Κάλεσμα για τη δημιουργία Ριζοσπαστικών Κινήσεων Πολιτών στους Δήμους και τις Περιφέρειες

Η επικείμενη διοικητική μεταρρύθμιση του Καλλικράτη αποτελεί αναμφίβολα μια από τις μεγαλύτερες προκλήσεις που έχουν να αντιμετωπίσουν οι τοπικές κοινωνίες. Υποτίθεται ότι προωθήθηκε από τους κυβερνώντες για να δώσει λύσεις στα αδιέξοδα της Τοπικής Αυτοδιοίκησης(ΤΑ). Να δώσει τέλος στην αναποτελεσματικότητα, στη γραφειοκρατία, στην ουσιαστική έλλειψη αρμοδιοτήτων, στην απουσία στρατηγικού σχεδιασμού και βέβαια στη διαχρονική έλλειψη επαρκών πόρων.
Στην ουσία όμως ο Καλλικράτης δεν έχει να κάνει και πολύ με την Αυτοδιοίκηση. Περισσότερο συνδέεται με μια αποκέντρωση του κεντρικού κράτους, που έτσι και αλλιώς μετατρέπεται σε μια δομή κομμένη και ραμμένη να εξυπηρετεί τα συμφέροντα της εγχώριας και παγκόσμιας ελίτ.
Από ένα τέτοιο κράτος και το κομματικό σύστημα που κυριαρχεί στα πλαίσια της κοινοβουλευτικής διακυβέρνησης των τελευταίων χρόνων δεν έχουμε να περιμένουμε πολλά σαν πολίτες. Αυτό το καταλαβαίνουν όλο και περισσότεροι από μας, ιδιαίτερα με την σημερινή εκ βάθρων –και όχι μόνο οικονομική-κρίση της ελληνικής κοινωνίας και των μέχρι τώρα θεσμών της.
Έτσι δεν μπορούμε να περιμένουμε πολλά και από την «αποκέντρωσή του» με την Καλλικράτεια μεταρρύθμιση που στο βωμό της εξοικονόμησης πόρων δημιουργεί συνθήκες ακόμη μεγαλύτερης απορύθμισης ως προς τη λειτουργικότητα και αποτελεσματικότητα των υπηρεσιών της Τ.Α., τις σχέσεις πολίτη και διοίκησης κ.λ.π
Το αντίθετο. Θα έχουμε παραπέρα συγκεντροποίηση της Τ.Α. –ιμάντα μεταβίβασης και προώθησης του δικομματισμού-κοινοβουλευτισμού- στα πλαίσια των τοπικών κοινωνιών, ώστε να μην υπάρχει κανένας έλεγχος και διαφάνεια στην πολιτική πρακτική των τοπικών επαγγελματιών πολιτικών, κατά το πρότυπο της κεντρικής πολιτικής σκηνής.
Χρειαζόμαστε πια ένα νέο είδος πολιτικής. Μια πολιτική που θα μετατρέπει τους ίδιους τους πολίτες από αντικείμενα διαχείρισης, σε υποκείμενα διαμόρφωσής της. Αυτό είναι πιο εύκολο να γίνει στα πλαίσια της τοπικής κοινωνίας, όπου ο ένας, λίγο ως πολύ, γνωρίζει τον άλλο και μπορούν να λειτουργήσουν έννοιες όπως αλληλεγγύη, διαφάνεια, έλεγχος, εξοικονόμηση, αντικαταναλωτισμός, αυτοπαραγωγή, ανταλλαγές, μοίρασμα, δικτύωση, κοινοτισμός κλ.π. Για αυτό η δημόσια σφαίρα της χωρικής κοινότητας, του δήμου, της περιφέρειας μπορεί να είναι ένα προνομιακό πεδίο για την υλοποίηση μιας τέτοιας πολιτικής και με αυτή την έννοια αποτελεί μια πρόκληση για τη διαμόρφωσή της.
Εμείς, οι πολίτες π.χ. του Βόλου και της γύρω περιοχής-που θα επιθυμούσαμε βέβαια μικρότερα πληθυσμιακά και χωρικά σύνολα- υπογράφοντας το παρόν κείμενο πιστεύουμε ότι πρέπει να αφήσουμε πίσω τη μετριότητα, τη μιζέρια, την εσωστρέφεια και τον ατομικισμό. Να κοιτάξουμε μπροστά, μετατρέποντας την καθημερινότητά μας πρώτα. Και στη συνέχεια να διεκδικήσουμε να αλλάξει η οικονομική, κοινωνική, περιβαλλοντική και πολιτική καθημερινότητα όλων των συμπολιτών –δημοτών προς το καλύτερο, αντί να περιμένουμε μοιρολατρικά τη χειροτέρευση των συνθηκών ζωής που μας επιφυλάσσουν και μέσα από τον Καλλικράτη.
Η ελληνική κοινωνία και μαζί της η τοπική, για να βρει διέξοδο στην κρίση της, πρέπει να αλλάξει ρότα. Να σταματήσει τη μέχρι τώρα πορεία της, επιστρέφοντας όχι στο παρελθόν, αλλά στο σημείο όπου πρόοδος θα είναι η απόρριψη, η υπέρβαση και η ανασυγκρότηση του άσχημου παρόντος της. Να διορθώσει το σημερινό αδιέξοδο πρότυπο ανάπτυξης, χρησιμοποιώντας τις γνώσεις και εμπειρίες που έχουν παραχθεί από αυτό το αδιέξοδο και υιοθετώντας άλλες αξίες και ένα άλλο τρόπο ζωής συνυφασμένο με τον πολιτισμό της «αποανάπτυξης»(1) . Ένα τρόπο ζωής που θα βασίζεται στην αυτάρκεια, στη συντροφικότητα, στην ανταλλαγή, στο μοίρασμα και στο σεβασμό προς όλα τα πλάσματα και τα είδη αυτού του κόσμου. Που θα στηρίζεται στις ιδέες της συνεργασίας, της αλληλεγγύης, της μη εκμετάλλευσης, της άμεσης σχέσης παραγωγού-καταναλωτή, της οργανικής σχέσης των ανθρώπων με τον τρόπο ικανοποίησης των βιοτικών αναγκών τους , της καθαρής ποιοτικής τροφής για όλους, της τοπικότητας των προϊόντων και της ισότιμης κατανομής τους. Στην αποσύνδεση από τη σκληρή εμπορευματοποίηση των πάντων και στην επανασύνδεση φύσης-κοινωνίας. Επιδιώκοντας συγχρόνως την αυτοοργάνωση μέσα από συμμετοχικές, αμεσοδημοκρατικές διαδικασίες.
Όλα αυτά σημαίνουν:
• Ο τουρισμός, η οικοδομή και η ναυτιλία, που ήταν οι βασικοί τομείς της ελληνικής οικονομίας, με τη παρούσα κρίση έχουν κτυπηθεί άσχημα. Ταυτόχρονα αυτοί οι τομείς κατέστρεψαν στον υπέρτατο βαθμό το περιβάλλον μας και τις ίδιες τις συνθήκες επιβίωσής μας και μας οδήγησαν σε αδιέξοδο. Δεν θα πρέπει να συνεχίσουμε να στηριζόμαστε πλέον σε αυτούς.
• Θα πρέπει να ξαναγίνουμε αγροτική κοινωνία και κοινωνία των κάθε είδους μικροπαραγωγών, όχι των 10ετιών του 50-60, αλλά των πολυλειτουργικών οικο-αγροτών , οικο-παραγωγών-χειροτεχνών και να απορρίψουμε το ρόλο του παραγωγού πρώτων υλών για τη βιομηχανία διατροφής και των καταναλωτικών αγαθών.
• Να αναβλαστήσουμε τα δάση, να σταματήσουμε την ερημοποίηση, να αποκαταστήσουμε την άγρια φύση, τα ποτάμια τις λίμνες και τις παραλίες, να αναζωογονήσουμε τα εδάφη αποκαθιστώντας την οργανική ύλη και τον εδαφολογικό άνθρακα, ώστε να απορροφήσουμε τα επόμενα χρόνια τη περίσσια του διοξειδίου του άνθρακα της ατμόσφαιρας(αιτία για τη κλιματική αλλαγή-καταστροφή που έρχεται αν δεν το κάνουμε).
• Να μετατρέψουμε τη χώρα σε ζώνη ελεύθερη από μεταλλαγμένα και ζώνη οικο-βιο-γεωργίας με ποιοτικά προϊόντα που θα έχουν και συγκριτικό πλεονέκτημα. Να πετύχουμε και πάλι την αυτάρκεια σε όσο γίνεται περισσότερες γεωργικές παραγωγές, με ολοκληρωμένα αγροκτήματα, όπου τα ζώα και τα ζωικά προϊόντα θα είναι συμπληρωματικά των φυτικών και θα έχουμε ανακύκλωση των υλικών και ισορροπία με φυσικά λιπάσματα και μικροοργανισμούς του εδάφους(προώθηση των παραδοσιακών ανθεκτικών ντόπιων ποικιλιών και ρατσών ζώων, των τοπικών ποιοτικών προϊόντων, ΠΟΠ, οικοτεχνίας, βιολογικά κ.λ.π. με όσο το δυνατόν μικρότερο οικολογικό αποτύπωμα και κάθετη ολοκλήρωση των παραγωγικών δραστηριοτήτων)
• Να αναπτύξουμε μοντέλα πολυκαλλιέργειας-πολυδραστηριότητας που θα μειώσει τον οικονομικό κίνδυνο για τις παραγωγές και θα ενισχύσει τη διασύνδεση των παραγωγικών δραστηριοτήτων. Να στηρίξουμε τους κάθε είδους τοπικούς παραγωγούς στη μετατροπή των χώρων παραγωγής τους σε επισκέψιμους από καταναλωτές και ενδιαφερόμενους με απευθείας διάθεση των προϊόντων τους.
• Να αποκαταστήσουμε στη διατροφή μας το μεσογειακό διατροφικό μοντέλο με μείωση της κατανάλωσης κρέατος
• Το τοπικό εισόδημα μπορεί να βελτιωθεί σημαντικά μέσα από την προώθηση ομάδων παραγωγών, συνεταιρισμών παραγωγών-καταναλωτών για απευθείας διακίνηση τροφίμων, χωρίς μεσάζοντες, με συνεταιριστικά μικρά μαγαζιά, με δίκτυα διανομής και τοπικά συστήματα ανταλλαγών με δικό τους νόμισμα κ.λ.π
• Με εναλλακτικούς πιστωτικούς συνεταιρισμούς, που διαχειρίζονται αποταμιεύσεις μελών και πελατών τους χωρίς κερδοσκοπικές πρακτικές, και χωρίς την συνήθη αδιαφορία των τραπεζών για τις περιβαλλοντικές και κοινωνικές επιπτώσεις των δράσεων που χρηματοδοτούν
• Ο οικοτουρισμός μπορεί να παίξει το ρόλο από τη μια να στηρίζει οικονομικά τους μικρούς οικο-αγρότες, από την άλλη να επιδιώξει τη σύνδεση των ανθρώπων της πόλης με την περιφέρεια και τη φύση, ώστε να τους μετατρέψει-ιδίως τους νέους-από τουρίστες σε εγκαταστημένους με δημιουργικό τρόπο στην επαρχία κατοίκους. Η ζωή σε τερατουπόλεις, όπως η Αθήνα δεν είναι βιώσιμη και θα πρέπει να πετύχουμε την αποκέντρωση(με κίνητρα και οικονομικές διευκολύνσεις για εθελοντική μετεγκατάσταση στην ύπαιθρο και δημιουργία αγροτοτουριστικών εκμεταλλεύσεων και σε μειονεκτικές περιοχές).
• Να κάνουμε εξοικονόμηση ενέργειας και εισοδήματος αλλάζοντας νοοτροπία, χρησιμοποιώντας οικονομικές συσκευές και μετατρέποντας τις κατοικίες μας και τα κτίρια σε βιοκλιματικά χαμηλής ή μηδενικής ενέργειας.
• Να αναπτύξουμε τις εναλλακτικές μορφές ενέργειας( ΑΠΕ) εγκαθιστώντας φ/β συστήματα στις στέγες των σπιτιών και των αγροτικών υπόστεγων και αποθηκών, μικρές ανεμογεννήτριες σε μη παραγωγική γη καθώς και εγκαταστάσεις παραγωγής βιοαερίου σε συνδυασμό με βιολογικούς καθαρισμούς και ανακύκλωση στους δήμους. Δημιουργώντας μη κερδοσκοπικές εταιρείες λαϊκής βάσης στους τομείς των ΑΠΕ-και στη τεχνογνωσία και στις εγκαταστάσεις και στη παραγωγή ενέργειας. Ενθάρρυνση δημοτικών επιχειρήσεων Ανανεώσιμης Ενέργειας με δημιουργία νέων θέσεων εργασίας και τοπικής κλίμακας εγκαταστάσεις σε συνεργασία με τις μη κερδοσκοπικές εταιρείες λαϊκής βάσης και όχι με τις μεγάλες ιδιωτικές-κυρίως ξένες- εταιρείες, που επενδύουν βασικά σε μεγάλα αιολικά πάρκα με δικό τους εργατικό δυναμικό, χωρίς να δημιουργούν τοπικό εισόδημα, ιδιοποιώντας τα κέρδη και δίνοντας ψίχουλα στους δήμους. Από την τοπική παραγωγή ενέργειας θα επωφεληθούν όχι μόνο οι εργαζόμενοι σε αυτή, αλλά και οι καταναλωτές της περιοχής με τις χαμηλότερες τιμές που θα επιτευχθούν μέσω του ελέγχου των δημοτών. Η κατεύθυνση για τους ΟΤΑ θα πρέπει να είναι η δημοτικοποίηση των τοπικών δικτύων που έτσι και αλλιώς έχουν εγκατασταθεί σε δημόσια ή δημοτική γη. Η ΔΕΗ θα πρέπει να υποχρεωθεί με νόμο(αφού πια λειτουργεί με ιδιωτικοοικονομικά καπιταλιστικά κριτήρια)να συνάπτει συμβάσεις με τους ΟΤΑ για τη χρήση και εγκατάσταση του δικτύου της σε δημοτική ή ιδιωτική γη ή ακόμα καλύτερα να πουλήσει σε λογικές τιμές το υπάρχον δίκτυο στους ΟΤΑ, που θα αναλαμβάνουν τη λειτουργία και την τυχόν επέκτασή του. Να πετύχουμε ενεργειακή αυτονομία των δήμων. Να σταματήσουμε να είμαστε η χώρα του ρυπογόνου λιγνίτη και να γίνουμε η χώρα του ήλιου και του αέρα, που έτσι και αλλιώς έχουμε άφθονα.
• H εργασία και φυσικοί πόροι θα πρέπει να διαδραματίζουν πρωταγωνιστικό ρόλο στο συμβατό με τις τοπικές κοινωνικές και περιβαλλοντικές συνθήκες τοπικό παραγωγικό σύστημα Η οικονομική δραστηριότητα θα εξαρτάται κυρίως από το ανθρώπινο δυναμικό. Συνεπώς η Τ.Α, κύρια, μπορεί και οφείλει να αναλάβει πρωτοβουλίες αναστροφής της κατεύθυνσης της φθηνής εργασίας σε εκείνη που αναγνωρίζει την εργασία ως πρωταγωνιστή, με κύριο μοχλό την διάχυση ανοικτών διοικητικών μοντέλων συμμετοχής και αυτοδιαχείρισης και την ενδοεπιχειρησιακή κατάρτιση γι αυτό. Να ενισχύσει συνεταιριστικές πρωτοβουλίες. Να υλοποιήσει αυστηρό χωροθετικό σχεδιασμό, με ένταξη των οχληρών δραστηριοτήτων στις ΒΙΠΕ, οι οποίες θα πρέπει να μετασχηματισθούν σε Βιομηχανικά Οικοσυστήματα (όπου τα απόβλητα και απορρίμματα των επιχειρήσεων αξιοποιούνται από άλλες). Να γίνεται κάθετη ολοκλήρωση των παραγωγικών δραστηριοτήτων, από την πρωτογενή παραγωγή (αγροτική, κτηνοτροφία κλπ.) μέχρι τον τριτογενή τομέα (αγροτουρισμός, διακίνηση).
• Να στηρίξουμε τον κοινοτικό-δημοτικό τομέα οικονομίας: η Τ.Α. μπορεί να βοηθήσει προωθώντας και θέτοντας πόρους στη διάθεση συλλογικών δομών εργασίας, με τη μορφή κοινωνικών επιχειρήσεων (συνδυασμός αμειβόμενης εργασίας για ανέργους – εξειδικευμένης από υπαλλήλους του δήμου –εθελοντικής εργασίας από εθελοντές που μαζί με τους υπαλλήλους παίζουν το ρόλο του “εμψυχωτή”), για τη δημιουργία των αντίστοιχων χώρων παραγωγής και παροχής υπηρεσιών (π.χ. εργαστηρίων επαναχρησιμοποίησης ηλεκτρικών – ηλεκτρονικών ειδών, επίπλων, ρούχων, κομποστοποίησης–λιπασματοποίησης οργανικών αποβλήτων, μεταποιητηρίων γεωργικών προϊόντων, απασχόλησης παιδιών, ανταλλαγής ειδών από «δεύτερο χέρι», γραφείων «συνταξιδιωτών», οργάνωση γραφείου-συνεργείου από άνεργους αρχιτέκτονες-οικοδόμους για κατασκευή-μετατροπή βιοκλιματικών κτιρίων, συνεργείων για τη δημιουργία «πράσινων στεγών» και «ηλιακών στεγών», ομάδων «καλλιεργητών του Σαβατοκύριακου και του ελεύθερου χρόνου» με τη διάθεση περιαστικών δημοτικών κτημάτων προς καλλιέργεια ειδών διατροφής, καταρχήν για τα ίδια τα μέλη και στη συνέχεια για διάθεση στη τοπική αγορά, για εξασφάλιση και εισοδήματος κ.λ.π. Επίσης αστικούς κήπους με ατομικές ή συλλογικές καλλιέργειες ειδών διατροφής για αυτοκατανάλωση, σε ακάλυπτους πολυκατοικιών, ταράτσες, μπαλκόνια, αυλές, ή άκτιστα οικόπεδα. Ειδική περίπτωση: αυτοδιαχειριζόμενα συνεργεία και όχι ιδιώτες εργολάβοι να αναλαμβάνουν συγκεκριμένες εργασίες του δήμου).
• Διεκδίκηση πόρων από την κεντρική εξουσία(π.χ. η φορολογία επιτηδεύματος των τοπικών ιδιωτικών επιχειρήσεων ή της ρυπογόνου δραστηριότητας κατευθείαν στους δήμους) και διαδικασίες συμμετοχικού προϋπολογισμού-προγραμματισμού από τις συνελεύσεις πολιτών στα τοπικά διαμερίσματα για την αντίστοιχη κατανομή των πόρων(οι τοπικές κοινωνίες θα πρέπει να έχουν τον πρώτο λόγο και καμιά απόφαση να μην παίρνεται χωρίς διάλογο και χωρίς να διασφαλίζεται ο τοπικός χαρακτήρας, η ποιότητα, η κοινωνική συνοχή και η αλληλεγγύη).
Τα κόμματα εξουσίας και η κυβέρνηση μας πήραν τα μέτρα. Ας πάρουμε και εμείς τα δικά μας μέτρα!
• Ας μη θεωρούμε φτώχεια την έλλειψη του συμβατικού χρήματος, το να μη μπορούμε να αγοράζουμε τα προϊόντα των εταιρειών!
• Ας μη δεχθούμε σαν ανεργία την έλλειψη μισθωτών θέσεων εργασίας στις επιχειρήσεις των εργοδοτών!
• Ας απορρίψουμε την "ανάπτυξή τους" και το καταστροφικό μέλλον που ετοιμάζουν για τις μελλοντικές γενιές και τη φύση! Ας αρνηθούμε τη θέση που έχει σήμερα η χώρα στα πλαίσια του παγκοσμιοποιημένου καπιταλιστικού μοντέλου ανάπτυξης. Να συρρικνώσουμε το συγκεντρωτικό κράτος μεταφέροντας δικαιοδοσίες και πόρους προς μια όσο γίνεται πιο αποκεντρωμένη Τοπική Αυτοδιοίκηση και κοινωνία. Ας στραφούμε προς την αποκεντρωμένη, τοπικοποιημένη, οικολογική αμεσοδημοκρατική κοινωνία της ισοκατανομής των πόρων και της εξουσίας!
• Ας αρχίσουμε να οργανωνόμαστε σε κοινότητες και δίκτυα συνεργασίας και αλληλεγύης, να ικανοποιούμε τις ανάγκες μας με αυτοπαραγωγή και αχρήματες ανταλλαγές!
• Ας δημιουργήσουμε παντού σε όλους τους χώρους, από τις γειτονιές μέχρι και τους προκαποδιστριακούς δήμους και κοινότητες Κινήσεις Πολιτών(;ανοιχτή η ακριβής ονομασία που θα αποφασισθεί από τους συμμετέχοντες, καλό όμως θα είναι να έχουν κοινό όνομα που θα δείχνει το κοινό στίγμα) που παρεμβαίνοντας τοπικά-σε αντιπαράθεση με τις αυτοδιοικητικές παρατάξεις των κομμάτων εξουσίας- και συνδεόμενες μεταξύ τους θα μπορέσουν να παρέμβουν και στους καλλικρατειακούς δήμους και περιφέρειες, ακόμα και στις εκλογικές διαδικασίες.

(1) Από την γενική κι απεριόριστη επιδίωξη της οικονομικής ανάπτυξης, στην ιδέα της μετάβασης των παγκόσμιων και εθνικών οικονομιών στο “σωστό μέγεθος”. Όπου “σωστό μέγεθος” σημαίνει σμίκρυνση του παγκόσμιου οικολογικού αποτυπώματος (συμπεριλαμβανομένου και του αποτυπώματος διοξειδίου του άνθρακα) σε βιώσιμο επίπεδο. Όπου «απο-ανάπτυξη» σημαίνει εθελοντική μετάβαση σε μια δίκαιη, συμμετοχική και οικολογικά βιώσιμη κοινωνία.