Η κρίση του ελληνικού καπιταλισμού

Του ΣΠΥΡΟΥ ΣΑΚΕΛΛΑΡΟΠΟΥΛΟΥ

Το πρόβλημα ελληνικής οικονομίας είναι πως χρόνιες υστερήσεις του ελληνικού καπιταλισμού ήρθαν στην επιφάνεια με την εκδήλωση γενικευμένης κρίσης που λόγω της έντασής της η Ελλάδα θα οδηγηθεί στη ραγδαία μείωση της ανταγωνιστικότητας. Κι αυτό γιατί: α) σε μια περίοδο διεθνοποίησης οι σχηματισμοί με χαμηλοί παραγωγικότητα βρίσκονται σε δυσχερή θέση β) η οικοδομή ως ατμομηχανή της ανάπτυξης έφτασε στα όριά της (ούτε νέα μεγάλα έργα είναι εύκολο να γίνουν ούτε υπάρχει η δυνατότητα να κατασκευαστούν περισσότερες κατοικίες και κτίρια) γ) ο ελληνικός εφοπλισμός, ο ατσάλινος βραχίονας του ελληνικού καπιταλισμού, δέχθηκε σημαντικό πλήγμα δεδομένου ότι η παγκόσμια κρίση περιόρισε τη ζήτηση και κατά συνέπεια τις διεθνείς μεταφορές δ) οι χαμηλοί μισθοί του ελληνικού εργατικού δυναμικού και η υπερεκμετάλλευση των μεταναστών δεν επαρκούσαν για να ανασχέσουν την έλλειψη ανταγωνιστικότητας του ελληνικού καπιταλισμού. Η παραγωγικότητα στην Ελλάδα το 2009 περιοριζόταν στο 59,2% της αμερικάνικης, όταν η αντίστοιχη Γερμανική βρίσκεται στο 92,9%, και με την εξαίρεση της Πορτογαλίας υπολείπεται από όλες τις χώρες της ΟΝΕ-12. Το αποτέλεσμα ήταν τα ήδη υψηλά ελλείμματα στα ισοζύγια να εκτοξευτούν μέσα σε μια δεκαετία. Το 1998 το έλλειμμα του ελληνικού εμπορικού ισοζυγίου ήταν 12,18% του ΑΕΠ ενώ η ΕΕ10 (πλην Βελγίου/ Λουξεμβούργου) παρουσιάζει πλεόνασμα 2,09% του ΑΕΠ. Το 2008 το εμπορικό έλλειμμα έχει φτάσει στο 18,42% ενώ στην ΕΕ12 υπάρχει ελαφρύ πλεόνασμα της τάξης του 0,21%. Αντίστοιχα στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών το έλλειμμα για την Ελλάδα ήταν 2,70% το 1998 ενώ στην Ε10 υπήρχε ελαφρύ πλεόνασμα 0,65%. Δέκα χρόνια μετά, το 2008, το ελληνικό έλλειμμα ήταν 14,55% και το έλλειμμα της ΕΕ2 0,72% (Βλάχου/ Λαμπρινίδης: 233). Σημαντικό ρόλο σε αυτή την εξέλιξη διαδραμάτισε η χαμηλή χρήση της τεχνολογίας. Η ένταση τεχνολογίας των ελληνικών εξαγωγών είναι χαμηλή ως μέτρια και η χρήση της καινοτομίας είναι ενώ οι δαπάνες για έρευνα και τεχνολογία είναι από τις χαμηλότερες στην ΕΕ. Επίσης η παραγωγικότητα επηρεαζόταν από σοβαρές ελλείψεις σε βασικές υποδομές στον τομέα της ενέργειας, των μεταφορών και των τηλεπικοινωνιών. Τέλος ρόλο έπαιξαν και τα υψηλά επίπεδα του πληθωρισμού στην δεκαετία 2001- 2010: 3,1% για την Ελλάδα έναντι 2,0 για την ΕΕ12 ((Βλάχου/ Λαμπρινίδης: 245). ε) το ακριβό ευρώ και η παγκόσμια κρίση περιόρισαν τον τουρισμό στ) μια σειρά από φοροαπαλλαγές που δόθηκαν στο κεφάλαιο τα τελευταία χρόνια μείωσαν περαιτέρω τα κρατικά έσοδα. Την περίοδο 1995- 2009 οι δημόσιες δαπάνες στην ΕΕ15 έφταναν κατά μο το 47,7% ενώ τα δημόσια έσοδα το 45,1%, πράγμα που σημάνει πως το δημόσιο έλλειμμα ήταν στο 2,6%. Στην Ελλάδα οι δαπάνες, σε αντιδιαστολή με τη ρητορεία περί σπάταλου κράτους, κινούνταν στο 45,9% αλλά το πρόβλημα ήταν τα έσοδα που περιορίζονταν στο 39,4% με αποτέλεσμα το ετήσια μέσο έλλειμμα για μια δεκαπενταετία έφταναν στο 6,5%. Αυτό συνέβαινε γιατί τα έσοδα από τη φορολογία έφταναν το 27,1% του ΑΕΠ για την ΕΕ12 και μόνο το 21,2% για την Ελλάδα ζ) οι τράπεζες ήταν ιδιαίτερα εκτεθειμένες λόγω της πολιτικής υψηλού δανεισμού την οποία υιοθέτησαν τα τελευταία χρόνια...
Περισσότερα