Τα Ελληνικά δάση και η Κλιματική Αλλαγή

Τα δάση στην Ελλάδα χαρακτηρίζονται από την κυριαρχία των θάμνων ( πουρνάρι, κουμαριά,σχίνο, φυλλίκι, αγριόκεδρα). Τα δενδρώδη όμως(Δρυς, είδη Πεύκης, Ελάτη, Οξυά,Πλάτανος, Καστανιά) είναι πολύ σημαντικά, γιατί καλύπτουν σημαντικές εκτάσεις στα βουνά, προστατεύοντας ιδίως τα επικλινή μας εδάφη δίνοντας ταυτόχρονα πολύτιμα προϊόντα και αξία στο τοπίο.
Η κατανομή τωνδασικών εκτάσεων: αείφυλα 48,5%, ελάτη 8,3%, χαλέπιος και τραχεία πεύκη 8,7%, μαύρη πεύκη 4,3%, υπόλοιπα είδη πεύκης 0,4%, οξυά 5,2%, καστανιά 0,5%, πλάτανος 1,3%, δρυς 22,6% ( στοιχεία από τη παρουσίαση "Τα Ελληνικά δάση και η Κλιματική Αλλαγή" της Φιλοδασικής Ένωσης και της Ευωνύμου Οικολογικής Βιβλιοθήκης-18.03.2010).
Η βλάστηση είναι καταρχήν αυτή που ρυθμίζει το ισοζύγιο ατμόσφαιρας βιόσφαιρας.
Ο άνθρακας αποσπάται από την ατμόσφαιρα μέσω της φωτοσύνθεσης στα φύλλα (μετατροπή του ατμοσφαιρικού CO2 σε υδατάνθρακες-μεγαλύτερη ποσότητα από τα νεαρά φυτά).
Από το συνολικό ποσό του οργανικού άνθρακα που παράγεται από τη φωτοσύνθεση το μισό περίπου καταναλώνεται από τα φυτά κατά την αυτοτροφική αναπνοή (έχουμε επιστροφή του άνθρακα στην ατμόσφαιρα με τη μορφή CO2 ).
Από το υπόλοιπο του C που παραμένει και αποθηκεύεται στη φυτική μάζα:
Ένα μέρος καταναλώνεται από ζώα-άνθρωπο (ετερότροφη αναπνοή-επιστροφή μέρους στην ατμόσφαιρα).
Άλλο μέρος επιστρέφει στην ατμόσφαιρα μέσω αποψίλωσης- καύσης-πυρκαγιών.
Άλλο μέρος μετά τη γήρανση καταλήγει στο έδαφος, που είναι η δεξαμενή «συντριμμιών».
Μέρος «συντριμμιών»+υπόλοιπης νεκρής βιομάζας αποσυντίθεται από τους μικροοργανισμούς του εδάφους(CO2 -αερόβια, μεθάνιο-αναερόβια, άρα επιστροφή).
Ένα άλλο μέρος όμως μετατρέπεται στον εδαφολογικό άνθρακα, που αποσυντίθεται πολύ πιο αργά. Ο εδαφολογικός άνθρακας μαζί με το κάρβουνο των πυρκαγιών αποτελούν τη δεξαμενή του αδρανή άνθρακα.
Στο έδαφος αποθηκεύεται πολύ μεγαλύτερο ποσό από ότι στη βιομάζα.
Στη χώρα μας οι διάφορι δασικοί τύποι βλάστησης έχουν αποθηκεύσει περίπου σε εκατομμύρια τόνους άνθρακα:
αείφυλλα 9, δρυς 33, οξυά 14,5 ελάτη 18,5 χαλέπιος και τραχεία πεύκη 12, μαύρη πεύκη 5,5 δασική πεύκη 1, υπόλοιπα είδη πεύκης 1, πλάτανος 2,5 και καστανιά 1.
Συγκρίνοντας βλέπουμε πόσο πολύτιμα από άποψη κλιματικής αλλαγής είναι τα δάση δρυός, ελάτης, οξιάς.
Τα δρυοδάση παρουσιάζουν μεγάλη τιμή λόγω υψηλού συντελεστή BCEF (Biomass Conversion and Expansion Factors κατά IPCC 2006) όπως και τα αείφυλλα που έχουν μεγάλο συντελεστή και πολύ μεγαλύτερη τιμή σε σχέση με με τη βιομάζα τους.
Τη μεγαλύτερη δυνατότητα συγκράτησης-απορρόφηση του CO2 έχει η ερυθρελάτη που όμως καταλαμβάνει μια πολύ μικρή έκταση των δασών μας (27.540 στρ.).Μετά ακολουθεί η λευκόδερμη πεύκη, επίσης με μικρή έκταση (0,1 % των δασών) καιστη συνέχεια η οξιά, η δασική πεύκη, και η ελάτη.
Η αποψίλωση και οι πυρκαγιές συμμετέχουν στο φαινόμενο του θερμοκηπίου κατά 18% σε παγκόσμιο επίπεδο(στοιχεία του 2000, εντωμεταξύ έχουν αυξηθεί σε μεγάλο βαθμό οι πυρκαγιές, ιδίως στα μεσαία γεωγραφικά πλάτη και στη χώρα μας). Αν σταματούσαν θα είχαμε μεγάλη βελτίωση σε σχέση με τις κλιματικές αλλαγές, το ίδιο και η αλλαγή χρήσης γης(οικοπεδοποίηση).
Χρειάζεται λοιπόν ανάπτυξη άγριας βλάστησης: επιστροφή εκτάσεων στην άγρια φύση- αποκατάσταση των ερημοποιημένων εκτάσεων μέσω αναβλάστησης (π.χ. φυσική σπορά σβώλων)- σωστή διαχείριση των δασών (οι τοπικές κοινωνίες με προγράμματα διαχείρισης-ανανέωσης- επέκτασης τοπικών δασών δημιουργούν τοπικό εισόδημα και μειώνουν τις πυρκαγιές)
Ένα άλλο στοιχείο: τον μεγαλύτερο συντελεστή απορρόφησης διοξειδίου σε σχέση με όλα τα είδη βλάστησης, ακόμα και με το τροπικό δάσος(παράγει 906 g/m2.έτος),
έχουν τα έλη( 1350 g/m2.έτος).
Να αποκαταστήσουμε σαν τοπικές κοινωνίες ξανά τις ελώδεις εκτάσεις- μπορούν να απορροφήσουν κάθε χρόνο υπερδιπλάσια ποσότητα CO2 από ότι τα δάση στα μεσαία πλάτη, πολύ περισσότερο και από τα τροπικά(Για τη περιοχή της Θεσσαλίας θα έπρεπε να αποκαταστήσουμε την Κάρλα μαζί με τα γύρω έλη της και όχι μόνο τον ταμιευτήρα).