατότητες που θα υπάρχουν, καθώς και από τις αυτοκαθοριζόμενες ανάγκες των μελών.
• Επιδίωξη ενεργειακής αυτάρκειας με μικρά συστήματα Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας(ΑΠΕ)
• Βασικό τους πάντα χαρακτηριστικό θα πρέπει να είναι η αυτοδυναμία-αυτάρκεια καθώς και η οργανική σύνδεση με τα δρώμενα και τη καθημερινή ζωή των κατοίκων της γύρω περιοχής.
• Η ύπαρξη αρκετών τέτοιων οίκο-κοινοτήτων μπορεί να οδηγήσει και στην σε οποιοδήποτε επίπεδο δικτύωσή τους.
Για τον ελλαδικό χώρο, όπου δεν υπάρχουν μεγάλοι χώροι για εγκατάσταση-εκτός αν πρόκειται για εγκαταλελειμμένο χωριό-ο αριθμός των μελών περιορισμένος. Μπορούν να πάρουν τη μορφή μικρών ομάδων ιδεολογικής συγγένειας.
Ανάλογα με την ιδεολογική συγγένεια που υπάρχει σε τέτοιες ομάδες θα μπορούσαν λοιπόν -πιο συγκεκριμένα για την ελληνική πραγματικότητα- να αποφασίσουν την εγκατάσταση στην ελληνική περιφέρεια με τις εξής χοντρικά προοπτικές:
1) Εγκατάσταση σε περιοχή όπου κάποιο ή κάποια από τα μέλη διαθέτουν υποδομές, που μπορεί να έχουν κληρονομήσει από τις-τους γιαγιάδες-παππούδες. Οι περισσότεροι έλληνες έχουν σχέση με τα χωριά καταγωγής τους.
2) Εγκατάσταση σε ήδη παρατημένα χωριά ή σε χωριά όπου πεθαίνουν και οι τελευταίοι γερασμένοι κάτοικοι, και θα χαίρονταν πολύ να βλέπανε νέους ανθρώπους να ξαναβάζουν μπροστά αυτά που οι ίδιοι δεν μπορούν πια να κάνουν.
3) Εγκατάσταση σε δημόσιες εκτάσεις(2 με 3 εκατομ στρέμματα έχει ανακοινώσει το υπουργείο αγροτικής ανάπτυξης ότι μπορεί να διαθέσει και σε νέους αγρότες για καλλιέργεια. Μπορεί να διεκδικηθούν στο σύνολό τους από ακτήμονες που θα θέλουν να εγκατασταθούν στις αντίστοιχες περιφέρειες, όπου υπάρχουν αυτές οι εκτάσεις. Βλέπετε και την ανάρτηση:http://topikopoiisi.blogspot.com/2011/07/blog-post_08.html
4) Εγκατάσταση σε δημοτικές ή εκκλησιαστικές εκτάσεις σε συνεννόηση καταρχήν με τις αρχές που τις κατέχουν.
5) Κατάληψη παραπάνω εκτάσεων, αν δεν δέχονται να τις παραχωρήσουν.

Η προσωπική μας εμπειρία
Στο τέλος της 10ετίας του ΄’80 μια παρέα φίλων συζητούσε για την αναγκαιότητα να εγκαταλείψει τη μιζέρια της ζωής στη πόλη και να εγκατασταθεί ομαδικά κάπου στην περιφέρεια, για μια ποιοτικά αναβαθμισμένη ζωή και προώθηση της οικολογικής αντίληψης στην πράξη και όχι μόνο στα λόγια. Επιλέξαμε το Πήλιο, όχι μόνο γιατί συνδύαζε αρκετά πλεονεκτήματα σε σχέση με το εγχείρημα, αλλά και γιατί η τότε κοινότητα του Αγίου Γεωργίου υποσχέθηκε να μας διαθέσει ένα αρκετά μεγάλο κοινοτικό κτήμα καθώς και το παλιό Σχολείο για διάφορες οικολογικές εφαρμογές. Όταν όμως ήρθαμε εδώ(4 τότε ζευγάρια αποφασίσαμε τελικά να μετεγκατασταθούμε), αναιρέθηκε η υπόσχεση και αναγκασθήκαμε να αγοράσουμε μικρά κτήματα στον Άγιο Γεώργιο και Άγιο Βλάση και παραμείναμε τελικά τα 3 ζευγάρια στην περιοχή, που στη συνέχεια γίναμε 3 οικογένειες(πλαισιωθήκαμε βέβαια και από μια 4η τοπική οικογένεια που ήρθε από το Βόλο)
Παρά τις αρχικές δυσκολίες, αλλάξανε πολλά πράγματα, άλλα προς το θετικότερο και άλλα προς το χειρότερο. Εδώ π.χ. κάναμε παιδιά, γιατί είχαμε την άποψη ότι δεν θέλαμε να μεγαλώσουμε παιδιά στις συνθήκες των σημερινών τερατουπόλεων. Άλλαξε η τουριστική σχέση που είχαμε μέχρι τότε με τη φύση και το περιβάλλον, αναπτύξαμε χειρωνακτικές κυρίως δεξιότητες, που δεν είχαμε πριν, μάθαμε πολλά για τα φυτά , τα ζώα το βουνό, τη θάλασσα και τις άλλες μορφές ζωής, μετατραπήκαμε από καταναλωτές επιβαρυμένων διατροφικών προϊόντων, σε παραγωγούς υγιεινών για μας και τους άλλους. Προωθήσαμε όσο μπορούσαμε την κατεύθυνση της οικολογικής γεωργίας, που τότε ήταν στα σπάργανα στη χώρα μας( ανοίξαμε και το πρώτο «μαγαζί» βιολογικών- παραδοσιακών προϊόντων στο Βόλο, που όπως το εκφράζαμε τότε θέλαμε να δώσουμε στην έννοια της «αγοράς» την αρχαιοελληνική της σημασία, δηλαδή των συζητήσεων και της ανταλλαγής και απόψεων και πληροφοριών- μετατρέποντάς το σε στέκι διακίνησης όχι μόνο υγιεινών προϊόντων, αλλά και της πληροφορίας-ιδέας της οικολογικής παραγωγής και κατανάλωσης, συμμετείχαμε σε έκδοση σχετικού περιοδικού για κάποια χρόνια, δημιουργήσαμε μαζί με άλλους δίκτυα οικοπαραγωγών –οικοκαταναλωτών-οργανώσαμε στο Βόλο και σε άλλες πόλεις «οικογιορτές κ.λ.π) και αυτό μας έδινε δύναμη για τη συνέχεια. Κατασκευάσαμε βιοκλιματικό σπίτι προωθώντας την ιδέα της εξοικονόμησης-παραγωγής ενέργειας και της χρήσης μη τοξικών υλικών, καθώς και των ιδεών της κοινοκτημοσύνης και συνεργατικότητας κ.λ.π.
Προς το χειρότερο ήταν η ότι δεν μπορέσαμε να διατηρήσουμε σε μεγάλο βαθμό προηγούμενες φιλίες και κοινωνικές σχέσεις- και ώσπου να δημιουργηθούν καινούργιες- υπήρξε μια απομόνωση την οποία βίωσαν περισσότερο αρνητικά οι συντρόφισσές μας, επίσης το αρχικό στρες της μη εξοικείωσης με επίμονες σωματικές εργασίες-που αργότερα όμως μετατράπηκε σε θετικό και θεραπευτικό θα τολμούσα να υποστηρίξω(όταν π.χ. ασχολούμαι με τη περιποίηση των δένδρων δεν σκέφτομαι τίποτε άλλο-αδειάζει κυρίως το κεφάλι μου από αρνητικές σκέψεις-και αυτό με ανανεώνει σημαντικά).
Βασική δυσκολία ήταν ότι δεν είχαμε αρκετές γνώσεις και δεξιότητες στην αρχή. Αυτό απαιτούσε μεγαλύτερη προσπάθεια, που μας κούραζε και μας απογοήτευε.
Μια αρνητική εμπειρία είχαμε με τους ντόπιους, ιδίως οι γυναίκες, αφού δεν γίναμε εύκολα αποδεκτοί. Στη συνέχεια έχει κάπως αλλάξει η σχέση μας, αλλά παρά τις προσπάθειες σύγκλισης από τη μεριά μας, μας θεωρούν ακόμη «ξένους». Το παράδειγμά μας δεν λειτούργησε τόσο θετικά όσο θα θέλαμε στη περιοχή και αυτό ίσως να οφείλεται και στη δική μας ελιτίστικη -λίγο ως πολύ- στάση και στο γεγονός ότι η επιβίωσή μας δεν στηρίχθηκε αποκλειστικά στις αγροτικές εργασίες(« μπορείτε και καλλιεργείτε οικολογικά γιατί δεν ζείτε βασικά από αυτό, ενώ εμείς είμαστε αναγκασμένοι να ζούμε αποκλειστικά από αυτό»-αυτό βέβαια δεν ισχύει για τους περισσότερους, γιατί έχουν και αυτοί άλλες εργασίες εκτός από τις αγροτικές. Για αυτούς το επιχείρημα λειτουργεί σαν πρόσχημα.). Από τους νέους αντίθετα γίναμε περισσότερο αποδεκτοί, ίσως γιατί εγώ ήμουν και ο καθηγητής τους στο τοπικό Γυμνάσιο για 3 χρόνια. Όμως το πρόβλημα υπάρχει γιατί οι νέοι φεύγουν για σπουδές καταρχήν και μετά δύσκολα επιστρέφουν. Μια άλλη δυσκολία αντιμετωπίζουμε με τα μεταποιημένα μας προϊόντα οικοτεχνίας, που δεν μπορούν να μπουν στο ράφι, αφού χρειάζεται-σύμφωνα με το νόμο-να μεταποιούνται σε αναγνωρισμένο εργαστήριο, πράγμα που δεν καταφέραμε να κάνουμε. Αυτή είναι μια γενικότερη δυσκολία που αντιμετωπίζουν οι αγρότες και δεν μπορούν να μεταποιούν, γιατί αν οργανώσουν επίσημο εργαστήριο, τότε χάνουν την ιδιότητα του αγρότη και τους μετατρέπουν σε βιοτέχνες. Υπάρχει λοιπόν ζήτημα αλλαγής του νόμου, ώστε να βοηθηθούν οι αγρότες να επιβιώσουν καλύτερα κάνοντας και μεταποίηση της πρωτογενούς παραγωγής τους, ιδίως τώρα με την παρούσα και μελλοντική οικονομική κρίση.