Εικονικό νερό: ένα νέο εργαλείο στη διαχείριση των υδατικών πόρων

Στη σωστή διαχείριση των υδατικών πόρων βοηθά η έννοια του «εικονικού νερού». Το εικονικό ή αόρατο ή κρυμμένο νερό αναφέρεται στην ποσότητα του νερού που χρησιμοποιείται για την παραγωγή ενός προϊόντος ή μιας υπηρεσίας. Έτσι για παράδειγμα χρειάζονται περίπου 50 λίτρα(l) νερού για να παραχθεί 1 πορτοκάλι, 800 l για να παραχθεί 1 ποτήρι γάλα, 900 l για να παραχθεί 1 κιλό καλαμπόκι, 11.000 l για ένα παντελόνι τζιν και 16.000 l για να παραχθεί 1 κιλό βοδινό κρέας (λέγεται εικονικό ή αόρατο γιατί μετά την παραγωγή ενός προϊόντος, το νερό που χρησιμοποιήθηκε για την παραγωγή του δεν εμπεριέχεται πια στο προϊόν αυτό).
Η έννοια του εικονικού νερού μας βοηθά στο να αντιληφθούμε πόσο νερό χρειαζόμαστε για την παραγωγή διάφορων προϊόντων, ώστε να διαχειριστούμε καλύτερα τους υδάτινους πόρους, ιδιαίτερα σε αγροτικές περιοχές με ελλειμματικό υδατικό ισοζύγιο. Μπορεί να υπολογιστεί η ποσότητα του εικονικού νερού που χρησιμοποιείται σε ετήσια βάση, λαμβάνοντας υπόψη την παραγωγή αλλά και την κατανάλωση των κυριότερων αγροτικών προϊόντων.
Κάποιοι επιστήμονες (Χ. Προχάσκα του Ινστιτούτου Εδαφολογίας Θεσσαλονίκης και A.Grohmann T.U. Berlin) υπολόγισαν το εικονικό νερό για τη Θεσσαλία το 2005.
Σύμφωνα με τους υπολογισμούς τους "η Θεσσαλία χρησιμοποιεί μεγάλες ποσότητες εικονικού νερού στην εξαγωγή βιομηχανικών φυτών (κυρίως βαμβακιού και δευτερευόντως ζαχαρότευτλων) και σιτηρών, ενώ δεν παράγει λιγότερο υδροβόρα προϊόντα. Αν η Θεσσαλία εισήγαγε βαμβάκι αντί να το εξάγει και αν παρήγαγε περισσότερα λαχανικά και βρώσιμα φυτά, αντί να τα εισάγει η ζήτηση νερού θα μειώνονταν τουλάχιστον κατά 540 εκατομ. κ.μ ετησίως, ποσότητα μεγαλύτερη από την ποσότητα του υπογείου νερού που αναμένεται να αναπληρωθεί από την εκτροπή του Αχελώου, που σύμφωνα με την μελέτη ΠΕ –ΕΥΔΕ υπολογίζεται σε 400 εκατ. κ. μ. ετησίως.»
Οι αγρότες γενικά δεν αξιοποιούν σχεδόν καθόλου τα επιφανειακά νερά, αντλούν ανεξέλεγκτα τον υπόγειο υδροφόρο ορίζοντα με αποτέλεσμα να μειώνετε συνεχώς η στάθμη του και να αυξάνεται συνεχώς το κόστος άντλησής του. Με τις μονοκαλλιέργειες, την αλόγιστη χρήση λιπασμάτων και φυτοφαρμάκων και την έλλειψη σωστής ενημέρωσης για τη χρήση τους και τις επιπτώσεις (τα νιτρικά στα νερά έχουν φτάσει στο «κόκκινο»), ζητούν φαραωνικά έργα και την «εκτροπή της λογικής» (βλέπε Αχελώος), και οι πολιτικοί τους τα υπόσχονται, παρόλο που οδηγούν σε φαύλο κύκλο.