Η κατεύθυνση της Τοπικοποίησης

Στόχος η αποκεντρωμένη, τοπικοποιημένη κοινωνία που θα έχει σαν κύτταρο την αυτοδύναμη κοινότητα και θα στηρίζεται στην άμεση δημοκρατία και στον συνομοσπονδιακό κοινοτισμό(ομοσπονδίες δήμων-συνομοσπονδίες περιφερειών-ομοσπονδίες εθνών ).

Η τοπικοποίηση προτείνεται ως νέος δρόμος προς την κοινωνική, οικολογική και πολιτισμική συνθετότητα και πολυμορφία, σε αντιπαραβολή προς τον παγκόσμιο καπιταλισμό, που τείνει προς την ισοπέδωση και τη μονομερή ανάπτυξη, παραγκωνίζοντας ιδιαιτερότητες ιστορικές και πολιτισμικές, καθώς και άλλους τρόπους κοινωνικής και πολιτικής οργάνωσης και συμβίωσης. Η τοπικοποίηση ανάγει τις ρίζες της και τις αξίες της στους προ-σωκρατικούς, στην Πολιτεία του Πλάτωνα, την αθηναϊκή δημοκρατία, τον πρωτοχριστιανισμό, ενώ παράλληλα συνδέεται με τις ιδέες και τις αρχές του σοσιαλισμού (ουμανιστικού, ελευθεριακού…), του κοινοτισμού, της ολιστικής οικολογίας και του ανατολικού τρόπου σκέψης. Ο νέος άνθρωπος, αντιμετωπίζεται ως ολότητα στο πλαίσιο των δυνατοτήτων και των ευκαιριών της κοινότητας, συναισθάνεται και οριοθετεί την ελευθερία του μέσω της παιδείας και της συμμετοχής στα δημόσια πράγματα, βιώνει ουσιωδώς την έννοια του χρόνου ικανοποιώντας όχι μόνο τις υλικές, αλλά και τις πνευματικές και συναισθηματικές του ανάγκες, αποδέχεται το αναπόφευκτο του θανάτου κι έτσι ξεπερνώντας αυτό το θεμελιακό φόβο – κεντρικό ζήτημα όλων των θρησκειών - περνά από το στάδιο της επιβίωσης σε αυτό της ευζωίας, διεκδικώντας έναν ανθρώπινο, αυτοδύναμο ατομικό και δημόσιο χώρο, που διαμορφώνει και ελέγχει ο ίδιος.
Οι δομές της Τοπικοποίησης στήνονται στη βάση της μέριμνας για τον άνθρωπο και τη φύση/ περιβάλλον. Η τοπικοποίηση στο πεδίο της οικονομίας σημαίνει τοπική, μικρής κλίμακας παραγωγή και μικρομεσαία αγορά, παραγωγούς / καταναλωτές, αλλά, κυρίως, τη μεγαλύτερη δυνατή συλλογική ιδιοκτησία επιχειρήσεων, την αξιοποίηση τοπικών πρώτων υλών, πηγών ενέργειας και δυναμικού, τη σύζευξη πνευματικής και χειρωνακτικής εργασίας, την επιδίωξη της ικανοποίησης από το προϊόν της εργασίας, που αναγνωρίζεται κοινωνικά και προέρχεται από τις γνώσεις και τις δεξιότητες του καθένα. Νοικοκυριά, συλλογικότητες, συνεταιρισμοί αποφασίζουν πώς και ποιοι πόροι θα αξιοποιηθούν, πώς θα κατανεμηθούν ορθολογικά, ποιες είναι οι περιβαλλοντικές επιπτώσεις των οικονομικών δραστηριοτήτων της κοινότητας. Επειδή η ζωή τους και η εργασία τους θα συνδέονται άμεσα με τους τοπικούς πόρους, θα πρέπει να φροντίζουν για την ορθολογική διαχείρισή τους, ενσωματώνοντας έτσι την προστασία του περιβάλλοντος στην οικονομική δραστηριότητα και την καθημερινότητά τους. Ο κοινοτικός χαρακτήρας οργάνωσης της καθημερινής ζωής - με τη γειτονιά ως χώρο κοινών δραστηριοτήτων και συνευρέσεων/ επαφών - επιτρέπει τη κάλυψη των βασικών καθημερινών αναγκών και, παράλληλα, ευνοεί την κοινωνικότητα και την ψυχολογική/συναισθηματική στήριξη του ατόμου. Έτσι, δομούνται αποκεντρωμένες κοινότητες που συγκεντρώνουν στοιχεία αγροτικής και αστικής ζωής. Στο προτεινόμενο λοιπόν πρόταγμα, βασική πολιτική, κοινωνική, οικονομική και πολιτισμική μονάδα αποτελεί η κοινότητα. Τη συνιστούν - στο πλαίσιο του δήμου - άτομα και νοικοκυριά, που γνωρίζονται μεταξύ τους, ανταλλάσσουν προϊόντα και υπηρεσίες, μοιράζονται κοινούς χώρους, αντιμετωπίζουν κοινά προβλήματα και λειτουργούν στη βάση της συνεργασίας, της δικαιοσύνης, της αλληλεγγύης.
Η σημερινή κρίση του κομματικού συστήματος, της αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας, της παγκοσμιοποιημένης οικονομίας, του εθνικού κράτους, του κοινωνικού κράτους επιτρέπουν τη διεκδίκηση ενός άλλου μοντέλου. Το κίνημα της αντι-παγκοσμιοποίησης μπορεί να συνεισφέρει προς αυτή την κατεύθυνση, μιας και συναντιέται με τις αρχές και τα αιτήματά του μοντέλου της τοπικοποίησης. Μένει να συναντήσει και να πείσει και τα «θύματα» αυτού του συστήματος: τους ανέργους, τους ημι- απασχολούμενους, τους νέους που βιώνουν την αβεβαιότητα και την ανασφάλεια, τις γυναίκες που προσπαθούν να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις του σπιτιού, της εργασίας –συχνά ανασφάλιστη και υποαμειβόμενη – χωρίς τη συμπαράσταση ενός κράτους πρόνοιας, τους περιθωριοποιημένους των πόλεων, τους παραπαίοντες αγρότες, τους μικρομεσαίους, τους μετανάστες.
Κάτω από αυτές τις σημερινές συνθήκες, προτείνεται η τοπικοποίηση να περάσει μέσα από την Τοπική Αυτοδιοίκηση, εφόσον μεταφερθούν αρμοδιότητες, εξουσίες και πόροι από το κεντρικό κράτος. Στο χώρο της Τ.Α. η ιδέα της τοπικοποίησης μπορεί να στηριχθεί τόσο από τα κεντρικά κόμματα/οργανώσεις της αριστεράς, της οικολογίας, αντι-εξουσιαστικά σχήματα, ομάδες της αντι-παγκοσμιοποίησης, αλλά κυρίως από τοπικές ριζοσπαστικές - παρεμβατικές κινήσεις πολιτών, που θα επιδιώξουν, και μέσω των τοπικών εκλογών, τη συμμετοχή τους και γιατί όχι και την πλειοψηφία στην Τ.Α, ώστε να προωθήσουν προγράμματα τοπικοποίησης.
Σε πολιτικό επίπεδο, η δημοτική αυτό-διεύθυνση, που ορίζεται από τη συμμετοχή του πολίτη με όρους άμεσης δημοκρατίας συνιστά το πιο δύσκολο εγχείρημα της τοπικοποίησης. Η άμεση δημοκρατία στο πλαίσιο της κοινότητας, με αρχή τη μεγαλύτερη δυνατή συναίνεση και την πλειοψηφία, βασίζεται στο συλλογικό πολίτη και τον ανακλητό εκπρόσωπο της κοινότητας και υλοποιείται με γενικές συνελεύσεις κατοίκων, κοινοτικά/συνοικιακά όργανα, επιτροπές που ορίζονται από τη συνέλευση. Συζητούνται τα προβλήματα και πρώτα επιλύονται αυτά που εξαρτώνται από τους πόρους και το δυναμικό της κοινότητας και για τα υπόλοιπα απευθύνονται σε εξωκοινοτικούς φορείς. Ο συμμετοχικός προϋπολογισμός μπορεί να λειτουργήσει ως μια πρώτη απόπειρα συμμετοχής του πολίτη στα κοινά και ως κίνητρο για να βγει ο σημερινός πολίτης από την αδιαφορία και να νιώσει ότι μπορεί να παρέμβει στο δημόσιο χώρο, αλλά και στη δική του ζωή. Έχει εφαρμοστεί στη Ν. Αμερική, όπως στο Πόρτο Αλέγκρε της Βραζιλίας, πόλη με 1.300.000 κατοίκους. Ορίζονται από τις γειτονιές εκπρόσωποι, που συμμετέχουν σε μια διευρυμένη συνέλευση, ενημερώνονται από τις δημοτικές αρχές, επιστρέφουν στις γειτονιές όπου τίθενται τα αιτήματα. Συγκεντρώσεις ανά τμήμα της πόλης εκλέγουν συμβούλους, οι οποίοι λαμβάνοντας υπόψη τις προτάσεις των αρχών και τα αιτήματα της γειτονιάς αποφασίζουν τι θα προχωρήσει άμεσα.
Στο πέμπτο κεφάλαιο του βιβλίου παρατίθεται ένα λεπτομερές μεταβατικό πρόγραμμα τοπικής παρέμβασης.
-Στην οικονομία: αντίδραση στις ιδιωτικοποιήσεις δημοτικών λειτουργιών, στις απολύσεις, την ελαστική εργασία, την ημιαπασχόληση, διεκδίκηση πόρων κι εξουσιών από την κεντρική εξουσία με επιδίωξη την οικονομική αυτάρκεια, προϋπολογισμοί από συνοικιακές κι ευρύτερες συνελεύσεις, στήριξη της τοπικής παραγωγής-αγοράς έναντι των πολυκαταστημάτων, στελέχωση τοπικών υπηρεσιών για τον έλεγχο των προϊόντων στα ράφια, ενημέρωση καταναλωτών και αγροτών για τα γ.τ.π., άρνηση εισόδου τους στη γεωργία και την κατανάλωση, την ενίσχυση συνεταιριστικών πρωτοβουλιών. Ως προς την αγροτική παραγωγή, προτείνεται η ανάπτυξη πολυκαλλιέργειας – πολύ-δραστηριότητας, που προστατεύει από το οικονομικό ρίσκο με απευθείας διάθεση των προϊόντων από τον παραγωγό στον καταναλωτή στους χώρους παραγωγής τους, η δημιουργία ομάδων για εκμετάλλευση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και των μεταφορών για τη βελτίωση του εισοδήματός των αγροτών, η στήριξη της βιολογικής, φυσικής, παραδοσιακής γεωργίας με αντίστοιχες ειδικότητες στα τοπικά Πανεπιστήμια και ΤΕΕ, δίκτυα προώθησης, πώλησης, μεταποίησης και ανταλλαγών. Επίσης, η Τ.Α. μπορεί να δημιουργήσει κοινωνικές επιχειρήσεις - συνδυάζοντας την παροχή εργασίας σε ανέργους, την ειδικευμένη δημοτικών υπαλλήλων και την εθελοντική εργασία – π.χ. ανταλλαγή ή επαναχρησιμοποίηση επίπλων, ηλεκτρικών ειδών, ρούχων, φροντίδα παιδιών, κομποστοποίηση οργανικών αποβλήτων, συνεργεία άνεργων τεχνιτών κι επιστημόνων π.χ. οικοδόμων και αρχιτεκτόνων για την κατασκευή βιοκλιματικών κτιρίων, πράσινες ή ηλιακές στέγες, δημοτικές μονάδες παραγωγής και κατανάλωσης με έλεγχο και ιδιοκτησία συλλογική, πρόγραμμα κοινωνικών δαπανών π.χ. βασικό εισόδημα, ακόμα και πιστωτικές ενώσεις για την κάλυψη βασικών αναγκών.
-Στους τομείς της κατοικίας και της μετακίνησης ακολουθούνται δρόμοι οικολογικοί, με στόχο την αναβάθμιση και τον εξανθρωπισμό του αστικού περιβάλλοντος και της κατοικίας π.χ. χρήση ήπιων μορφών ενέργειας για οικιακή χρήση, περιορισμοί των αστικών ρύπων με κινητοποιήσεις των άμεσα θιγμένων από την επιβάρυνση, εκστρατείες για μείωση σκουπιδιών, ανακύκλωση…., βιολογικοί καθαρισμοί, μικρά βιολογικά αποχετευτικά συστήματα, προστασία των ποταμών μέσα στις πόλεις, παραλιών …
Η ποιοτική και υγιεινή διατροφή για όλους μπορεί να επιδιωχθεί με τη στήριξη τοπικών ποιοτικών προϊόντων και την απευθείας διάθεσή τους από τους παραγωγούς/ παραμερισμός μεσαζόντων, τη βιολογική γεωργία, αποφυγή προϊόντων μεγάλων εταιρειών και μονάδων, οικογενειακούς, συλλογικούς κήπους κ.α.
-Βασικές αρχές και στόχοι της εκπαίδευσης είναι να αξιοποιεί τις ικανότητες των εκπαιδευόμενων, να τους μαθαίνει να λειτουργούν κριτικά, συνθετικά, συλλογικά, ολιστικά μέσα από αυτό-διαχειριζόμενους θεσμούς, όπου οι συντελεστές της εκπαίδευσης συναποφασίζουν για το πρόγραμμα σπουδών και τη μορφή της εκπαίδευσης και όπου οι διδάσκοντες μαθαίνουν και ασκούν και άλλες δραστηριότητες, ερευνητικές, καλλιτεχνικές, πρακτικές, συγγραφικές κ.α.. Σε προγραμματικό επίπεδο, η χειραφετική εκπαίδευση εξασφαλίζεται μέσω της σύνδεσης σχολείου – τοπικής κοινωνίας / τοπικής γνώσης ….., μέσω της υλικοτεχνικής και αισθητικής αναβάθμισης των σχολείων, της ανάθεσης χώρων και αρμοδιοτήτων σε μαθητές π.χ. στέκι με παιχνίδια εντός του σχολείου, διαχείριση κυλικείου, εκπόνηση κι εφαρμογή Προϋπολογισμού από νέους άνω των 16 ετών, άμεση δημοκρατία στη λήψη αποφάσεων κ.α.
-Η τοπική κοινωνία οφείλει να ενισχύσει τη δημιουργία στις τέχνες, τον πολιτισμό, να στηρίζει συνεχώς την πνευματική ανάπτυξη των μελών της – βιβλιοθήκες, τράπεζες πληροφοριών, κέντρα αυτογνωσίας…- να προάγει την αλληλεγγύη, τον εθελοντισμό, την αντίληψη του κοινοτισμού μέσα από κοινόχρηστα π.χ. εργαστήρια για είδη οικοτεχνίας, τεχνικά εργαστήρια με κοινόχρηστα εργαλεία/ μηχανήματα, οινοποιεία, αυτό-διαχειριζόμενα ΜΜΕ..

Η Μετάβαση:

1. Δημιουργία συνειδητού μαζικού πολιτικού κινήματος με στόχους:

-Τη στροφή προς την Τοπικοποίηση και τη σταδιακή υλοποίηση των θεσμών της, που θα δίνουν και λύσεις άμεσες στα θύματα της παγκοσμιοποίησης.
-Την εγκαθίδρυση, στο μεταβατικό στάδιο, συνελεύσεων γειτονειών-κοινοτικών-δημοτικών-θεματικών-στους τόπους εργασίας και εκπαίδευσης
-Οικοκοινότητες και δίκτυα παραγωαναλωτών
-Οικολογικά βιώσιμες δημοτικές μονάδες παραγωγής και διανομής(κύτταρα για δημοτικό τομέα οικονομίας)
-Τοπικά συστήματα ανταλλαγών με εσωτερικό νόμισμα
-Δράση άμεση και αγώνας στους υπάρχοντες τοπικούς κύρια πολιτικούς, συνδικαλιστικούς και κοινωνικούς θεσμούς για εφαρμογή της δημοκρατίας σε όλα τα επίπεδα

2. Ριζοσπαστικές Κινήσεις Πολιτών(του τύπου “άμεσης δημοκρατίας εν δράσει“):

-Συμμετέχουν ακτιβιστές/στριες του αντιπαγκοσμιοποιητικού κινήματος, του οικολογικού, της αυτονομίας, του ελευθεριακού-αντιεξουσιαστικού, ελευθεριακού κομμουνισμού-σοσιαλισμού, του φεμινισμού κ.λ.π.
-Παρεμβαίνουν στους τοπικούς δήμους και βάσει προγράμματος δημιουργούν τα πρώτα κύτταρα αυτών των θεσμών
-Κατεβαίνουν στις τοπικές εκλογές για να πάρουν κάποια στιγμή την τοπική εξουσία
όταν γίνει αυτό σε κάποιους δήμους συνοποσπονδιούνται
-Δυαδική εξουσία. Όση μεγαλύτερη επιρροή τόσο λογότερη η πιθανότητα βίας

3. Κοινωνικές ομάδες:

-Τα θύματα: άνεργοι, περιστασιακά εργαζόμενοι, χαμιλόμισθοι, μικρομεσαίοι νέοι αγρότες, συνταξιούχοι της πείνας, μετανάστες
-Εργαζόμενοι που δεν τους εκφράζει η δουλειά τους και δεν αντέχουν την αποξένωση από αυτήν και την ιεραρχική δομή της
-Γυναίκες που επιζητούν την ισότητα στους χώρους εργασίας και το νοικοκυριό, τον αμοιβαίο σεβασμό, τη κοινή λήψη αποφάσεων και ευθυνών στην οικογένεια, τη συναισθηματική και σεξουαλική ισότητα κ.λ.π.
-Μειοψηφίες(φυλετικές, εθνοτικές, κοινωνικές) και „δεύτερης κατηγορίας πολίτες“
-Όλοι όσοι ανησυχούν για τη καταστροφή του περιβάλλοντος και έχουν οικολογικές ανησυχίες

Μελλοντικοί Θεσμοί:

1) Πολιτική άμεση δημοκρατια:
-Συνελεύσεις πολιτών σε επίπεδο τοπικό(κοινοτικές-δημοτικές)
-Συνελεύσεις εντολοδόχων(ανακλητών-εκ περιτροπής) σε περιφερειακό και οσπονδιακό επίπεδο
-Κοινότητες (γεωγραφικές ή γειτονιές πόλεων) π.χ. συνελεύσεις 250-1000 κατοίκων
-Δημος μέχρι 50.000 κατοίκων συνέλευση 200 εντολοδόχων(1 εντολοδόχος ανά 250 κατοίκους)
-Περφέρεια μέχρι 1.000.000 με συνέλευση 200 εντολοδόχων(1/5000), ομοσπονδία μέχρι 10.000.000 με συνέλευση 200 εντολοδόχων(1/δήμο).
-Αποφάσεις στη βάση δημοκρατικού ορθολογισμού(απαρτίες, ειδικές απαρτίες, πλειοψηφίες, ειδικές πλειοψηφίες κ.λ.π.).(Μπούκτσιν, Κομμουναλισμός)

2) Οικονομική δημοκρατία:
-Κοινοκτημοσύνη-δημοτική ιδιοκτησία, συλλογικός έλεγχος
-Αχρήματη ικανοποίηση βασικών-βιοτικών αναγκών(τροφή,στέγη,υγεία-περιβάλλον, εκπαίδευση) με ένα μίνιμουμ εργασίας, ελευθερία επιλογης για τις μη βασικές ανάγκες με επιπλέον εργασία και „τεχνητή“ αγορά μέσω „κουπονιών“.
-Αυτοδυναμία του δήμου(όχι οπωσδήποτε αυτάρκεια αλλά στήριξη κύρια στους δημοτικούς πόρους-ανταλλαγή μεταξύ αυτοδύναμων δήμων- συνομοσπονδιακή κατανομή αγαθών-υπηρεσιών κ.λ.π)
-Δημοκρατικός σχεδιασμός παραγωγής-κατανομής μέσω συνεχούς ανατροφοδότησης πληροφοριών μεταξύ δημοτικών συνελεύσεων-συνελεύσεων χώρων εργασίας.
-Συνομοσπονδιακά πλάνα για τομέα βασικών-δημοτικά πλάνα για τομέα μη βασικών κ.λ.π.(βιβλία Φωτόπουλου-περιεκτική δημοκρατία, Άλμπρεχτ-Πάρεκον)

3) Κοινωνική δημοκρατία:
-Αυτοδιεύθυνση στους χώρους εργασίας, νοικοκυριού, εκπαίδευσης, πολιτισμού.
-Ισοκατανομή ελεύθερου χρόνου
-Ενσωμάτωση του νοικοκυριού στις βασικές ανάγκες κ.λ.π.
-Οικοκοινότητες με τη μορφή διευρυμένης οικογένειας

4) Οικολογική δημοκρατία:
θα εξαρτηθεί από την ατομική-συλλογική οικολογική συνείδηση των πολιτών.

-Η μη κυριαρχία των αγορών, ο αντικαταναλωτισμός, η χειραφετιτική παιδεία, η αντιιεραρχία και ο τοπικιτιστικός χαρακτήρας πόρων-ανταλλαγών εχέγγυα για ισορροποιημένη ένταξη της κοινωνίας στη Βιόσφαιρα και το περιβάλλον.
-Χρήση ανανεώσιμων πόρων ανάλογα με ρυθμούς ανανέωσής τους-μη ανανεώσιμων ανάλογα με ρυθμό υποκατάστασής τους από ανανεώσιμους-επανάκτηση-επαναχρησιμοποίηση.
-Σεβασμός στη βιοποικιλότητα