Η επικυριαρχία στον άνθρωπο και τη φύση

Τα ανθρώπινα όντα ξεκινώντας τη διαδικασία κοινωνικοποίησής τους σε μικρές φυλετικές κοινότητες, κατανοούσαν τη φύση μέσα από μια πολύ κοντινή σχέση με αυτήν.Θεωρούσαν τη φύση ως κάτι ζωντανό και επικράτησε η ιδέα ότι κάθε φυσική οντότητα είχε ψυχή. Η ίδια η δύναμη της φύσης βιώθηκε σαν έκφραση φυσικών πνευμάτων, με τα οποία η ανθρωπότητα έπρεπε να συνυπάρξει. Τα ανθρώπινα όντα έπρεπε να ζουν σε αρμονία με τις φυσικές δυνάμεις, διότι αυτές καθόριζαν την ίδια τη ζωή και τους ρυθμούς της.
Οι άνθρωποι τότε δεν επιχειρούσαν να κατακτήσουν τη φύση, αλλά να την επηρεάσουν μέσω μαγικών ιεροτελεστιών, καλώντας τα πνεύματα της φύσης. Η μαγεία αυτή ήταν η αρχική μορφή της επιστήμης. Βασιζόταν στην παρατήρηση των διαδικασιών της ζωής και του θανάτου στην ίδια τη φύση, αλλά και των ανθρώπων. Η ζωή των ανθρώπων στις τότε φυλετικές κοινότητες- κυριαρχούμενη από την ιδέα μιας ζωντανής φύσης-καθοριζόταν στην πραγματικότητα από τις βασικές αρχές της σημερινής οικολογίας, δηλαδή από την αρμονία με τη φύση και τους άλλους ανθρώπους.

Αυτή η αρμονία διαταράχθηκε στη συνέχεια.Η ζωή των ανθρώπων στις πρώτες κοινότητες βασίστηκε στη συλλογή φυτικών και άλλων πόρων από τη μάνα φύση. Το κυνήγι ζώων συμπλήρωσε στη συνέχεια τις φυτικές τους τροφές και ανέπτυξαν μια κουλτούρα συνυφασμένη με το ομαδικό και οργανωμένο κυνήγι. Αυτή η κουλτούρα συνδυασμένη και με τις πρώτες συγκρούσεις για τον ζωτικό χώρο των φυλετικών κοινοτήτων, οδήγησε και στη δημιουργία της πρωταρχικής πολεμικής κουλτούρας, είτε για αυτοάμυνα είτε για επικυριαρχία των ζωτικών περιοχών. Έτσι θεμελιώθηκαν και οι πρώτοι θεσμοί και εξουσιαστικές ιεραρχίες στα πλαίσια των κοινοτήτων, που είχαν καθοριστικές συνέπειες για τη βαθμιαία ανάπτυξη συνθετότερων κοινωνιών.

Η εμφάνιση των πρώτων κοινωνικών ιεραρχιών που βασίσθηκαν στη διαφοροποίηση της φυσικής δύναμης και των δεξιοτήτων των ανθρώπων και η κατανομή τους σε κατηγορίες με βάση τη δραστηριότητα, την ηλικεία και το φύλο, άλλαξε και την αρχική σχέση των κοινοτήτων με τη φύση γύρω τους.

Οι γυναίκες, όντας πιο κοντά στις διαδικασίες της γέννας, της ενηλικίωσης των παιδιών, καθώς και στη φροντίδα των υπερήλικων και της εναπόθεσης των νεκρών, κατανόησαν πρώτες τις φυσικές βιολογικές διαδικασίες της ζωής και την σκόπιμη χρήση κατάλληλων φυτών και ζώων, βάζοντας έτσι και τις βάσεις για την πρωταρχική γεωργία.

Οι άνθρωποι άρχισαν να διαμορφώνου το περιβάλλον γύρω τους σύμφωνα με τις ανάγκες τους, αναπτύσσοντας κατάλληλα εργαλεία και επηρεάζοντας τη βιολογική ανάπτυξη των φυτών και των ζώων. Ανάλογα με τις καιρικές συνθήκες και τη γονιμότητα της γης, άρχισαν να δημιουργούνται και πλεονάσματα- σε σχέση με την άμεση κατανάλωση-από τις σοδιές του καλιεργητικού-εκτροφικού κύκλου, πράγμα που δημιούργησε και την ανάγκη για τη διαχείρισή τους.

Η απαιτούμενη διαχείριση αυτού του συλλογικού πλούτου συνδέθηκε με την ήδη υπάρχουσα σε ένα βαθμό κοινωνική ιεραρχία που έπαιρνε στην αρχή τη μορφή της επικυριαρχίας των γεροντότερων επί των νεότερων,  των ανδρών επί των γυναικών και κάποιων ανδρών επί των άλλων.

Στην πορεία της πολιτιστικής εξέλιξης, οι ιεραρχίες αυτές πήραν την μορφή ενός συνθετότερου κοινωνικού συστήματος με τον ιδιαίτερο ρόλο των μάγων-γιατρών και στη συνέχεια των ιερέων των θρησκειών που επικρατούσαν στις διάφορες περιοχές. Έχουμε πια τη δημιουργία κρατικών δομών εξουσίας, που νομιμοποιήθηκαν όχι μόνο με τη βια των πολέμων, αλλά και από αντίστοιχα μυθολογικά θρησκευτικά συστήματα, που αντιατέστησαν τα –«καλά» ή «κακά»- πνεύματα της φύσης τοποθετώντας πάνω από αυτά –και έξω από τη φύση-τους αντίστοιχους «παντοδύναμους» πατέρες θεούς. Οι θεοί αυτοί –που τοποθετήθηκαν εκτός της ζώσας φύσης μετατρέποντάς την σε νεκρά- ενθρονίσθηκαν στην ανθρώπινη ατομική και συλλογική συνείδηση «κατ` εικόνα και ομοίωσιν», όχι των «δράκων» και των «νεράιδων» της παντοδύναμης μέχρι τότε φύσης, αλλά των επίγειων δεσποτών-αρχόντων που είχαν ήδη διαμορφωθεί, ώστε οι επίγειοι πατριαρχικοί φορείς της εξουσίας να είναι «εκπρόσωποι-κληρονόμοι» της εξουσίας των θεών, και έτσι να νομοποιηθούν σαν «δίκαιοι» ποιμένες-τιμωροί κάθε παραβατικότητας από τα «ποίμνια» και τους υπηκόους.

Αυτή η σταδιακά εξελεκτική κοινωνική διαδικασία ύφανε και έπλεκε την κυριαρχία του ανθρώπου πάνω στον άνθρωπο με την κυριαρχία του ανθρώπου πάνω στη φύση. Η δε επιστήμη ακολουθώντας αυτή τη διαδικασία συνύφανσης, συνέβαλε διατυπώνοντας θεωρίες και ανακαλύπτοντας φυσικούς νόμους που ταίριαζαν, περισσότερο ή λιγότερο, με τις κυρίαρχες κάθε φορά κοινωνικές συνθήκες.

Η ανθρωπότητα ενηλικιώθηκε περνώντας από τη φυσική κοινωνία της οικολογικής συνύπαρξης στη βάση του αμοιβαίου σεβασμού, της αλληλεγγύης, της φροντίδας και της ελευθερίας, σε κοινωνίες βασισμένες στον ανταγωνισμό, στην ιδιοκτησία, στην ιεραρχία, στις κοινωνικές τάξεις και κυρίως στην κυριαρχία , όπου οι άνθρωποι αποξενώθηκαν όχι μόνο μεταξύ τους, αλλά και από τη φύση[1]. Και έτσι ξεκίνησε και η διαδικασία της εκμετάλλευσης ανθρώπου από άνθρωπο, της εκμετάλλευσης-καταστροφής της φύσης και των άλλων ειδών ζωής, της τραγωδίας των «Κοινών», δηλαδή των συλλογικών αγαθών κ.λπ.

Η ταξικές κοινωνίες μέχρι και σήμερα βρίσκονται σε καθαρή αντίθεση με τις δύο «μάνες» της ανθρωπότητας: της πρωταρχικής μητέρας Γαίας και της δεύτερης μάνας της Κοινότητας. Και σήμερα η ιδέα μιας καταπιεστικής και χωρίς έλεος φύσης είναι κυρίαρχη, για αυτό και είναι κυρίαρχο το νεωτερικό φαντασιακό της «ανάπτυξης των παραγωγικών δυνάμεων», σαν το μοναδικό εχέγγυο για την «απολευθέρωση» του ανθρώπου από τους καταναγκασμούς της φύσης, χάριν του οποίου θα πρέπει να υπομένει τους κοινωνικούς καταναγκασμούς που του επιβάλει –του ανθρώπου-η κυρίαρχη οικονομική και πολιτική ελίτ του σήμερα. Μόνο έτσι-αυτό ισχυρίζεται η νέα θρησκεία της «ανάπτυξης»-το μικρό, γυμνό και εύθραστο πλάσμα που είνα ο άνθρωπος, θα μπορέσει δια της αδιάληπτης εργασίας και παραγωγικότητάς του, να κατακτήσει τη φύση και να γίνει ο αφέντης της. Μόνο αν υποταχθεί στους αφέντες της σημερινής κοινωνίας, θα μπορέσει να διαφεντέψει τη «λάμια» φύση. Τι είναι η δυστυχία και ο πόνος των καταναγκασμένων στη δουλεία-δουλειά ανθρώπων(των σημερινών «απο κάτω» δηλαδή), μπροστά στον «θρίαμβο» της καταδυνάστευσης της μεγάλου αντιπάλου φύσης; Η μοντέρνα δουλεία και υποδούλωση είναι η «παράπλευρη απώλεια» την οποία θα πρέπει να αποδεχθούμε εμείς οι «απο κάτω» υπέρ της «απελευθέρωσης» του είδους από την κυριαρχία της φύσης[2] και της επιδίωξης της χίμαιρας της αθανασίας.

Θα το αποδεχθούμε; Ιδίως οι νέες γενιές των ανθρώπων;

---

[1] Ξεκινώντας από την κοινωνία των Σουμέριων και μεταδιδόμενη σταδιακά στη Μέση Ανατολή και στον χώρο της Μεσογείου πριν γενικευθεί και επικρατήσει παντού, υπήρξε ριζική αλλαγή στην νοοτροπία των ανθρώπων, όπου η ιδέα μιας ζωντανής, πολυδιάστατης, πολυποίκιλης και γόνιμης Φύσης-Γαίας, αντικαταστάθηκε από μια εχθρική, εκδικητική, διαβολική φύση.

[2] Η σημερινή τάση για μετατροπή των ανθρώπων σε cyborg , αν φυσικά εμείς οι «από κάτω» αφήσουμε τον καπιταλισμό να εφαρμόσει πάνω μας τέτοιες πολιτικές του βίου, θα μας μετατρέψει σε «μετάνθρωπο» εύκολα και ολοκληρωτικά ελεγχόμενο από τις σημερινές πολιτικοοικονομικές ελίτ.  Τα goldenboys Λάρι Πέιτζ και Σεργκέι Μπριν, συνιδρυτές της Google και ζηλωτές της τεχνολογικής προόδου, επενδύουν απίστευτα ποσά στην έρευνα με σκοπό, π.χ., να «σκοτώσουν τον θάνατο»: «Tokillthedeath» είναι το κεντρικό σύνθημα της εταιρείας βιοτεχνολογίας Calico (CaliforniaLifeCompany), που ιδρύθηκε το 2013 και έχει σκοπό ο θάνατος «να μην είναι μια μοιραία εξέλιξη εγγεγραμμένη στον πυρήνα των κυττάρων μας, ούτε συγκροτητικό στοιχείο του είναι μας [...] αλλά θα υφίσταται μόνο υπό τη σκανδαλώδη εκδοχή του φόνου ή του ατυχήματος».