Για μια αυτοδιαχειριζόμενη κοινότητα συμβίωσης ενηλικιωμένων

 

          Ζώντας μαζί αντί ο καθένας/μια μόνη

Η διαβίωση σε μια τέτοια κοινότητα έχει τα χαρακτηριστικά κοινοτικής ζωής που επωφελείται από ένα ισχυρό κοινωνικό δίκτυο εντός της ομάδας διαβίωσης. Οι κοινόχρηστοι χώροι κυρίως προσκαλούν για αυτό, αλλά συχνά και οι κοινές δραστηριότητες, είτε συζητήσεις για κοινού ενδιαφέροντος θέματα είναι αυτές, είτε για κοινές εργασίες στον κήπο, είτε για οργάνωση γιορτών και εκδρομών. Ωστόσο, θα μπορούν τα μέλη να αποσύρονται, αν το επιθυμούν. Αυτό θα τους επιτρέπει το δικό τους δωμάτιο ή σπιτάκι που θα διαθέτουν, με ταυτόχρονη πρόσβαση στους ομαδικούς χώρους, όταν το χρειάζονται.

Σε μια κοινότητα συμβίωσης ζουν μαζί ηλικιωμένοι που είτε έχουν ήδη συνταξιοδοτηθεί είτε πρόκειται να συνταξιοδοτηθούν, αλλά και νέοι-ες που θα εργάζονται στις θέσεις εργασίας τις οποίες θα έχει δημιουργήσει η κοινότητα (π.χ.μαγείρου-σας για την κοινή κουζίνα, κηπουρού για τον κήπο ή τις καλλιέργειες μέρους της τροφής της κοινότητας, νοσοκόμου-ας για την καθημερινή φροντίδα υγείας όσων έχουν ανάγκη κ.λπ.). Το κίνητρο είναι ότι δεν θέλουν να ζήσουν μόνοι τους στα γηρατειά και επιθυμούν να συνεχίσουν να είναι κοινωνικοί και επικοινωνιακοί ή οικονομικό γιατί έχουν χαμηλές συντάξεις για να διατηρούν δικό τους σπίτι και δεν επιθυμούν να μπουν σε γηροκομείο.

2.       Ενεργητική κοινότητα διαβίωσης

Λεγόμενη και ενεργητική κοινότητα διαβίωσης, απευθύνεται (αν και όχι αποκλειστικά σε δραστήριους ακόμα) ηλικιωμένους πολίτες, όπου σαν κάτοικοι ζουν μαζί αλλά και ανεξάρτητα και οργανώνουν τη ζωή τους χωρίς εξωτερική βοήθεια, αλλά με αλληλεγγύη μεταξύ τους και πιθανά με τη βοήθεια όσων από τη νέα γενιά θα αποφασίσουν να συμβιώσουν, ανταποδίδοντας στη στήριξη που θα απολαμβάνουν από την κοινότητα.

Στην ενεργητική κοινότητα ενηλικιωμένων μπορεί να υπάρχουν κυρίως ηλικίες 50 ετών και άνω. Οι περισσότεροι κάτοικοί της εξακολουθούν να είναι πολύ δραστήριοι και κάνουν πολλά μαζί. Μια τέτοια κοινότητα μπορεί να είναι και ένας συνδυασμός νέων οικογενειών και ηλικιωμένων πολιτών. Μπορεί πολλές γενιές να ζουν μαζί με στόχο τη συντροφικότητα, την αλληλεγγύη και αλληλοστήριξη (πολυγενεακή διαβίωση, λέγεται αυτό).

Οι κοινοί χώροι, όπως σάουνα, κοινόχρηστη κουζίνα, οι χώροι για χόμπι, πιθανό στούντιο ή εργαστήριο, ο ξενώνας, ενδεχομένως και κοινό σαλόνι, καθώς και οι χώροι του κήπου ή της καλλιέργειας μοιράζονται σύμφωνα με τους συμφωνημένους από τα μέλη κανόνες.

Μπορεί επίσης μια τέτοια κοινότητα να εξασφαλίζει ένα κοινό χώρο συνάντησης όπου τα μέλη μπορούν να συναντηθούν, να ανταλλάξουν και να στηρίξουν ο ένας τον άλλον, σε ένα φάσμα δραστηριοτήτων και υπηρεσιών που βασίζονται κυρίως στην αυτοβοήθεια ή την εθελοντική εργασία. Υπό αυτή την έννοια, συχνά μπορούν να συνδυάζουν τις υπηρεσίες των κοντινών κέντρων υγείας, των κέντρων ημερήσιας φροντίδας, ή κέντρων γυναικών και μητρότητας καθώς και απογευματινής απασχόλησης για παιδιά και των χώρων συνάντησης ηλικιωμένων-ΚΑΠΗ, για την παροχή υπηρεσιών μεταξύ των.

Το κοινό σημείο είναι ότι βασίζονται όλα αυτά στην επιθυμία να αναβιώσει η συντροφικότητα και η αλληλοϋποστήριξη μεταξύ νέων και ηλικιωμένων. Ο όρος που χρησιμοποιείται με αυτόν τον τρόπο αντιτίθεται σκόπιμα σε μορφές σύγκρουσης γενεών. Τα μέλη συχνά αναλαμβάνουν οι ίδιοι καθήκοντα και έτσι συμβάλλουν σημαντικά στην ομαδική συμβίωση.

3.       Νομικές προϋποθέσεις

Κατά τη δημιουργία μιας τέτοιας κοινότητας, υπάρχουν ορισμένα νομικά προβλήματα που πρέπει να ληφθούν υπόψη. Πάνω απ' όλα, είναι σημαντικοί οι σαφείς και προσυμφωνημένοι κανονισμοί της κοινότητας. Αυτό περιλαμβάνει και διάφορες συμβάσεις και συμφωνίες με τρίτους, όπως η πιθανή σύμβαση μίσθωσης υπαρχόντων κτιρίων ή η σύμβαση με εργολάβο, μηχανικό και αρχιτέκτονα στην περίπτωση κατασκευής νέων κτιρίων . Στην πρώτη περίπτωση μπορεί να θεωρηθεί σκόπιμο κάθε κάτοικος να συνάπτει ξεχωριστή σύμβαση μίσθωσης με τον ιδιοκτήτη. Έτσι αποφεύγονται τα προβλήματα όταν οι κάτοικοι φεύγουν από την κοινότητα ή μετακομίζουν.

Όσοι αναλαμβάνουν την πρωτοβουλία να δημιουργήσουν από την αρχή μια τέτοια κοινότητα, θα χρειασθεί να ετοιμάσουν ένα λεπτομερές σχέδιο λειτουργίας της που θα αφορά: τους κανόνες συμβίωσης, τα οικονομικά της, τα αντίστοιχα νομικά ζητήματα.

Στην περίπτωση που θα δημιουργήσει και θέσεις εργασίας, θα πρέπει να προσδιορίζονται με σύμβαση τα καθήκοντα των εργαζομένων(π.χ. μάγειρου, κηπουρού ή νοσοκόμου) ή της υπηρεσίας υγειονομικής φροντίδας, πέραν όσων προσφέρονται εθελοντικά. Αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό για τον/ην εργαζόμενο/η με νοσηλευτική δραστηριότητα, ή αναλαμβάνει τη φροντίδα σε διάφορους τομείς όπως τα διοικητικά και οικιακά καθήκοντα. Για το σκοπό αυτό, τα πρόσωπα αυτά θα πρέπει να οριστούν από κοινού από τους κατοίκους της συμβίωσης. Χρειάζεται επίσης σύμβαση με τις κοινωνικές υπηρεσίες, έτσι ώστε η Κοινότητα να δικαιούται  την αντίστοιχη κοινωνική υπηρεσία.

Μπορεί και ένας/μια συγγενής κάποιου μέλους της κοινότητας να μετακομίσει στη κοινότητα διαβίωσης και να παρέχει υπηρεσίες φροντίδας. Η σύμβαση μίσθωσης που συνάπτει με τον πάροχο των κτιριακών εγκαταστάσεων θα πρέπει να υπόκειται στις ίδιες απαιτήσεις.

Θα πρέπει επίσης να εξασφαλίζεται και η πλήρης ενδονοσοκομειακή περίθαλψη των μελών, όταν θα είναι αναγκαίο. Εάν υπάρχει ανάγκη για περίθαλψη, μπορεί να ανατεθεί σε μια υπηρεσία εξωτερικής περίθαλψης η φροντίδα των ενοίκων της κοινότητας με απευθείας συνεννόηση με το ή τα αρμόδια ταμεία ασφάλισης-περίθαλψης

Επιπλέον, οι συγκάτοικοι της Κοινότητας θα πρέπει να ορίσουν από κοινού και κάποιον-εργαζόμενο ή μέλος της-που θα τους εκπροσωπεί προς τρίτους. Ο εκπρόσωπος αυτός μπορεί επίσης να υποστηρίζει την Κοινότητα με γενικές δραστηριότητες φροντίδας, διοίκησης και καθαριότητας.

4.       Ενοίκιο ή αγορά;

Υπάρχουν δύο επιλογές για τη μετακόμιση σε μια κοινότητα συμβίωσης: ενοικίαση ή αγορά. Το ποια επιλογή είναι η καλύτερη εξαρτάται από διάφορους παράγοντες. Αυτό περιλαμβάνει τις προσωπικές προτιμήσεις των ήδη αποφασισμένων μελών, όσον αφορά τη βάση της κοινότητας και κυρίως την επιθυμητή τοποθεσία.

Αν υπάρχουν προσφερόμενες από κάποιον πάροχο κατάλληλες επιθυμητές εγκαταστάσεις, σε επιθυμητή τοποθεσία, τότε προχωρά σε συμβάσεις ενοικίασης. Αν δεν υπάρχουν τέτοια προσφορά και θα πρέπει από την αρχή να κατασκευασθούν π.χ. τα αυτόνομα σπιτάκια και οι κοινοί χώροι της κοινότητας, τότε τα πράγματα είναι πιο δύσκολα για την «πρωτοβουλία δημιουργίας της Κοινότητας». Θα πρέπει να εξασφαλισθεί η κοινή ιδιοκτησία(συνιδιοκτησία) του οικοπέδου ή του κτήματος που θα γίνει η εγκατάσταση και στη συνέχεια η οργάνωση της κατασκευής των χώρων.

Σε αυτή την περίπτωση, υπάρχουν δύο εκδοχές: 1) κατασκευάζονται με συλλογική ευθύνη και «κοινό ταμείο»(από τα ποσά των μερίδων που θα καταβάλει το κάθε μέλος)- καθώς και με επιδίωξη εξωτερικής χρηματοδότησης από κάποιο κοινωνικό πρόγραμμα- οι παρόμοιοι ατομικοί και κοινοί χώροι με προαποφασισμένη από κοινού μέθοδο(π.χ. cob ή «τροχοβίλες» ή προκατασκευασμένα σπιτάκια). 2. Το κάθε μέλος, ανάλογα τους πόρους που διαθέτει κατασκευάζει το «δικό του» σπιτάκι με τις προδιαγραφές που προτιμά και απομένει η συλλογική απόφαση για το είδος, τη μέθοδο και τον αριθμό των κοινών δομών που θα κατασκευασθούν.

5.       Τα πρώτα βήματα

Η ομάδα πρωτοβουλίας που αναλαμβάνει τη δημιουργία της Κοινότητας έχει καταρχήν μπροστά της τα παρακάτω «καθήκοντα»:

1.       Επικοινωνία με την τοπική κοινωνία της προσπάθειας δημιουργίας της κοινότητας

2.       Έρευνα για νέα πιθανά μέλη που θα την πλαισιώσουν

3.       Διατύπωση των όρων της συμβίωσης και διαμόρφωση ενός «εσωτερικού κανονισμού» ή ενός καταστατικού αν θα θελήσει να πάρει και νομική μορφή(-.χ. συλλόγου, μη κερδοσκοπικής, ή ΚΟΙΝΣΕΠ)

4.       Έρευνα για την τοποθεσία της εγκατάστασής της

5.       Δημιουργία κοινού ταμείου για την αρχική χρηματοδότηση όπου ο/η καθένας/μια συνεισφέρει ανάλογα με τις δυνατότητές του ή ισόποσα(θέμα απόφασης).