Η σχέση του Βασικού Εισοδήματος και της Αποανάπτυξης

Και στα δύο Κινήματα υπάρχουν συνγκλίνουσες και παρόμοιες προσεγγίσεις, οι οποίες μπορούν να γίνουν καρποφόρες για μια κοινή πολιτική δέσμευση και πρακτική. Αυτή η σύγκλιση υπάρχει ειδικά στους ακόλουθους τέσσερις τομείς.

1.       Κοινωνική ασφάλεια, κοινωνική δικαιοσύνη και αναδιανομή

Το Κίνημα για το Βασικό Εισόδημα υποστηρίζει ότι αυτό πρέπει να αποτελεί μέρος μιας αξιόπιστης, προληπτικής και πάνω απ 'όλα κοινωνικής ασφάλισης που να συμβαδίζει με τα ανθρώπινα δικαιώματα για όλους τους ανθρώπους. Αυτό προϋποθέτει μια ολοκληρωμένη, καθολική ανακατανομή του κοινωνικού πλούτου. Μεταξύ άλλων, συζητεί ένα οικολογικό βασικό εισόδημα ή ένα οικολογικό επίδομα, δηλαδή μια αντισταθμιστική, κοινωνική συνιστώσα της ανακατανομής, η οποία χρηματοδοτείται από οικολογικά προσανατολισμένους φόρους.

Το κίνημα της αποανάπτυξης  πιστεύει ότι χωρίς επαρκή και άνευ όρων κοινωνική ασφάλεια για όλα τα μέλη της κοινωνίας, δεν είναι δυνατή μια καλή ζωή για όλους. Οι υπαρκτοί φόβοι, η επισφάλεια και οι κοινωνικές διαιρέσεις εμποδίζουν τις απαραίτητες διαδικασίες μετασχηματισμού. Αναφέρεται επίσης στη σχέση μεταξύ των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής και της φτώχειας στον παγκόσμιο Νότο.

Μέρος του Κινήματος Βασικού Εισοδήματος, καθώς και τμήματα του κινήματος της αποανάπτυξης, βλέπουν τη σχέση μεταξύ «ευημερίας» του παγκόσμιου Βορρά και «φτώχειας» του παγκόσμιου Νότου ως συνέπεια της οικονομικής παγκοσμιοποίησης και υποστηρίζουν μια εναλλακτική στη διεθνή οικονομία και τον διεθνή καταμερισμό της εργασίας, καθώς και την αναδιανομή υπέρ των φτωχών χωρών.

«Όποιος απαιτεί από τους ανθρώπους να σφίξουν την οικολογική τους ζώνη, πρέπει επίσης να εξασφαλίζει και την ίδια περιφέρεια στη μέση τους»

2.       Άμεση Δημοκρατία

Το Κίνημα του Βασικού Εισοδήματος υποθέτει ότι το Βασικό Εισόδημα προωθεί την πολιτική και δημοκρατική συμμετοχή όλων των ανθρώπων σε όλα τα θέματα δημόσιας πολιτικής-της οικονομίας συμπεριλαμβανομένης-  για τους εξής λόγους:

α) Επειδή, καταρχήν, αυτή η συμμετοχή επιτρέπει την ικανοποίηση των βασικών υλικών αναγκών σε όλους.

β) Επειδή με την αναγνώριση του βασικού εισοδήματος για όλους τους ανθρώπους μιας κοινότητας υπάρχει ταυτόχρονα μια θεμελιώδης ισότιμη αναγνώριση όλων των ανθρώπων ως μελών αυτής της κοινότητας.

γ) Επειδή το βασικό εισόδημα επιτρέπει την πολιτική και δημοκρατική συμμετοχή χωρίς να υπάρχει ο οικονομικός καταναγκασμός.

Αντίθετα, υποστηρίζεται ότι ένα βασικό εισόδημα πρέπει να εισαχθεί δημοκρατικά και ότι αυτή η εισαγωγή απαιτεί υψηλό βαθμό κοινωνικής συναίνεσης και αμεσοδημοκρατική συμμετοχή στη λήψη των αποφάσεων.

Το κίνημα της Αποανάπτυξης υποστηρίζει ότι ένας βιώσιμος μετασχηματισμός προς μια κοινωνία που παράγει και καταναλώνει με πολύ λιγότερη χρήση φυσικών πόρων και καταστροφή του περιβάλλοντος, είναι δυνατός, μόνο με δημοκρατικά μέσα και ότι η αποαναπτυξιακή παραγωγή και κατανάλωση απαιτεί μια αμεσοδημοκρατική οργάνωση της ίδιας της κοινωνίας.

«Η δραστική μείωση του αποκαλούμενου Ακαθάριστου Εθνικού Προϊόντος (ΑΕΠ) απόμια κοινωνία, είναι νοητή μόνο με συμφωνία για μια τέτοια πολιτική και μόνο εάν υλοποιήσει ταυτόχρονα την κοινωνική δικαιοσύνη σε άγνωστες μέχρι σήμερα διαστάσεις».

3.       Εναλλακτική και αλληλέγγυα οικονομία

Μέρος του κινήματος Βασικού Εισοδήματος συζητά- σε σχέση με το βασικό εισόδημα- έναν δημοκρατικό και αλληλέγγυο σχεδιασμό παραγωγής και διανομής, ο οποίος βασίζεται κυρίως στις αρχές του κοινού καλού, των αναγκών και της συνεργασίας και όχι στα αξιώματα του κέρδους ή του ανταγωνισμού. Η αίσθηση της κοινωνικής ασφάλειας και της ατομικής ελευθερίας που εξασφαλίζεται μέσω του βασικού εισοδήματος προωθεί τη συμμετοχική και δημοκρατική συμμετοχή και τηναλληλέγγυα ουσιαστική στάση του καθένα-καθεμιάς  και στην οικονομία. Παρέχει επίσης υλική ασφάλεια και ελεύθερο χρόνο για τη δημιουργία δομών και ανάληψη δραστηριοτήτων στον τομέα της εναλλακτικής και αλληλέγγυας οικονομίας.

Ορισμένα τμήματα του κινήματος της Αποανάπτυξης υποστηρίζουν ότι - σε αντίθεση με την οικονομία που έχει γνώμονα τα κέρδη και τον ανταγωνισμό - είναι δυνατόν να σταματήσει η κατανάλωση πόρων και η καταστροφή του περιβάλλοντος με μια δημοκρατική και αλληλέγγυα οργάνωση παραγωγής και κατανάλωσης, δηλαδή στο πλαίσιο της αλληλέγγυας οικονομίας με το μικρότερο δυνατό οικολογικό αποτύπωμα. Επιπλέον, συζητούν συγκεκριμένες δυνατότητες και την ανάγκη για ελεύθερο χρόνο στις διάφορες μορφές συνεταιριστικής αυτοαπασχόλησης και στον ανεπίσημο, μη αμειβόμενο τομέα, καθώς και δοκιμάζουν στην πράξη τέτοιες  προσεγγίσεις.

 «Σε κοινωνίες με περισσότερη υλική ισότητα, η κοινωνική συνοχή και η αμοιβαία εμπιστοσύνη μεταξύ των ανθρώπων είναι ισχυρότερες. Και οι δύο-συνοχή, εμπιστοσύνη-  προάγουν την αίσθηση της Κοινότητας. Περισσότερη ισότητα μπορεί να μας βοηθήσει να αναπτύξουμε μια συλλογική ηθική που βασίζεται στην αμοιβαία δέσμευση και συνεργασία»

4.       Ατομική και συλλογική κυριαρχία του χρόνου

Το κίνημα του Βασικού Εισοδήματος  προϋποθέτει ότι το βασικό εισόδημα καθιστά δυνατό τον κυριαρχικό χειρισμό του χρόνου της ατομικής και συλλογικής εργασίας καθώς και του χρόνου ζωής, επειδή παρέχει τη βασική προστασία της ύπαρξης και της κοινωνικής συμμετοχής. Προϋποθέτει επίσης ότι η χρονική κυριαρχία εξετάζεται τόσο ποσοτικά όσο και ποιοτικά. Ως ποσοτικό νοείται το χρονικό διάστημα, για παράδειγμα το διάστημα της αμειβόμενης εργασίας. Ως ποιοτικό νοείται η χρήση του χρόνου,π.χ. όσον αφορά τους στόχους της δραστηριότητας στο αντίστοιχο χρονικό διάστημα. Η χρονολογική κυριαρχία συνδέεται στενά με τα προαναφερθέντα θέματα της κοινωνικής ασφάλειας, της δημοκρατίας και της αλληλεγγύης , καθώς επίσης με την εφαρμογή τους στις διαστάσεις των φύλων.

Το κίνημα της Αποανάπτυξης βλέπει μια μείωση των ωρών εργασίας και κατά συνέπεια περισσότερο χρόνο για άλλες δραστηριότητες, ως σημαντικό στοιχείο στη διαδικασία μετασχηματισμού προς μια κοινωνία Αποανάπτυξης. Πολλές φεμινιστικές προσεγγίσεις συνδέουν το θέμα του χρόνου με το οικολογικό ζήτημα και το ζήτημα της αναβάθμισης- αναδιανομής της εργασίας. Ενσωματωμένο σε αυτά είναι το βασικό εισόδημα. Οι στόχοι είναι ο προσεκτικός χειρισμός των φυσικών θεμελίων της ανθρώπινης ζωής και η υπέρβαση της σημερινής δομής διαχωρισμού της αμειβόμενης και μη αμειβόμενης εργασίας, καθώς και η ισόρροπη κατανομή μεταξύ των φύλων της αμειβόμενης απασχόλησης και της φροντίδας των ανθρώπων.

 «Μια ενσωματωμένη στη δημόσια συζήτηση –που θα λαμβάνει υπόψη και την ισότητα των φύλων στη διανομή και αξιολόγηση της εργασίας-διαχείριση του χρόνου πρέπει να γίνει με δημοκρατικούς όρους και να διεξαχθούν διαπραγματεύσεις για νέες κοινωνικές συμβάσεις. Μια προκαταρκτική προϋπόθεση είναι το βασικό εισόδημα»

Για να συνδυασθούν καλύτερα και τα δύο Κινήματα, έλαβε χώρα στις 19/20 Μαίου του 2016 στο Αμβούργο, το διεθνές συνέδριο «Χωρίς όρους Βασικό Εισόδημα και Αποανάπτυξη»[1]. Ο στόχος της συνδιάσκεψης ήταν να μάθει το ένα Κίνημα από το άλλο, να συζητήσει κοινές πολιτικές προσεγγίσεις, κοινές προκλήσεις και ευκαιρίες συνεργασίας.

---

[1] https://ubi-degrowth.eu/en/